Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 94/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Zbigniewa S.
przeciwko Pomorskiej Spółce Gazownictwa Sp. z o. o. o indywidualne świadczenie
osłonowe w kwocie 50.000 zł,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 listopada 2010 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 19 lutego 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Powód Zbigniew S. wniósł pozew o zapłatę 50.000 zł wraz z ustawowymi
odsetkami od 1 lutego 2008 r. do dnia zapłaty tytułem indywidualnego świadczenia
osłonowego należnego w związku z likwidacją jego stanowiska pracy.
Pozwany Pomorski Operator Systemu Dystrybucyjnego sp. z o.o. wniósł o
oddalenie powództwa.
Wyrokiem z dnia 21 maja 2008 r., Sąd Rejonowy Sąd Pracy, oddalił
powództwo i nie obciążył powoda kosztami procesu.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód świadczył pracę w pozwanej Spółce
na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy od 10 czerwca 1996
r. do 31 stycznia 2008 r., w tym ostatnio od 15 stycznia 2002 r. jako inkasent.
Następnie, od 1 stycznia 2003 r., powód został przejęty na zasadzie art. 231
k.p.
przez wchodzącą w skład Grupy Kapitałowej PGNiG Spółkę Gazownictwa sp. z o.o.
- Oddział Zakład Gazowniczy w O.. W związku z koniecznością dostosowania
struktur pozwanej spółki do wymogów unijnych w lipcu 2007 r. obrót gazem został
oddzielony od jego dystrybucji i stanowiska inkasenta zostało przydzielone do
Pomorskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego Spółka z o.o. w G. - Oddział
Dystrybucji Gazu w O., a zakres obowiązków przypisany do stanowiska montera
sieci i instalacji, które powierzono powodowi. Zakres jego obowiązków nie został
zmieniony. W okresie od 2002 r. na terenie całej Polski w jednostkach Grupy
Kapitałowej Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. w Warszawie, w
ramach której działa pozwana Spółka, były prowadzone działania
restrukturyzacyjne, mające na celu zmianę funkcji dotychczasowych komórek
organizacyjnych oraz likwidację części z tych komórek. W związku z tymi
działaniami został opracowany program restrukturyzacji zatrudnienia oraz
wydzielania funkcji z Grupy Kapitałowej PGNiG S.A. w latach 2005 - 2007,
przedłużony aneksem na lata kolejne, który dla Grupy Kapitałowej był traktowany
jako źródło prawa pracy. Dnia 18 października 2007 r. pozwana dokonała
wypowiedzenia powodowi warunków pracy w ten sposób, że zaproponowała mu po
trzymiesięcznym okresie wypowiedzenia od 1 lutego 2008 r. stanowisko kontrolera
sieci gazowej w punkcie dystrybucji gazu O. oraz wynagrodzenie zasadnicze w
wysokości 2.600 zł miesięcznie. Jako przyczynę wypowiedzenia warunków
wskazano zmiany organizacyjne wynikające z wprowadzenia nowego regulaminu
3
organizacyjnego polegające na zmianie dotychczasowej etatyzacji komórki
organizacyjnej, w której powód był zatrudniony. Powód odmówił przyjęcia nowych
warunków uznając, że dojazdy do O. byłyby dla niego zbyt uciążliwe. Stanowiska
swego nie zmienił, mimo prowadzenia z nim zachęcających rozmów i wskazywania
na możliwość awansu w przyszłości. Nadto, Sąd Rejonowy ustalił, że powód nie był
ujęty w imiennym wykazie pracowników objętych planem restrukturyzacji
zatrudnienia na 2008 r. Świadczenie, którego powód się domagał, jest nieznane
powszechnie obowiązującym przepisom prawa pracy i wynika wyłącznie z
przepisów wewnętrznych obowiązujących u pozwanej. Przepisy te to przede
wszystkim Program restrukturyzacji zatrudnienia oraz wydzielania niektórych funkcji
z grupy kapitałowej PGNIG S.A. lata 2005-2007 (II etap) wraz z aneksem z
października 2007 r.
