Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)

Sędziowie: SA Maria Jolanta Kazberuk

SA Bohdan Bieniek

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2014 r. w B.

sprawy z odwołania W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy W. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 lutego 2014 r. sygn. akt III U 1800/13

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 768/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił W. M. prawa do tego emerytury uznając, iż nie osiągnął on wieku emerytalnego w przypadku emerytury w podstawowym wieku emerytalnym, a w przypadku emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie udowodnił on wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od tej decyzji W. M. wniósł o jej zmianę i przyjęcie , że wykonywał on prace w warunkach szczególnych w okresach od 1.02.1977r. do 30.06.1977r. i od 1.01.1978r. do 30.06.1978r., przy wydawaniu nawozów sztucznych oraz w okresie od 1.07.1982r. do 31.08.1997r. w Zakładach (...) w O..

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce oddalił odwołanie

Sąd Okręgowy wskazał, iż w sprawie poza sporem było, że odwołujący nie

osiągnął powszechnego wieku emerytalnego i nie przysługuje mu emerytura w oparciu o art. 27 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do rozważenia pozostało czy odwołujący spełnia przesłanki do przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury z uwzględnieniem pracy w szczególnych warunkach. Podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do wcześniejszej emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż urodził się on 2.09.1953 r. Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949 r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- do dnia 31.12.1998r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Regułą jest, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Sąd Okręgowy uznał, iż jedyną sporną w sprawie okolicznością było to czy wnioskodawca w spornych okresach rzeczywiście wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu cyt. wyżej przepisów.

Na tę okoliczność przedstawił świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 3.02.2009 r. wystawione przez Zakłady (...) „ (...)” S.A. w O., z którego wynika, że w okresie od 01.07.1982r. do 31.08.1996 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace, o których mowa w wykazie A Dział X poz. 8 jako oglądacz zwierząt rzeźnych i mięsa, a od 01.09.1996r. do 31.08.1997r. wykonywał te prace w połowie obowiązującego wymiaru czasu pracy.

Z zeznań świadka R. G. oraz odwołującego przesłuchanego w charakterze strony wynika, że W. M. został przyjęty do Zakładów (...) na stanowisko mistrza w Magazynie (...), a następnie objął obowiązki kierownika Magazynu (...), a potem rzeczoznawcy klasyfikacji żywca i mięsa. Obowiązki klasyfikatora w Magazynie (...) polegały na przyjęciu trzody i bydła do magazynu. W Zakładach (...) regułą było, że praca klasyfikatora była wykonywana na zmianę tj. każdy klasyfikator przez cztery tygodnie pracował w Magazynie (...), gdzie zajmował się przyjmowaniem żywego bydła na magazyn, a następnie przez okres jednego tygodnia pracował przy klasyfikacji mięsa, już na hali uboju w tzw. strefie czystej. Wynikało to z faktu, że nie można było jednocześnie oceniać sztuk żywych i po uboju. Praca klasyfikatora w magazynie związana była z oceną stanu zwierzęcia i zakwalifikowania go do przyjęcia na magazyn, a praca na taśmie na hali uboju była wykonywana w ruchu, gdyż należało oceniać zwierzęta po uboju ,które przesuwane były taśmowo. Z zeznań odwołującego i świadka wynika, że w takim charakterze odwołujący pracował około 4 lat, po czym rozpoczął pracę klasyfikatora żywca w terenie, gdzie w punktach skupu dokonywał oceny zwierząt, ich stanu umięśnienia, wieku, sprawdzał stan ich uzębienia, sporadycznie zajmował się ubojem schorowanych sztuk. Sporządzał również dokumentację wysyłkową i ustalał klasy zwierząt. Pracę klasyfikatora w terenie odwołujący wykonywał do końca zatrudnienia w Zakładach (...) z tym, że od 01.09.1996 roku w wymiarze ½ etatu.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadek jest osobą obcą dla odwołującego. Nie ma żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań, a jego zeznania znajdują potwierdzenie w zeznaniach odwołującego.

