Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant p.o. stażysty Ewelina Hrynczyszyn

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku L. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania L. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 28 lutego 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 701/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2014 roku w sprawie (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił L. S. prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 29 lat, 1 miesiąc, 5 dni, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 12 lat, 7 miesięcy i 3 dni. Organ rentowy odmówił wnioskodawcy zaliczenia jako pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia: od 22 października 1969 roku do 31 grudnia 1973 roku w (...) na stanowisku montera ciągnikowego oraz od 1 stycznia 1974 roku do 30 czerwca 1983 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. na stanowisku mechanika maszyn rolniczych.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 21 marca 2014 roku L. S. wniósł o jej uchylenie i przyznanie mu prawa do emerytury, wnosząc o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia od 22 października 1969 roku do 31 grudnia 1973 roku w (...) w B. na stanowisku montera ciągnikowego oraz od 1 stycznia 1974 roku do 30 czerwca 1983 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. na stanowisku mechanika maszyn rolniczych. Wnioskodawca podniósł, iż prace wykonywane przez niego w spornych okresach są pracami przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym ( Dział XIV pkt 12 wykazu), przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników ( Dział XIV pkt 14 wykazu), przy lakierowaniu ręcznym lub natryskowym ( Dział XIV pkt 17 wykazu), bezpośrednio przy obsłudze stacji sprężarek razie potrzeb pracodawcy (Dział XIV pkt 9 wykazu), prace w akumulatorniach - przygotowanie elektrolitu ( Dział XIV pkt 13 wykazu).

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca L. S., urodzony w dniu (...) 1954 roku, złożył w dniu 11 lutego 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca złożył również wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresem ubezpieczenia w wymiarze 28 lat, 9 miesięcy i 16 dni okresów składkowych oraz 3 miesiące, 19 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 29 lat, 1 miesiąc i 5 dni, w tym 12 lat, 7 miesięcy i 3 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

(dowód: decyzja- k.22 akt emerytalnych; k. 4 – 5 akt).

Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył wnioskodawcy następujące okresy zatrudnienia:

- od 14 lipca 1983 roku do dnia 24 maja 1992 roku, od 3 czerwca 1992 roku do dnia 24 października 1992 roku, od 2 listopada 1992 roku do dnia 17 lutego 1993 roku, od dnia 26 lutego 1993 roku do dnia 14 kwietnia 1993 roku, od dnia 23 kwietnia 1993 roku do dnia 20 września 1993 roku, od dnia 25 września 1993 roku do dnia 27 września 1993 roku oraz od dnia 2 listopada 1993 roku do dnia 31 grudnia 1993 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w Ł. przy naprawie pomp wtryskowych wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych;

- od dnia 3 stycznia 1994 roku do dnia 19 maja 1996 roku oraz od dnia 15 czerwca 1996 roku w Zakładzie Usług (...) w B. na stanowisku mechanika samochodowego wykonującego prace przy naprawie pomp wtryskowych wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych.

Organ rentowy odmówił wnioskodawcy zaliczenia jako pracy w warunkach szczególnych okresów: od dnia 22października 1969 roku do dnia 31 grudnia 1973 roku w (...) w B. na stanowisku montera ciągnikowego oraz od dnia 1 stycznia 1974 roku do dnia 30 czerwca 1983 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. na stanowisku mechanika maszyn rolniczych

(okoliczność bezsporna – odpowiedź na odwołanie – k. 7-8 akt; decyzja- k.22 akt emerytalnych, k. 4-5 akt )

L. S. w okresie od dnia 22 października 1969 roku do dnia 31 grudnia 1973 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Państwowym Ośrodku (...) w B. na stanowisku montera ciągnikowego.

Wnioskodawca został skierowany do pracy w (...) w B. w dniu 22 października 1969 roku jako pracownik młodociany - uczeń monter ciągnikowy - jednocześnie będąc uczniem (...) Szkoły Zawodowej (...) przy (...) Szkole Budowlanej w B. na podstawie umowy o naukę zawodu z dnia 22 października 1969 roku. Nauka zawodu zakończyła się w dniu 30 września 1972 roku.

W okresie nauki zawodu wnioskodawca pracował od godziny 7.00 do 13.00. Dwa dni w tygodniu był zwalniany na naukę dokształcającą w szkole. W okresie nauki praktycznej zawodu wnioskodawca w I roku nauki miał zajęcia ze ślusarstwa ogólnego na stanowiskach pracy, w II i III roku nauki w dziale obróbki mechanicznej, w kuźni, w dziale napraw narzędzi i maszyn rolniczych, naprawy ciągników, w dziale elektrycznym.

