Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 172/10
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania M. K.
przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
o rentę rolniczą w przedmiocie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia
wniosku o uzasadnienie wyroku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 lutego 2011 r.,
zażalenia ubezpieczonej na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 22 listopada 2010 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 22 listopada 2010 r. Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych oddalił wniosek wnioskodawczyni M. K. o przywrócenie
terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku tego Sądu z dnia 31 sierpnia
2010 r., oddalającego apelację wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego w
S. z dnia 27 maja 2010 r. wydanego w sprawie przeciwko Prezesowi Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do
pracy, a także odrzucił wniosek wnioskodawczyni o uzasadnienie tego wyroku.
2
Sąd Apelacyjny uznał, że nie zaistniały przesłanki uzasadniające
przywrócenie wnioskodawczyni terminu do złożenia wniosku o sporządzernie i
doręczenie uzasadnienia wyroku tego Sądu z dnia 31 sierpnia 2010 r. z art. 168 §
1 k.p.c. Wnioskodawczyni nie uprawdopodobniła braku winy w uchybieniu
wymaganego terminu, ponieważ we wniosku o przywrócenie terminu profesjonalny
pełnomocnik wnioskodawczyni wskazał ogólnikowo na jej “bardzo zły stan zdrowia”
oraz “brak wiedzy prawniczej reprezentującego ją dotychczas w toku postępowania
sądowego nieprofesjonalnego pełnomocnika będącego jej mężem”. Nie
przedstawił jednak na tę okoliczność przekonujących argumentów. Skoro taki sam
(“bardzo zły”) stan zdrowia wnioskodawczyni nie stanowił przeszkody do złożenia
odwołania, a następnie wniesienia apelacji, to także nie stanowił istotnej
przeszkody w terminowym zainteresowaniu się rozstrzygnięciem Sądu drugiej
instancji. Ponadto ustanowiony przez wnioskodawczynię pełnomocnikiem J. K. (jej
mąż) brał udział w rozprawie w dniu 31 sierpnia 2010 r. i został prawidłowo
pouczony o sposobie i terminie zaskarżenia wyroku, w tym o terminie do
zgłoszenia żądania o pisemne jego uzasadnienie. Wszytsko to oznaczało, że
wnioskodawczyni nie dochowała należytej dbałości o swoje interesy. Wobec braku
podstaw do przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku,
wniosek ten jako wniesiony z uchybieniem terminu zakreślonego art. 387 § 3 k.p.c.
podlegał odrzuceniu jako spóźniony na mocy art. 328 § 1 zd. 2 k.p.c. w związku z
art. 391 § 1 k.p.c.
W zażaleniu wnioskodawczyni domagała się zmiany zaskarżonego
postanowienia i przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 31 sierpnia 2010 r. Zaskarżonemu postanowieniu
zarzuciłą naruszenie art. 168 § 1 k.p.c. przez uznanie, że wnosząca zażalenie
uchybiła terminowi z własnej winy, w sytuacji gdy z uwagi na bardzo zły stan
zdrowia nie uczestniczyła w przedmiotowym postępowaniu osobiście, a jedynie
była reprezentowana przez męża niebędącego profesjonalnym pełnomocnikiem,
który nie posiadał żadnej wiedzy prawnej co do przedmiotu postępowania i nie
potrafił podjąć skutecznej obrony przysługujących jej praw i tym samym nie
zrozumiał pouczenia o dopuszczalności i trybie wniesienia skargi kasacyjnej.
3
Świadczy o tym chciażby treść pism składanych przez wnoszącą zażalenie
zarówno w trakcie postępowania, jak też po wydaniu przez Sąd Apelacyjny
wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest uzasadnione. Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., jeżeli strona
nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek
postanowi przywrócenie terminu. Brak winy strony przyjmuje się, gdy wystąpiły
niezależne od strony przeszkody, a także gdy strona nie została pouczona lub
została błędnie pouczona o terminie dokonania czynności procesowych. Ocena
braku winy w przedmiocie niedokonania w terminie czynności procesowej została
pozostawiona uznaniu sądu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że
o braku winy w niedokonaniu czynności procesowej w terminie świadczy zdarzenie
nagłe, uniemożliwiające dokonanie wymaganej czynności, którego strona nie
mogła przewidzieć i zabezpieczyć się przed jego skutkami W konkretnej sytuacji o
braku winy może przesądzać zdarzenie takie, jak np. choroba, z powodu której
strona błędnie zrozumiała pouczenie o sposobie dokonania czynności procesowej
bądż błędnie obliczyła termin do wniesienia stosownego pisma (por. postanowienie
z dnia 25 sierpnia 1999 r. III CKN 542/99 LEX nr 527115 lub postanowienie z dnia
5 stycznia 2006 r., I UZ 38/05, OSNP 2007 nr 1-2, poz. 32). Stan chorobowy może
być uznany za okoliczność usprawiedliwiającą niezachowanie terminu tylko wtedy,
gdy rzeczywiście uniemożliwiał podjęcie czynności procesowych (por.
