Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2012 r. w Gdańsku

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji J. S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Włocławku z dnia 30 stycznia 2012 r., sygn. akt IV U 871/11

zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i stwierdza, że ubezpieczony J. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jako osoba wykonująca umowy o świadczenie usług na rzecz Inspekcji Weterynaryjnej- Powiatowego Lekarza Weterynarii w A. w okresie od 2 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2009 r.

Sygn. akt III AUa 611/12

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. S. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 07 września 2011r., stwierdzającej, iż „jako osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług i praca nie jest wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy u płatnika składek Inspekcji Weterynaryjnej Powiatowego Inspektoratu Weterynarii, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym od 02 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2009r.” W uzasadnieniu odwołania skarżący oświadczył, iż umowy zlecenia z dnia 01 stycznia 2008r. i z dnia 31 grudnia 2008r. zawierał z Powiatowym Lekarzem Weterynarii jako przedsiębiorca - w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a mając ustalone prawo do emerytury podlegał dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności, a z tytułu wykonywanych umów zlecenia nie podlegał ubezpieczeniom ani obowiązkowo ani dobrowolnie.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. W jego ocenie z treści umów zlecenia z dnia 01 stycznia 2008r. i z dnia 31 grudnia 2008r. zawartych przez wnioskodawcę z PLW, wynika że w obu przypadkach ich stroną był odwołujący jako osoba fizyczna. Przy określaniu strony zleceniobiorcy nie wskazano J. S.jako prowadzącego działalność gospodarczą. Ponadto, zgodnie z § 3 umowy z dnia 31 grudnia 2008r., zleceniobiorca posiada odrębny tytułu ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne. Dlatego odwołujący pierwotnie został zgłoszony z tytułu wykonywania umów zlecenia tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. W odpowiedzi na pytanie ZUS, Powiatowy Inspektor Weterynaryjny wyjaśnił, że J. S.zawierając umowy zlecenia, oświadczył, iż opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz nie wskazał, iż nabył prawo do emerytury.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2012r. Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie J. S.. Swoje rozstrzygnięcie oparł o następujące ustalenia i rozważania.

Od dnia 01 listopada 1990r. J. S. prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest działalność weterynaryjna.

Decyzją ZUS Oddział w T.z dnia 18 grudnia 2007r. J. S.przyznano, od dnia 02 stycznia 2008r., emeryturę.

Powiatowy Lekarz Weterynarii w A., decyzją z dnia 02 stycznia 2008r. ważną do dnia 31 grudnia 2008r., wyznaczył J. S. do wykonywania niektórych czynności urzędowych, zawartych w art. 16 ust 1 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. o Inspekcji Weterynaryjnej.

W następstwie powyższej decyzji, zawarto w dniu 02 stycznia 2008r. umowę między Powiatowym Lekarzem Weterynarii w A. jako zleceniodawcą, a J. S. jako zleceniobiorcą, określającą zakres, sposób miejsce wykonywania czynności, wysokość wynagrodzenia za ich wykonywanie oraz termin płatności.

Powiatowy Lekarz Weterynarii w A., decyzją z dnia 31 grudnia 2008r, znak (...), ważną do dnia 31 grudnia 2009r.,

wyznaczył J. S. do wykonywania, w ramach działalności prowadzonej osobiście, enumeratywnie wyliczonych czynności urzędowych wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. o Inspekcji Weterynaryjnej.

W następstwie powyższej decyzji, zawarto w dniu 31 grudnia 2008r., umowę między Powiatowym Lekarzem Weterynarii w A. jako zleceniodawcą, a J. S. jako zleceniobiorcą, określającą zakres, sposób miejsce wykonywania czynności, wysokość wynagrodzenia za ich wykonywanie oraz termin płatności.

W dniu 07 lipca 2011r. wpłynęło do Inspektoratu ZUS w L. pismo J. S., w którym wnioskodawca, powołując się na wyrok Sądu Okręgowego we Włocławku z dnia 31 sierpnia 2010r., sygn. akt IV U 316/10 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 01 kwietnia 2011r., sygn. akt I1 AUa 1724/10 w sprawie wstrzymania wypłaty emerytury za rok 2010r., stwierdza, iż składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe pobrane przez ZUS za lata 2008, 2009 i 2010 z tytułu umów zlecenia zawartych pomiędzy nim a Powiatowym Lekarzem Weterynarii zostały pobrane bezpodstawnie i stanowią nienależne świadczenie, ponieważ przedmiotowe umowy realizowane były w ramach prowadzonej przez J. S. pozarolniczej działalności gospodarczej, w zakresie usług weterynaryjnych i nie powinny stanowić tytułu do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi w danym okresie.

Inspektorat ZUS w L., pismem z dnia 21 lipca 2011r., poinformował zainteresowanego, iż na podstawie posiadanych przez ZUS informacji uzyskanych z Centralnej Bazy Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS na koncie wnioskodawcy figurują prawidłowe zapisy dotyczące jego podlegania ubezpieczeniom emerytalno- rentowym z tytułu umowy zlecenia oraz że na wniosek skarżącego organ rentowy wyda decyzję w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów zlecenia wykonywanych przez niego na rzecz płatnika Inspekcja Weterynaryjna Powiatowy Inspektorat Weterynarii w A. w okresie od 02 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2009r.

W odpowiedzi na wyjaśnienia Inspektoratu w sprawie objęcia J. S. obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi w przedmiotowym okresie z tytułu umów zlecenia, pismem z dnia 29 lipca 2011r. skarżący poinformował ZUS, iż podtrzymuje swoje stanowisko w sprawie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z tytułu umów zlecenia w okresie 2008-2010r. świadczonych na rzecz Inspekcji Weterynaryjnej Powiatowy Inspektorat Weterynarii w A..

W związku z powyższym w dniu 10 sierpnia2011r. zostało wszczęte postępowanie administracyjne mające na celu ponowne rozważenie podstawy ubezpieczeń społecznych J. S. z daty wykonywania umów zlecenia. W dniu 10 sierpnia 2011r. organ rentowy wystąpił do Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w A. o udostępnienie umów zlecenia zawieranych ze skarżącym oraz kopii decyzji Powiatowego Lekarza Weterynarii w A. stanowiących podstawę ich zawarcia, a także wskazanie, jaki podmiot, był obowiązany do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od uzyskiwanych przychodów z tytułu umów zlecenia za okres 2008-2009r.

W dniu 22 sierpnia 2011r. wpłynęły do Inspektoratu ZUS w L. następujące dokumenty z PIW w A.:

- pismo Powiatowego Lekarza Weterynarii, w którym informuje, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami Inspektorat Weterynarii jest zobowiązany do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od uzyskiwanych przychodów z tytułu umów zlecenia;

- decyzja z dnia 02 stycznia 2008r. Powiatowego Lekarza Weterynarii znak: (...)

Os./ (...)., wyznaczająca J. S. w ramach działalności prowadzonej osobiście do wykonywania czynności określonych w art. 16 ust. 1 pkt 1 i pkt 3 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej,

- kopia umowy zlecenia z dnia 02 stycznia 2008r. zawartą pomiędzy Powiatowym Lekarzem Weterynarii w A. a lekarzem weterynarii J.

S. na okres od 02 stycznia 2008r. do 30 czerwca 2008r.;

- aneks nr (...) do umowy zawartej w dniu 02 stycznia 2008r. z dnia 23 czerwca 2008r., który określił poprzez zmianę pkt 1 ww. umowy, iż umowa zostaje zawarta na okres od 02 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2008r.,

- decyzja z dnia 31 grudnia2008r. Powiatowego Lekarza Weterynarii znak (...)