W okresie nauki zawodu wnioskodawca miał swojego opiekuna. Jego praca polegała na pracy mechanika.

Po zakończeniu nauki praktycznej zawodu wnioskodawca od 1 października 1972 roku do dnia 31 grudnia 1973 roku zajmował stanowisko montera ciągnikowego. Wykonywał prace mechanika. Naprawiał wówczas ciągniki, maszyny rolnicze. Najwięcej prac wykonywał przy mechanice maszyn. Wymieniał w nich olej, pompy wtryskowe, filtry paliwa. Mył maszyny. Gdy zdarzyła się awaria urządzenia naprawiał maszynę. Wykonywał wszystkie czynności naprawcze.

(dowód: odpis świadectwa k. 23, karta osobista pracownika młodocianego k. 24; skierowanie do pracy k.25; zaświadczenie k. 28; zaświadczenie k. 26; oświadczenie k. 27; kwestionariusz osobowy k. 30; podanie k. 31; życiorys k. 32; świadectwo pracy k. 33; angaże k. 34-35; umowa o pracę k. 36, program zajęć k. 37; umowa o naukę zawodu k. 38; zeznania L. S. k. 45v)

Od dnia 1 stycznia 1974 roku do 30 czerwca 1983 roku wnioskodawca pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. jako monter ciągnikowy, mechanik maszyn rolniczych w zakładzie naprawczym.

Do zakresu obowiązków wnioskodawcy należało demontaż, montaż i naprawa ciągników i innego sprzętu do obsługi rolnictwa, pobieranie części zamiennych z magazynu, wykonywanie poleceń przełożonego.

(dowód: umowa o pracę – akta osobowe; angaże – akta osobowe; zakres czynności – akta osobowe; karty pracy – akta osobowe; świadectwo pracy – akta osobowe).

W trakcie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. od dnia 1 stycznia 1974 roku do 30 czerwca 1983 roku wnioskodawca pracował jako monter ciągnikowy, mechanik maszyn rolniczych. Była to filia (...) w B.. Miejsce pracy nie uległo zmianie. Wnioskodawca pracował w tym samym warsztacie. Naprawiał maszyny w razie awarii. Wykonywał wszystkie czynności przy naprawie maszyny. W zależności od rodzaju awarii i potrzeb oraz w zależności od polecenia przełożonego wymieniał pompy wtryskowe, filtry paliwa, olej. Jeżeli było uszkodzenie mechaniczne i zachodziła potrzeba przyspawania elementu, spawał je. W razie potrzeby lakierował część natryskowo lub ręcznie, jeżeli nie dało się wyprostować części trzeba było ją uciąć. Wnioskodawca pracował również przy naprawie silników. Należało wówczas rozebrać silnik, umyć. Wnioskodawca wymieniał również klocki, silniki, oleje, wykonywał naprawy bieżące.

Nie było w warsztacie stacji sprężarek. Raz w tygodniu wnioskodawca mógł obsługiwać sprężarkę.

Na polecenie przełożonego zdarzało się, że wnioskodawca pracował w akumulatorni przy przygotowywaniu akumulatorów. Trzeba było wówczas przygotować elektrolit, wlać do destylowanej wody kwas siarkowy, następnie zalać baterie, odczekać i o naładować. Trzeba było rozładować baterię a następnie z powrotem załadować. Takie ładowanie akumulatorów zdarzało się często. Mogło być kilka razy w tygodniu w razie potrzeby. W ciągu dnia mogło zajmować około 2-3 godzin. Nowe baterie były wykonywane około 3 razy w miesiącu. W przypadku gdy nie było takiej potrzeby, wnioskodawca nie pracował w akumulatorni.

W warsztacie nie było kanałów remontowych.

Wnioskodawca nie wykonywał prac elektrycznych.

W warsztacie oprócz mechaników byli zatrudnieni elektrycy i spawacze.

W czasie prac sezonowych wnioskodawca był kierowany do pracy w terenie, gdyż zdarzały się awarie ciągników w polu.

Wnioskodawca nie był przypisany do konkretnych czynności wykonywał wszystkie czynności przy naprawie uszkodzeń. Był kierowany do poszczególnych prac w miarę potrzeb pracodawcy, na polecenie służbowe przełożonego.