Zeznania świadka i odwołującego znajdują też potwierdzenie w dowodach z dokumentów z akt osobowych. Wynika z nich, że w związku z porozumieniem międzyzakładowym odwołujący został zatrudniony w Zakładach (...) w O. (wówczas (...) Przedsiębiorstwie (...) w W.), gdzie powierzono mu obowiązki mistrza w Magazynie (...) (vide protokół komisji oraz umowa o pracę z dnia 27.11.1980r.). Z treści pisma z dnia 5.02.1981r. wynika, że od 22.01.1981r. powierzono odwołującemu stanowisko kierownika Magazynu (...), co potwierdza również opinia pracodawcy w piśmie z dnia 17.05.1982r. Z dniem 1.07.1982r. W. M. objął stanowisko rzeczoznawcy ds. klasyfikacji żywca i mięsa (pismo z dnia 12.07.1982r. oraz karta stanowiska pracy). Do obowiązków odwołującego na stanowisku rzeczoznawcy należało min. sprawdzanie kwitów specyfikacji przesyłkowych pod względem prawidłowości, ustalenie zgodności deklarowanych klas, nadzorowanie wydawania żywca do uboju w zakresie przyjmowania żywca oraz ustalenie przygotowanego żywca do uboju, ocena półtuszy wołowych i wieprzowych przeprowadzanie klasyfikacji mięsa w rzeźni sanitarnej- w zakresie klasyfikacji mięsa (karta stanowiska pracy). Z dniem 21.01.1986r. W. M. objął stanowisko starszego klasyfikatora w Oddziale Surowcowym w O.. Do jego obowiązków należało min. prowadzenie klasyfikacji i skupu żywca w wyznaczonych punktach skupu, przygotowanie miejsca skupu żywca do prawidłowego odbioru, informowanie o stwierdzonych nieprawidłowościach w punktach skupu, nadzór nad prawidłowym ważeniem żywca, selekcja sztuk słabych (pismo z dnia 2.07.1986r. oraz karta stanowiska pracy oraz zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności). Pismem z dnia 22.08.1996r. zmieniono za zgodą obu stron umowę o pracę i od dnia 1.09.1996r. do końca zatrudnienia odwołujący był zatrudniony w wymiarze ½ etatu.

Odnosząc powyższy materiał dowodowy do przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd Okręgowy stwierdził, że w dziale X wykazu A, dotyczącym prac w rolnictwie i przemyśle rolno - spożywczym, w odniesieniu do przemysłu mięsnego, wskazane jest, że pracami w warunkach szczególnych są jedynie prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt (dział X, poz. 8) i prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych ( dział X, poz. 9) i tylko okresy wykonywania tego rodzaju pracy, pod warunkiem, że były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, można uznać za okresy pracy uzasadniające prawo do świadczeń na zasadach określonych w cytowanym rozporządzeniu. Powyższe doprecyzowuje też zarządzenie resortowe tj. Zarządzenie nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdzie w odniesieniu do przemysłu mięsnego w dziale X pod poz. 8 wskazane są prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt (peklowaniu) na stanowiskach ubojowiec, parzacz, jeliciarz, gruczolarz, peklowacz i wykrawacz mięsa w wykrawalni przy peklowaniu w piwnicy, lekarz weterynarii, weterynaryjny kontroler sanitarny, oglądacz zwierząt rzeźnych i mięsa- zatrudnieni w rzeźni), a pod poz. 9 prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych (zbieracz surowców utylizacyjnych, utilizatorowy, aparatowy urządzeń do produkcji mączek paszowych z surowców utylizowanych, aparatowy agregatu do zagęszczania i suszenia krwi, aparatowy przerobu masy kolagenowej, aparatowy sperlenia kleju, gotowacz kleju skórnego, młynkowy kleju, rafinator tłuszczu w fabryce kleju, gotowacz kleju skórnego, młynkowy kleju, rafinator tłuszczu w fabryce kleju, robotnik uprawy surowca klejowego, klejarz, aparatowy chemicznej obróbki dwoiny, robotnik chemicznej i obróbki szczeciny i włosia).