Os./4/2009r., w punkcie 1 wyznaczająca J. S., w ramach działalności prowadzonej osobiście, do wykonywania czynności określonych w art. 16 ust. 1 pkt 1 i pkt 3 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej oraz w punkcie 2 wyznaczająca J. S., świadczącego usługi weterynaryjne w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt wpisanego do ewidencji prowadzonej przez Radę (...), nr ewidencyjny (...), do wykonywania czynności wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 1 a ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej,

- kopia umowy zlecenie nr (...) z dnia 31 grudnia 2008r. zawarta pomiędzy Powiatowym Lekarzem Weterynarii w A. a lekarzem weterynarii J. S., zawarta na okres od 01 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2009r.;

- kopia umowy nr (...)z dnia 31 grudnia2008r., zawarta pomiędzy lekarzem weterynarii J. S., prowadzącym zakład leczniczy dla zwierząt (...), z siedzibą w P.2A, zwanym zleceniobiorcą, zawarta na okres od 01 stycznia 2009r. do 3l grudnia 2009r.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż z treści umowy z dnia 01 stycznia 2008r. oraz z umowy nr (...) z dnia 3l grudnia 2008 r. wynika, iż w obu przypadkach, ich stroną był zleceniobiorca J. S. jako osoba fizyczna. Przy określeniu strony zleceniobiorcy nie wskazano bowiem J. S. jako prowadzącego działalność gospodarczą. Umowy zlecenia zawierały ponadto zapisy o zakazie powierzania przez zleceniobiorcę wykonywania czynności stanowiących przedmiot niniejszych umów osobie trzeciej. W umowach powyższych znajdują się również zastrzeżenia prawa zleceniodawcy do potrąceń z wynagrodzenia na poczet zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto w umowie zawartej w dniu 02 stycznia 2008r. oraz w umowie nr (...) zawartej w dniu 31 grudnia 2008r. w § 3 czytamy, iż zleceniobiorca oświadcza, iż posiada odrębny tytuł ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne, a oświadcza, iż posiada odrębny tytuł ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne.

W związku z powyższym J. S. został pierwotnie zgłoszony z tytułu wykonywania przedmiotowych umów wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego.

W dniu 29 grudnia 2009r. Inspektorat ZUS w A. dokonując analizy konta ubezpieczonego, skierował pismo z zapytaniem do J. S., czy istotnie posiada on odrębny tytuł do ubezpieczeń społecznych, ponieważ w danym okresie był zgłoszony z tytułu pozarolniczej działalności wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. Pismem z dnia 06 stycznia 20l0r. J. S. poinformował ZUS, iż w związku z ustalonym prawem do emerytury, nie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności.

Powyższą sytuację, pismem z dnia 29 stycznia 2010r., Powiatowy Inspektorat Weterynarii w A. wyjaśnił w ten sposób, iż J. S. zawierając umowy zlecenia złożył oświadczenia, iż opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozarolniczej działalności oraz nie wskazał, iż nabył prawo do emerytury.

Decyzją z dnia 7 września 2011r. ZUS Oddział w T.stwierdził, że „J. S., jako osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług i praca nie jest wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy u płatnika składek IWPIW, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym od 02 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2009r.”

Sąd I instancji wskazał, iż stan faktyczny ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w trakcie postępowania i ujawnionego na rozprawie w dniu 17 stycznia 2012 r., w tym przede wszystkim dokumentów zebranych w aktach organu rentowego nr (...) oraz dokumentów zebranych w aktach Sądu Okręgowego we Włocławku sygn. akt IV U 106/10. Przedmiotowy materiał Sąd I instancji uznał za rzetelny i wiarygodny, bowiem w trakcie postępowania, strony nie kwestionowały jego prawdziwości, a jedynie odmiennie go interpretowały oraz wyprowadzały z niego odmienne konkluzje o charakterze jurydycznym. W konsekwencji powyższy materiał dowodowy Sąd Okręgowy uznał za wiarygodny i miarodajny dla dokonania ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, iż ustalony stan faktyczny był pomiędzy stronami bezsprzeczny. Istotę przedmiotowego sporu stanowiło określenie jego konsekwencji prawnych przez pryzmat stosownych regulacji ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych „w kontekście zasadności stwierdzenia podlegania J. S., jako osoby wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług i praca nie jest wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy u płatnika składek IWPIW, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym od 2 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2009r.”

W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy uznał, że „od 2 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2009r. J. S.podlegał obowiązkowo, jako osoba wykonująca umowę o świadczenie usług i praca nie jest wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy u płatnika składek IWPIW, ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym”. Taka konstatacja jest, w ocenie Sądu I instancji, w pełni uprawniona w świetle stosownych przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy, powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2009r. III UK 27/09 (Lex nr 533699) stwierdził, że usługi świadczone przez lekarza weterynarii na podstawie decyzji powiatowego lekarza weterynarii o wyznaczeniu lekarza weterynarii, nie będącego pracownikiem Inspekcji Weterynaryjnej, do wykonywania czynności z zakresu działania tej Inspekcji po zawarciu stosownej umowy między wyznaczonym lekarzem a powiatowym lekarzem weterynarii, jeżeli są to czynności wykonywane pod nadzorem i w imieniu organów Inspekcji Weterynaryjnej, nie są wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

W podnoszonej przez J. S. kwestii dotyczącej nienależnie opłaconych składek na umowę zlecenie, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, istotne jest, iż aby umowa zlecenie mogła być traktowana jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, przychód uzyskiwany z tej umowy musi być opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej.

Z treści umów z dnia 01 stycznia 2008r. oraz nr (...) z dnia 31 grudnia 2008r. wynika, iż płatnikiem podatku dochodowego była Inspekcja Weterynaryjna Powiatowy Inspektorat Weterynarii w A.. Ponadto z treści umów wynika, iż inspekcja zawarła umowę o świadczenie usług z J. S. jako osobą fizyczną. Przy określeniu strony zleceniobiorcy nie wskazano bowiem J. S. jako prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą. Nadto umowy zlecenia zawierały zapisy o zakazie powierzania przez zleceniobiorcę, czynności stanowiących przedmiot niniejszych umów, osobie trzeciej. W umowach powyższych znajdują się również zastrzeżenia prawa zleceniodawcy do potrąceń z wynagrodzenia na poczet zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto w umowie zawartej w dniu 02 stycznia 2008r. oraz w umowie nr (...) zawartej w dniu 31 grudnia 2008r. w § 3 zapisano, iż zleceniobiorca oświadcza, iż posiada odrębny tytuł ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne. Stąd, zdaniem Sądu I instancji, nie można przyjąć, iż J. S. funkcjonował w ramach przedmiotowych umów zlecenia jako przedsiębiorca.

Od 2008 roku, w związku z aktywnością zawodową J. S. zaistniała sytuacja, iż w tym samym czasie podstawa do objęcia skarżącego obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi nastąpiła z więcej niż jednego tytułu. W okresie od 02 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2009r. nastąpił bowiem zbieg dwóch tytułów do ubezpieczeń, ponieważ J. S. spełniał warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi z następujących tytułów: z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz wykonywania umowy zlecenia przy jednoczesnym prawie do emerytury.