Sąd Rejonowy uznał, że fakt nabycia przez powoda prawa do odprawy
pieniężnej przewidzianej ustawą z dnia 13 maja 2003 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników nie jest jednoznaczny z nabyciem uprawnień do świadczenia
osłonowego przewidzianego na wypadek likwidacji stanowiska pracy. Program
przewiduje bowiem dalej idące działania osłonowe od wynikających z przepisów
ogólnych i jego postanowienia muszą być stosowane ściśle i nie mogą być
traktowane rozszerzająco. Z postanowień Programu wynika natomiast, że tylko w
odniesieniu do takiego pracownika, którego stanowisko jest likwidowane w
rozumieniu działań restrukturyzacyjnych objętych programem, będzie możliwe
przyznanie prawa do świadczenia osłonowego. Może to być wyłącznie pracownik
imiennie przewidziany w planie restrukturyzacji, którego stanowisko jest wskazane
jako likwidowane, a powód takich przesłanek nie spełnia. W ocenie Sądu
wypowiedzenie powodowi warunków pracy i zaproponowanie nowego stanowiska
pracy nie było działaniem pozornym, lecz rzeczywiście zmierzało do zapewnienia
mu dalszego zatrudnienia. Zatem rozwiązanie z powodem stosunku pracy nie
nastąpiło z powodu likwidacji stanowiska pracy w rozumieniu programu
restrukturyzacji, który to uzasadniałby nabycie prawa do świadczenia osłonowego
w nim przewidzianego.
4
W apelacji powód zaskarżył powyższy wyrok całości zarzucając przyjęcie
bez dostatecznej podstawy, że jego stanowisk pracy w N. nie zostało zlikwidowane.
Pozwana wniosła o oddalenie apelacji powoda w całości i zasądzenie
kosztów procesu.
Rozstrzygnięciem z dnia 26 września 2008 r. Sąd Okręgowy zmienił wyrok
Sądu Rejonowego w ten sposób, że zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda
50.000 zł tytułem dodatkowego indywidualnego świadczenia osłonowego z
ustawowymi odsetkami od 15 marca 2008 r. do dnia zapłaty oraz zasądził od
pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.350 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za
instancję odwoławczą.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że zgromadzony w
pierwszej instancji materiał dowodowy jest pełny i nie zachodzi konieczność
przeprowadzenia innych dowodów, a jedynie dokonania własnej oceny wyników
postępowania.
Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd pierwszej instancji mylnie przyjął, że w
odniesieniu do Zbigniewa S. osoby reprezentujące pracodawcę nie podjęły decyzji
początkowo o zmianie a następnie likwidacji jego stanowiska pracy. Zebrany w
sprawie materiał dowodowy wyraźnie wskazywał, że stan zatrudnienia
Pomorskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego sp. z o. o. Oddział Dystrybucji
Gazu w O., Punkt Dystrybucji Gazu w N. zarówno na 25 czerwca 2007 r. jak i na 31
stycznia 2008 r. kształtował się co prawda na poziomie 6 etatów, jednak stanowisko
inkasenta w tym czasie zostało zlikwidowane, natomiast zwiększono liczbę etatów
montera sieci i instalacji. Następnie w celu zmniejszenia etatów montera sieci i
instalacji dokonano wypowiedzenia zmieniającego, na podstawie którego powód
miał świadczyć pracę w Oddziale w O. na innym stanowisku. Sąd Okręgowy uznał,
że zlikwidowane stanowisko inkasenta, jak również zredukowane stanowisko
montera sieci i instalacji zajął właśnie powód, przez co spełnione zostały wszelkie
przesłanki, o których mowa w pkt 6 Programu Restrukturyzacji Zatrudnienia, by
nabyć prawo do dodatkowego indywidualnego świadczenia osłonowego.
