Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2014 r. w Kaliszu

apelacji powoda (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 kwietnia 2014 r. sygn. akt IV P 142/14

w sprawie z powództwa (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w K.

przeciwko T. S.

o zapłatę

oddala apelację

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z o.o. w likwidacji z siedzibą w K. w dniu 10 grudnia 2012 r. złożył pozew przeciwko T. S. o zapłatę kwoty 11.631,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 10 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł iż pozwany wyegzekwował od powoda wynagrodzenie za pracę brutto zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 8 maja 2008 r. w sprawie o sygn. IVP 178/08 i wyrokiem z dnia 9 maja 2009 r. w sprawie o sygn. IVP 209/08, w tym składki na ubezpieczenie społeczne w kwocie 11.631,23 zł.

Zdaniem powoda było to świadczenie nieprzysługujące pozwanemu albowiem do odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne pozwanego jest zobowiązany powód jako płatnik tych składek. Przy czym powód zadeklarował w pozwie, iż jeżeli nastąpi wpłata przez pozwanego, powód niezwłocznie przekaże składki na ubezpieczenie społeczne do ZUS-u.

W dniu 28 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu wydał wyrok zaoczny zgodnie z żądaniem pozwu, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 581,56 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W dniu 23 września 2013 r. pozwany złożył sprzeciw od wyroku zaocznego wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia tego sprzeciwu.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany podniósł zarzut przedawnienia, powołując się na przepis art. 291 § 2 kp. Ponadto wskazał, iż Sąd zasądził wynagrodzenie brutto, zaś komornik zrealizował tytuł wykonawczy zgodnie z jego brzmieniem.

Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2013 r. Sąd przywrócił pozwanemu termin do złożenia sprzeciwu uznając, iż w niniejszej sprawie zostały spełnione przesłanki przepisu art. 168 i 169 kpc.

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia Sąd Rejonowy w Kaliszu uchylił wyrok zaoczny z dnia 28 marca 2013 r. i powództwo oddalił, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 291 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygniecie zapadło w oparciu o następujący stan faktyczny:

Pozwany T. S. w okresie od dnia 23 sierpnia 2007 r. do 21 grudnia 2007 r. był zatrudniony u powoda (...) Spółka z o.o. w likwidacji z siedzibą w K.. Wykonywał pracę likwidatora.

Sąd Rejonowy w Kaliszu prawomocnym wyrokiem wydanym w dniu 08 maja 2008 r. w sprawie o sygn. IVP 178/08 zasądził od powoda (...) Spółka z o.o. w likwidacji z siedzibą w K. na rzecz pozwanego T. S. kwotę 43.624,32 zł brutto tytułem wynagrodzenia za pracę za okres od stycznia 2007 r. do sierpnia 2007 r. wraz z ustawowymi odsetkami, a prawomocnym wyrokiem z dnia 07 maja 2009 r. w sprawie o sygn. akt IVP 209/08 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 16294,74 zł brutto tytułem wynagrodzenia z pracę za okres od września 2007 r. do grudnia 2007 r.

Wobec braku zapłaty zasądzonego w/w wyrokami wynagrodzenia pozwany skierował sprawę do egzekucji. Postępowanie egzekucyjne było prowadzone przez Komornika przy Sądzie Rejonowym w Kaliszu. Zasądzona tytułami wykonawczymi wierzytelność została wyegzekwowana przez komornika w całości w okresie od 19 września 2011 r. do dnia 05 października 2012 r. w tym i składki na ubezpieczenie społeczne pozwanego w kwocie 11631,23 zł, które komornik przekazał pozwanemu. Przy czym zaliczka na podatek dochodowy pozwanego została odprowadzona przez organ egzekucyjny.

Powód był płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne pozwanego. Przy czym nie przekazał składek na ubezpieczenie społeczne pozwanego do ZUS-u od zasądzonego wynagrodzenia za pracę wyrokiem w sprawie o sygn. IVP 178/08 i w sprawie o sygn. IVP 209/08. W tym zakresie ZUS nie wydał decyzji.