Z przeprowadzonych w przedmiotowej sprawie dowodów wynika natomiast, że w okresie od 01.07.1982r. do 20.01.1986r. odwołujący pracował w Magazynie (...), gdzie zajmował się, najogólniej mówiąc, klasyfikowaniem żywca do uboju, nie wykonywał więc czynności związanych bezpośrednio z ubojem. Magazyn (...), znajdował się ponadto poza strefą, gdzie dokonywano uboju. Jedynie przez okres tygodnia odwołujący pracował w strefie uboju (w powtarzających się cyklach cztery tygodnie - Magazyn (...), tydzień – hala uboju). W takim stanie rzeczy nie można uznać by prace bezpośrednio przy uboju wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dalszym okresie tj. od 21.01.1986r. odwołujący pracował już poza Zakładami (...) w terenie, w punktach skupu żywca. Wówczas zajmował się również ubojem, jednak nie było to jego wyłączne zajęcie. Obok tzw. przypadków „uboju z konieczności”, odwołujący wykonywał szereg innych obowiązków, w tym ważenie sztuk, wzrokowa ocena ich wartości i przydatności, sporządzenie dokumentacji dla rolników, sporządzenie dokumentacji na każdą kolejną wysłaną do zakładów mięsnych partię oraz na koniec sporządzenie dokumentacji dla pracodawcy. Zatem praca przy uboju nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pozostałe obowiązki wykonywane przez odwołującego jako klasyfikatora nie są zaliczane do prac w wykonywanych w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia. Sąd Okręgowy odwołał się w tym zakresie do podobnej sprawy tego Sądu o sygn. III U 496/12, gdzie Sąd Okręgowy a następnie przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie o sygn. III AUa 1273/12, nie uznali pracy klasyfikatora za prace w szczególnych warunkach (wyrok SA w Białymstoku z 18.06.2013r. vide LEX nr 1339289).

Odnosząc się natomiast do okresu zatrudnienia od 01.09.1996r. do 31.08.1997r., kiedy to odwołujący był zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy (½ etatu), Sąd podzielił w pełni stanowisko organu rentowego. Zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS okresami uprawniającymi do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym są wyłącznie okresy pracy w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Fakt, iż odwołujący otrzymywał wówczas wynagrodzenie przekraczające wysokość minimalnego wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma w tym zakresie żadnego znaczenia. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy wykluczył możliwość zaliczenia wnioskodawcy do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu jego pracy w Zakładach (...) w O. .

Na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K., W. M. przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 5.04.2013 r. wystawione przez Spółdzielnię Usług Rolniczo - (...) w D., z którego wynika, że W. M. w okresie od 1.02.1977r. do 1.01.1979r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na wydawaniu nawozów sztucznych na zbiorowe nawożenie dla rolników, o których mowa w wykazie A dział IV poz. 40 wykazu stanowiącego załącznik nr 2 do uchwały nr 24 zarządu Krajowego Związku (...), K. i Organizacji Rolniczych z 14.06.1983r., na stanowisku robotnika pomocniczego. Powyższe świadectwo zostało zakwestionowane prze ZUS.

