Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: protokolant sądowy Marta Bartusiak

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania U. M.

od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...) w T.

z dnia 13 października 2014 roku nr (...)

z dnia 31 października 2014 roku nr (...)

w sprawie U. M.

przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...)w T.

o wysokość świadczenia

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 1532/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 20 marca 2015 r.

Decyzją z dnia 13 października 2014 r., nr (...), po rozpoznaniu wniosku z dnia 3 października 2014 r., Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.), odmówił U. M. wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej od 1 listopada 2014 r. W uzasadnieniu, powołując się na przepis art. 28 ust. 4 ustawy, wskazał, że brak jest w przypadku ubezpieczonej podstaw do dalszej wypłaty części uzupełniającej świadczenia, gdyż jej mąż jest nadal rolnikiem w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy. Zawarta przez niego umowa dzierżawy z dnia 4 października 2004 r. była bowiem pozorna, o czym świadczy fakt, że przez cały okres jej obowiązywania w/w pobierał płatności obszarowe do gruntów będących przedmiotem dzierżawy. Jak podano
w uzasadnieniu decyzji, w związku ze złożeniem wniosku o płatności obszarowe na rok 2014, zawarta przez męża ubezpieczonej w dniu 3 października 2014 r. umowa dzierżawy również jest pozorna.

Decyzją z dnia 31 października 2014 r., nr (...), działając z urzędu, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.) oraz przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), wstrzymał U. M. wypłatę części uzupełniającej renty rolniczej w 100% od dnia 1 listopada 2014 r. z powodu prowadzenia przez jej męża działalności rolniczej. Decyzją tą ustalono wysokość przysługującej ubezpieczonej do wypłaty renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy na kwotę 92,89 zł miesięcznie.

Odwołanie od tych decyzji wniósł pełnomocnik ubezpieczonej U. M.- jej mąż R. M.- domagając się ich zmiany i przyznania ubezpieczonej prawa do wypłaty renty rolniczej w pełnej wysokości. W uzasadnieniu pełnomocnik podniósł, że zawarte przez niego umowy dzierżawy są prawnie skuteczne, co powoduje, że ubezpieczonej powinna przysługiwać część uzupełniająca świadczenia. Pełnomocnik zauważył, że zarówno w 2004 r., jak i w 2014 r. z wnioskiem o dopłatę występował na początku roku, umowy dzierżawy podpisywał zaś w październiku. Jednocześnie pełnomocnik przyznał, że składał wnioski o płatności obszarowe i pobierał z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłaty, ale przekazywał je dzierżawcy.

W odpowiedzi na odwołanie Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (...) w T. wniosła o jego oddalenie. W uzasadnieniu podała, że tytuł własności (współwłasności), czy też posiadanie gospodarstwa rolnego nie rodzi obowiązku zawieszenia części uzupełniającej świadczenia, jeżeli rolnik wykaże, iż nie prowadzi działalności rolniczej. Wskazała też, że przepis art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników należy interpretować w zgodzie z art. 6 pkt 1 i 3,
w którym podmiotem ubezpieczenia nie jest właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego, lecz wyłącznie osoba prowadząca działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym. Przy tej okazji Kasa powołała się na orzecznictwo Sądu Najwyższego: tj. uchwałę z dnia
6 maja 2004 r. (II UZP 5/04) i wyrok z dnia 10 stycznia 2007 r. (III UK 121/06). W dalszej kolejności, mając na uwadze treść na art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników, podniosła, że wypłata świadczenia w pełnej wysokości zależy od zaprzestania działalności rolniczej. Z otrzymanych dokumentów wynika zaś, że mąż odwołującej R. M. jest zarejestrowany jako producent rolny od
2004 r. i do chwili obecnej pobiera dopłaty unijne, pomimo wydzierżawienia gospodarstwa rolnego. O płatność obszarową może zaś ubiegać się tylko rolnik, który prowadzi działalność rolniczą. Celem systemu wsparcia bezpośredniego jest bowiem finansowe wspieranie rolników, czyli osób, które faktycznie uprawiają grunty rolne. Dopłaty nie są przewidziane dla właścicieli, którzy dysponują jedynie tytułem własności i nie zajmują się produkcją rolną. Powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 4 grudnia 2012 r.
(III AUa 592/12), Kasa podkreśliła, że skoro małżonek rencisty prowadzi działalność rolniczą (między innymi pobiera dopłaty bezpośrednie), to brak jest podstaw do wypłaty części uzupełniającej świadczenia pobieranego przez jego żonę.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołująca U. M. jest żoną R. M.- właściciela gospodarstwa rolnego o powierzchni 2,84 ha, położonego w R..