W skardze kasacyjnej pozwana zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego w
całości, podnosząc naruszenie prawa materialnego, a mianowicie postanowień
Programu Restrukturyzacji Zatrudnienia oraz wydzielania niektórych funkcji z Grupy
5
Kapitałowej PGNiG S.A. w latach 2005 - 2007 (II etap) zmienionego aneksem
numer 1 z dnia 25 października 2007 r., który na mocy jego postanowień oraz w
związku z art. 9 Kodeksu pracy stanowi źródło prawa pracy dla Grupy Kapitałowej
PGNiG SA.
Pozwana wskazała, że od 6 października 2008 r. zmianie uległa nazwa
Pomorskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego sp. z o.o. Oddział Dystrybucji
Gazu w O. na Pomorską Spółkę Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Zakład
Gazowniczy w O.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu wniesionej skargi kasacyjnej, zważył, że
trafny okazał się zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c.,
przez niedostateczne wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku i uchylił zaskarżony
wyrok Sądu Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego - temu Sądowi (wyrok z 5 maja
2009 r., I PK 6/09).
W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy wskazał między innymi, że w
sprawie z zakresu prawa pracy, w której strona wywodzi roszczenia z aktu
nienależącego do katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego (art. 87 i 91
Konstytucji RP, sąd jest obowiązany do dokonania oceny, czy jest to akt
zawierający przepisy prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Zajmując powyższe
stanowisko Sąd Najwyższy miał na uwadze to, że Sąd Okręgowy, uznając pkt 6
„Programu Restrukturyzacji Zatrudnienia oraz Wydzielania Niektórych Funkcji z
Grupy Kapitałowej PGNiG S.A"., stwierdził, że Program ten był „traktowany jako
źródło prawa pracy” (Sąd nie wyjaśnił przez kogo) i dlatego „na mocy jego
postanowień oraz w związku z art. 9 kodeksu pracy stanowi źródło Prawa Pracy dla
Grupy Kapitałowej PGNiG S.A.”.
Zaskarżonym rozpoznawaną skargą wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił
apelację, nie obciążając powoda kosztami procesu na rzecz pozwanej.
Przy powtórnym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy dokonał oceny aktów
prawnych obowiązujących w jednostkach Grupy Kapitałowej Polskiego Górnictwa
Naftowego i Gazownictwa S.A., z punktu widzenia ustalenia, czy zawierają one
postanowienia, dotyczące dochodzonego przez powoda indywidualnego
świadczenia osłonowego, które mogą być uznane za przepisy prawa pracy w
6
rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Sąd ustalił, że „Program restrukturyzacji zatrudnienia oraz
wydzielenia niektórych funkcji z Grupy Kapitałowej PGNiG S.A. lata 2005 - 2007 (II
etap)" został przyjęty uchwałą Zarządu Spółki PGNiG S.A. w Warszawie z 14
czerwca 2005 r. Nr 412/2005. Wskazał też, że zgodnie z pkt 6 Programu
pracownicy objęci działaniami restrukturyzacyjnymi będą otrzymywać dodatkowe
indywidualne świadczenia osłonowe według kryteriów określonych w załączonej
tabeli. Sąd ustalił, że uchwałą Zarządu Spółki PGNiG S.A. w Warszawie z 25
października 2007 r. Nr 770/2007 wprowadzono aneks nr 1 do „Programu
restrukturyzacji zatrudnienia oraz wydzielenia niektórych funkcji z Grupy
Kapitałowej PGNiG S.A. lata 2005 - 2007 (II etap)". Stwierdził, że uchwała Nr
412/2005 upoważniła Prezesa Zarządu do zawarcia z Centralami Związków
Zawodowych GNiG porozumienia w sprawie zasad i procesów programu. Sąd
Okręgowy ustalił też, że 1 sierpnia 2005 r. pomiędzy Centralami Związków