Osoba, która ma ustalone prawo do emerytury i prowadzi pozarolnicza działalność, podlega dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, co wynika z art. 9 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym, gdyby wnioskodawca będąc na emeryturze prowadził jedynie działalność gospodarczą, to z tytułu tej działalności podlegałby dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym. Jeżeli jednak pozarolnicza działalność prowadzi osoba pozostająca w stosunku pracy, mająca ustalone prawo do emerytury, to podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności podlega ubezpieczeniom społecznym, na zgłoszony wniosek, niezależnie od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy. W przypadku, gdy pozarolniczą działalność prowadzi osoba mająca ustalone prawo do emerytury i zatrudniona jednocześnie na podstawie umowy zlecenia (co ma miejsce, w ocenie Sądu I instancji w niniejszej sprawie), to od 2000r. obowiązkowo jest obejmowana ubezpieczeniami społecznymi z tytułu wykonywanej umowy zlecenia, zaś dobrowolnie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (art. 9 ust. 4 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dodany przez art. 1 pkt 5 lit.c ustawy z 23 grudnia 1999r. o zmianie ustawy o sus oraz niektórych innych ustaw). Przed tą zmianą osoba taka podlegała dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym z obu tych tytułów tj. prowadzenia pozarolniczej działalności i wykonywania umowy zlecenia.

Reasumując Sąd I instancji stwierdził, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: osobami wykonującymi prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej ,,zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust 4. Z kolei na podstawie art.9 ust 4a cyt. Ustawy, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (min. Zleceniobiorcy), mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego, wyżej powołane przepisy nie pozostawiają wątpliwości, że zaskarżona decyzja ZUS odpowiada prawu. Przemawia za tym ustalony przez Sąd stan faktyczny sprawy. W tym kontekście należy pamiętać, iż o obowiązku ubezpieczeń społecznych nie przesądza wola ubezpieczonego, czy też organu rentowego, a jedynie przepisy prawa. Te wyżej cytowane są jednoznaczne.

Sąd I instancji zaznaczył też, iż powoływanie się przez wnioskodawcę na stanowiska innych sądów wyrażone w uzasadnieniach ich orzeczeń jest indyferentne prawnie z punktu widzenia przedmiotu rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Nie mają one bowiem charakteru wiążącego prejudykatu. Zgodnie bowiem z treścią art 366 kpc, jedynie wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Powagę rzeczy osądzonej ma tylko sentencja orzeczenia. Motyw i ustalenia faktyczne, zrekonstruowane w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia, nie są objęte powagą rzeczy osądzonej i w konsekwencji nie są wiążące dla innych składów orzekających, tym bardziej rozpoznających różniące się pod względem przedmiotowym sprawy.

Mając powyższe n względzie, Sąd I instancji, w oparciu przepis art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie skarżącego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony J. S. zaskarżając go w całości i domagając się jego zmiany oraz uchylenia decyzji ZUS z dnia 07 września 2011r. i orzeczenia co do istoty sprawy, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Apelujący zarzucił wyrokowi:

1.  naruszenie prawa materialnego tj.

1)

1)

1)  art. 2, 7, 20, 22, 32 i 45 Konstytucji RP poprzez uprzywilejowanie pozycji ZUS w sprawie i przyznanie mu racji niezależnie od istniejących dowodów, pominiecie dowodów świadczących na korzyść apelującego – co jest sprzeczne z zasadą sprawiedliwości społecznej; przyznanie, że organy władzy publicznej nie muszą działać na podstawie i w granicach prawa, naruszenie zasady swobody działalności gospodarczej poprzez dowolne przyjęcie, że działalność powoda wykonywana na podstawie umów z Powiatowym Lekarzem Weterynarii w A. nie wchodzi w zakres prowadzonej przez niego działalności gospodarczej; ograniczenie wolności działalności gospodarczej; naruszenie zasady równości wobec prawa, równego traktowania przez władze publiczne i dyskryminacji apelującego w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej; naruszenie prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły Sąd.

2)  art. 2, 4 ust1, 8 ust1 i 9 ustawy z dnia 02 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej poprzez:

- przyjęcie własnej definicji działalności gospodarczej,

- stworzenie własnego statusu przedsiębiorcy z pominięciem definicji ustawowej,

- przyjęcie, że ZUS ma wyłącznie na celu egzekwowanie składek nie bacząc na rodzaj wykonywanej działalności gospodarczej, nie mówiąc już o wspieraniu

mikroprzedsiębiorców, o czym jest mowa w art. 8 ust. 1 ww. ustawy,

- pominięcie faktu, że ZUS wykonując swoje zadania powinien działać wyłącznie na podstawie i w granicach prawa, z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy;

3). art. 43 ⁴ kc poprzez pominięcie faktu, że firmą osoby fizycznej może być jej imię i nazwisko;

4). art. 6 ust. 1 pkt. 4; art. 9 ust. 4, 4a, 4b; art. 16 ust. 1 pkt. 4 i ust. 4 ustawy z dnia

13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez uznanie, że jako zleceniobiorca wykonujący w ramach umów z PPIW czynności nie mieszczące się w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ,jednocześnie jako osoba prowadząca działalność gospodarczą finansował w całości z własnych środków składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe;

2. Sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na niedokładności postępowania, które doprowadziło do wydania wyroku sprzecznego z zebranym materiałem dowodowym, a tym samym spowodowało, że wyrok jest wadliwy i z tego powodu wymaga uchylenia lub zmiany.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Niesporne jest, iż apelujący J. S. w okresie od 02 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2009r. miał ustalone prawo do emerytury oraz prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą i nie pozostawał w stosunku pracy.

Przedmiotem sporu było, czy umowa z dnia 02 stycznia 2008r. oraz umowa nr (...)r z dnia 31 grudnia 2008r. zostały zawarte przez J. S. z powiatowym lekarzem weterynarii w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, co stosownie do art. 9 ust 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U nr 205/2009r. poz. 1585 ze zm . – dalej „ustawa o sus”), skutkowałoby uznaniem, iż wyłącznym tytułem (dobrowolnym) do ubezpieczeń społecznych skarżącego była pozarolnicza działalność gospodarcza. W takim wypadku wykluczony byłby przymus ubezpieczenia z tytułu umów zlecenia, wynikający z treści przepisu 9 ust 4a ustawy o sus.

Podkreślić należy, iż przedmiotową decyzją, pozwany nie ogranicza apelującemu prowadzenia działalności gospodarczej, a ujmuje z niej przedmiotowe umowy zlecenia i traktuje je odrębnie od tej działalności jako samodzielną podstawę ubezpieczenia.

Rozstrzygniecie sporu wymaga ustalenia, co było przedmiotem działalności gospodarczej ubezpieczonego i co było treścią zobowiązań umownych skarżącego wynikających z przedmiotowych kontraktów. Powyższe pozwoli na stwierdzenie czy obowiązki umowne apelującego mieściły się w zakresie przedmiotowym prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, czy wykraczały w całości lub w części poza ten zakres.

Poza sporem pozostaje, iż J. S.jest lekarzem weterynarii i od listopada 1990r. prowadzi – zgłoszone do ewidencji działalności gospodarczej – usługi weterynaryjne. Przy czym, od września 2009 r., po zmianie zgłoszonej przez skarżącego do ww. ewidencji, przedmiot działalności gospodarczej J. S.określony został na „(...)” (zob. zaświadczenie o zmianie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej z dnia 07.09.2009r., wniosek o wpis do ewidencji k. 57-56, 59-57 – akt ZUS).

Przypomnieć trzeba, iż zgodnie z ustawą z dnia 18 grudnia 2003r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz.U. nr 11/2004r. poz. 95 ze zm. – dalej: „ustawa o zlz”), usługi weterynaryjne mogą być świadczone przez lekarza weterynarii posiadającego prawo wykonywania zawodu wyłącznie „w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt”.

Zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 1 ust 1 ustawy o zlz, zakład leczniczy jest placówką ochrony zdrowia i dobrostanu zwierząt, utworzoną w celu świadczenia usług z zakresu medycyny weterynaryjnej, zwanych dalej (w ustawie) „usługami weterynaryjnymi”, z zastrzeżeniem art. 4 ust 3, wyposażoną w środki majątkowe, a w szczególności w pomieszczenia, aparaturę i sprzęt dostosowane do zakresu świadczonych usług. Jedną z form zakładu leczniczego jest (...) – art. 4 ust 1 pkt 1 ustawy o zlz. Wynagrodzenie za usługi weterynaryjne świadczone przez zakład leczniczy dla zwierząt ma charakter umowy – art. 25 ust 2 ustawy o zlz. Zakład leczniczy dla zwierząt może być utworzony i prowadzony przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości, prawnej, a kierownikiem zakładu leczniczego dla zwierząt, może być wyłącznie lekarz weterynarii posiadający prawo wykonywania zawodu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – art. 5 ustawy o zlz. Zakład leczniczy posiada stałą siedzibę i musi spełniać określone prawem wymagania dotyczące infrastruktury – art. 6 ust 1 i art. 7-11 ustawy o zlz. Organizację i funkcjonowanie zakładu leczniczego określa regulamin nadany przez podmiot, który go utworzył – art. 15 ust 1 ustawy o zlz. Zgodnie z obowiązującym od dnia 27 grudnia 2008r. przepisem art. 16 ust 1 ustawy o zlz, prowadzenie zakładu leczniczego dla zwierząt jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 02 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 155/2007r. poz. 1095 ze zm.). Prowadzenie takiego zakładu podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej albo do Krajowego Rejestru Sądowego oraz do ewidencji działalności regulowanej – art. 17 ust 1 i art. 16 ust 1 ustawy o zlz.

Analiza normatywnych elementów, koniecznych do funkcjonowania zakładu leczniczego, wskazuje jednoznacznie, że świadczenie przez lekarza weterynarii usług weterynaryjnych w ramach zakładu leczniczego (w tym gabinetu weterynaryjnego) jest formą prowadzenia działalności gospodarczej. Jest to bez wątpienia usługowa działalność zawodowa prowadzona w sposób ciągły i zorganizowany, której celem jest uzyskiwanie dochodu (wynagrodzenia) z tytułu działalności zakładu leczniczego (gabinetu weterynaryjnego), a zatem spełniająca wszystkie warunki definicji ustawowej działalności gospodarczej unormowanej w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z powołanym przepisem ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, działalność taka charakteryzuje się: profesjonalnością, samodzielnością, celem zarobkowym oraz podporządkowaniem regułom opłacalności i zysku, trwałością prowadzenia oraz wykonywaniem w sposób zorganizowany i, przede wszystkim, uczestniczeniem w obrocie gospodarczym. Właściwości cechujące działalność gospodarczą, które powinny występować łącznie to działanie stałe, nieamatorskie i nieokazjonalne, z elementem organizacji, planowania i zawodowości, rozumianej jako fachowość, znajomość rzeczy oraz specjalizacja (zob. uchwałę SN 7 z 18 czerwca 1991r. III CZP 40/91 OSNC 2/1992 poz. 17).

Wniosku takiego nie podważa treść obowiązującego w spornym okresie tj. do 26 grudnia 2008r . art. 1 ust 3 ustawy o zlz, zgodnie z którym do zakładów leczniczych dla zwierząt nie należało stosować przepisów ustawy z dnia 19 listopada 1999r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U nr 101/1999r. poz. 1178 ze zm.). Uregulowanie to nie pozbawiało bowiem świadczenia usług weterynaryjnych cech charakterystycznych dla działalności gospodarczej. Ponadto w obowiązującym ówcześnie stanie prawnym akt ten (ustawa - prawo działalności gospodarczej) obowiązywał jedynie w szczątkowej postaci tj. w zakresie rejestracji indywidualnych przedsiębiorców i nie zawierał jakiegokolwiek określenia działalności gospodarczej. Ustawa ta nie miała zastosowania do zakładów leczniczych dla zwierząt, jako że ustawa o zlz zawiera odrębne unormowania dotyczące obowiązku ewidencyjnego.

Przewidziana w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej definicja tej działalności powinna być traktowana jako powszechnie obowiązujące rozumienie tego pojęcia w polskim systemie prawnym, wiążące zarówno dla ustawodawcy, jak i organów wykonawczych oraz sądowniczych. Dopóki odrębne ustawy nie stanowią wprost, że działalność gospodarcza objęta ich regulacjami jest wyłączona spod działania przepisów tej ustawy, dopóty zasady ujęte w takiej ustawie mają zastosowanie do danego rodzaju działalności, nawet jeśli jest on unormowany przez przepisy ustawy szczegółowej. Nie jest konieczne zastrzeganie w ustawach szczegółowych, że przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stosuje się do działalności gospodarczej unormowanej w ustawie szczegółowej w zakresie nieuregulowanym przez tę ustawę oraz wtedy, gdy nie pozostają one w sprzeczności z ustawą szczegółową i pomniejszą. Do takich ustaleń można bowiem dojść w wyniku zastosowania podstawowych reguł interpretacyjnych obowiązywania prawa (zob. uzasadnienie wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 22 stycznia 2007r. III SA/Wr 568/06 Lex nr 243155, glosa A.Rzeteckiej-Gil do tego wyroku Lex 40/2012, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Komentarz, C. Kosikowski Wa-wa 2008 Wyd. Prawnicze Lexis Nexis, uchwała 7 NSA z dnia 02 kwietnia 2007r. II OPS 1/2007 OSNAiWSA 3/2007).

Ponieważ ustawa o sus nie definiuje pojęcia działalności gospodarczej, należy, kierując się wykładnią systemową, stosować definicję działalności gospodarczej zawartą w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z uwagi na uniwersalny charakter tej definicji, której znaczenie wykracza daleko poza potrzeby tego aktu prawnego. W świetle powyższego, nie budzi wątpliwości, iż lekarz weterynarii świadczący usługi weterynaryjne w ramach prowadzonego przez niego samodzielnie zakładu leczniczego (na podstawie wpisu do ewidencji działalności i ewidencji działalności regulowanej), jest - zgodnie z art. 8 ust 6 pkt 1 w związku z art. 6 ust 1 pkt 5 ustawy o sus - osobą prowadzącą pozarolniczą działalność. W myśl art. 8 ust 6 pkt 1 ustawy o sus, za taką osobę uważa się bowiem osobę prowadzącą pozarolniczą dzielność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Reasumując, stosownie do art. 9 ust 5 ustawy o sus, świadczenie usług weterynaryjnych przez, mającego ustalone prawo do emerytury, lekarza weterynarii - w ramach indywidualnie prowadzonego gabinetu weterynaryjnego - stanowi dobrowolny tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Zakres usług z zakresu medycyny weterynaryjnej, które może wykonywać zakład leczniczy dla zwierząt, a zatem także lekarz weterynarii w ramach samodzielnie prowadzonego gabinetu weterynaryjnego, określa przepis art. 2 ust 1 w związku z art. 1 ust 1 ustawy o zlz. Przepis art. 2 ust 1 ustawy o zlz, definiując co należy rozumieć przez usługę weterynaryjną, normuje zakres przedmiotowy pozarolniczej regulowanej działalności gospodarczej lekarza weterynarii.

W myśl przepisu art. 2 ust 1 ustawy o zlz, usługa weterynaryjna jest czynnością mającą na celu zachowanie, ratowanie lub poprawę, zdrowia zwierząt i ich produkcyjności, polegającą w szczególności na: badaniu stanu zdrowia zwierząt, rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu chorób zwierząt, leczeniu zwierząt, udzielaniu porad i konsultacji, pielęgnacji zwierząt, wydawaniu opinii i orzeczeń, wykonywaniu czynności związanych z określeniem zdolności rozrodczych zwierząt i ich zaburzeń oraz biotechniką rozrodu, wykonywaniu detalicznego obrotu produktami leczniczymi weterynaryjnymi, paszami leczniczymi oraz wyrobami medycznymi przeznaczonymi dla zwierząt, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, wykonywaniu badań laboratoryjnych i innych badań diagnostycznych, zwanych dalej „usługami laboratoryjnymi”.