(dowód: zeznania L. S. k. 45v-46; zeznania świadka S. M. protokół z rozprawy z dnia 5 grudnia 2014 roku k. 16v-17, k.17v-18 nagranie od minuty 00.03.43 do minuty 00.18.40, od minuty 0.33.33 do minuty 00.35.23 płyta k. 19; zeznania świadka M. A. protokół z rozprawy z dnia 5 grudnia 2014 roku k. 17-17v, k. 18 nagranie od minuty 00.19.21 do minuty 00.31.17, od minuty 00.35.23 do minuty 00.37.05 płyta k. 19)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i złożył stosowny wniosek o przekazanie środków z Otwartego Funduszu Emerytalnego na dochody budżetu państwa.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zakwestionował szczególne warunki pracy wnioskodawcy w okresie zatrudnienia W (...) w B. oraz w (...) w D..

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spornych okresach pracy był bezsporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach rentowych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę we wskazanych okresach czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Organ rentowy zakwestionował, aby wnioskodawca w spornych okresach pracował w szczególnych warunkach, gdyż nie dysponował on świadectwem pracy w szczególnych warunkach, a stanowisko pracy, na którym pracował, nie jest wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. Wprawdzie stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Z tym, że wówczas na ubezpieczonym spoczywa ciężar wykazania, że pracę wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Wnioskodawca nie sprostał temu obowiązkowi.

Jeśli chodzi o okres zatrudnienia w (...) w B. od dnia 22 października 1972 roku oraz w (...) w D. należało uznać, iż wnioskodawca nie wykonywał w ww. okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. w sposób ciągły w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy czynności określonych w dziale XIV poz. 9, poz. 12, poz. 13, poz. 14, poz. 16 czy poz.17 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, na które powoływał się wnioskodawca w odwołaniu.

Warunek taki wprowadza § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 z zm.) Delegacja ustawowa zawierała wyraźne określenie materii, jaką rozporządzenie ma uregulować. Są nią szczegółowe zasady nabycia prawa do świadczenia, a więc i wiek emerytalny, i okres pracy w szczególnych warunkach, i jakie konkretnie prace są uważane za wykonywane w takich warunkach i wreszcie, jaki owa praca ma mieć wymiar. W rozporządzeniu przesądzono, że pracownik (mężczyzna) musiał wykonywać prace w szczególnych warunkach, które są wymienione w wykazie A, przez co najmniej 15 lat i osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat. Z analizy przepisu rozporządzenia wynika zatem, że praca w szczególnych warunkach to wyłącznie praca wykonywana w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Podkreślić tu trzeba, że uwzględnieniu podlega jedynie ta praca, która jest wymieniona w wykazie. Decydujące znaczenie, w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych, ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod jedną z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. Przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia stanowi zresztą, że akt ten ma zastosowanie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do niego. Zatem nawet wykonywanie pewnych czynności w trudnych dla organizmu warunkach, jeżeli nie można ich zakwalifikować pod jedną z pozycji z wykazu, uniemożliwia traktowania takiego zatrudnienia jako mającego znaczenie z punktu widzenia prawa do emerytury, o jakim mowa w art. 32 ustawy emerytalnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2010 roku, sygn. akt II UK 21/10, Lex nr 619638).

Przedmiotowe rozporządzenie zawiera również § 2 ust. 1, zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Praca w szczególnych warunkach to zatem praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy). Kwestia ta była wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego (m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152 oraz z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638). Jednocześnie należy podnieść, iż przyjęcia, że zatrudniony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nie niweczą także krótkotrwałe nieobecności na stanowisku pracy związane, np. ze szkoleniami, pracami biurowymi, sprawozdawczością (vide wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, Lex nr 448175). Pomijając jednak te drobne i oczywiste przerwy, co do zasady jedynie okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy, wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, Lex 494129). Innymi słowy, wykonywanie również innej niż wymieniona w wykazie pracy w ramach czasu pracy uniemożliwia zaliczenie danego okresu jako okresu pracy w szczególnych warunkach. Przy czym nie chodzi tu o sytuację, w której owe inne czynności stanowią konieczny element całego zadania świadczonego w ramach pracy w szczególnych warunkach (czynności przygotowawcze, kończące, immanentnie związane z całym zadaniem, np. przygotowanie warsztatu pracy, materiałów, itp.). Inaczej jest jednak w przypadku czynności autonomicznych, niezależnych od czynności mających charakter świadczonych w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r. II UK 233/11 OSNP 2013/7-8/86).