Z dokumentów z akt osobowych odwołującego za sporny okres wynika, że odwołujący podjął pracę w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. jako stażysta z dniem 01.02.1977r. Następnie po odbyciu stażu z dniem 02.05.1977r. został zatrudniony jako specjalista ds. obsługi Zw. i Zrzeszeń (...), a następnie z dniem 02.01.1979r. powierzono mu obowiązki Kierownika Zakładu Usług (...) w K. (świadectwo pracy z dnia 24.11.1980r. i dokumenty z akt osobowych). Zważywszy na ugruntowane w orzecznictwie i doktrynie stanowisko, zgodnie z którym to nie nazwa stanowiska pracy, ale rodzaj rzeczywiście powierzonych i wykonywanych obowiązków, ma zasadnicze znaczenie dla oceny, czy odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach, Sąd przeprowadził również dowód z zeznań świadków i odwołującego. Z zeznań świadków C. G. i J. S. (1) oraz odwołującego przesłuchanego w charakterze strony wynika, że W. M. podczas zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K., wbrew informacjom wskazanym w świadectwie pracy, nie zajmował się przez cały okres zatrudnienia tylko i wyłącznie wydawaniem nawozów dla rolników. Odwołujący przyznał, że wydawaniem nawozów zajmował się od 01.02.1977r. do końca czerwca 1977r., a następnie od 01.07.1977r. został przeniesiony do prac biurowych. W następnym roku od 01.01.1978r. powrócił do pracy wydawania nawozów w magazynie, gdzie pracował do końca czerwca, a następnie znów powrócił do biura, w którym pracował do końca zatrudnienia. Powyższe potwierdzili przesłuchani świadkowie.

Uznając omówione wyżej, spójne i korespondujące ze sobą dowody osobowe za wiarygodne, Sąd Okręgowy uznał, że za prace wykonywane w szczególnych warunkach mogą być uznane jedynie prace wykonywane przez odwołującego w okresach od 1.02.1977r. do 30.06.1977r. oraz od 1.01.1978r. do 30.06.1978r., kiedy odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wydawaniem nawozów sztucznych dla rolników. Tego rodzaju prace są wymienione w Działu IV poz. 40 Załącznika A do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. tj. – prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych. Ponieważ jednak okres tej pracy to łącznie okres jedynie 11 miesięcy w stosunku do wymaganych 15 lat – to wniesione odwołanie w oparciu o art.477 ¹⁴§1k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił

W apelacji wywiedzionej od tego wyroku wnioskodawca zaskarżył go w całości zarzucając Sądowi pierwszej instancji ;

1.  naruszenie art. 233 §1 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie dlaczego odmówił mocy dowodowej takim dowodom jak oświadczenie J. P. , na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach;

2.  naruszenie art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej polegającej na uznaniu, iż ubezpieczony nie udokumentował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach ;

3.  art. 212 k.p.c. w zw. z art. 5 k.p.c. przez nieudzielenie stronie działającej bez pełnomocnika odpowiednich wskazówek ;

Wskazując na powyższe apelacja wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Po upływie terminu do wniesienia apelacji w dniu 24 października 2014 r. zgłaszający się fachowy pełnomocnik wnioskodawcy złożył pismo procesowe (k. 64) rozszerzające zarzuty procesowe zarzucać także obrazę :

- art. 229 k.p.c. poprzez uznanie za nieudowodnione faktów, które były przyznane przez wnioskodawcę tj. wykonywania pracy jako oglądacz zwierząt rzeźnych i mięsa stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a przez to błędne przyjęcie , iż wnioskodawca nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych;

- art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie , że wnioskodawca nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z której wywodził skutki prawne i nie wykazał, że charakter jego pracy w Zakładach (...) w O. pozwalał na zakwalifikowanie jako pracy wykonywanych w szczególnej warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja podlegała oddaleniu.

Jedyną kwestią sporną w sprawie było ustalenie czy na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca legitymował się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach i czy w związku z tym spełniał przesłanki do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Przepis art. 184 ustawy w sposób odrębny i szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. ( do takich osób zalicza się wnioskodawca ur. (...)) , którzy w dniu wejścia w życie ustawy - 1 stycznia 1999 r., legitymowali się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 ustawy, gwarantując im prawo do nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32. Intencją ustawodawcy było zapewnienie nabycia uprawnień emerytalnych dla tej kategorii ubezpieczonych, którzy w chwili wejścia w życie ustawy spełniali wymagane warunki stażu, w tym stażu pracy w szczególnych warunkach, za wyjątkiem wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 ustawy.

Ustalenie czy wykonywane obowiązki pracownicze były realizowane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze podlega ocenie na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). W myśl § 2 ust. 1 powołanego aktu okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z kolei § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia określa przesłanki, których łączne spełnienie przez pracownika, warunkuje nabycie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach tj. osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz wykazanie wymaganego okresu zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ugruntowany jest pogląd, że tylko praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wymieniona w wykazie A - załączniku do w/w rozporządzenia wykonywana stale i w pełnym wymiarze uzasadnia skorzystanie z uprawnienia do wcześniejszej emerytury. Praca w szczególnych warunkach to przy tym praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (wyroki SN: z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152; z dnia 6 czerwca 2011r., IUK 393/10, LEX nr 950426).

Zauważyć także należy, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą dokumenty. Dlatego, w tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych z reguły byłyby niewystraczające do przyjęcia pracy w szczególnych warunkach (wyrok SA w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., III AUa, Lex nr 1223476 i wyrok SA w Białymstoku z dnia 22 maja 2013r., III A Ua 952/12, LEX nr: 1327500).

Odnosząc powyższe do sprawy niniejszej stwierdzić należy, iż apelacja nie podważa ustaleń Sądu co okresu pracy wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K., gdzie pracował on w szczególnych warunkach przez okres niespełna roku tj. 11 miesięcy ( od 01.12.1997 r. do 30.06.1977 r. i od 01.01.1978 r. do 30.06.1978 r., kiedy to zajmował się wydawaniem nawozów, które należy zakwalifikować jako pracy wymienione w wykazie A, dział IV poz. 40 ( prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych). Poza tymi okresami wnioskodawca pracował przy pracach biurowych. Potwierdził to między innymi świadek J. S. (k.38) , jak i przyznał sam wnioskodawca (k.38) wskazując, iż z tytułu pracy w (...) powinno mu być zliczone 11 miesięcy. Maksymalnie zatem w świetle materiału dowodowego okres mogący być wnioskodawcy zaliczony do okresu pracy w szczególnych warunkach z okresu zatrudnienia w (...) to okres 11 miesięcy i tyle Sąd Okręgowy uwzględnił w świetle sporządzonego uzasadnienia. Oczywiste jest, iż okres ten nie był wystarczający do przyznania świadczenia, stąd wnioskodawca wnosił o zaliczenie do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu pracy okresu jego zatrudnienia w Zakładach Miejskich w O. od 01.07.1982 r. do 31.08.1997 r. Sąd Okręgowy uznał, iż w okresie całego tego zatrudnienia wnioskodawca nie pracował w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny analizując ten okres - stoi na stanowisku, iż z całego tego okresu zatrudnienia możliwym byłoby zaliczenie okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 01.07.1982 r. do 20.01.1986 r. kiedy to wnioskodawca pracował w Magazynie (...). Zdaniem Sądu Apelacyjnego zaaprobować należy pogląd, w myśl którego, prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt, o których mowa w Dziale X pkt 8 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) należy rozumieć szerzej, co oznacza, iż obejmują one również czynności przygotowawcze i późniejsze związane z rozbiorem mięsa. Za taką wykładnią pośrednio przemawiają zapisy zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, do którego również nawiązywał Sąd Okręgowy. Wprawdzie akty resortowe zawierające wykazy stanowisk nie mają obecnie mocy wiążącej to jednak są one istotne przy dokonywaniu wykładni poszczególnych prac wykazanych w załączniku do rozporządzenia, bowiem wskazują na realną praktykę i ocenę poszczególnych stanowisk pracy pod kątem świadczenia na nich pracy w szczególnych warunkach (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005 nr 11, poz. 161 oraz z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306 oraz z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08 i z dnia 10 lutego 2009 r., II UK 199/08; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, niepublikowany). W wspomnianym zarządzeniu w odniesieniu do przemysłu mięsnego w dziale X pod poz. 8 wskazane są prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt (peklowaniu) na stanowiskach ubojowiec, parzacz, jeliciarz, gruczolarz, peklowacz i wykrawacz mięsa w wykrawalni przy peklowaniu w piwnicy, lekarz weterynarii, weterynaryjny kontroler sanitarny, oglądacz zwierząt rzeźnych i mięsa-zatrudnieni w rzeźni. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie do końca jest jasnym co autor zarządzenia rozumiał pod pojęciem - oglądacz zwierząt rzeźnych i misa - i czym w istocie zajmował się pracownik na tym stanowisku, zwłaszcza że jak wskazał fachowy pełnomocnik wnioskodawcy na rozprawie apelacyjnej (obeznany z branżą mięsną ) takie stanowisko w praktyce nie występowało w zakładach mięsnych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego jedynym rozsądnym wytłumaczeniem czynności na tym stanowisku jest potraktowanie go jak synonim klasyfikatora zwierząt i mięsa. Z niespornych ustaleń Sądu Okręgowego wynika , że w analizowanym okresie od 01.07.1982 r. do 20.01.1986 r. wnioskodawca pracując na stanowisku rzeczoznawcy ds. klasyfikacji żywca i mięsa zajmował się sprawdzaniem kwitów specyfikacji przesyłkowych pod względem prawidłowości, ustaleniem zgodności deklarowanych klas, nadzorowaniem wydawania żywca do uboju w zakresie przyjmowania żywca oraz ustalenia przygotowanego żywca do uboju, oceną półtuszy wołowych i wieprzowych, przeprowadzaniem klasyfikacji mięsa w rzeźni sanitarnej-w zakresie klasyfikacji mięsa (karta stanowiska pracy). Czynności te w istocie przede wszystkim polegały na klasyfikowaniu żywca bądź mięsa po dokonanym uboju, a sama konieczność dokumentacji tych czynności nie pozbawia ich cech pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, była ona bowiem immantnym elementem pracy klasyfikatora. Przepisy zarządzenia wymagały do zaliczenia pracy oglądacza zwierząt rzeźnych i mięsa do pracy w szczególnych , aby był on zatrudniony w rzeźni. Zdaniem Sądu Apelacyjnego przez rzeźnię w rozumieniu tego zarządzenia należy rozmieć również pracę w zakładach mięsnych, jeżeli zakłady taki równocześnie dokonywały systematycznego uboju zwierząt w celu ich dalszego przerobienia, czyli gdy posiadały w ramach zakładu własną rzeźnię (ubojnię/ halę ubojów). W świetle ustaleń Sądu Okręgowego Zakłady (...) w O. dysponowały własną halą uboju, na której dokonywano identycznych czynności jak w typowych rzeźniach. Jak się zdaje Sąd Okręgowy zawęził nieco wspomniany punkt zarządzenia wymagać tego, aby wnioskodawca cały czas przebywał na hali ubojów a nadto zajmował się klasyfikacją zwierząt żywych. Z analizowanego punktu zarządzenia nie wynikają takie ograniczenia. Skoro w zarządzeniu wskazano stanowisko oglądacz zwierząt rzeźnych i mięsa-zatrudniony w rzeźni, to istotnym było wykonywanie istnienie zatrudnienia w rzeźni (w Zakładach (...) prowadzących rzeźnię / halę ubojów) , co nie oznacza, iż koniecznym było dokonywanie wszystkich czynności kwalifikacyjnych w pomieszczeniu rzeźni czy hali ubojów. Te mogły być dokonywane poza rzeźnią np. w magazynie mięsa. Wyraźnie oddzielnie zwierząt rzeźnych od mięsa zdaniem Sadu Apelacyjnego pozwala na wyciągnięcie wniosku, iż stanowisko oglądacza zwierząt dotyczyło zarówno klasyfikacji zwierząt przed ubojem jak i po dokonanym uboju ( mięso). Z powyższych przyczyn uprawnionym jest zaliczenie wnioskodawcy (odmiennie niż Sąd Okręgowy) okresu od 01.07.1982 r. do 20.01.1986 r do okresu pracy w szczególnych warunkach. Uwzględnienie tego blisko 3,5 rocznego okresu nie ma jednak wpływu na prawo wnioskodawcy do emerytury, bowiem koniecznym jest posiadanie okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny podziela ustalenia i wywód prawny Sądu Okręgowego wskazującego na brak podstaw do zaliczenia reszty okresu pracy w Zakładach (...) w O. do okresu pracy w szczególnych warunkach. I tak od dnia 1.09.1996 r. wnioskodawca zatrudniony był w wymiarze 1/2 etatu co czyni zbędnym analizowanie charakteru jego pracy, bowiem tylko zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy uprawnia do zaliczenia danego okresu zatrudnienia do okresu pracy w szczególnych warunkach. Nie mógł być też zaliczony okres zatrudnienia od dnia 21 .01.1986 r. kiedy to wnioskodawca pracował poza Zakładami (...) w różnych punktach skupu. Fakt ten był w sprawie bezsporny, a do apelacji wnioskodawca załączył pismo (k.56) wskazując 19 punktów skupu w których dokonywał klasyfikacji zwierząt. Dokonywanie klasyfikacji zwierząt w punktach skupu nie jest pracą przy uboju zwierząt w rozumieniu przepisów cytowanego rozporządzenia, związek bowiem takich przypadkach z ubojem jest zbyt odległy (por. w tym zakresie wyrok SA w Lublinie z dnia 29 sierpnia 2012 r. III AUa 577/12 Lex nr 1220536 ; wyrok SA w Szczecinie z dnia 27 czerwca 2013r. III AUA 133/13 Lex nr 1422405).

Odnosząc się krótko do podniesionych zarzutów procesowych ( obrazy art. 233 § 1 k.p.c. , 212 w zw. z 5 k.p.c. , 229 k.p.c. , 232 ) Sąd Apelacyjny w związku z częściową odmiennymi ustaleniami dokonanymi przez Sąd Apelacyjny zauważa, iż zarzuty te nie do końca są aktualne. Ustalenia dotyczące bowiem zarówno okresu pracy w (...) , jak i Zakładach (...) po 20.01.1986r. nie były przedmiotem sporu, jak bowiem wcześniej wspomniano wnioskodawca ostatecznie przyznał, iż łączenie zajmował się w (...) przez 11 miesięcy wydawaniem nawozów, sam też wskazał liczbę punktów skupu, w których dokonywał klasyfikacji , a zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy od dnia 1.09.1996 r. było również niesporne i wynika już choćby z przedłożonego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach ( akta osobowe). Nawet zatem gdyby uznać za częściowo za zasadny zarzut niewystarczających pouczeń udzielonych wnioskodawcy, w tym co do potrzeby ustanowienia fachowego pełnomocnika, to uchybienie to nie miało wpływu na rozstrzygnięcie. Potwierdza to pośrednio okoliczność, iż w toku postępowania apelacyjnego wnioskodawca działający już z fachowym pełnomocnikiem nie zgłosił wniosków dowodowych jak i nie wnosił o ponowienie jakichś czynności .

Dokonane powyżej przez Sąd Apelacyjny ustalenia faktyczne jednoznacznie wskazują, iż wnioskodawca nie posiada okresu 15-lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 r., a zatem nie może nabyć prawa do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej, a tym samym te przepisy prawa materialnego - wbrew zarzutom apelacji - zostały właściwie zastosowane przez Sąd Okręgowy.

W tym stanie rzeczy wniesiona apelacja na zasadzie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.