dowód:

-

wypis z aktu notarialnego, Repertorium A nr 9912/1985, z dnia 19.12.1985 r.- k. 10-12 akt KRUS,

-

odpis skrócony aktu małżeństwa z dnia 26.02.1992 r., nr 107/92- k. 17 akt KRUS,

Wyrokiem z dnia 30 września 2008 r., sygn. akt III AUa 596/08, Sąd Apelacyjny
w K. przyznał odwołującej rentę rolniczą wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym od
1 października 2004 r., zmieniając wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 17 stycznia 2008 r., sygn. akt IV U 1117/07, oddalający odwołanie od decyzji KRUS z dnia 18 września 2007 r., przyznającej ubezpieczonej prawo do renty rolniczej od dnia 1 września 2007 r. Renta rolnicza była wypłacana odwołującej w pełnej wysokości z uwagi na fakt zaprzestania przez nią i jej męża działalności rolniczej.

dowód:

-

wyrok SA w Krakowie z dnia 30.09.2008 r., sygn. akt III AUa 596/08- k. 121 akt KRUS,

-

wyrok SO w Tarnowie z dnia 17.01.2008 r., sygn. akt IV U 1117/07- k. 140 akt KRUS,

-

decyzja KRUS z dnia 18.09.2007 r.- k. 50 akt KRUS,

W dniu 4 października 2004 r. mąż odwołującej spisał z D. M. (1) umowę dzierżawy mającej za przedmiot całe gospodarstwo rolne na okres 10 lat.

dowód:

-

umowa dzierżawy z dnia 04.10.2004 r.- k. 33 akt KRUS,

Mąż odwołującej R. M. jest wpisany do ewidencji producentów rolnych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od 2004 r. W latach 2004-2014 pobierał płatności obszarowe (dopłaty bezpośrednie) do gruntów rolnych. W kolejnych latach były to następujące kwoty: w 2004 r.- 1.103,17 zł, w 2005 r.- 1.141,54 zł, w 2006 r.- 1.326,89 zł,
w 2007 r.- 699,57 zł, w 2008 r.- 746,48 zł, w 2009 r.- 1.115,36 zł, w 2010 r.- 1.236,60 zł,
w 2011 r.- 1.563,25 zł, w 2012 r.- 1.610,53 zł, w 2013 r.- 1.826,66 zł, a w 2014 r.-
2.003,91 zł.

dowód:

-

pismo ARiMR z dnia 19.02.2015 r.- k. 34,

-

wydruk z ewidencji producentów rolnych z dnia 23.02.2015 r.- k. 46,

-

częściowo zeznania świadka D. M. (2)- 00:22:15,

W dniu 14 marca 2014 r. R. M. wystąpił do Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa z wnioskiem o przyznanie płatności obszarowej na rok 2014 r., deklarując powierzchnię całkowitą działki ewidencyjnej: 2,84 ha. Składając wniosek oświadczył, że pouczono go o skutkach prawnych złożenia fałszywego oświadczenia
z art. 233 § 1 i § 6 Kodeksu karnego i poinformowano o tym, iż jednolita płatność obszarowa przysługuje do gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, będących
w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja 2014 r. Jednocześnie, mąż odwołującej zobowiązał się do niezwłocznego informowania na piśmie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o każdym fakcie, który może mieć wpływ na nienależne lub nadmierne przyznanie płatności lub pomocy finansowej objętych wnioskiem o przyznanie płatności, a także do prowadzenia działalności rolniczej na powierzchni nie mniejszej od tej, za którą otrzymał
w pierwszym roku pomoc finansową z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) przez okres 5 lat od dnia otrzymania tej pomocy. Wniosek z dnia 14 marca 2014 r., zawierający powyższe oświadczenie i zobowiązanie, R. M. opatrzył własnoręcznym podpisem. Decyzją z dnia 19 listopada 2014 r. przyznano mu jednolitą płatność obszarową na rok 2014 w wysokości 2.003,91 zł.

dowód:

-

wniosek o płatność obszarową na rok 2014 z dnia 14.03.2014 r.- k. 35-38,

-

decyzja o przyznaniu płatności z dnia 19.11.2014 r.- k. 41-43,

-

wydruk z ewidencji producentów rolnych z dnia 23.02.2015 r.- k. 46,

W dniu 3 października 2014 r. mąż odwołującej przedłożył w KRUS umowę dzierżawy z tego samego dnia, tj. 3 października 2014 r., spisaną z D. M. (1), mającą za przedmiot całe gospodarstwo rolne na okres 10 lat.

dowód:

-

umowa dzierżawy z dnia 03.10.2014 r.- k. 142 akt KRUS,

D. M. (2), siostra R. M., pracowała w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...). Od około 10 lat pobiera emeryturę. Nie jest to emerytura rolnicza. D. M. (2) mieszka w R.. W gospodarstwie rolnym brata wychowała się i do dzisiaj jeździ tam dwa razy w roku ze swoimi dziećmi. Nosi się też
z zamiarem kupna tego gospodarstwa. D. M. (2) nigdy nie uprawiała gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego R. M.. Co najwyżej dwa razy
w roku opłacała wykaszanie trawy na gruntach rolnych i ponosiła pewne opłaty z tytułu podatków. Na terenie gospodarstwa rolnego znajduje się dom mieszkalny, należący do R. M. i jego żony. Odwołująca jest po wylewie i od 1997 r. nie pracuje
w gospodarstwie. Pracami domowymi w większości zajmuje się R. M., ponieważ ubezpieczona z uwagi na stan zdrowia nie jest w stanie nawet się sama ubrać. U. M. ma niedowład lewej strony ciała łącznie z ręką, co uniemożliwia jej wszelkie prace, w tym samoobsługę.

dowód:

-

częściowo zeznania świadka D. M. (2)- 00:15:31, 00:28:31,

D. M. (2) nie składała do tej pory w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosków o przyznanie płatności obszarowych. W styczniu 2015 r. wystąpiła do Agencji o wpis do ewidencji producentów rolnych i nadanie numeru identyfikacyjnego. D. M. (1) została wpisana do ewidencji producentów rolnych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dniem 23 stycznia 2015 r.

dowód:

-

decyzja z dnia 23.01.2015 r.- k. 30,

-

zeznania świadka D. M. (2)- 00:22:15,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania świadka.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznaniom świadka D. M. (2) Sąd przyznał walor wiarygodności w części. Za niewiarygodne uznał jej zeznania, że wydzierżawiła gospodarstwo rolne od brata. Przeczą temu zgromadzone w sprawie dokumenty w postaci pisma Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa z dnia 19 lutego 2015 r., wydruku z ewidencji producentów rolnych z dnia 23 lutego 2015 r. i wniosku o płatność obszarową z dnia 14 marca 2014 r., z których wynika, że mąż odwołującej nie wydzierżawił należącego do niego gospodarstwa, ale sam prowadzi na wchodzących w jego skład gruntach działalność rolniczą. Na wiarę nie zasługiwały również twierdzenia świadka o tym, że odwołujący przekazywał jej kwoty pobrane tytułem dopłat bezpośrednich do gruntów. Takie twierdzenia są sprzeczne nie tylko
z obowiązującymi przepisami, ale i zasadami doświadczenia życiowego. Wiadomo bowiem, że o dopłaty unijne występuje rolnik, który faktycznie uprawia grunty rolne. Gdyby zatem D. M. (2) zawarła z mężem odwołującej prawnie skuteczną umowę dzierżawy, to ona, nie zaś R. M. występowałaby do Agencji z wnioskami o płatności obszarowe. D. M. (2) przyznała zresztą, że nigdy nie prowadziła działalności rolniczej na gruntach wchodzących w skład gospodarstwa rolnego swojego brata. Co najwyżej dbała
o wykaszanie trawy na tych gruntach i ponosiła pewne opłaty tytułem podatków. Takie działania, zgodnie z orzecznictwem, nie świadczą o prowadzeniu działalności rolniczej. W orzecznictwie Sądy Apelacyjne jednolicie przyjmują, że nie może być uznane za prowadzenie działalności rolniczej wykonywanie pracy jedynie zapobiegających rozprzestrzenianiu się niechcianych roślin na grunty sąsiednie, czy realizacji powinności podatkowych (por. np. wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 lutego 2014 r., III AUa 380/13, Legalis nr 876579, wyrok SA w Gdańsku z dnia 28 sierpnia 2013 r., III AUa 27/13, Legalis nr 744172).