Przekładając powyższe rozważania na niniejszą sprawę, należy wskazać, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pracę montera/mechanika ciągnikowego.

Przedmiotowy wykaz, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 r. w dziale XIV mówi o pracach przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych oraz pracach przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, ale wyłącznie tych wykonywanych w kanałach remontowych. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego - zeznań wnioskodawcy i świadków wynika, że wnioskodawca zarówno w (...), jak i (...) w D. świadczył różnorodną pracę przy naprawie ciągników i maszyn rolniczych w zależności od potrzeby, rodzaju awarii i koniecznej bieżącej naprawy oraz w zależności od skierowania do danej pracy przez przełożonego. Wnioskodawca wykonywał zatem wszystkie prace przy naprawie bieżącej i w czasie awarii takich urządzeń, w tym pracował przy wymianie silników, olejów, klocków, zajmował się również szeroko pojętą obsługą techniczną. Pracował zarówno w terenie jak i w warsztacie. W zakładach nie było przy tym kanałów, nie było stacji sprężarki. Co do zasady wnioskodawca nie wykonywał również prac przy spawaniu czy elektryce, gdyż w warsztacie byli zatrudnieni spawacze i elektrycy. Była co prawda wydzielona akumulatornia, jednakże prace w niej zajmowały wnioskodawcy około 2-3 godzin, nie codziennie, a jedynie w razie potrzeby i wyłącznie na polecenie przełożonego. Okoliczności te potwierdzili świadkowie, sam wnioskodawca im nie przeczył. Tu jednak odwołujący podnosił, że prace były wykonywane w trudnych i obciążających dla zdrowia warunkach. Należy jednak przypomnieć, że sam fakt występowania uciążliwości dla zdrowia nie jest wystarczający do zakwalifikowania danej pracy jako świadczonej w warunkach, o jakich mowa w art. 32 ustawy emerytalnej. Jak już wielokrotnie podkreślono, i co znajduje potwierdzenie w licznych i przywołanych uprzednio orzeczeniach Sądu Najwyższego, jedynie praca wykonywana w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest pracą "uprawniającą" do emerytury w wieku wcześniejszym. W wykazie zaś mowa jest jedynie o pracach przy naprawach pojazdów mechanicznych w kanałach, w akumulatorniach, w stacji sprężarki, przy spawaniu. Prace te musiałby zatem wykonywać wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zarówno z zeznań wnioskodawcy jak i świadków wynika, że takich prac wnioskodawca nie wykonywał w sposób stały.

Przy tym takie czynności, jak naprawa karoserii, mycie silnika, wymiana kloców czy oleju nie stanowią integralnej części (immanentnej cechy) większej całości - pracy w kanałach, w akumulatorni, przy spawaniu czy lakierowaniu, lecz mają charakter zadań całkowicie autonomicznych. Co więcej, pewna część napraw odbywała się poza warsztatami - w terenie, gdzie siłą rzeczy nie można mówić o pracach świadczonych w kanałach, w akumulatorni czy przy spawaniu elektrycznym, gazowym czy atomowowodorowym. Z dowodów wynika również, że nawet gdyby przyjąć, że część tych innych prac polegała na naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych (pkt 14 działu XIV) lub lakierowaniu ręczne lub natryskowym nie zhermetyzowanym (pkt 17 działu XIV), to i tak wnioskodawca poświęcał swój czas pracy bądź innym zadaniom (wymiany kół, naprawa silników, pomp hamulcowych, oleju, klocków, itp.), których nie można zakwalifikować pod którąś z pozycji wykazu. W obliczu takiego materiału dowodowego, ustaleń faktycznych, potwierdzonych poniekąd przez samego wnioskodawcę w zeznaniach, nie można uznać, by wykonywał on pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej, tak jak tego wymagają przepisy, tj. w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy – tj. codziennie przez 8 godzin- w rozumieniu zaprezentowanym wyżej. Warto tu zauważyć, że do podobnego stanu faktycznego odwoływało się przytoczone wyżej orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 roku, gdzie osoba zainteresowana pracowała w szkodliwych warunkach w akumulatorowi i w kanałach remontowych, jednakże na jej dobowy wymiar czasu pracy składało się również wykonywanie innych prac, które nie zostały zaliczone do prac w szczególnych warunkach, co wyłączało możliwość uwzględnienia całego okresu właśnie z uwagi na brak spełnienia warunku pracy stałej i w pełnym wymiarze czasu.