postanowienia: z dnia 27 października 1998 r., I PKN 385/98, OSNP 1999 nr 23,
poz. 53; z dnia 5 sierpnia 2005 r., II PZ 20/05, OSNP 2006 nr 13-14, poz. 214; z
dnia 5 stycznia 2006 r., I UZ 38/05, OSNP 2007 nr 1-2, poz. 2). Nie jest zatem
uprawnione założenie, że każda choroba lub obniżona sprawność zdrowotna
stanowi wystarczające uzasadnienie wniosku o przywrócenie terminu do czynności
procesowej i usprawiedliwia dokonanie czynności procesowej po terminie. Także
podeszły wiek i ogólnie zły stan zdrowia nie przesądzają o braku winy w
uchybieniu terminowi dokonania czynności procesowej (zob. postanowienie z dnia
29 stycznia 2002 r. II UZ 90/01, OSNP 2003 nr 24, poz. 602). Co więcej choroba
strony lub jej pełnomocnika, która nie uniemożliwia podjęcia działania choćby przy
pomocy osób trzecich, nie uzasadnia przywrócenia terminu do dokonania
4
czynności procesowej (por. postanowienia z dnia 27 października 2005 r., III CZ
79/05 i z dnia 11 stycznia 2007 r., II CZ 116/06, niepublikowane lub postanowienie
z dnia 11 grudnia 2008 r. IV CZ 102/08, LEX nr 477573).
W rozpoznawanej sprawie “bardzo zły stan zdrowia” wnioskodawczyni nie
został udowwodniony ani wykazany przez ustanowionego dla niej z urzędu
profesjonalnego pełnomocnika we wniosku o przywrócenie terminu do złożenia
wniosku o uzasadnienie wyroku z dnia 31 sierpnia 2010 r. wraz z wnioskiem o jego
doręczenie, ani nawet w samym zażaleniu na zaskarżone postanowienie. Należy
zatem podzielić ocenę Sądu Apelacyjnego, że stan zdrowia wnoszacej zażalenie
nie był na tyle zły, aby uniemożliwił jej złożenie odwołania, wniesienie apelacji,
ustanowienie pełnomocnika w osobie jej męża, czy skierowanie do Sądu
Apelacyjnego pisma (“podania”) z dnia 9 września 2010 r. o “przesłanie jej sprawy
o rentę do Sądu Najwyższego”. Nawet jeżeli, co wynika z tego pisma -
wnioskodawczyni porusza się za pomocą wózka i nie może “sama być na
sprawach”, to taki stan jej zdrowia nie uniemożliwiał jej podjęcia działań
procesowych przy pomocy osób trzecich. Wybór na pełnomocnika
reprezentującego ją na rozprawie w dniu 31 sierpnia 2010 r. męża
wnioskodawczyni, który “nie posiadał żadnej wiedzy prawnej co do przedmiotu
postępowania i nie potrafił podjąć skutecznej obrony przysługujących jej praw” nie
mógł stanowić okoliczności uzasadniającej brak winy strony w niedochowaniu
terminu, ponieważ z protokołu rozprawy apelacyjnej z dnia 31 sierpnia 2010 r.
jednoznacznie wynika, że przewodniczący pouczył uczestniczącego w niej
pełnomocnika wnioskodawczyni, że “uzasadnienie pisemne ogłoszonego wyroku
zostanie sporządzone i jemu (jej) doręczone, jeżeli takie żądanie zgłosi w terminie
tygodniowym od dnia ogłoszenia wyroku tj do dnia 7 września 2010 r.”. W
szczególności zaniedbania osób, którymi posłużyła się strona (pełnomocników)
powodują, że nie można uznać braku jej winy w uchybieniu terminowi
procesowemu (postanowienie Sądu najwyższego z dnia 12 marca 1999 r., I PKN
76/99, OSNP 2000 nr 11, poz. 431).
W takich okolicznościach sprawy Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na
podstawie art. 39814
i 3941
§ 3 k.p.c.
5