Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2014 r. w S.

sprawy J. Ł. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. Ł. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 23 maja 2014 roku nr (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 maja 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił J. Ł. (1) prawa do wcześniejszej emerytury, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Organ rentowy przyjął za udowodnione przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. 14 lat i 25 dni stażu pracy w takich warunkach, przy czym zaliczył do niego także okres odbywania służby wojskowej od 29 października 1974r. do 31 grudnia 1974r.

J. Ł. (1) odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. Podniósł, że dodatkowo w warunkach szczególnych pracował w okresie od 2 września 1969 r. do 23 czerwca 1972 r., w czasie zatrudnienia w (...) Stoczni (...) w S.. Podkreślił, że w tym czasie zarówno uczył się, jak i pracował, przy czym objęty był programem nauki w wymiarze 18 godzin tygodniowo, które były wliczane do czasu pracy. Zaznaczył także, że w ostatnim – trzecim – roku nauki, praktycznie wyłącznie pracował, a jedynie z przyczyn formalnych w programie rozpisano czas zarówno na pracę, jak i naukę.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji. Wyjaśnił, że brak jest możliwości zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu praktycznej nauki zawodu, a to z uwagi na utrwalone orzecznictwo w tym zakresie.

Na rozprawie pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o zaliczenie do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych także okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 29 października 1974r. do 1 października 1976r., powołując się w tym zakresie na treść uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. Ł. (1) urodził się w dniu (...).

Nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. posiadał łączny staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 25 lat.

Wniosek o emeryturę złożył w organie rentowym w dniu 15 kwietnia 2014 roku.

Okoliczności niesporne, a nadto dowody: dokumenty w aktach ZUS O/S. dot. J. Ł..

Na potrzeby ustalania prawa J. Ł. (1) do emerytury organ rentowy przyjął, że ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych w następujących okresach: od 19 września 1972 r. do 28 października 1974 r., od 29 października 1974 r. do 31 grudnia 1974 r. (zasadnicza służba wojskowa), od 18 października 1976 r. do 28 lutego 1982 r., od 13 lipca 1992 r. do 31 grudnia 1998 r., co dało łącznie 14 lat i 25 dni stażu pracy w warunkach szczególnych (po wyłączeniu okresów zwolnień chorobowych przypadających po dniu 14.11.1991 r.).

Niesporne, a nadto dowody:

- świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych – w aktach ZUS O/S. dot. J. Ł.;

- raport ustalenia uprawnień do świadczenia – k. 30-31 plik IV akt ZUS O/S. dot. J. Ł..

W dniu 2 września 1969 r. J. Ł. (1) i jego ojciec, J. Ł. (3), zawarli umowę o praktyczną naukę zawodu z Przedsiębiorstwem Państwowym (...)w S.. W umowie wskazano, iż J. Ł. (1) będzie uczył się zawodu elektromontera okrętowego, przy czym nauka rozpocznie się w dniu 2 września 1969r., a zakończy w dniu 24 czerwca 1972r. W § 2 umowy ustalono czas pracy ucznia, wskazując że wynosi on: w wieku od 14 do 16 lat – 6 godzin dziennie, a 36 godzin tygodniowo; powyżej 16 lat – 46 godzin tygodniowo, zgodnie z tygodniowym planem zajęć. W ustępie drugim zaznaczono, że do czasu pracy ucznia w wieku 14-18 lat wlicza się czas dokształcania w wymiarze 18 godzin tygodniowo, bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy. Dodatkowo ustalono, że czas pracy i nauki ustala dyrekcja szkoły w tygodniowym planie zajęć, oraz że w okresie nauki szkolący będzie płacił uczniowi wynagrodzenie miesięczne w wysokości: 150 zł w pierwszym roku nauki; 320 zł w drugim roku nauki oraz wynagrodzenie I grupy w trzecim roku nauki.

W czasie nauki J. Ł. (1) był pracownikiem S. G., zatrudnionym w Wydziale Szkolnym tejże stoczni w charakterze ucznia.

Dowody:

- umowa o praktyczną naukę zawodu z 2.09.1969r. – w części A akt osobowych J. Ł. z okresu zatrudnienia w S. G. – w kopercie k. 17 akt sądowych;

- angaż z dnia 1.09.1969r. - w części A akt osobowych J. Ł. z okresu zatrudnienia w S. G. – w kopercie k. 17 akt sądowych.

J. Ł. (1) ukończył naukę w szkole zawodowej zgodnie z planem. Razem z nim do tej samej klasy chodzili m.in. E. L. (która po wyjściu za mąż zmieniła nazwisko na: M.), M. P. oraz A. W.. W trzeciej klasie, zgodnie z tygodniowym rozkładem lekcji, uczniowie klasy IIIe, do której uczęszczał J. Ł. (1), od poniedziałku do środy włącznie mieli zajęcia szkolne, zaś od czwartku do soboty odbywali praktyczną naukę zawodu. W poniedziałki, wtorki i środy zajęcia szkolne odbywały się w godzinach od 7.30 do 13.30, przy czym były to zarówno lekcje takich przedmiotów jak język polski, język rosyjski, wychowanie obywatelskie, matematyka i WF, jak i praktyczne zajęcia warsztatowe w pracowni elektrycznej.