Przypomnieć też trzeba, iż zgodnie z przepisem art. 1 ust 1 ustawy z dnia 21 grudnia 1990r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych ( Dz.U. ), wykonywanie zawodu lekarza weterynarii polega na ochronie zdrowia zwierząt oraz weterynaryjnej ochronie zdrowia publicznego i środowiska, a w szczególności: 1) badaniu stanu zdrowia zwierząt; 2) rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu chorób zwierząt; 3) leczeniu zwierząt oraz wykonywaniu zabiegów chirurgicznych; 4) wydawaniu opinii i orzeczeń lekarsko-weterynaryjnych; 5) badaniu zwierząt rzeźnych, mięsa i innych produktów pochodzenia zwierzęcego; 6) sprawowaniu czynności związanych z nadzorem weterynaryjnym nad obrotem zwierzętami oraz warunkami sanitarno-weterynaryjnymi miejsc gromadzenia zwierząt i przetwarzania produktów pochodzenia zwierzęcego; 7) badaniu i ocenie weterynaryjnej jakości pasz oraz warunków ich wytwarzania; 8) wystawianiu recept na leki i artykuły sanitarne.

W ramach umowy z dnia 02 stycznia 2008r. zleceniobiorca J. S. przyjął do wykonania czynności z zakresu: badań rozpoznawczych w kierunku chorób zakaźnych zwierząt i ptaków, obserwacji zwierząt podejrzanych o wściekliznę wraz z wydaniem stosownych zaświadczeń, sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt, oceny mięsa i nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt w trakcie uboju, sprawowania nadzoru nad wystawami, pokazami, konkursami zwierząt, badania zwierząt umieszczonych na rynku, przeznaczonych do wywozu lub handlu oraz wystawiania stosownych orzeczeń i świadectw zdrowia, pobierania próbek do badań, przeprowadzania kontroli dotyczących oznakowania rejestracji zwierząt gospodarskich, wypełniania obowiązku prowadzenia księgi rejestracji zwierząt i zaopatrzenia bydła w paszporty – w miejscach wskazanych przez zleceniodawcę bądź wskazanych w umowie (§ 2 umowy) (zob. umowa i aneksy k. 52-55 akt ZUS)

W ramach umowy nr (...)r. z dnia 31 grudnia 2008r. J. S. przyjął do wykonywania czynności z zakresu sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, w tym badania przedubojowego i poubojowego oceny mięsa i nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt w trakcie uboju, sprawowanie nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem lub przechowywaniem mięsa i wystawianie wymaganych świadectw zdrowia, badania mięsa zwierząt, pobierania próbek do badań, przeprowadzania kontroli dotyczących oznakowania i rejestracji zwierząt gospodarskich, wypełniania obowiązku prowadzenia księgi rejestracji tych zwierząt i zaopatrzenia bydła w paszporty – w miejscach wskazanych przez zleceniodawcę bądź w wskazanych w umowie (§ 2 umowy) (zob. umowa i aneks k. 46-47, 50 akt ZUS).

Porównanie zakresu obowiązków umownych ubezpieczonego wynikających z ww. umów z zakresem jego działalności gospodarczej wynikającym z art. 2 ust 1 ustawy o zlz, nie pozostawia wątpliwości, iż czynności wymienione w kontraktach, do wykonywania których skarżący był zobowiązany w ramach wyznaczenia, mieszczą się w pojęciu „usług weterynaryjnych” (art. 2 ust 1 ustawy o zlz), które lekarz weterynarii może wykonywać w ramach samodzielnie prowadzonego gabinetu weterynaryjnego. Czynności wymienione w przedmiotowych umowach nie wykraczają także poza zakres czynności lekarza weterynarii wymienionych w art. 1 ust 1 ustawy z dnia 21 grudnia 1990r. o zawodzie lekarza weterynarii. W konsekwencji, brak jest podstaw do potraktowania ww. umów o świadczenie usług, w oparciu o przepis art. 9 ust 4a w związku z art. 6 ust 1pkt 4 ustawy o sus, jako samodzielnych tytułów ubezpieczenia.

Jak się wydaje, „wyodrębnienie” spornych umów z zakresu działalności gospodarczej skarżącego – jako oddzielnego tytułu do ubezpieczeń społecznych, jest wynikiem błędnej wykładni przepisu art. 16 ust 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz.U. 112/2010r. poz. 744 ze zm. ), która miała wpływ na treść kontraktów, a zaakceptowanej i kontynuowanej przez organ rentowy.

Otóż zgodnie z przepisem art. 16 ust 1 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej (w brzmieniu obowiązującym od 15 listopada 2008r. – Dz.U. 195 poz. 1201), jeżeli z przyczyn finansowych lub organizacyjnych powiatowy lekarz weterynarii, nie jest w stanie wykonać ustawowych zadań Inspekcji, może wyznaczać do wykonania tych zadań na czas określony:

- lekarzy weterynarii nie będących pracownikami Inspekcji (pkt 1),

- lekarzy weterynarii nie będących pracownikami Inspekcji świadczących usługi w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt (pkt 1a który został dodany przez ustawę zmieniającą z dniem 15 listopada 2008r.).

Podstawą zawarcia umowy z dnia 02 stycznia 2008r. była decyzja z dnia 02 stycznia 2008r. wyznaczająca J. S.do wykonywania czynności wymienionych w art. 16 ust 1 pkt 1 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej (decyzja k. 51 akt ZUS). Podstawą zawarcia umowy nr (...)r z dnia 31 grudnia 2008r była decyzja z dnia 31 grudnia 2008r. wyznaczająca apelującego, w punkcie 1, do wykonywania czynności wynikających z art. 16 ust 1 pkt 1 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej (decyzja k. 45 akt ZUS). Podkreślić trzeba, iż tą samą decyzją, w punkcie 2, powiatowy lekarz weterynarii wyznaczył skarżącego do wykonywania czynności wymienionych w art. 16 ust 1 pkt 1a ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej, w oparciu o którą zawarł z J. S.odrębną umowę nr (...)r z dnia 31 grudnia 2008r. Jedynie w umowie nr (...)jej strony oznaczyły skarżącego jako „osobę prowadzącą (...)” (§ 1) i oświadczyły, że „umowa została zawarta w następstwie decyzji z dnia 31 grudnia 2008r. w sprawie wyznaczenia J. S.świadczącego usługi weterynaryjne w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt zleceniobiorcy, do wykonywania czynności w niej wskazanych” (§ 2 ). Zgodnie z oznaczeniem strony przyjętym w pozostałych (spornych) umowach zleceniobiorcą był „lekarz weterynarii J. S.”

Pozwany przyjął, iż takie zróżnicowanie oznaczenia zleceniobiorcy w umowie nr (...)r i w umowach spornych, wskazuje na to, iż umowę z dnia 02 stycznia 2008r. i umowę nr (...)r zawarto z J. S. – osobą fizyczną, a nie z J. S. przedsiębiorcą. Powyższe ustalenia były podstawą wydania przez ZUS decyzji z dnia 07 września 2009r. o podleganiu przez skarżącego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu spornych umów zlecenia. Stanowisko pozwanego, jest w ocenie Sądu Apelacyjnego, nieuprawnione – poczynione w oderwaniu od wykładni systemowej przepisów ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt, ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej.