Zawodowych GNiG a Zarządem PGNiG S.A. doszło do zawarcia porozumienia w
sprawie zasad i procedur realizacji „Programu restrukturyzacji zatrudnienia oraz
wydzielenia niektórych funkcji z Grupy Kapitałowej PGNiG S.A. lata 2005 - 2007 (II
etap) (...) oraz towarzyszących programowi działań osłonowych dla pracowników
oddziałów i spółek zależnych PGNiG S.A. W pkt III - 1 porozumienia wskazano, że
pracownikom spółek Grupy Kapitałowej PGNiG S.A. objętym programem, z którymi
został rozwiązany stosunek pracy w okresie od 1 stycznia 2005 r. do chwili wejścia
w życie „Programu restrukturyzacji zatrudnienia oraz wydzielenia niektórych funkcji
z Grupy Kapitałowej PGNiG S.A. lata 2005-2007 (II etap)" i którzy spełniają warunki
określone w tym programie zostaną wypłacone osłony w ustalonej w nim
wysokości. W pkt III-7 wskazano, że porozumienie wiąże strony i w przypadku
niedotrzymania przez którąkolwiek ze stron jego realizacja może zostać
wstrzymana do czasu ustaleń organów arbitrażowych, właściwych do
rozpoznawania sporów zbiorowych. Sąd Okręgowy ustalił, że uchwałą Nr 1
Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki Spółka Gazownictwa Sp. z o.o.
z 9 listopada 2005 r. zatwierdzono wdrożenie w spółce „Programu restrukturyzacji
zatrudnienia oraz wydzielenia niektórych funkcji z Grupy Kapitałowej PGNiG S.A.
lata 2005 – 2007 r. (II etap)" Jedynym udziałowcem pozwanej Spółki było Polskie
Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. W pozwanej Spółce od 19 listopada 2003 r.
7
obowiązuje zakładowy układ zbiorowy. W art. 43 tego układu stwierdzono, że do
końca 2007 r. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych może być powiększony
raz w roku o kwotę przeznaczoną na pomoc finansową dla osób zwalnianych z
przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z „Programu restrukturyzacji
zatrudnienia oraz wydzielenia niektórych funkcji z Grupy Kapitałowej PGNiG S.A.
lata 2005 - 2007". Dokonując oceny prawnej charakteru powyższych aktów Sąd
drugiej instancji uznał, że „Program restrukturyzacji zatrudnienia oraz wydzielenia
niektórych funkcji z Grupy Kapitałowej PGNiG S.A. lata 2005-2007 (II etap)"
zawiera przede wszystkim wytyczne i postulaty w zakresie restrukturyzacji
zatrudnienia. W tym zakresie trudno nadać mu wagę norm kształtujących prawa w
zakresie indywidualnego prawa pracy. Jednakże zgodnie z pkt 6 Programu,
pracownicy objęci działaniami restrukturyzacyjnymi będą otrzymywać dodatkowe
indywidualne świadczenia osłonowe według kryteriów określonych w załączonej
tabeli. Postanowienie to ma charakter imperatywny („przyznawane będą") i
redakcję charakterystyczną dla normy prawnej. „Program" jest jednostronnym
aktem kierownictwa Grupy Kapitałowej PGNiG S.A., jednak zawarte 1 sierpnia
2005 r. porozumienie pomiędzy Centralami Związków Zawodowych GNiG a
Zarządem PGNiG S.A. „inkorporowało" go do swojej treści. Porozumienie to ma
charakter porozumienia zbiorowego, a Program jest jego integralną częścią. Sąd
Okręgowy uznał, że nie ma wątpliwości, że rozważane porozumienie (Program) nie
ma oparcia normatywnego w żadnej z ustaw. Nie kwestionuje tego również strona
pozwana. Wypowiadając ten pogląd Sąd przyjął za podstawę oceny szerokie
rozumienie zwrotu „oparte na ustawie” z art. 9 § 1 k.p., przyjęte w uchwale składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 23 maja 2006 r. (III PZP 2/2006, OSNP
2007, nr 3-4, poz. 38), jako wskazanie w ustawie (wyraźne lub wyinterpretowane)