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonych decyzji z dnia: 13 października 2014 r. i 31 października 2014 r., w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie odwołująca U. M., działając przez pełnomocnika- swojego męża R. M.- zaskarżyła dwie decyzje KRUS. Pierwszą z nich
(z dnia 13 października 2014 r.), wydaną na skutek wniosku z dnia 3 października 2014 r., odmówiono jej wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej od 1 listopada 2014 r. Drugą zaś (z dnia 31 października 2014 r.) wstrzymano wypłatę części uzupełniającej renty rolniczej
w 100% od dnia 1 listopada 2014 r. W uzasadnieniu pierwszej z decyzji podniesiono, że brak jest w przypadku ubezpieczonej podstaw do dalszej wypłaty części uzupełniającej świadczenia, ponieważ jej mąż jest nadal rolnikiem, a zawarta przez niego umowa dzierżawy z dnia 4 października 2004 r. była pozorna, o czym świadczy fakt, że przez cały okres jej obowiązywania w/w pobierał płatności obszarowe do gruntów będących przedmiotem dzierżawy. Jak wskazano, umową pozorną jest również umowa dzierżawy z dnia
3 października 2014 r., ponieważ mąż ubezpieczonej w 2014 r. ponownie złożył wniosek
o płatności obszarowe. Decyzja z dnia 31 października 2014 r. była konsekwencją wydania decyzji z dnia 3 października 2014 r.

W sprawie rozstrzygnąć zatem należało, czy od dnia 1 listopada 2014 r. odwołującej U. M. przysługuje wypłata części uzupełniającej świadczenia.

Stosownie do treści art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.), wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą. W ust. 3 tego artykułu ustawodawca wskazał, że wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. W ust. 4 określone zaś zostały sytuacje, które przy ich wystąpieniu pozwalają na uznanie, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. I tak, stosownie do treści art. 28 ust. 4 ustawy, uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów
o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając: 1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej: a) małżonkiem emeryta lub rencisty,
b) jego zstępnym lub pasierbem, c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym, d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c; 2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych; 3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka,
z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia; 4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Zgodnie z art. 28 ust. 4 ustawy, prowadzenie działalności rolniczej ma zatem miejsce, gdy rencista jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego, które ze względu na powierzchnię podlega opodatkowaniu podatkiem rolnym. Zasady opodatkowania podatkiem rolnym określa ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1381 ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 w związku z art. 1 tej ustawy, za gospodarstwo rolne podlegające opodatkowaniu uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się
w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Nie samo posiadanie lub własność gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1994 r. o podatku rolnym uzasadnia zawieszenie części uzupełniającej wypłacanego świadczenia. Dlatego też, za błędne należy uznać stanowisko, które tylko z faktem posiadania lub własności łączy prowadzenie działalności rolniczej. Prawidłowa wykładnia pojęcia zaprzestanie działalności rolniczej użytego w art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza, że działalności rolniczej nie prowadzi ten, kto jej faktycznie nie prowadzi, niezależnie od tego, czy jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 6 czerwca 2013 r., III AUa 696/12, Legalis nr 723144).

Przepis art. 28 ust. 4 ustawy należy interpretować w zgodzie z art. 6 pkt 1 i 3,
w którym podmiotem ubezpieczenia nie jest właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego, lecz wyłącznie osoba prowadząca działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym.

W wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r., III AUa 983/12 ( Legalis nr 712143) Sąd Apelacyjny w Lublinie zauważył, że przepis art. 28 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku
o ubezpieczeniu społecznym rolników jest przepisem szczególnym i ma zastosowanie wyłącznie przy zawieszeniu wypłaty świadczenia, a zatem w sytuacji, gdy prawo do świadczenia zostało już przyznane. W przepisie tym ustalono zasadę odwrotną w stosunku do domniemania wynikającego z art. 38 ustawy przez określenie sytuacji, w których to domniemanie nie może być brane pod uwagę, gdyż na zasadzie przepisu szczególnego
z określonych sytuacji, wbrew domniemaniu z art. 38, należy wnioskować o tym, że mimo,
iż emeryt pozostaje nadal właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego, to właśnie ze względu na specjalne sytuacje nie należy uznawać, że nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Zgodnie z treścią art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ilekroć w ustawie jest mowa o rolniku- rozumie się przez to pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Przez działalność rolniczą rozumie się natomiast działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej (art. 6 pkt 3 ustawy).

