Pełny tekst orzeczenia

213/2/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 19 marca 2012 r.
Sygn. akt Ts 87/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Zubik – przewodniczący
Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca
Andrzej Wróbel,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 października 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej PKS TYCHY Sp. z. o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 22 marca 2011 r. PKS TYCHY Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność z art. 2 Konstytucji art. 681§ 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.), w zakresie zwrotu „niezmieniających istotnie”, i art. 69 k.c.
Zarządzeniem z 19 kwietnia 2011 r. pełnomocnik skarżącej został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi przez wskazanie ostatecznego orzeczenia o przysługujących skarżącej prawach lub wolnościach konstytucyjnych, które wydane zostało na podstawie zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej przepisów, tj. art. 681§ 1 i art. 69 k.c., oraz wskazanie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności skarżącej wynikające z art. 2 Konstytucji i w jaki sposób zostały naruszone ostatecznym rozstrzygnięciem wydanym na podstawie zaskarżonych przepisów, a także nadesłanie odpisów wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 13 lipca 2010 r. (sygn. akt VI GC 447/09/6).
Pismem z 9 maja 2011 r. (nadanym 11 maja 2011 r.) pełnomocnik skarżącej wniósł o przedłużenie o pięć miesięcy terminu złożenia odpisów wyroku Sądu Rejonowego w Tychach. Jednocześnie, jako ostateczne orzeczenie w sprawie skarżącej wskazał wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 7 grudnia 2010 r. (sygn. akt XIX Ga 471/10).
Postanowieniem z 26 października 2011 r. Trybunał odmówił nadania biegu skardze konstytucyjnej. Podstawą rozstrzygnięcia było, po pierwsze, stwierdzenie, że przedmiotem skargi konstytucyjnej uczyniono przepisy, które nie stanowiły podstawy rozstrzygnięcia wskazanego przez skarżącą jako ostateczne i z którego wydaniem skarżąca wiąże naruszenie jej konstytucyjnych wolności lub praw. Po drugie, jako wzorzec kontroli skarżąca wskazała przepis Konstytucji, który nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli w postępowaniu w trybie skargi konstytucyjnej. Po trzecie, skarżąca nie uzupełniła w ustawowo przewidzianym terminie wszystkich braków formalnych skargi konstytucyjnej.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej wniósł w ustawowym terminie zażalenie, w którym zakwestionował prawidłowość rozstrzygnięcia ze względu na to, że „zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) rozpoznanie skargi konstytucyjnej powinno nastąpić w pięcioosobowym składzie Trybunału”, a także stwierdzając, że zarzut nieuzupełnienia braków skargi konstytucyjnej w terminie jest chybiony. Ponadto, skarżąca podniosła, że art. 47 ust. 3 ustawy o TK nie przewiduje obowiązku wszechstronnego udowodnienia, czyli wykazania zasadności skargi już na etapie jej złożenia. Jednocześnie, w ocenie skarżącej, ustawodawca nie przewidział możliwości stwierdzenia bezzasadności skargi konstytucyjnej na etapie badania jej poprawności formalnej. Tym samym przepisy ustawy o TK nie uprawniają składu jednoosobowego TK do merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, a w szczególności do odmowy nadania jej biegu ze względu na ocenę zarzutów podniesionych przez skarżącego. W dalszej części zażalenia skarżąca rozwinęła argumentację dotyczącą niekonstytucyjności zaskarżonych w skardze przepisów oraz art. 771 § 1 k.c. i podkreśliła, że celem skargi konstytucyjnej było doprowadzenie do określenia przez TK granicy zwrotów niedookreślonych (tj. „niezmieniających istotnie”) w konstruowaniu norm prawa, które w sprawie skarżącej spowodowały nieuwzględnienie zaskarżonych przepisów w przypadkach podlegających zbyt dowolnej ocenie składu orzekającego. Skarżąca podkreśliła, że zgodnie z art. 394 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) dopuszczalne jest na tym etapie postępowania przed TK zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w razie potrzeby nowych faktów i dowodów.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Trybunał odniósł się do zarzutów skierowanych przeciwko podstawom wydania zaskarżonego rozstrzygnięcia, tj. niewskazaniu przez skarżącą samodzielnego wzorca kontroli oraz uchybieniu terminowi uzupełnienia braków.
W tym zakresie należy wskazać, że po pierwsze Trybunał Konstytucyjny w niniejszym składzie podziela wyrażony w zakwestionowanym postanowieniu pogląd, że skarżący wskazał w skardze niesamodzielny wzorzec kontroli konstytucyjności zaskarżonych przepisów. Wzorcem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej nie może być bowiem dowolny przepis, ale – w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji – tylko przepis, który statuuje prawa lub wolności człowieka i obywatela. W ocenie Trybunału, w będącej przedmiotem wstępnego rozpoznania sprawie pełnomocnik skarżącego nie wskazał podmiotowych praw bądź wolności, których źródła można by upatrywać w treści art. 2 Konstytucji, a które mogłyby stanowić samoistną podstawę skargi konstytucyjnej. Nie można bowiem uznać za prawa konstytucyjne wywiedzionej z treści art. 2 Konstytucji zasady demokratycznego państwa prawa, jak też zasady przyzwoitej legislacji.
