Postanowienie

III SO 17/11

Powołane przepisy:

  1. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 21 poz. 112 - art. 242 § 1, art. 243 § 1, art. 243 § 2, art. 243 § 3, art. 258) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43 poz. 296 - art. 13 § 2, art. 370, art. 394, art. 518, art. 394(1), art. 394(1) § 1, art. 394(1) § 2, art. 398(1) § 1) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  3. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 - art. 78, art. 176 ust. 1, art. 183) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SO 17/11
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Jerzy Kwaśniewski
w sprawie z protestu wyborczego A. C.
przeciwko ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 stycznia 2012 r.,
zażalenia na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2011 r.,
sygn. akt III SW 159/11,
odrzuca zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 8 listopada 2011 r. pozostawił bez
dalszego biegu protest wyborczy A. C.
Na powyższe postanowienie A. C. wniósł zażalenie, zarzucając Sądowi
Najwyższemu brak pouczenia o przysługujących stronie środkach prawnych,
nieprawidłową kwalifikację złożonego protestu wyborczego i błędne stwierdzenie
jego niedopuszczalności, zaniechanie wezwania wnoszącego protest do
uzupełnienia braków tego środka prawnego, a nadto brak oryginalnych pieczęci i
podpisów na zaskarżonym postanowieniu.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie podlega odrzuceniu jako niedopuszczalne.
Zgodnie z art. 242 § 1 oraz art. 242 § 1 w związku z art. 258 ustawy z dnia
5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112) protest przeciwko
ważności wyborów do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Sąd Najwyższy
rozpoznaje w składzie trzyosobowym w postępowaniu nieprocesowym i wydaje, w
formie postanowienia, opinię w sprawie protestu lub – w sytuacjach opisanych
hipotezą normy art. 243 § 1 i 2 Kodeksu wyborczego – pozostawia protest bez
dalszego biegu. Zarówno przepis art. 242 § 1 jak i przepis art. 243 § 1 i 3 Kodeksu
wyborczego nie zawierają klauzuli o nieprzysługiwaniu środków prawnych od
orzeczeń Sądu Najwyższego zapadłych w tym trybie. Z faktu tego nie można
jednak wyprowadzić wniosku o dopuszczalności zaskarżenia w drodze zażalenia
postanowienia Sądu Najwyższego wydanego na skutek wniesienia protestu
wyborczego. Podobne stanowisko prezentowane było w judykaturze (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2002 r., III AO 3/02, OSNP –
wkł. nr 13, poz. 4; z dnia 6 stycznia 2006 r., III SO 40/05, niepublikowane i z dnia
5 marca 2008 r., III SO 10/07, niepublikowane) w odniesieniu do również
pozbawionych wspomnianej klauzuli przepisów uprzednio obowiązującej ustawy z
dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz. U. z 2007 r. Nr 190, poz.
1360 ze zm.).
Podstawy prawnej wniesienia środka zaskarżenia od tego rodzaju orzeczeń
nie stanowią przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, do których odsyła – w
zakresie nieprocesowego trybu rozpoznawania protestów wyborczych – art. 242 § 1
Kodeksu wyborczego. Kodeks postępowania cywilnego ustanawia bowiem jednolity
system zaskarżania orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych, opierający się na
zasadzie dwuinstancyjności. Przeciwko prawomocnym orzeczeniom sądów drugiej
instancji może być nadto skierowana do Sądu Najwyższego skarga kasacyjna
(art. 3981
§ 1 k.p.c.), albo zażalenie (art. 3941
§ 1 i § 2 k.p.c.), które to środki
zaskarżenia mają nadzwyczajny charakter. Dopuszczalność poszczególnych
środków odwoławczych lub innych środków zaskarżenia jest zatem wyczerpująco
3
uregulowana w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Ich wniesienie jest
możliwe tylko wówczas, gdy akt ten dopuszcza oznaczony środek odwoławczy lub
inny środek zaskarżenia. Kwestię dopuszczalności wnoszenia do Sądu
Najwyższego zażaleń normuje art. 3941
k.p.c. Instytucja zażalenia do Sądu
Najwyższego podlega odrębnej od art. 394 k.p.c. regulacji, ograniczającej ją do
wypadków wymienionych w tymże przepisie. Powołany przepis wykładany jest więc
w judykaturze w sposób restrykcyjny. Podkreśla się, że przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego nie przewidują możliwości wniesienia jakiegokolwiek
środka odwoławczego od orzeczenia Sądu Najwyższego (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 12 października 2007 r., IV CZ 28/07, OSNC 2008 nr 2, poz.