Składek na ubezpieczenie społeczne pozwany nie zwrócił powodowi, ani też nie wpłacił na swoje konto w ZUS-ie.

Pomiędzy stronami poza niniejszym sporem toczy się również proces przed Sądem Okręgowym w Kaliszu o naprawienie szkody wyrządzonej przez pozwanego T. S. w związku z pełnieniem funkcji likwidatora.

Do podobnej sytuacji jak w niniejszej sprawie - ściągnięcia przez komornika składek na ubezpieczenie społeczne - doszło w przypadku kilku pracowników, którzy na wezwanie powoda zwrócili wypłacone należności.

Sąd I instancji oddalając powództwo powołał się na chwałę Sądu Najwyższego z dnia 07 sierpnia 2001 r. w sprawie o sygn. III ZP 13/01 ( OSNP 2002/2/35) z której wynika, iż sąd pracy, zasądzając wynagrodzenie z pracę, nie odlicza od tego wynagrodzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie społeczne.

Dlatego też stwierdził, ze Sąd Rejonowy w Kaliszu w wyrokach w sprawie IVP 178/08 i IVP 209/08 prawidłowo zasądził kwotę brutto należnego pozwanemu wynagrodzenia za pracę.

W uzasadnieniu w/w uchwały Sąd Najwyższy wskazał, iż „pracodawca jest w stosunku do pracownika dłużnikiem zobowiązanym do wypłaty przysługującego wynagrodzenia w pełnej wysokości, co oznacza, że kwoty, które przekazuje jako płatnik …., są częścią wynagrodzenia pracownika, a nie np. kwotami, które jak gdyby z mocy prawa należą do Skarbu Państwa”.

Tym samym pracodawca „ jest dłużnikiem w zakresie całego wynagrodzenia i dlatego pracownik, który je utrzymuje bez przewidzianych odliczeń na cele podatkowe, nie staje się tym samym odbiorcą nienależnego świadczenia”.

Sąd I instancji podzielając przedmiotową argumentację prawną, wobec niespełnienia przesłanek przepisu art. 405 kc czy art. 410 § 1 i 2 kc w związku z art. 300 kp i przy zastosowaniu przepisu art. 347 kpc uchylił wyrok zaoczny z dnia 28 marca 2013 r. i oddalił powództwo.

Podkreślił przy tym, iż powód jako płatnik składek na ubezpieczenie społeczne pozwanego składek tych nie odprowadził, co tym bardziej utwierdza Sąd w przekonaniu, że powództwo jest bezzasadne.

W tych okolicznościach uznał badanie zarzutu przedawnienia za bezprzedmiotowe wskazując, iż dla oceny czy nastąpiło przedawnienie roszczenia jak w art. 120 § 1 kc w związku z art. 300 kp należy jako datę początku biegu terminu uwzględnić datę wypłaty pozwanemu przez komornika ściągniętych składek na ubezpieczenie społeczne, a nie datę ustania stosunku pracy.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Poniesione przez pozwanego koszty procesu to opłata od sprzeciwu od wyroku zaocznego w kwocie 291 zł ustalona w oparciu o przepis art. 19 ustęp 1 w związku z art. 13 ustęp 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 z późniejszymi zmianami).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiodła strona powodowa. Skarżąc wyrok w całości wnosiła o, ,uchylenie zaskarżonego wyroku, a następnie wydanie przez Sąd Okręgowy w Kaliszu nowego wyroku lub przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Kaliszu” i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

- naruszenie przepisów ustawy o Systemie Ubezpieczeń Społecznych jak również ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych, z których dla pracodawcy wynika obowiązek sporządzenia odpowiednich deklaracji oraz opłacenia tej części składek na rzecz ZUS, która jest potrącana z wynagrodzenia pracownika niezależnie od terminu wypłaty tego wynagrodzenia.

- naruszenie art. 405 oraz następnych k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż podniesione w niej zarzuty nie są uzasadnione.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, a co za tym idzie zasady, tryb i termin zgłaszania do tych ubezpieczeń, rozliczania i opłacania należnych składek regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. - o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74)- dalej u.s.u.s. Artykuł 4 pkt 2 u.s.u.s. definiuje pojęcie „płatnika składek” wskazując, którym podmiotom na gruncie tej ustawy przysługuje taki status.