Prowadzenie działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza prowadzenie na własny rachunek przez posiadacza gospodarstwa rolnego działalności zawodowej, związanej z tym gospodarstwem, stałej i osobistej oraz mającej charakter wykonywania pracy lub innych zwykłych czynności wiążących się z jego prowadzeniem (por. wyroki SN: z dnia 13 lipca 2011 r., I UK 33/11, LEX nr 1043981 i z dnia 29 września 2005 r., II UK 16/05, OSNP 2006/17-18/278).

W kontekście zawieszenia prawa do części uzupełniającej świadczenia decydującego znaczenia nabiera fakt prowadzenia działalności rolniczej, a nie tytuł prawny do władania rzeczą. Tytuł własności (współwłasności), czy też posiadanie gospodarstwa rolnego nie rodzi obowiązku zawieszenia części uzupełniającej świadczenia, jeśli rolnik wykaże, że nie prowadzi działalności rolniczej (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 4 grudnia 2012 r.,
III AUa 592/12 ( Legalis nr 1049627).

W art. 5 powołanej wyżej ustawy ustawodawca wskazał, że przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika, chyba że ten małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym.

Według systematyki ustawowej małżonek rolnika zajmuje pozycję odrębną
w porównaniu z innymi członkami rodziny. Jest ona równa sytuacji prawnej samego rolnika (por. wyrok SN z 25 września 2007 r., I UK 101/07, OSNP 2008/21-22/331). Status małżonka rolnika ma jednak ograniczone znaczenie. Wynika to stąd, że uregulowanie zawarte
w art. 5 ustawy odnosi się wyłącznie do małżonka rolnika, który nie jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego (por. wyrok SA w Warszawie z 26 listopada 2008 r.,
III AUa 839/08, LEX nr 509776). Przepis art. 5 jest miarodajny do określenia, czy małżonek rolnika podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników. Przesłanki w nim wymienione nie są jednak determinujące przy ocenie prawidłowości zawieszenia prawa do części uzupełniającej renty rolniczej. Przepis art. 28 powołanej wyżej ustawy w sposób autonomiczny reguluje
tę kwestię (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 25 marca 2014 r., III AUa 1476/13, LEX
nr 1451570).

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwoliło Sądowi na ustalenie, że mąż odwołującej nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej w rozumieniu
art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników na gruntach stanowiących jego własność. Pomimo, że w dniu 4 października 2004 r., a następnie w dniu 3 października 2014 r. spisał ze swoją siostrą D. M. (1) umowę dzierżawy, mającą za przedmiot całe gospodarstwo rolne (na okres 10 lat), od 2004 r. jest wpisany do ewidencji producentów rolnych i począwszy od 2004 r. do 2014 r. włącznie pobierał
z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jednorazowe dopłaty bezpośrednie do gruntów rolnych. Okoliczności te wynikają w sposób jednoznaczny z pisma Agencji z dnia
19 lutego 2015 r. (k. 34) i wydruku z ewidencji producentów rolnych z dnia 23 lutego 2015 r. (k. 46).

We wniosku o płatność obszarową na rok 2014 r. z dnia 14 marca 2014 r. R. M. zadeklarował powierzchnię gruntów 2,84 ha. Te same grunty stanowiły więc przedmiot obu spisanych przez niego z D. M. (2) umów dzierżawy.

Sąd w niniejszym składzie podziela zaprezentowany przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w odpowiedzi na odwołanie pogląd, że osoba, która pomimo zawarcia umowy dzierżawy występuje (we własnym imieniu) do Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa z wnioskami o dopłaty bezpośrednie i dopłaty takie otrzymuje, faktycznie prowadzi działalność rolniczą.

Dopłaty takie przysługują bowiem tylko i wyłącznie rolnikowi, który użytkuje grunty rolne i utrzymuje je zgodnie z określonymi normami.

Stosownie do treści przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach
w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1164 ze zm.), rolnikowi przysługuje jednolita płatność obszarowa do będącej w jego posiadaniu w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności, powierzchni gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, kwalifikujących się do objęcia tą płatnością zgodnie z art. 124 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 73/2009, jeżeli między innymi wszystkie grunty rolne były utrzymywane zgodnie z normami przez cały rok kalendarzowy,
w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności i rolnik ten przestrzegał wymogów przez cały rok kalendarzowy, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności (art. 7 ust. 1 pkt 2 i 2a). W przypadku gdy działka rolna stanowi przedmiot posiadania samoistnego i posiadania zależnego, płatności obszarowe przysługują posiadaczowi zależnemu. Jak zaś stanowi art. 124 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009
z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE)
nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003
(Dz. U. UE. L z 2009 Nr 30, poz. 16 ze zm.), do celów przyznania pomocy w ramach systemu jednolitej płatności obszarowej kwalifikują się wszystkie działki rolne, które były utrzymane w dobrej kulturze rolnej w dniu 30 czerwca 2003 r. Działki te muszą więc spełniać pewne kryteria, tj. muszą stanowić część wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych, które
w dniu 30 czerwca 2003 r. utrzymane były w dobrej kulturze rolnej bez względu na to, czy
w tym dniu wykorzystywano je do produkcji, przy czym „wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych” oznacza- poza całkowitą powierzchnią zajmowaną przez grunty orne, uprawami trwałymi oraz ogródkami przydomowymi- również trwałe użytki zielone
(ust. 1 i 2 art. 124 powołanego rozporządzenia).

Skoro więc mężowi odwołującej przyznawane były, jak wynika z ustaleń Sądu, dopłaty bezpośrednie, musiał on spełniać opisane wyżej wymogi, w szczególności utrzymywać zgodnie z normami przez cały rok kalendarzowy grunty rolne zgłoszone we wniosku. Z brzmienia powołanych przepisów rozporządzenia unijnego wynika również, że działki rolne R. M. stanowiły część wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych, które w dniu 30 czerwca 2003 r. utrzymywane były w dobrej kulturze rolnej.

W wyroku z dnia 21 maja 2013 r., III AUa 27/13 ( Legalis nr 749091) Sąd Apelacyjny w Szczecinie wskazał, że nie może być mowy o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej w przypadku utrzymywania gruntów w dobrej kulturze rolnej, w celu uzyskania dopłat.

Składając wniosek o płatność obszarową na rok 2014 r., mąż odwołującej zapoznał się z treścią oświadczeń i zobowiązań, jakie wymienione zostały we wniosku. Pod treścią oświadczeń i zobowiązań, opatrując wniosek datą 14 marca 2014 r., złożył bowiem swój własnoręczny podpis. Tym samym, R. M. pouczony został o skutkach prawnych złożenia fałszywego oświadczenia z art. 233 § 1 i § 6 Kodeksu karnego. Poinformowany został o tym, że jednolita płatność obszarowa przysługuje do gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, będących w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja 2014 r. Jednocześnie, zobowiązał się do niezwłocznego informowania na piśmie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o każdym fakcie, który może mieć wpływ na nienależne lub nadmierne przyznanie płatności lub pomocy finansowej objętych wnioskiem
o przyznanie płatności, a także do prowadzenia działalności rolniczej na powierzchni nie mniejszej od tej, za którą otrzymał w pierwszym roku pomoc finansową z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) przez okres 5 lat od dnia otrzymania tej pomocy.

Takie standardowe oświadczenia i zobowiązania zawierały pozostałe wnioski kierowane do Agencji. Składając je, R. M. potwierdzał zatem, że prowadzi działalność rolniczą.

Wbrew twierdzeniom pełnomocnika odwołującej, w sytuacji, gdy dochodzi do zawarcia umowy dzierżawy, z wnioskiem o płatność obszarową występuje dzierżawca, nie zaś właściciel, który grunty rolne wydzierżawił, z tej prostej przyczyny, że to nie on grunty te użytkuje.

Jak ustalił Sąd, D. M. (1) została wpisana do ewidencji producentów rolnych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopiero z dniem 23 stycznia 2015 r.

W sytuacji zatem, gdy właściciel gruntów zawiera umowę dzierżawy, mającą za przedmiot te grunty, a następnie zostaje zarejestrowany jako producent rolny i występuje do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z wnioskiem (wnioskami) o płatności obszarowe do tych samych gruntów, będąc pouczonym o skutkach prawnych złożenia fałszywego oświadczenia z art. 233 § 1 i § 6 Kodeksu karnego, przyjąć należy, że zawarta umowa dzierżawy była umową fikcyjną.

Sąd Apelacyjny w Krakowie w podobnej sprawie jak ta, w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia z dnia 25 listopada 2014 r. (III AUa 293/13) stwierdził, że osoba, która pomimo zawarcia umowy dzierżawy występuje (we własnym imieniu) do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z wnioskami o dopłaty bezpośrednie i dopłaty takie otrzymuje, faktycznie prowadzi działalność rolniczą. Dopłaty takie przysługują bowiem tylko i wyłącznie rolnikowi, który użytkuje grunty rolne i utrzymuje je zgodnie z określonymi normami. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia, które zapadło w identycznym stanie faktycznym, z jakim mamy do czynienia w niniejszej sprawie, tj. w sytuacji, gdy z wnioskami o płatności obszarowe występował rolnik, który zawarł umowę dzierżawy tych samych gruntów, jakie deklarował we wnioskach o dopłaty, Sąd Apelacyjny zauważył, że w sprawie niezbędne pozostaje rozważenie istoty zwrotu „prowadzenie działalności rolniczej”, powołując się na przepis art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i definicję działalności rolniczej zawartej w art. 6 pkt 4 tej ustawy. Jak wskazał Sąd Apelacyjny, definicja ta podkreśla relację zachodzącą między zachowaniem rolnika i reglamentowanym przedmiotem produkcji. W ujęciu czynnościowym powinność rolnika została określona w sposób rodzajowy. Znaczenie tego zwrotu wskazuje, że zachowanie rolnika ma zmierzać do osiągnięcia zamierzonego celu. Sąd Apelacyjny podał też, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, że w orzecznictwie tym zwraca się uwagę na zawodowy, stały, osobisty i realizujący interes danej osoby charakter działalności rolniczej, która nie musi być wykonywana osobiście i wystarczy, że polega na zarządzaniu gospodarstwem. Ocena w tym zakresie dokonywana jest w odniesieniu do zespołu czynności, który w sposób funkcjonalny powinien korespondować z zasadami racjonalnej gospodarki
w konkretnym gospodarstwie rolnym. W sprawie rozstrzyganej przez Sąd Apelacyjny ubezpieczony składał wnioski o dopłaty bezpośrednie i otrzymywał z tego tytułu płatności
w latach 2008-2012, a we wnioskach do Agencji deklarował powierzchnię gruntów, których był właścicielem. Tak też było w 2013 r. Sąd Apelacyjny zauważył, że składając wnioski
o płatności bezpośrednie ubezpieczony potwierdzał, iż nadal prowadzi działalność rolniczą. To zaś, jego zdaniem, prowadzi do wniosku, że zawarte umowy dzierżawy można uznać za pozorne w rozumieniu art. 83 § 1 k.c.

Mając to wszystko na uwadze stwierdzić należało, że odwołująca nie zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej w rozumieniu art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia
1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Jak podał Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 18 września 2012 r., III AUa 486/12 ( Legalis nr 1049592), jeżeli małżonek wnioskodawczyni w okresie objętym decyzją był posiadaczem gospodarstwa rolnego i prowadził w nim działalność rolniczą- jak w niniejszej sprawie- to wobec jego żony nie została spełniona w tym okresie przesłanka zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, o której mowa w art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zgodnie z ogólną regułą, w postępowaniu odwoławczym od decyzji organu rentowego sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego
w chwili jej wydania. W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które ma charakter odwoławczy i kontrolny, postępowanie dowodowe ogranicza się zatem do sprawdzenia zgodności z prawem decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie takie jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego
w chwili wydania decyzji.

Taką też zasadę Sąd zastosował w niniejszej sprawie.

W dacie wydania zaskarżonych decyzji odwołująca nie zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, ponieważ jej mąż, nadal był producentem rolnym.

Gdyby stan ten uległ zmianie i doszło do wyrejestrowania męża odwołującej
z ewidencji producentów rolnych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
a z wnioskiem o płatność obszarową na 2015 r. wystąpiłaby jego siostra D. M. (2),
o zaistniałej zmianie należałoby zawiadomić KRUS. Gdyby się okazało, że mąż odwołującej w świetle przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników nie jest już traktowany jako rolnik prowadzący działalność rolniczą, a jego siostra złożyła wniosek o dopłatę- a tym samym udowodniła, że od tego momentu umowa dzierżawy jest realizowana, dopiero wówczas Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego mogłaby wznowić wypłatę odwołującej części uzupełniającej świadczenia.

Uwzględniając wszystkie te okoliczności, Sąd uznał, że zaskarżone decyzje są prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.