29; z dnia 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07, Biul. SN 2008 nr 4, poz. 12; z dnia 15
lipca 2008 r., III UZ 3/08, LEX nr 497695; z dnia 7 października 2009 r., III UZ 3/09,
LEX nr 560877; z dnia 20 stycznia 2010 r., II PZ 29/09, LEX nr 577837 i z dnia 21
września 2010 r., III PO 4/11, LEX nr 667492).
Nie można też upatrywać podstawy prawnej wniesionego środka
zaskarżenia w art. 518 k.p.c. Przepis ten stanowi, że od postanowień sądu
pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja, zaś na
inne postanowienia sądu pierwszej instancji, w wypadkach wskazanych w ustawie,
przysługuje zażalenie. Wymienione w cytowanym przepisie środki zaskarżenia
dotyczą zatem postanowień sądu pierwszej instancji. Tymczasem w świetle art. 183
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ustrojowe usytuowanie Sądu Najwyższego
jako naczelnego organu władzy sądowniczej sprzeciwia się traktowaniu tegoż Sądu
jako sądu pierwszej lub drugiej instancji. Będąc najwyższym organem władzy
sądowniczej, Sąd Najwyższy zawsze orzeka poza tokiem instancji (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2009 r., III SO 2/09, OSNP
2011 nr 15 – 16, poz. 223 i z dnia 8 września 2010 r., III SO 2/10, niepublikowane).
Nie są wreszcie oparciem dla przedmiotowego zażalenia przepisy art. 176
ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 13 Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada
1950r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem
nr 2 (Dz. U z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), wyznaczające – jako minimalny
standard – dwuinstancyjność postępowania sądowego. Trybunał Konstytucyjny
4
wielokrotnie podkreślał, że zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego
dotyczy jedynie spraw przekazanych na mocy ustaw do właściwości sądów, czyli
spraw rozpoznawanych „od początku do końca" przez sądy. W postępowaniu o
mieszanym charakterze (do jakich można zaliczyć postępowanie w sprawie
protestu wyborczego) jednoinstancyjna kontrola sądowa (w tym przypadku Sądu
Najwyższego) odpowiada standardom konstytucyjnym. Zawarte w art. 176 ust. 1
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej pojęcie „instancji” należy odnosić do
przedmiotu całego postępowania, a nie do przedmiotu konkretnego rozstrzygnięcia,
także incydentalnego. Co więcej – zasada dwuinstancyjności wyrażona w art. 176
ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej pozostaje w ścisłym związku z art. 78
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który to przepis musi zostać uwzględniony
przy ustalaniu znaczenia pierwszego z wymienionych unormowań. Art. 78
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowi zaś, że każda ze stron ma prawo do
zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, ale jednocześnie
zastrzega, iż ustawodawca może określić wyjątki od tej zasady oraz trybu
zaskarżania (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 grudnia 1998 r., K
41/97, OTK 1998 nr 7, poz. 117, Przegląd Sejmowy 1999 nr 1, s. 184, z glosą B.
Wierzbowskiego; Przegląd Sejmowy 2000 nr 1, s. 205, z glosą A. Wróbla; z dnia 13
lipca 2004 r., P 20/03, OTK-A 2004 nr 7, poz. 64; z dnia 12 września 2006 r., SK
21/05, OTK-A 2006 nr 8, poz. 103 z dnia 20 września 2006 r., SK 63/05, OTK-A
2006 nr 8, poz. 108 i z dnia 31 marca 2009 r., SK 19/08, Dz. U. Nr 58, poz. 486;
OTK-A 2009 nr 3, poz. 29 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia
2006 r., III PO 1/06, OSNP 2007 nr 9-10, poz. 147 i uchwała składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., III SPZP 3/05, OSNP 2006 nr
21-22, poz. 341 z glosą G. Rząsy i B. Błońskiej, Przegląd Sądowy 2008 nr 9, s.
129).
Reasumując; wynikająca z art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego obowiązuje tylko w
sprawach rozpoznawanych od początku do końca przez sądy. Określone w art. 78
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo do zaskarżania obejmuje natomiast
rozstrzygnięcia wydawane w pierwszej instancji we wszystkich postępowaniach
prowadzonych przez organy władzy publicznej, ale nawet w tym zakresie ustawa
5
może przewidywać wyjątki w postaci niezaskarżalności rozstrzygnięć organów
pierwszej instancji.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku o niedopuszczalności
przedmiotowego zażalenia, co skutkuje jego odrzuceniem z mocy art. 13 § 2 k.p.c.
w związku z art. 370 k.p.c. w związku z art. 398²¹ k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13