Wykonywanie usług weterynaryjnych jest działalnością reglamentowaną, wymagającą zarejestrowania zakładu leczniczego dla zwierząt. Usługi weterynaryjne mogą być zatem wykonywane przez lekarza weterynarii wyłącznie „w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt” - art. 2 ust 2 ustawy o zlz. Zakład leczniczy dla zwierząt może być utworzony i prowadzony przez: osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (art. 5 ust 1 ustawy o zlz). W konsekwencji stwierdzić należy, iż wykonywanie przez lekarza weterynarii usług weterynaryjnych może się odbywać wyłącznie:

- w ramach samodzielnie prowadzonego przez niego – osobę fizyczną – zakładu leczniczego dla zwierząt,

- w oparciu o status wspólnika - w odniesieniu do zakładu leczniczego dla zwierząt utworzonego przez osobę prawną,

- na podstawie zatrudnienia (umowa o pracę, inne umowy cywilnoprawne) w zakładzie leczniczym dla zwierząt (osobą fizyczną, osobą prawną lub inną jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej).

Konsekwencją naruszenia przepisu art. 2 ust 2 ustawy o zlz i wykonywanie usług weterynaryjnych przez lekarza weterynarii poza zakładem leczniczym dla zwierząt jest też skreślenie tego zakładu z ewidencji działalności reglamentowanej. Zgodnie z art. 147a 1 kodeksu wykroczeń prowadzenie zakładu leczniczego dla zwierząt bez wymaganego wpisu do rejestru lub ewidencji jest zagrożone odpowiedzialnością karną (zob. art. 19 ust 1 ustawy o zlz i art. 147a § 1 kodeksu wykroczeń).

Podsumowując, w świetle powołanych przepisów ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt, zlecenie czynności weterynaryjnych lekarzowi weterynarii, w tym również wykonywanych w ramach wyznaczenia przez powiatowego lekarza weterynarii, jest dopuszczalne wyłącznie, gdy czynności te wykonywane są przez lekarza w ramach prowadzonej przez niego działalności – zakładu leczniczego dla zwierząt (indywidualnie bądź w ramach spółki) lub gdy czynności te wykonuje będąc osobą zatrudnioną w zakładzie leczniczym.

Powyższy wniosek potwierdza również analiza przepisów ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej. Stosownie do art. 16 ust 3 tej ustawy (w brzmieniu obowiązującym od dnia 15 listopada 2008r), wykonywanie czynności o których mowa w ust 1 (czyli czynności wyznaczonych), następuje po zawarciu przez powiatowego lekarza weterynarii umowy z:

1)  osobami, o których mowa w ust 1 pkt 1 i 2 (tj. z nie będącymi pracownikami Inspekcji: lekarzem weterynarii (pkt 1) i inną osobą posiadającą odpowiednie kwalifikacje do wykonywania niektórych czynności pomocniczych (pkt 2)),

2)  podmiotem prowadzącym zakład leczniczy dla zwierząt – w przypadku, o którym mowa w ust 1 pkt 1a,

- określającej zakres, terminy i miejsce wykonywania tych czynności, wysokość wynagrodzenia za ich wykonanie oraz termin płatności, a w przypadku, o którym mowa w ust 1 pkt 1a dodatkowo imię i nazwisko wyznaczonego lekarza weterynarii świadczącego usługi w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt. Ponadto w przypadku, o którym mowa w ust 1 pkt 1a wyznaczenie lekarza weterynarii następuje w drodze decyzji administracyjnej – po uzyskaniu zgody kierownika zakładu leczniczego dla zwierząt, w ramach którego lekarz ten świadczy usługi weterynaryjne. Stosownie do § 1 ust 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 02 sierpnia 2004r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii (Dz.U.178/2004r. poz. 1837 ze zm.) wynagrodzenie za czynności określone w art. 16 ust 1 ustawy, przysługuje lekarzom weterynarii i innym osobom nie będącym pracownikami Inspekcji Weterynaryjnej wyznaczonym przez powiatowego lekarza weterynarii, a także podmiotom prowadzącym zakład leczniczy dla zwierząt, z którymi zawarto umowę, o której mowa w art. 16 ust 3.

Z powyższych przepisów wynika, iż ustawodawca dodając pkt 1a w art. 16 ust 1 ustawy, dopuścił możliwość wyznaczenia przez Inspekcję Weterynaryjną obok lekarzy weterynarii prowadzących zakłady lecznicze jako osoby fizyczne na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, także lekarzy weterynarii świadczących usługi w zakładach leczniczych w ramach zatrudnienia (umowa o pracę, inna umowa cywilnoprawna), bądź jako wspólnicy spółki. Tylko w takim wypadku racjonalnym było zróżnicowanie przez ustawodawcę w powołanych przepisach: kontrahentów powiatowego lekarza weterynarii, a zarazem osoby uprawnionej do wynagrodzenia (lekarz weterynarz - art. 16 ust 3 pkt 1 i podmiot prowadzący zakład lecznicy dla zwierząt – art. 16 ust 3 pkt 2), sposobu zawierania umowy (wymóg zgody kierownika zakładu w odniesieniu do umowy zawieranej zgodnie z art. 16 ust 3 pkt 2), treści umowy (wymóg oznaczenia imienia, nazwiska lekarza wyznaczonego w umowie zawieranej z podmiotem prowadzącym zakład leczniczy na podstawie art. 16 ust 3 pkt 2), wreszcie zakresu rodzajowego czynności, które powiatowy lekarz weterynarii może wyznaczać lekarzom weterynarii nie będących pracownikiem Inspekcji. Zakres rodzajowy czynności, które w ramach wyznaczenia, mogą być przekazane lekarzom w weterynarii na podstawie art. 16 ust 1 pkt 1 obejmuje m.in. wszystkie czynności wymienione w art. 16 ust 1 pkt 1a ustawy, zatem jest szerszy.

Przyjmując interpretację przepisu art. 16 ust 1 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej, zaprezentowaną przez pozwanego, należałoby natomiast stwierdzić, iż dopiero z dniem 15 listopada 2008r. tj. z wejściem w życie przepisu pkt 1 a - art. 16 ust 1, możliwe było wykonywanie przez lekarza weterynarii czynności wyznaczonych w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt czyli w ramach działalności gospodarczej. Taka wykładnia byłaby sprzeczna z przedstawionymi wyżej przepisami ustawy o zlz.

W ocenie Sądu I instancji decydującym dla ustalenia, że wykonywanie przedmiotowych umów nie wchodziło w zakres działalności gospodarczej ubezpieczonego, był 1) sposób opodatkowania przychodu z tych umów (jako przychód z działalności osobistej skarżącego stosownie do art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz.U. nr 361/2012r. tj), 2) fakt wykonywania przez skarżącego czynności pod nadzorem i w imieniu Inspekcji Weterynaryjnej, 3) oznaczenie osoby zleceniobiorcy w umowach (jako osoby fizycznej), 4) postanowienia umowne dotyczące: zakazu powierzania przez skarżącego czynności osobom trzecim, uprawnienie zleceniodawcy do potrąceń z wynagrodzenia podatku i składek na ubezpieczenie zdrowotne, oświadczenie zleceniobiorcy iż posiada odrębny tytułu do ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na to ubezpieczenie.

Tożsame argumenty były już przedmiotem oceny Sądu Najwyższego, w pełni aktualnej również w niniejszej sprawie, bowiem sprawy dotyczyły analogicznej sytuacji – zob. uzasadnienie wyroku z dnia 23 czerwca 2009r. III UK 24/09 (Lex nr 518053), a także wyroku z dnia 14 grudnia 2010r. I UK 209/10 (Lex nr 738525), z 11 sierpnia 2009r. III UK 27/09 (Lex nr 533699), z 11 sierpnia 2009r. III UK 31/09 (Lex nr 53706).

W powołanym orzecznictwie Sąd Najwyższy wyjaśniał konsekwentnie, iż podział przychodów w ustawie podatkowej nie kreuje podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych i o podatku dochodowym od osób fizycznych zajmują się odrębnymi przedmiotami regulacji. Działalność gospodarcza stanowi wspólną podstawę do stosowania ich obu. Działalność ta stanowi podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, a z drugiej strony podlega ustawie podatkowej. Ustawa podatkowa nie określa jednak co stanowi podstawę podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, gdyż samodzielnie reguluje to ustawa systemowa. O ile art. 13 pkt 6 ustawy podatkowej stanowi podstawę prawną do kwalifikacji przychodu jako uzyskiwanego z działalności wykonywanej osobiście, to dalej nie jest uprawnione wnioskowanie, że jednocześnie wyznacza podstawę ubezpieczenia społecznego z art. 6 ust 1 pkt 4 ustawy o sus. Przepis art. 13 pkt 6 ustawy podatkowej nie ingeruje w ustrojowe podstawy działalności gospodarczej, a dotyczy tylko opodatkowania i taka jest jego przedmiotowa granica regulacji. Sąd Najwyższy wyjaśnił także, iż działalność gospodarcza stanowi podstawę do stosowania ustawy o sus i podatkowej, lecz nie odwrotnie. Wynika to z przyjęcia w Konstytucji wolności działalności gospodarczej (art. 20), podlegającej ograniczeniu ustanowionemu tylko w ustawie i tylko gdy jest konieczne z określonych w niej przyczyn, które jednak nie może naruszać istoty tej wolności (art. 31). Sąd Apelacyjny akceptując powyższą argumentację, zważył więc, iż w sprawie należało oddzielić opodatkowanie od podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym. Kwalifikacja, że przychód z umów zleconych przez niektóre organy władzy lub administracji (art. 13 pkt 6 ustawy podatkowej) stanowi przychód z działalności wykonywanej osobiście, nie wyłączała podstawy ubezpieczeń społecznych, która była działalność gospodarcza ubezpieczonego, w ramach której mógł realizować umowy zlecenia. Z tego też względu powoływane przez skarżącego orzecznictwo administracyjne i stanowisko Prezesa Krajowej Rady Lekarsko- Wetrynarnej, które dotyczyły podstawy opodatkowania przychodu uzyskiwanego przez lekarzy weterynarii z czynności wyznaczonych są bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu.

W myśl art. 5 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej, lekarze weterynarii wyznaczeni do wykonywania określonych czynności wykonują powierzone im czynności pod nadzorem i w imieniu organów Inspekcji. Są urzędowymi lekarzami weterynarii i podlegają ochronie przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych (art. 5, 16, 22 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej). Inna jest natomiast sytuacja osoby prowadzącej działalność gospodarczą, gdyż wykonuje ją we własnym imieniu, na własny rachunek, ponosząc w całości związane z nią ryzyko gospodarcze i przy jej wykonywaniu nie korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych (art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Relacja publicznoprawna wynikająca z wyznaczenia wyklucza, zdaniem Sądu I instancji, ustalenie, iż przedmiotowe umowy skarżący wykonywał w ramach działalności. Takie przeciwstawienie nie jest wystarczające dla potwierdzenia stanowiska pozwanego. Również bowiem ustawa o Inspekcji Weterynaryjnej nie zajmuje się podstawą ubezpieczenia społecznego. W przeciwnym razie należałoby przyjąć, i kreuje szczególną podstawę ubezpieczenia (a nie ma w niej żadnych regulacji w tym przedmiocie) wbrew sytuacji prawnej i woli lekarza weterynarii, który przyjmuje wyznaczenie i zawiera umowę o świadczenie czynności weterynaryjnych. Domena władztwa publicznego wyrażająca się w decyzji o wyznaczeniu lekarza weterynarii do zadań Inspekcji nie rozstrzyga o podstawie jego ubezpieczeń społecznych. Nie stanowi to w ogóle jej przedmiotu. Przeciwnie właśnie ta decyzja wskazuje na styk interesu publicznego i prywatnego. Po prostu organ administracji potrzebuje podmiotu prywatnego, co wcale nie oznacza, że podmiot wyznaczony zaprzestaje działalności gospodarczej. Jego sytuację kształtują – decyzja, która nie musi zmieniać jego podstawy działalności gospodarczej, w ramach której będzie świadczył działalność usługową, z tym że zlecaną przez organ administracji. Działalność gospodarcza nie traci swych cech przez wykonywanie usług nawet przynależnych do zadań administracji weterynaryjnej wykonywanych na jej zlecenie i w jej imieniu. Dla zleceniodawcy (Inspekcji) zleceniobiorca wszak nadal świadczy usługę (działalność) we własnym imieniu za co też otrzymuje wynagrodzenie. Jego też jest ryzyko wykonania usług wobec zlecającego i bezpośrednich odbiorców (zob. uzasadnienie wyroku SN z 23 czerwca 2009r. III UK 24/09 ibidem).

Umowny zakaz zlecania przez skarżącego wykonywania czynności osobom trzecim, miałby decydujące znaczenie dla wyłączenia spornych umów z działalności gospodarczej tylko w sytuacji, gdyby konstytutywną cechą takiej działalności byłby zakaz prowadzenia jej osobiście przez przedsiębiorcę. Taki zakaz nie wynika z przepisów normujących działalność gospodarczą, stąd zarzut apelacji jest w tym zakresie nietrafny.

Przyjęty w umowie sposób realizowania obowiązku odprowadzania podatku i składki na ubezpieczenie zdrowotne nie ma znaczenia przy rozważaniach tytułu ubezpieczeń. Wobec powyższego bez znaczenia pozostaje też zarzut apelującego (oparty na przepisie art. 16 ust 1 pkt 4 ustawy o sus), iż we własnym zakresie sfinansował środki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i powołane na tę okoliczność dowody z dokumentów. Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż stosownie do art. 85 ust 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj . Dz.U. nr 164/2008r. poz. 1027 ze zm.) składki na ubezpieczenie zdrowotne za osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług, jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza zamawiający, natomiast, zgodnie z art. 84 ust 1 w związku z art. 66 ust 1 pkt 1c, z tytułu pozarolniczej działalności składkę opłaca przedsiębiorca, który ją prowadzi. Upoważnienie Inspekcji Weterynaryjnej do potrącania z wynagrodzenia skarżącego składki na ubezpieczenie zdrowotne jest zatem argumentem potwierdzającym, iż zgodnie z wolą stron, przedmiotowe umowy były wykonywane przez skarżącego w ramach działalności gospodarczej. Przyjmując przeciwną argumentację, ww. upoważnienie byłoby zbędne, skoro taki obowiązek zleceniodawcy (Inspekcji Weterynaryjnej) wynika z ustawy.

Wbrew stanowisku Sądu I instancji, zawarte w umowie, zaakceptowane przez zleceniodawcę, oświadczenie J. S., iż posiada odrębny tytułu do ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na to ubezpieczenie, potwierdza zasadność stanowiska apelującego, iż jego zamiarem było realizowanie umów w ramach działalności gospodarczej. Tylko w takim wypadku, podstawą do ubezpieczeń społecznych byłaby wykonywana działalność (art. 9 ust 5 ustawy o sus). Niezależnie od powyższego, jak wskazano wyżej, obowiązujące przepisy wykluczały realizowanie ww. umów przez skarżącego nie „w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt”.