możliwości zawarcia porozumienia zbiorowego, nawet bez bliższego jego
określenia. Sąd Okręgowy wskazał też, że w orzeczeniu z dnia 21 października
2008 r., III KAS 2/08 (OSNP 2009 nr 7-8, poz. 111) Kolegium Arbitrażu
Społecznego przy Sądzie Najwyższym oceniało charakter prawny analogicznego
porozumienia zawartego przez Grupę Kapitałową Energia S.A. w G. z centralami
związkowymi. W orzeczeniu wskazano, że porozumienie ("umowa społeczna")
pracodawcy ze związkami zawodowymi, które nie jest oparte na ustawie oraz nie
8
określa praw i obowiązków stron stosunku pracy, nie ma charakteru normatywnego
w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Porozumienie takie ma oparcie w art. 59 ust. 2
Konstytucji RP i ustala uprawnienia oraz zobowiązania jego stron. W rezultacie Sąd
stwierdził, że porozumienie z 1 sierpnia 2005 r., jak i Program wskazywały, że
konkretne zmiany strukturalne i w zakresie zatrudnienia będą zachodzić u
konkretnych pracodawców wchodzących w skład Grupy Kapitałowej. Porozumienie
i Program stanowiły jedynie wytyczne i ogólne ramy organizacyjne dla planowanych
zmian. Dlatego, porozumienie to nie ma charakteru normatywnego, nie stanowi
prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p., jest jedynie zobowiązaniem określającym
tylko wzajemne obowiązki jego stron. Odnosząc się następnie do art. 43
zakładowego układu zbiorowego pracy (dalej „zuzp”), Sąd Okręgowy stwierdził, że
nie do przyjęcia jest konstrukcja zaprezentowana przez powoda, zgodnie z którą
„Program restrukturyzacji" został na mocy art. 43 zuzp włączony do tego układu i
przez to stał się źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Nie da się
pogodzić takiego poglądu z treścią art. 43 zuzp, według którego do końca 2007
roku Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych może być powiększony raz w roku
o kwotę przeznaczoną na pomoc finansową dla osób zwalnianych z przyczyn
niedotyczących pracowników zgodnie z Programem restrukturyzacji zatrudnienia
oraz wydzielenia niektórych funkcji z GK PGNiG S.A. lata 2005 - 2007. Pomijając
już kwestię czasową tego przepisu, ograniczająca jego zastosowanie do końca
2007 roku, należy wskazać, że nie upoważnia on do twierdzenia, że pozwana
spółka włączyła do zuzp postanowienia o prawie do świadczeń osłonowych
przewidzianych w Programie. Pogląd taki jest całkowicie oderwany od treści art. 43
zuzp i stanowi niedopuszczalną nadinterpretację treści tej normy prawnej.
Z tego względu roszczenie powoda skierowane przeciwko pozwanemu nie
zasługuje na uwzględnienie.
Sąd Okręgowy wskazał też, że porozumienie z 1 sierpnia 2005 r. zostało
zawarte przez Grupę Kapitałową PGNiG S.A., tymczasem pozwana w sprawie jest
Pomorska Spółka Gazownictwa Spółka z o.o. w G. Jednostki te mają oddzielną
osobowość prawną a ich powiązania mają jedynie charakter kapitałowy.
Zobowiązaniowy charakter tego porozumienia determinuje konieczność jego oceny
miarą cywilnoprawną. Regułą w relacjach o charakterze obligacyjnym jest, że wiążą
9
one jedynie podmioty zobowiązane. W konsekwencji nie można przyjąć, że
rozpatrywane porozumienie z 1 sierpnia 2005 r. (program) wiąże również
pozwanego, jako odrębny podmiot prawa, który nie był stroną porozumienia.
Przesądza o tym jednoznacznie okoliczność, że porozumienie nie jest źródłem
prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. W konsekwencji powództwo powoda
skierowane przeciwko Spółce Gazownictwa Spółka z o.o. w G. jest niezasadne
także z racji braku legitymacji procesowej biernej.