Po drugie, w ocenie Trybunału, okoliczności faktyczne, które uniemożliwiły skarżącej uzupełnienie braków formalnych skargi konstytucyjnej, nie mają znaczenia dla stwierdzenia, że skarżąca nie wykonała w przepisanym terminie zarządzenia sędziego TK. Trybunał podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, że w postępowaniu przed TK nie można wnioskować o wydłużenie terminu na uzupełnienie braków. Jednocześnie należy podkreślić, że na podstawie art. 20 ustawy o TK w związku z art. 168 i art. 169 k.p.c. istnieje możliwość złożenia wniosku o przywrócenie terminu. Warunkami uwzględnienia tego wniosku są: wystąpienie z wnioskiem o przywrócenie terminu; wniesienie wniosku w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi; jednoczesne z wniesieniem wniosku dopełnienie czynności, dla której określony był termin; uprawdopodobnienie, że uchybienie terminowi nastąpiło bez winy wnioskodawcy. Spełnienie tych przesłanek jest obowiązkiem skarżącego (por. postanowienie TK z 16 września 2010 r., Ts 328/08, OTK ZU nr 5/B/2010, poz. 339). Niemniej jednak w rozpatrywanej sprawie skarżący nie skorzystał z tego środka. W związku z powyższym zarzuty zażalenia w tym zakresie nie zasługiwały na uwzględnienie.
Odnosząc się z kolei do zawartego w zażaleniu zarzutu dotyczącego niewłaściwego składu TK rozpatrującego skargę konstytucyjną, należy podnieść, że zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 1 ustawy o TK skargi konstytucyjne podlegają wstępnemu rozpoznaniu, którego na posiedzeniu niejawnym dokonuje wyznaczony przez prezesa Trybunału sędzia TK. Wskazany przez skarżącą skład pięcioosobowy zastrzeżony jest do orzekania m.in. w sprawach zgodności ustaw albo ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją dopiero po skierowaniu spełniającej wymagania formalne skargi konstytucyjnej do rozpoznania merytorycznego na rozprawie. W związku z powyższym zarzut dotyczący niewłaściwego składu TK należy uznać za nietrafny.
Kolejny zarzut zażalenia odnosi się do art. 47 ust. 3 ustawy o TK. W tym zakresie, po pierwsze, należy wskazać, że w ustawie o TK nie znajdziemy tak oznaczonej jednostki redakcyjnej tekstu. W związku z powyższym, jak się wydaje, przepisem, do którego odnosi się argumentacja skarżącej dotycząca braku obowiązku wykazania zasadności skargi na etapie jej złożenia, jest art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK. Po drugie, TK stwierdza, że przepis ten nie był podstawą wydania postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu. Wobec powyższego zarzut ten nie podlega badaniu jako niemogący podważyć trafności ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Niemniej jednak na marginesie należy wskazać, iż Trybunał w swym dotychczasowym orzecznictwie wielokrotnie podkreślał, że zgodnie z zasadą skargowości to na wnoszącym skargę konstytucyjną ciąży wynikający z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o TK obowiązek określenia, w jaki sposób zostały naruszone wskazane przez niego konstytucyjne wolności lub prawa oraz uzasadnienia skargi. Uzasadnienie to powinno dostarczać merytorycznych argumentów umożliwiających ocenę, czy zaskarżone rozwiązanie normatywne istotnie prowadzi do naruszenia wskazanych wolności lub praw konstytucyjnych albo wykazać, na czym polegać miałaby istota niezgodności zaskarżonego unormowania z przepisami konstytucyjnymi powołanymi jako wzorzec jego kontroli (por. np. postanowienia TK z: 26 listopada 2003 r., Ts 66/03, niepubl., 9 kwietnia 2002 r., Ts 114/01, niepubl., 25 lutego 2004 r., Ts 114/03, niepubl.).
Dodatkowo należy podkreślić, że podnoszenie przez skarżącą na etapie zażalenia nowych zarzutów jest bezskuteczne, ponieważ trzymiesięczny termin na wniesienie skargi konstytucyjnej wyznacza okres, w którym możliwe jest zaskarżenie oraz modyfikacja przedmiotu zaskarżenia lub wzorców kontroli (por. postanowienie TK z 13 stycznia 2011 r., Ts 6/10, niepubl.). W związku z powyższym zawarte w zażaleniu dodatkowe rozważania skarżącej wyjaśniające intencje wniesienia skargi konstytucyjnej oraz argumentacja dotycząca możliwości powoływania na tym etapie postępowania nowych faktów i dowodów nie mogą stanowić podstawy uwzględnienia zażalenia.
Na koniec Trybunał podkreśla, że podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej skarżącej nie była jej oczywista bezzasadność. Dlatego też zarzuty skarżącej dotyczące braku możliwości stwierdzenia bezzasadności skargi konstytucyjnej na etapie „jej pierwotnego zbadania pod względem formalnym” nie mogą stanowić podstaw do uwzględnienia zażalenia.

Wobec powyższego należy uznać, że zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w zaskarżonym postanowieniu. Tym samym na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.