Reasumując Sąd Apelacyjny uznał za zasadny, wynikający z uzasadnienia apelacji, zarzut skarżącego, iż Sąd Okręgowy naruszył normę art. 233 § 1 kpc przez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego, wskutek czego nie dokonał wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia ustaleń (treść obowiązków umownych skarżącego), a w konsekwencji dokonał ustaleń prawnych w oderwaniu od wykładni systemowej przepisów ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt, ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej. W konsekwencji Sąd Okręgowy naruszył art. 9 ust 4a w związku z art. 6 ust 1 pkt 4 ustawy o sus stwierdzając, iż skarżący w spornym okresie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym jako zleceniobiorca.

Nietrafiony jest natomiast (wynikający z uzasadnienia apelacji) zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 328 § 2 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem prawa, treść uzasadnienia wyroku powinna zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz jego podstawy prawnej. O naruszeniu tego przepisu można mówić wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera tych elementów i nie pozwala tym samym na kontrolę orzeczenia oraz weryfikację stanowiska sądu. Sąd nie ma przy tym obowiązku dokładnego wyliczenia w uzasadnieniu wszystkich dowodów przeprowadzonych w sprawie i omówienia każdego z nich, lecz przedstawienia podstawy faktycznej, jaką ustalił (a którą ustala na podstawie dowodów, które ocenił jako wiarygodne i mające znaczenie dla sprawy) oraz wypowiedzenia się, co do faktów spornych pomiędzy stronami. Uzasadnienie Sądu Okręgowego spełnia powyższe wymogi.

Odwoływanie się przez skarżącego do przepisów Konstytucji RP (art. 2, 7, 32, 20, 22) z uwagi na pominięcie złożonych przez niego dowodów i poczynienie niezgodnych z intencją strony ustaleń faktycznych przez Sąd I instancji, nie jest skuteczne. Zasady postępowania dowodowego uregulowane są w kodeksie postępowania cywilnego, a skarżący nie twierdził, iż te ostatnie przepisy są niekonstytucyjne. Przepis art. 233 kpc zobowiązuje Sąd do oceny dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnej oceny zebranego materiału. Nawet zatem błędna ocena materiału dowodowego przez Sąd, skutkująca poczynieniem odmiennych ustaleń niż oczekiwane przez stronę i nieuwzględnieniem jej żądania, nie uzasadnia stwierdzenia naruszenia powołanych przepisów Konstytucji (w szczególności art. 7 zgodnie, z którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa), gdyż dokonana jest w oparciu o uprawnienie wynikające z art. 233 kpc. Zasada równego traktowania przez władze publiczne i zakaz dyskryminacji (art. 32) oraz prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (art. 45 § 1) nie oznaczają, iż Sąd musi uwzględniać wszystkie wnioski dowodowe zgłaszane przez strony, a w konsekwencji że ich nieuwzględnienie jest sprzeczne z Konstytucją. Stosownie bowiem do przepisu art. 227 kpc, przedmiotem dowodu są wyłącznie fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu, a ocena przydatności zgłoszonych dowodów należy do Sądu. Zarzut apelacji – naruszenia art. 43 ⁴ zd.1 kc, jest o tyle nietrafny, iż Sąd Okręgowy nie argumentował swojego rozstrzygnięcia w oparciu o wskazany przepis.

Powoływane przez apelującego orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku i Sądu Okręgowego we Włocławku dotyczyły innego przedmiotu sporu, niż w niniejszej sprawie. Stąd, słusznie Sąd I instancji wyjaśnił, że ustalenia faktyczne, prawne poczynione w tamtych sprawach, nie wiążą go przy rozpoznaniu konkretnego sporu.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 11 sierpnia 2009r. III UK 27/09 (przywołanym na poparcie swojego stanowiska przez Sąd I instancji), w analogicznej jak niniejsza sprawie, Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego oddalającego apelację ZUS od orzeczenia Sądu Okręgowego zmieniającego decyzję organu rentowego i stwierdzającego, że ubezpieczony nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umów zlecenia zawartych z powiatowym inspektorem weterynarii. Podstawą rozstrzygnięć Sądów I i II instancji było ustalenie, iż lekarz weterynarii wykonywał zlecenia w ramach działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług weterynaryjnych. Sąd Najwyższy stwierdził wówczas m.in., iż zgłoszony przez ZUS zarzut opiera się na twierdzeniu, iż skoro do istotnych cech działalności gospodarczej należy prowadzenie jej przez przedsiębiorcę we własnym imieniu i na własny rachunek, to usługi świadczone przez lekarza na podstawie decyzji o wyznaczeniu i zawartych umów, jako czynności wykonywane pod nadzorem i w imieniu organów Inspekcji weterynaryjnej, w zakresie wykonywania których podlegał on ochronie przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu, nie mogły być wykonywane w ramach działalności gospodarczej. Sąd Najwyższy odnosząc się do powyższego zarzutu wskazał, iż organ rentowy oparł go na nieobowiązujących w spornym okresie przepisach, które nie dają podstaw do wniosku, iż lekarz weterynarii wykonując powierzone mu czynności działał pod nadzorem i w imieniu organów Inspekcji. Podsumowując, Sąd Najwyższy stwierdził, iż teza, że czynności wykonywane pod nadzorem i w imieniu organu administracji nie mogą być objęte zakresem działalności gospodarczej, której trafności a priori wykluczyć nie można nie została poparta wskazaniem naruszenia przepisów prawa uzasadniającym takie twierdzenie. Uzasadnienie wyroku nie wyjaśnia, dlaczego w tezie orzeczenia Sąd Najwyższy stanowczo stwierdził, iż usługi świadczone przez lekarza weterynarii na podstawie decyzji powiatowego lekarza weterynarii o wyznaczeniu lekarza weterynarii, nie będącego pracownikiem Inspekcji Weterynaryjnej, do wykonywania czynności z zakresu działania tej Inspekcji po zawarciu stosownej umowy między wyznaczonym lekarzem a powiatowym lekarzem weterynarii, jeżeli są to czynności wykonywane pod nadzorem i w imieniu organów Inspekcji Weterynaryjnej, nie są wykonywane w ramach działalności gospodarczej. Jednocześnie w powyższym wyroku Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że twierdzenie, iż świadczenie usług weterynaryjnych na podstawie umów z wyznaczenia zawartych z powiatowym inspektorem weterynarii przez lekarza weterynarii, który jednocześnie pobiera świadczenia emerytalne, nie może być wykonywane w ramach działalności gospodarczej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jest bezpodstawne, ponieważ ustawa ta nie określa podstaw podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, gdyż samodzielnie reguluje to ustawa o sus. Z powyższego wynikałoby, iż Sąd Najwyższy dopuszcza jednak wykonywanie czynności z wyznaczenia w ramach działalności gospodarczej lekarza weterynarii. Mając powyższe na uwadze i uwzględniając wcześniej zaprezentowane rozważania, Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w tezie wyroku z dnia 11 sierpnia 2008r. powołanej przez Sąd I instancji.

Wykonywanie czynności w zakresie inspekcji weterynaryjnej nie stanowi samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust 1 pkt 4 ustawy o sus, jeżeli są one wykonywane w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę pozarolniczej działalności gospodarczej (zob. wyrok SN z 23 czerwca 2009 ibidem). Ponieważ w okresie objętym sporem, skarżący wykonywał, na podstawie umów zawartych z powiatowym inspektorem weterynaryjnym, czynności z wyznaczenia w ramach prowadzonej działalności weterynaryjnej, w oparciu o art. 9 ust 5 ustawy o sus w związku z art. 6 ust 1 pkt 5, podlegał on dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzonej działalności.

Mając powyższe na względzie, na mocy art. 386 § 1 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.