Nie budzi zatem wątpliwości, iż płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne w stosunku do pracowników jest pracodawca.

Ze statusem płatnika składek wiąże się szereg obowiązków określonych przepisami u.s.u.s. oraz przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. - o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027)- dalej u.ś.o.z., ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. - o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415)- dalej u.p.z.i.r.p. i ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. - o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. Nr 158, poz. 1121)- dalej u.ch.r.p.n.p.

Obowiązki płatnika składek określa również ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń społecznych ( t,j. Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227ze zm.) .

Skarżący nie kwestionując poczynionych w sprawie ustaleń nie wskazał w apelacji, które konkretnie przepisy tych ustaw zostały naruszone. Jednakże z treści apelacji wynika, iż skarżącemu chodziło o przepisy art. 17 i art. 46 u.s.u.s. określające obowiązki płatnika składek.

Stosownie do tych przepisów obowiązek obliczenia, potrącenia z dochodów ubezpieczonych, rozliczenia i opłacenia składek za zatrudnionych pracowników spoczywa wyłącznie na pracodawcy, pełniącym rolę płatnika składek za ubezpieczonych. Powołana ustawa nie przewiduje żadnego innego trybu postępowania (rozliczania i opłacania składek na przedmiotowe ubezpieczenia przez komornika, który wyegzekwował na rzecz pracowników należności z tytułu umowy o pracę, czy bezpośrednio przez ubezpieczonego).

Należy przyznać racje skarżącemu, że w sytuacji jeżeli ubezpieczony uzyskał przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (wynagrodzenie za pracę) od komornika sadowego w wyniku prowadzonego postępowania egzekucyjnego, to obowiązek sporządzenia wymaganych dokumentów rozliczeniowych oraz terminowego opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne, należnych zarówno w części finansowanej przez pracodawcę, jak i przez pracownika obciąża wyłącznie pracodawcę. Nie zwalnia pracodawcy z powyższych obowiązków fakt, że ubezpieczony nie jest już jego pracownikiem. Wyegzekwowanie przez komornika na rzecz pracownika kwoty wynagrodzenia "brutto", nie powoduje, że pracodawca jest zwolniony z przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych całości należnych składek. Może natomiast dochodzić od byłego pracownika zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów, które zobowiązany był ponieść pracownik tytułem współfinansowania składek na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z art. 42e ustawy o pdof, w przypadku, gdy za zakład pracy wypłaty świadczeń z tytułu stosunku pracy dokonuje komornik sądowy lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący jego zobowiązania wynikające ze stosunku pracy jest on obowiązany, jako płatnik, do poboru zaliczki na podatek dochodowy.

Inaczej jest natomiast jeżeli chodzi o składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 84 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być opłacona przez byłego pracownika bezpośrednio na rachunek bankowy wskazany przez właściwy oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zgodzić się należy z przytoczonym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku poglądem sądu I instancji, iż pracodawca jest w stosunku do pracownika dłużnikiem zobowiązanym do wypłaty przysługującego wynagrodzenia w pełnej wysokości i dlatego pracownik, który je otrzymuje bez odliczenia należnych składek na ubezpieczenie społeczne, nie staje się tym samym odbiorcą nienależnego świadczenia.

Należy stwierdzić, że skoro u.s.u.s. nie przewiduje żadnego innego trybu postępowania - rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez komornika, który wyegzekwował na rzecz pracowników należności z tytułu umowy o pracę, ani też przez pracownika to obowiązek zapłaty tych składek spoczywa na pracodawcy. Tylko w przypadku opłacenia przez niego składek na ubezpieczenie społeczne może on dochodzić od byłego pracownika zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów, które zobowiązany był ponieść pracownik. Jednakże w przedmiotowej sprawie opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne jeszcze nie nastąpiło. Wobec tego słusznie wskazał sąd I instancji, iż pracodawca nie ma podstaw, aby dochodzić od byłego pracownika zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów.

W tym stanie rzeczy apelacja wobec braku uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.