Z tych względów apelację zgodnie z art. 385 k.p.c. należało oddalić.
W skardze kasacyjnej powód, reprezentowany przez fachowego
pełnomocnika, zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w pkt I, zarzucając naruszenia
prawa materialnego, przez błędną wykładnię art. 9 § 1 k.p. w związku z art. 43
zuzp, przez błędne przyjęcie, że „Program restrukturyzacji zatrudnienia ... na lata
2005 - 2007" (II etap) uzupełniony przez "Plan restrukturyzacji zatrudnienia na rok
2008" nie został zintegrowany przez art. 43 z tym układem, a przez to oba
„Programy restrukturyzacyjne" nie stały się źródłem prawa pracy w rozumieniu art.
9 § 1 k.p., „co skutkuje brakiem uprawnienia powoda do świadczenia osłonowego z
powodu likwidacji jego stanowiska pracy (stanowisko interesanta)”. Skarżący wniósł
o uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy przez
zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda 50.000 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 15 marca 2008 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od strony
pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu za drugą instancję, w tym za
sporządzenie skargi i udział w postępowaniu kasacyjnym. Skarżący wskazał, że
Sąd Najwyższy uznał zapisy programów restrukturyzacyjnych, czy też pakietów
socjalnych za wiążące zakłady pracy, w sytuacji, gdy układy zbiorowe pracy
„legalizowały" te zapisy, względnie potwierdzał je sam pracodawca, stosując je w
praktyce. Zdaniem powoda art. 43 zuzp przez swoją treść o „Programie
restrukturyzacyjnym" oraz o środkach finansowych na cele związane z tym
Programem, włączył „Program" i świadczenia w nim zawarte do źródeł prawa pracy.
W przekonaniu powoda, skoro przepis ten mówi o „Programie restrukturyzacyjnym
na lata 2005-2007" oraz o pomocy finansowej dla osób zwalnianych z przyczyn
niedotyczących pracowników na mocy tego „Programu", a nadto o źródłach
częściowego finansowania tej pomocy (z ZFSS), to w sposób oczywisty „Program"
10
ten został włączony, czy też zintegrowany z UZP i przez to jest źródłem prawa
pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Art. 43 zuzp wprawdzie ograniczył czasowo
stosowanie pomocy dla pracowników tylko do końca 2007 r., ale to nie oznacza, że
„Program" nie jest zintegrowany z układem zakładowym. Stanowisko powoda w N.
zostało zlikwidowane 30 września 2007 r. i z tym dniem nabył on roszczenie do
świadczenia osłonowego, czyli mieści się w przedziale czasowym 2005 - 2007, o
którym mówi art. 43. Ponadto nie bez znaczenia jest fakt, że strona pozwana
uprawnienia pracownicze zawarte w obu „Programach" stosowała w praktyce w
stosunku do innych pracowników, a to dowodzi, że zintegrowała je z art. 43 przez
fakty dokonane, czyli wypłacenie odchodzącym pracownikom różnych świadczeń.
Powód nie może być odmiennie traktowany.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach podstaw kasacyjnych, a
ponieważ skarżący nie zarzucił naruszenia przepisów postępowania, Sąd
Najwyższy jest związany podstawą faktyczną zaskarżonego wyroku przy ocenie
naruszenia prawa materialnego (art. 39813
§ 1 k.p.c.). W tej sytuacji rozpoznanie
skargi kasacyjnej należy ograniczyć do oceny zasadności podstawy naruszenia
przepisów prawa materialnego, przewidzianej w art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.