Ponadto zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2014 roku (I UK 384/13,LEX) czym innym jest obsługa akumulatorów polegająca na wymianie lub uzupełnieniu płynów, demontażu, zestawianiu akumulatorów i czym innym jest praca stała i w pełnym wymiarze w akumulatorowniach polegająca na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Nie każda praca przy obsłudze akumulatorów to praca w akumulatorowni. Praca szczególna w akumulatorowni to wyłącznie rodzajowo określone czynności, polegające na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Innymi słowy wymiana, demontaż akumulatorów w ciągniku albo uzupełnienie płynu w akumulatorach to nie to samo co praca ciągła, co dzienna w pełnym wymiarze czasu pracy przy wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych w akumulatorach w akumulatorowni. Takiej pracy wnioskodawca nie wykonywał.

Również zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000r. II UKN 39/00, (OSNAP 2002/11/272) warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. ( por. wyrok SA w Łodzi z dnia 18 września 2014 roku, IIIAUa 2556/13,LEX, wyrok SA w Krakowie z dnia 13 listopada 2012 roku, IIIAUa 755/12, LEX).

W orzecznictwie przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97 - OSNP 1998/21/638).

Tylko bowiem stałe wykonywanie prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia, zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Skoro zatem wnioskodawca w spornym okresie oprócz prac w warunkach szczególnych (w razie potrzeby wykonywane prace w akumulatorniach, sporadycznie wykonywane prace przy sprężarce) wykonywał jeszcze inne prace, które takiego charakteru nie miały (prace mechaniczne poza kanałami remontowymi i inne w ramach napraw bieżących w warsztacie i w terenie) to oznacza, że nie pracował on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. W ramach bowiem obowiązującej go dziennej normy czasu pracy wykonywał oprócz prac, które szkodliwie oddziaływały na jego organizm, także prace, które takiego charakteru nie miały. Stałe wykonywanie prac w szczególnych warunkach, w pełnym wymiarze czasu pracy stanowi zaś niezbędny warunek do zaliczenia danego okresu pracy do pracy w warunkach szczególnych.

Dodatkowo należy podnieść, że początkowy okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 22 października 1969 roku do dnia 30 września 1972 roku nie może zostać uwzględniony do stażu w szczególnych warunkach również z tego względu, że w tym okresie skarżący odbywał praktyczną naukę zawodu.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że okres nauki zawodu odbywanej przed 1 stycznia 1975r. w ramach umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226) był w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych okresem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, ale nie jest to wystarczające do uznania tego okresu za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu §2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012r., I UK 130/12, wyrok z dnia 24 kwietnia 2009 r., II UK 334/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 294).

Na stanowisku pracy ucznia nauki zawodu przewidziana była norma czasu wnikająca z obowiązującego w spornym okresie (do czasu wejścia w życie Kodeksu pracy) art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy. Młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani byli do dokształcania się w zakresie obranego zawodu przez zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych. Czas pracy na stanowisku pracy, ze względu na ochronę pracownika młodocianego, nie mógł przekroczyć 6 godzin dziennie i 36 godzin tygodniowo. Do czasu pracy młodocianych wliczało się czas dokształcania bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. A zatem praca na podstawie umowy o naukę zawodu wykonywana była zawsze w rozmiarze mniejszym, niż obowiązujący na danym stanowisku, mimo że młodocianych w wieku powyżej lat 16 obowiązywał normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy (art. 13 ust. 2 ustawy o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy).

Powyższe potwierdza również dokumentacja zawarta w aktach osobowych wnioskodawcy, z której wynika, iż wnioskodawca w ww. okresie oprócz nauki praktycznej zawodu przez dwa dni w tygodniu odbywał naukę w szkole. Czas pracy wnioskodawcy był krótszy niż obowiązujący na danym stanowisku pracy. Program nauki ponadto obejmował pracę w różnych wydziałach i przy różnych czynnościach, nie tylko wskazanych w wykazie A rozporządzenia jako praca w warunkach szczególnych. Ww. okres nie mógł być zatem zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca nie wykazał, aby pracował w warunkach szczególnych przez wymagany okres, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.