Dowody: dokumentacja z okresu nauki J. Ł. w kopercie k.19 akt sądowych: kserokopia dziennika lekcyjnego klasy IIIe na rok szkolny 1971/72; kserokopia arkusza ocen.

Szkoła, do której uczęszczał J. Ł. (1) mieściła się przy ulicy (...) w S. i tam odbywały się zajęcia lekcyjne. Natomiast stocznia (...) mieściła się przy ulicy (...); aby dostać się na jej teren należało przepłynąć na wyspę; dotyczyło to także uczniów w czasie odbywania przez nich praktycznej nauki zawodu. W czasie pracy na terenie stoczni uczniowie pracowali pod nadzorem instruktorów, wykonując pracę w warunkach szczególnych.

Dowody:

- zeznania świadka E. M. - k. 46v akt sądowych oraz transkrypcja k. 55-57 tychże akt;

- zeznania świadka M. P. - k. 46v akt sądowych oraz transkrypcja k. 57-60 tychże akt;

- zeznania świadka A. W. - k. 47 akt sądowych oraz transkrypcja k. 60-62 tychże akt.

Po zakończeniu nauki w szkole J. Ł. (1) został – z dniem 19 września 1972r. - zatrudniony w S. G. na stanowisku elektromontera w Oddziale (...)Elektrycznym. Pracę na tym stanowisku wykonywał nieprzerwanie do 29 października 1974r., kiedy to rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej. Do pracy po zakończeniu odbywania służby wojskowej ubezpieczony powrócił z dniem 16 października 1976r. i wykonywał ją nieprzerwanie do 28 lutego 1982r. Przez cały czas faktycznego wykonywania pracy w S. G., poczynając od 19 września 1972r., ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych, tj. pracę przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach, pochylniach, dokach i przy nabrzeżach.

S. (...)wystawiła ubezpieczonemu świadectwo pracy w warunkach szczególnych za okresy od 19 września 1972r. do 28 października 1974r. oraz od 18 października 1976r. do 28 lutego 1982r. Pracodawca nie widział i nie widzi podstaw do objęcia tym świadectwem także okresu odbywania przez ubezpieczonego praktycznej nauki zawodu, gdyż w jego ocenie w tym czasie J. Ł.nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy.

Dowody:

- angaż z dnia 20.09.1972r., karty obiegowe, odpis karty powołania, umowa o pracę z dnia 15.10.1976r., świadectwo pracy, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach - w części A akt osobowych J. Ł. z okresu zatrudnienia w S. G. – w kopercie k. 17 akt sądowych;

- wyjaśnienia S. G. z 14.10.2014r. – k. 39 akt sądowych;

- kserokopia książeczki wojskowej – k. 3-4 pliku KPU akt ZUS O/S.dot. J. Ł..

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie mogło zostać uwzględnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 24 ust. 1b pkt 20 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013, poz. 1440 z późn. zm.; dalej jako: ustawa emerytalna) - mężczyznom urodzonym po dniu 30 września 1953 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 67 lat, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Ustawa emerytalna nie zawiera katalogu prac uznawanych za prace wykonywane w szczególnych warunkach, odsyłając w tej mierze do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis § 4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu § 2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy. W załączniku do powyższego rozporządzenia, w punkcie 90 dziale III wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wskazano, że pracami w szczególnych warunkach są prace wykonywane bezpośrednio przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach, pochylniach, dokach i przy nabrzeżach.

W niniejszej sprawie bezspornym było, iż w dacie wydania zaskarżonej decyzji ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny uprawniający go do skorzystania z wcześniejszej emerytury oraz że na koniec 1998 roku posiadał wymagany powyższymi uregulowaniami udokumentowany okres składkowy i nieskładkowy. Bezspornym było również, że w kwestionowanym przez organ okresie pracy od 2 września 1969 r. do dnia 23 czerwca 1972 r. ubezpieczony pobierał praktyczną naukę zawodu elektromontera okrętowego w szkole przyzakładowej (...) Stoczni (...). Przedmiotem sporu pozostawało natomiast to, czy okres pobierania przez J. Ł. praktycznej nauki zawodu należało uznać za okres pracy w szczególnych warunkach.

W ramach postępowania dowodowego sąd przeprowadził dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonego oraz dokumentów złożonych do akt w toku postępowania sądowego, w tym przede wszystkim z archiwalnej dokumentacji ze spornego okresu w postaci akt osobowych J. Ł. z okresu zatrudnienia w S. G. wraz z aktualnymi wyjaśnieniami pracodawcy, a także zachowanej dokumentacji z okresu pobierania przez niego nauki w szkole zawodowej. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby i w ramach ich kompetencji, stąd też sąd uznał je za wiarygodne. Prymat wiarygodności przyznał sąd także zeznaniom przesłuchanych w sprawie świadków, którzy byli szkolnymi kolegami ubezpieczonego. Miał przy tym na względzie to, że świadkowie wielokrotnie zastrzegali się, że nie pamiętają już dokładnie omawianych zdarzeń (gdyż miały one miejsce ponad czterdzieści lat temu); dlatego też decydujące znaczenie przypisano dowodom z dokumentów. W tym miejscu trzeba jednak wyraźnie podkreślić, iż zasadniczo zarówno na podstawie zeznań świadków, jak i dowodów z dokumentów można dokonać zbliżonych ustaleń, różniących się jedynie co do mało istotnych szczegółów. Przykładowo, niektórzy ze świadków (a także ubezpieczony) wskazywali, że w trzeciej klasie zajęcia szkolne odbywały się dwa razy w tygodniu, podczas gdy z dowodów z dokumentów jasno wynika, iż zajęcia szkolne odbywały się od poniedziałku do piątku – ostatecznie jednak ta okoliczność (dwa czy trzy razy w tygodniu) nie miała żadnego znaczenia. Wszyscy świadkowie zgodnie natomiast wyjaśniali, iż zajęcia szkolne – odbywające się poza terenem stoczni, na terenie szkoły położonej przy ulicy (...) odbywały się przez cały czas trwania nauki. Powyższemu ustaleniu (mającemu potwierdzenie w dowodach z dokumentów) należało przypisać decydujące znaczenie.

W ocenie sądu, wyrażonej przy uwzględnieniu jednolitych w tym zakresie poglądów orzecznictwa, młodociani odbywający naukę zawodu w ramach umów zawieranych z zakładem pracy na podstawie przepisów ustawy z 1958 r. o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, posiadali wprawdzie status pracownika w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym oraz ubezpieczeniu społecznym, jednakże okres nauki zawodu połączonej z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowił dla nich okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

I tak, w pierwszej kolejności trzeba przypomnieć, iż „stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych”, o jakim mowa w § 4 ust. 2 przywoływanego na wstępie rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., jest rozumiane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku pracy. Wskazuje się przy tym, iż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. np. wyrok z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290). Wyjątek mogą tu stanowić krótkotrwałe, konieczne szkolenia pracownika, zwłaszcza wstępne (tak SN w wyroku z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Mając to na uwadze, trzeba uznać, że jeżeli na stanowisku pracy ucznia nauki zawodu (a takie stanowisko zajmował J. Ł. (1) w okresie pracy w S. G. od 2 września 1969r. do 18 września 1972r.) przewidziana była norma czasu pracy w liczbie 6 godzin dziennie i 36 godzin tygodniowo, to praca wykonywana w takim rozmiarze wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na tym stanowisku, tylko ze względu na postanowienia art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, obowiązującego do czasu wejścia w życie Kodeksu pracy. Przepis ten - odnoszący się do sytuacji określonych w art. 12 tej ustawy, zgodnie z którym młodociani przyjęci do pracy byli obowiązani do dokształcania się w celu ukończenia pełnej szkoły podstawowej lub do dokształcania się zawodowego lub ogólnokształcącego (ust. 2), natomiast młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani byli do dokształcania się w zakresie obranego zawodu (ust. 3) - stanowił, że do czasu pracy młodocianych wlicza się czas dokształcania bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. Dokształcanie w rozumieniu art. 12 ustawy o nauce zawodu oznaczało zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych. Na marginesie należy zresztą wskazać, że w identyczny sposób została ukształtowana umowa o praktyczną naukę zawodu, jaką z S. G. zawarł J. Ł. (1), gdyż w jej § 2 ust. 2 wskazano wprost, „że do czasu pracy ucznia w wieku 14-18 lat wlicza się czas dokształcania w wymiarze 18 godzin tygodniowo, bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy”.

W powyższej sytuacji, gdyby więc nawet uznać, że przewidziana w obowiązujących przepisach dla danego stanowiska - ze względu na charakter zatrudnienia lub związane z nim warunki - norma czasu pracy w rozmiarze odbiegającym od powszechnie obowiązującego, stanowiła pełny wymiar czasu pracy, to nie można pominąć koniunktywnego wymagania wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla stanowiska, na którym takie warunki występowały (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2011r., sygn. akt II UK 169/10).

Wracając więc jeszcze raz na grunt niniejszej sprawy, trzeba przypomnieć, iż z dokonanych w niej ustaleń wynika, że przez cały okres zatrudnienia na podstawie umowy o naukę zawodu ubezpieczony pracował jako uczeń na warunkach wynikających z tej umowy. Ze względu na połączenie nauki zawodu z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej, okres ten nie stanowił więc okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., gdyż z założenia uczeń przyuczany do wykonywania określonych w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach, prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Co za tym idzie, żądanie zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania praktycznej nauki zawodu w latach 1969-1972 nie mogło zostać uwzględnione.

W powyższej sytuacji rozważenia wymagało już tylko to, czy zaliczeniu do stażu pracy J. Ł. w warunkach szczególnych podlegał okres odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej. W ocenie sądu odpowiedź na to pytanie musiała być negatywna, a pełnomocnik ubezpieczonego w piśmie procesowym z 18 listopada 2014r. (k. 44 akt sprawy) wyprowadził błędne wnioski z treści uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013r., sygn. akt II UZP 6/13.

Teza przywoływanej uchwały brzmi: „ Czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.” W jej uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił, że „podstawy zaliczenia okresu służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych (szczególnym charakterze), należy poszukiwać w przepisach normujących prawo do świadczeń, a więc obecnie w ustawie o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wcześniej w przepisach dekretu z 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin i ustawy z 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin), niemniej jednak nie może budzić wątpliwości, że w tym zakresie znajdą zastosowanie również przepisy normujące służbę wojskową, w okolicznościach sprawy ustawa z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (…) oraz przepisy wykonawcze do niej, w tym zwłaszcza rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin.” Dalej – po szczegółowym przypomnieniu treści obowiązujących w minionych latach regulacji prawnych i zestawieniu ich z przepisami obowiązującymi obecnie – Sąd Najwyższy przypomniał, że „ do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach, wywołującego określony skutek prawny, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego (por. wyrok z dnia 20 marca 2013 r., I UK 544/12, w którym przyjęto, że dla kwalifikacji okresu zasadniczej służby wojskowej jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, należy stosować regulacje prawne obowiązujące w okresie odbywania tej służby). Mając więc powyższe na uwadze uznał – odnosząc się do konkretnego stanu faktycznego, w którym orzekał – że skoro „ w okresie od 1971 do 1973 r. szczególne uprawnienia żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową regulował art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (w jego pierwotnym brzmieniu) i § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r.”, to nie można było pomijać, iż z „przepisów tych wynikała zasada, że pracownikowi, który we wskazanym terminie po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w chwili powołania do tej służby, okres służby podlegał wliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Ustanawiały więc one tzw. fikcję prawną, z której wynika, że pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach, który po zakończeniu czynnej służby wojskowej powraca do tego zatrudnienia w przepisanym terminie, zachowuje status pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w okresie pełnienia tej służby.”

Mając powyższe na uwadze, trzeba podkreślić że J. Ł. (1) wprawdzie rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej w okresie obowiązywania przepisu art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony w jego pierwotnym brzmieniu (obowiązującym tylko do 31 grudnia 1974r.), to jednak zakończył ją już w czasie, gdy przepis ten miał brzmienie inne, nie pozwalające na zaliczenie okresu odbywania służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych. Oznacza to, że ubezpieczony nie odbył służby wojskowej w okresie, w którym obowiązywały regulacje stwarzające fikcję prawną pozwalające na zaliczenie służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych, gdyż w tym czasie wyłącznie rozpoczął jej odbywanie. Tymczasem ustawodawca w przepisie art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony w jej pierwotnym brzmieniu posłużył się właśnie formą dokonaną czasownika „odbywać”. Przepis ten brzmiał bowiem: „ okres odbytej (podkreślenie własne) zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy”. Oznacza to, że z dobrodziejstwa zaliczenia okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych mogą obecnie skorzystać tylko te osoby, które odbyły ją (w znaczeniu: rozpoczęły i zakończyły, odbyły w całości) w czasie obowiązywania omawianego brzmienia przepisu, tj. do 31 grudnia 1974r. włącznie. Skoro zaś J. Ł. (1) w tym czasie tylko rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej (z dniem 28 października 1974r.), jednak zakończył jej odbywanie dopiero w roku 1976, owa szczególna regulacja nie ma do niego zastosowania.

Na marginesie tylko w tym miejscu należy wskazać, iż organ rentowy i tak zastosował wobec ubezpieczonego korzystniejszą interpretację omawianego przepisu, gdyż wliczył do stażu pracy J. Ł. w warunkach szczególnych okres odbywania służby wojskowej od 28 października 1974r. do 31 grudnia 1974r. Powyższe nie miało jednak żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w sytuacji, w której ubezpieczonemu – mimo takiego doliczenia – brakowało blisko roku do wymaganego prawem 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Kierując się wszystkimi powyższymi względami, na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., odwołanie oddalono.