Istotę sporu stanowi wykładnia art. 43 zuzp. Skarżący odwołuje się do
poglądu, według którego strony układu zbiorowego (lub innego porozumienia
zbiorowego w rozumieniu art. 9 § 1 k.p.) mogą włączyć do tego aktu pakiet socjalny
niezawierający przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. przez co pakiet
staje się częścią układu. Istotnie pogląd dopuszczający taką możliwość został
wyrażony w kilku wyrokach Sądu Najwyższego (zob. np. wyrok z dnia 30 maja
2001 r., I PKN 435/00; wyrok Sądu Najwyższego z 12 grudnia 2001 r., I PKN
729/00, OSNP 2003 nr 23, poz. 568, OSNP 2003, nr 7, poz. 175; wyrok z dnia 25
maja 2005 r., I PK 223/04, OSNP 2006 nr 3-4, poz. 36; wyrok z dnia 25 maja 2005
r., I PK 228/04, OSNP 2006 nr 3-4, poz. 37; wyrok z 8 czerwca 2010 r., I PK 23/10).
Możliwość taka w ustalonych okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie zachodzi.
Art. 43 zuzp stanowi, że „do końca 2007 roku Zakładowy Fundusz Świadczeń
11
Socjalnych, o którym mowa w Art. 29 pkt 3, może być powiększony raz w roku o
kwotę przeznaczoną na pomoc finansową dla osób zwalnianych z przyczyn
niedotyczących pracowników zgodnie z Programem restrukturyzacji zatrudnienia
oraz wydzielenia niektórych funkcji z GK PGNiG S.A. lata 2005 - 2007.”. W świetle
treści tego przepisu przekonujące jest stanowisko Sądu Okręgowego, że nie
upoważnia on do twierdzenia, że pozwana Spółka włączyła do układu zakładowego
postanowienia o prawie do świadczeń osłonowych przewidzianych w Programie.
Zawarte w tym przepisie stwierdzenie o możliwości przeznaczenia określonej kwoty
na pomoc finansową dla zwalnianych pracowników nie daje podstawy do twierdzeń
skarżącego o takim włączeniu. Warto też zwrócić uwagę, że w przepisie tym mówi
się o możliwości powiększenia środków Zakładowego Fundusz Świadczeń
Socjalnych, z którego świadczenia nie mają charakteru roszczeniowego. Skarżący
nie przedstawił argumentów uzasadniających odmienną wykładnię rozważanego
przepisu, ograniczając się do wyrażenia przekonania, że treść art. 43 zuzp
świadczy w sposób oczywisty, iż Program „został włączony, czy też zintegrowany z
UZP”, a odmienna interpretacja dokonana przez Sąd Okręgowy jest absolutnie
nieprawidłowa. Należy dodać, że ani z ustaleń przyjętych w podstawie
zaskarżonego wyroku, ani z twierdzeń skargi kasacyjnej, nie wynika, by w kwestii
tej wykładni istniały wyjaśnienia stron układu, które mogłyby uzasadniać odmienną
wykładnię. Stanowiska skarżącego nie uzasadnia też lakoniczne stwierdzenie, że
„strona pozwana uprawnienia pracownicze zawarte w obu „Programach" stosowała
w praktyce w stosunku do innych pracowników, a to dowodzi, że zintegrowała je z
art. 43 UZP przez fakty dokonane, czyli wypłacenie odchodzącym pracownikom
różnych świadczeń. Powód nie może być odmiennie traktowany.”. Przede
wszystkim nie wiadomo jakich świadczeń dotyczy praktyka, o której mówi Autor
skargi, wskazując na „różne świadczenia”. Strona skarżąca powinna też wykazać,
że praktyka ta świadczy o istnieniu porozumienia stron układu, co do włączenia
postanowień Programu dotyczących świadczenia osłonowego do układu
zbiorowego pracy. Na obecnym etapie rozpoznania sprawy powoływanie się na
tego rodzaju fakty jest spóźnione. W podstawach skargi (ani w jej uzasadnieniu) nie
podniesiono też zarzutu nierównego traktowania powoda w porównaniu z innymi
12
pracownikami, co uniemożliwia Sądowi Najwyższemu rozpatrzenie skargi w tej
płaszczyźnie.
Z powyższych względów, stosownie do art. 39814
k.p.c., Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji.