Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 stycznia 2012 r. skierowanym przeciwko (...) S.A. Oddział w Polsce J. M. wniosła odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 29 grudnia 2011 r., żądając przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach i zasądzenia wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę oparta na likwidacji stanowiska pracy jest pozorna i nieprawdziwa. Ponadto w ocenie powódki wypowiedzenie umowy o pracę nastąpiło bez uprzedniego ustalania kryteriów doboru pracowników do zwolnienia. Z przyczyn nieznanych powódce, to właśnie jej, jako pracownicy z najdłuższym stażem pracy, została wypowiedziana umowa o pracę, mimo istniejących trzech jednakowych stanowisk w strukturze organizacyjnej pracodawcy. Zdaniem powódki realną przyczyną rozwiązania umowy o pracę była osobista niechęć Dyrektora Działu A. K..

Wobec zmian podmiotowych po stronie pozwanej, powódka pismem procesowym z dnia 18 sierpnia 2015 r. zmodyfikowała wniesione powództwo w ten sposób, że zamiast dotychczasowego żądania przywrócenia do pracy wniosła o zasądzenie kwoty 16.410 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu od pozwanego (...) sp. z o.o.Oddział w Polsce, ewentualnie od (...)w L.– w razie ustalenia, iż jest to podmiot, który przejął zobowiązania pierwotnie pozwanego (...) S.A.Oddział w Polce (pozew – k. 3-6, pismo modyfikujące powództwo – k. 448).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce wniósł o umorzenie postępowania z uwagi na brak legitymacji biernej w niniejszym postępowaniu, ewentualnie o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W ocenie pozwanego nie jest on ogólnym następcą prawnym w zakresie stosunku pracy łączącego powódkę z pierwotnie pozwanym (...) S.A. Oddział w Polsce, gdyż przejęcie pracowników przez pozwanego nastąpiło w dniu 1 grudnia 2012 r., tj. już po faktycznym rozwiązaniu z powódką umowy o pracę, zaś art. 23 ¹ k.p. nie ma zastosowania do pracowników, z którymi umowy o pracę zostały rozwiązane przed dniem przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę. Z kolei podmiot, który był pracodawcą powódki już nie istnieje. Brak jest zatem jakiejkolwiek podstawy prawnej do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy łączącego powódkę z wykreślonym z rejestru oddziałem, co uzasadnia umorzenie postępowania wskutek następczej, nieusuwalnej utraty zdolności sądowej strony pierwotnie pozwanej. Niezależnie od powyższego w ocenie pozwanego roszczenie powódki jest bezzasadne. Podstawa wskazana w wypowiedzeniu umowy o pracę nie była pozorna, stanowisko pracy powódki zostało faktycznie zlikwidowane, a zakres jej obowiązków został rozdzielony pomiędzy pozostałych pracowników. Ponadto, w ramach zespołu, w którym pracowała powódka nie było tożsamych stanowisk pracy, na każdym bowiem obowiązywały inne warunki zatrudnienia. Dodatkowo decyzja o zlikwidowaniu stanowiska pracy powódki została oparta o obiektywne i niedyskryminujące kryteria. W ocenie pozwanego spośród wszystkich ocenianych pracowników na podobnych stanowiskach, ocena powódki wypadła najgorzej, na co miał wpływ m.in. lekceważący stosunek powódki do wykonywanych obowiązków, kwestionowanie i niewykonywanie poleceń przełożonych oraz postawa wobec innych współpracowników przejawiająca się w odmowie pomocy w zakresie zleconym przez przełożonych (odpowiedź na pozew – k. 276 – 286v).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) w L. zajął tożsame stanowisko (odpowiedź na pozew – k. 358-365).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. M. była zatrudniona w (...) S.A. Oddział w Polsce na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w łącznym okresie od 1 grudnia 2006 r. do 31 marca 2012 r. na stanowisku specjalisty ds. obsługi polis. Początkowo w okresie od 1 grudnia 2006 r. do 31 marca 2007 r. w niepełnym wymiarze czasu pracy na 0,5 etatu, a następnie na podstawie porozumienia zmieniającego z dnia 30 marca 2007 r. od dnia 1 kwietnia 2007 r. do dnia 31 marca 2012 r. w pełnym wymiarze czasu pracy.

(umowa o pracę – k. 10-13, porozumienie zmieniające – k. 9, świadectwo pracy – k. 4 akta osobowe powódki część C)

Powódka pracowała w Zespole (...), w ramach którego pracowały jeszcze dwie inne osoby: K. M.na stanowisku Lidera Zespołu oraz M. R.. Bezpośrednim przełożonym zespołu była Kierownik Działu (...) H. W., zaś funkcję Dyrektora całego Działu (...) sprawował A. K..

(struktura organizacyjna – k. 115)

Powódka zajmowała się wystawianiem dokumentów ubezpieczeniowych i odnawianiem polis oraz bieżącą obsługą klientów. Powódka miała najdłuższy staż pracy oraz otrzymywała wyższe wynagrodzenie w stosunku do pozostałych pracowników w ramach zespołu. Zakres pracy członków zespołu nie różnił się, pracownicy wykonywali tożsame czynności. Dodatkowo lider zespołu zajmował się nadzorem i koordynacją pracy podległego zespołu.

(zeznania świadków: A. K. – k. 407v-408, B. U. – k. 423v, M. H. – k. 424, H. W. – k. 479v, K. M. – k. 449)

Powódka, jako osoba wyznaczona do obsługi działu ubezpieczeń transportowych, posiadała upoważnienie do podpisywania ofert linii (...).

(zeznania świadków: M. H. – k. 424v, K. M. – k. 450)

Pracownicy podlegali corocznej oceny pracy. Informacja o ocenie za rok poprzedni przekazywana była na początku następnego roku. Powódka po rozwiązaniu umowy o pracę nie została poinformowana o rocznej ocenie pracy. K. M. jako lider zespołu również nie była proszona o dokonanie oceny pracowników zespołu.

(zeznania świadków: B. U. – k. 423v-424, M. H. – k. 424v, zeznania świadka K. M. – k. 450)

W dniu 29 grudnia 2011 r. wypowiedziano powódce umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia z uwagi na likwidację stanowiska pracy powódki.

(wypowiedzenie – k. 7-8)

Obecnie w zespole pracują trzy osoby: M. R., M. B.oraz M. S.. Stanowisko powódki nie zostało w sposób faktyczny zlikwidowane, gdyż po jej zwolnieniu w zespole nadal pracowały 3 osoby. Czasowo do tego zespołu została przesunięta M. M.. Założeniem było, aby w zespole (...) pracowały 3 osoby i tak było.

(zeznania świadków: B. U. – k. 423v, M. H. – k. 423v, H. W. – k. 479v-480v, K. M. – k. 450)

W dniu 23 października 2012 r. skierowano do pracowników informację w trybie art. 23 ¹ § 3 k.p. o zamiarze przeprowadzenia restrukturyzacji działalności ubezpieczeniowej spółki (...) na terenie Europy i planowanego połączenia (...) S.A. z (...) w drodze transgranicznej fuzji oraz przejęcia portfela ubezpieczeń z dniem 1 grudnia 2012 r., w wyniku czego (...) stanie się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, a pracownicy staną się z mocy prawa pracownikami (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce.

(informacja – k. 293, 294)

Wpisem z dnia 28 lutego 2013 r., prawomocnym na dzień 20 marca 2013 r. (...) S.A. Oddział w Polsce został wykreślony z rejestru przedsiębiorców.

(zaświadczenie KRS – k. 233)

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2013 r. zawieszono postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.

(postanowienie – k. 252)

Spółka (...)w L.(po zmianie w dniu 3 grudnia 2012 r. nazwy na (...)) posiada oddział w Polsce – (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce (wcześniej (...) Oddziałw Polsce) wpisany do KRS z dniem 10 października 2012 r., który kontynuuje działalność poprzedniego oddziału (...) S.A.Oddział w Polsce. Z dniem dokonania fuzji wszystkie prawa i obowiązki (...) S.A., w tym prawa i obowiązki związane z działalnością oddziałów, zostały przeniesione na spółkę (...)jako następcę prawnego przejmowanej spółki. Działalność spółki na terenie Polski jest wykonywana za pośrednictwem ww. oddziału.

(pismo (...) sp. z o.o. – k. 264)

Po przejęciu oddziału, poza zmianą firmy, warunki pracy i płacy w oddziale nie zmieniły się. Pracownicy świadczyli pracę w tym samym miejscu, obsługiwali tych samych klientów. Majątek dawnego oddziału przeszedł w całości na nowy oddział.

(zeznania świadków: A. K. – k. 407v, H. W. – k. 479v, B. U. – k. 423v)

W związku z ustaleniem następcy prawnego postanowieniem z dnia 9 października 2013 r. podjęto zawieszone postępowanie w stosunku do (...) w L. oraz (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce.

(postanowienie – k. 266)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dokumentów, w tym dokumentów prywatnych oraz dokumentów znajdujących się w aktach osobowych powódki, których autentyczność oraz treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, nie wzbudziły one także wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności.

Pomocne przy ustalaniu stanu faktycznego, a w szczególności przyczyn wypowiedzenia powódce umowy o pracę, zakresu obowiązków pracowników, procesu oceny wykonywanej pracy, zmian personalnych oraz zmian w spółce wynikających z reorganizacji, były zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz zeznania powódki.

Sąd dał wiarę w całości zeznaniom świadka K. M.. Świadek logicznie, precyzyjnie i rzeczowo przedstawiła przebieg rzeczywistych zmian organizacyjnych po rozwiązaniu z powódką umowy o pracę, zakres obowiązków pracowników zespołu. Zeznania te były wyważone i rzetelne, uzupełniały się z pozostałym materiałem dowodowym i były zgodne z dokumentami zgromadzonymi w sprawie.

Za wiarygodne Sąd uznał także zeznania świadków: M. H. i B. U.. Świadkowie niezależenie od siebie w sposób spójny i logiczny przedstawili okoliczności współpracy z powódką oraz zakres wykonywanych przez nią czynności oraz skład liczebny zespołu po zwolnieniu powódki.

Sąd częściowo oparł ustalenia faktycznie na zeznaniach świadków: A. K. i H. W. i tylko w takim zakresie, w jakim znalazły one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, tj. co do okoliczności transgranicznej fuzji spółek i faktu następstwa prawnego (...) sp. z o.o. Oddziału w Polsce i zakresu obowiązków pracowników w zespole (...). Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków jakoby po rozwiązaniu z powódką umowy o pracę doszło do rzeczywistej likwidacji stanowiska powódki, a zadania i zakres obowiązków został rozdzielony pomiędzy pozostałych pracowników. W ocenie Sądu zeznania świadków w tym zakresie pozostają w sprzeczności do znajdującego się w aktach sprawy materiału dowodowego, w tym zeznań świadków: K. M. i M. H..

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się częściowo także na zeznaniach powódki. Powódka w sposób rzeczowy wyjaśniła zakres wykonywanych obowiązków oraz stan liczebny zespołu, w którym pracowała. Podawane przez powódkę okoliczności korespondują z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie.

Żądanie powódki znajduje oparcie w art. 45 § 1 k.p., w myśl którego w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony było nieuzasadnione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Z uwagi na kwestionowanie przez pozwanych (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce i (...) w L. legitymacji procesowej w niniejszej sprawie, w pierwszej kolejności odnieść się należy do kwestii zasadności skierowania roszczeń powódki do tych podmiotów.

Nie budzi wątpliwości, że podmiotem zatrudniającym powódkę była spółka (...) S.A. Oddział w Polsce, która reprezentowała na terenie Polski interesy spółki (...) S.A. – przedsiębiorcy zagranicznego. Z dniem przejęcia powyższej spółki przez spółkę prawa brytyjskiego (...) (obecnie po zmianie nazwy (...)) spółka prawa francuskiego utraciła swój byt prawny, co implikowało również utratę podmiotowości prawnej oddziału polskiego. Bezsprzecznym jest więc, iż wobec wykreślenia z rejestru przedsiębiorców zarówno przedsiębiorcy zagranicznego, jak i jego oddziału, powódka nie mogła skutecznie dochodzić roszczenia w stosunku do podmiotu ją pierwotnie zatrudniającego.

Nie można jednakże zgodzić się z argumentacją pozwanych, jakoby powyższe oznaczało nieusuwalną, następczą utratę zdolności sądowej po stronie pracodawcy – pierwotnie pozwanego, co uzasadniałoby umorzenie postępowania w sprawie. Zważyć należy, że powyższe uniemożliwiłoby de facto ochronę prawną zwolnionego pracownika, który wnosząc w terminie odwołanie do sądu pracy, zostałby pozbawiony możliwości rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na niezależne od niego przekształcenia podmiotowe pracodawcy w toku trwającego procesu. Samo wykreślenie spółki prawa handlowego z właściwego rejestru nie oznacza, że nie istnieje podmiot, do którego pracownik, kwestionujący zasadność wypowiedzenia umowy o pracę, mógłby kierować swoje roszczenia.

Pozwani, postulując brak legitymacji biernej, odnoszą się do braku jakiegokolwiek istniejącego po ich stronie następstwa prawnego po utracie podmiotowości prawnej przez (...) S.A., w tym istnienia odpowiedzialności za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy z nieistniejącym już podmiotem. Znamienny jest jednak fakt niekwestionowanej przez pozwanych okoliczności transgranicznego przejęcia przedsiębiorcy zagranicznego (jak i jego oddziału) przez spółkę prawa brytyjskiego, na podstawie którego przejmujący podmiot wszedł we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej (również dotyczące oddziału). Nie ulega wątpliwości, że w wyniku dokonanej w dniu 1 grudnia 2012 r. fuzji (...)stał się następcą prawnym przejmowanego (...) S.A., co skutkowało przejściem całości zakładu pracy w trybie art. 23 ¹ k.p. na spółkę przejmującą. Twierdzenia pozwanych o przejęciu jedynie portfela ubezpieczeń przejmowanej spółki, nie znajdują oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Jak wynika z samych dokumentów wystawianych przez podmiot przejmowany i informacji kierowanych do pracowników, dokonana fuzja miała charakter pełnej absorpcji i objęła ogół stosunków majątkowych i niemajątkowych przejmowanej spółki, w tym portfela ubezpieczeń. Natomiast działalność zlikwidowanego oddziału kontynuuje w sposób nieprzerwany oddział podmiotu przejmującego. Wskutek przejścia, poza samą zmianą nazwy pracodawcy, nie zmieniło się ani miejsce pracy, ani sposób wykonywania pracy ani warunki zatrudnienia, co zgodnie potwierdzili powołani (również przez pozwanych) świadkowie. O takim charakterze zmian podmiotowych świadczą informacje pochodzące od pozwanego oddziału. W piśmie podpisanym przez Dyrektora Oddziału (k. 264) wskazano, że „wszystkie prawa i obowiązki spółki (...) S.A.(w tym również prawa i obowiązki związane z działalnością jej oddziałów) zostały przeniesione na i będą wykonywane przez spółkę (...))”. Ponadto, wyraźnie stwierdzono, że „spółka (...)jest następcą prawnym spółki (...) S.A. i będzie prowadziła działalność na terytorium Polski poprzez (...) sp. z o.o.Oddział w Polsce”.

Przy czym za niezrozumiałe należy uznać twierdzenia pozwanych, iż o braku następstwa prawnego po stronie (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce miałby świadczyć fakt jego wpisania do rejestru KRS przed dokonaną fuzją i po wypowiedzeniu powódce umowy o pracę. W ocenie Sądu racjonalnym jest fakt wcześniejszej rejestracji oddziału podmiotu, który dokonał przejęcia dotychczasowego pracodawcy. W przeciwnym razie, gdyby przyjąć, że o sukcesji prawnej decydowałaby dopiero chwila wpisu do rejestru podmiotu przejmującego po uprzednim wykreśleniu podmiotu przejmowanego, faktyczne przejęcie byłoby niemożliwe wskutek braku takiego podmiotu przejmującego. Innymi słowy, dla skutecznego przejęcia podmiotu przejmowanego musi istnieć podmiot przejmujący.

Przejście zakładu pracy nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę, jednakże jak podnosi się w orzecznictwie, pojęcie to należy rozumieć szeroko, jako wszelkie czynności i zdarzenia, które powodują przejście na inny podmiot zakładu pracy w znaczeniu przedmiotowym w całości lub w części (por. uchwała SN z 7 czerwca 1994 r., I PZP 20/94 i powołane tam orzecznictwo). Przesłankami niezbędnymi do przejścia jest więc poza samym zdarzeniem prawnym, skutkującym zmianą podmiotową, istnienie dwóch odrębnych podmiotów, posiadających przymiot pracodawcy w rozumieniu art. 3 k.p. oraz istnienie określonych składników majątkowych, stanowiących pewną całość organizacyjno-techniczną (zakład pracy w ujęciu przedmiotowym), istnienie zadań i kompetencji, realizowanych przez pracodawcę (funkcjonalne ujęcie zakładu pracy), co do których możliwe jest faktyczne przejęcie przez przekształcany, czy też przejmujący podmiot (por. wyrok SN z 19 kwietnia 2010 r., II PK 298/09).

Skutek w postaci zmiany pracodawcy – swoistego przesunięcia zakładu na nowego pracodawcę – następuje automatycznie, z mocy samego prawa, z chwilą faktycznego przejęcia zakładu pracy. W konsekwencji nowy podmiot wstępuje we wszystkie stosunki pracy osób zatrudnionych w danym zakładzie.

Istotnie zgodzić należy się z pozwanymi, że co do zasady art. 23 ¹ k.p. nie dotyczy pracowników, z którymi umowy o pracę zostały rozwiązane przed dniem przejścia zakładu pracy, z wyjątkiem tych pracowników, z którymi wadliwie rozwiązano stosunek pracy w celu obejścia powyższej regulacji. Niemniej jednak podkreślenia wymaga, że w przypadku przejścia zakładu pracy w całości nowy pracodawca odpowiada również w całości za zobowiązania wynikające z tego stosunku, a powstałe przed transferem, nawet jeśli stały się one wymagalne jeszcze przed przejściem zakładu pracy, gdyż, jak wyżej wskazano, nowy pracodawca wstępuje we wszystkie obowiązki ze stosunku pracy. Zasada ta obowiązuje także w sytuacji przejścia całości zakładu pracy na nowego pracodawcę i likwidacji pracodawcy dotychczasowego (por. wyrok SN z 23 listopada 2006 r., II PK 57/06). Pracownik ma więc prawo wystąpić do sądu pracy z roszczeniem wobec nowego pracodawcy ze stosunku pracy niezaspokojonym przez pierwszego pracodawcę. Zobowiązanie pracodawcy do wypłaty odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę jest zobowiązaniem wynikającym ze stosunku pracy w rozumieniu art. 23 ¹ § 2 k.p. Utrata bytu prawnego przez pierwotnego pracodawcę, jego całkowita likwidacja wobec przekształceń podmiotowych w toku postępowania, skutkuje odpowiedzialnością nowego pracodawcy – przejmującego ogół praw i obowiązków dawnego pracodawcy. Z uwagi na powyższe rozwiązanie stosunku pracy przed dokonaniem faktycznego przejścia, nie pozbawia pracownika możliwości kierowania roszczeń bezpośrednio ku nowemu pracodawcy.

Zdaniem Sądu podmiotem właściwym, do którego powódka powinna kierować roszczenie jest (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce, jako sukcesor dawniej działającego pracodawcy powódki (...) S.A. Oddział w Polsce. Podmiot ten niewątpliwie posiada zdolność sądową i procesową, wynikającą z materialnoprawnego ujęcia w art. 3 k.p. osoby pracodawcy. Pracodawcą jest bowiem każda jednostka organizacyjna mająca kompetencję do samodzielnego zatrudniania pracowników i podejmowania decyzji w sprawach ze stosunku pracy. Decydujące znaczenie ma zatem zdolność do bycia stroną stosunku pracy, tj., samodzielnego nawiązywania stosunków pracy z pracownikami, a nie posiadana osobowość prawna. Zgodnie z art. 460 § 1 k.p.c. zdolność sądową i procesową ma także jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników, chociażby nie posiadała osobowości prawnej.

Bezspornym jest, że oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie ma odrębnej osobowości prawnej, ale jest niezależną organizacyjnie i majątkowo częścią działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego na terenie Polski. Oddział dysponuje własnym majątkiem, stanowiącym własność spółki w kraju, w którym ma siedzibę, posiada sieć własnych klientów. Istniejące wyodrębnienie organizacyjne oraz samodzielnie zatrudnianie pracowników pozwala na uznanie, iż posiada on status pracodawcy dla zatrudnionych w nim pracowników. Jeżeli więc (...) sp. z .o.o. Oddział w Polsce wstąpiła w ogół praw i obowiązków przejętego oddziału (...) S.A. Oddział w Polsce, prowadzi w sposób nieprzerwany tożsamą działalność, co przejęty podmiot, to zasadnym jest przyjęcie istniejącej po jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy łączącego powódkę z wykreślonym z rejestru oddziałem. Przejście zakładu pracy w toku procesu oraz całkowita likwidacja podmiotu pierwotnie zatrudniającego pozbawiło tego pracodawcę biernej legitymacji w zawisłym sporze, przenosząc kwestię odpowiedzialności na podmiot przejmujący. Zbędne jest przy tym odwoływanie się do zasad odpowiedzialności przedsiębiorcy zagranicznego jako generalnego następcy prawnego przejmującej spółki, gdyż to wyodrębniony organizacyjnie oddział jest stroną stosunków pracy.

Z tych względów Sąd przyjął odpowiedzialność (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce, nie zaś bezpośrednio przedsiębiorcy zagranicznego (...) w L.. W ocenie Sądu przejęcie w całości zakładu pracy dawnego oddziału kreuje obowiązek zobowiązaniowy po stronie nowego pracodawcy – również oddziału przedsiębiorcy zagranicznego.

Zgodnie z art. 30 § 4 k.p. pracodawca zobowiązany jest wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę. Z okoliczności sprawy wynika, że umowa o pracę z powódką została rozwiązana z powołaniem się na likwidację stanowiska pracy. Istotą sporu między stronami było to, czy wskazana w wypowiedzeniu likwidacja stanowiska była faktyczna czy też pozorna.

Fikcyjne zlikwidowanie stanowiska pracy nie może być uznane za obiektywną przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę, stąd też ustalenie, że w rzeczywistości nastąpiła pozorna likwidacja stanowiska pracy, rozstrzyga o zasadności roszczenia pracownika.

Sąd dokonując oceny zasadności wypowiedzenia i jego zgodności z prawem zobligowany jest do jego kontroli w kontekście przyczyn powołanych w oświadczeniu pracodawcy. Pracodawca nie może zatem uzupełniać ani powoływać się na inne przyczyny niż wskazane po złożeniu pracownikowi oświadczenia woli. Powyższe skutkuje tym, że przyczyna podana w wypowiedzeniu pracownikowi umowy o pracę, zakreśla granice sądowej kontroli (wyrok SN z 1 lutego 2000 r., I PKN 496/98, wyrok SN z 19 lutego 1999 r., I PKN 571/98 oraz wyrok SN z 10 listopada 1998 r., I PKN 434/98).

Likwidacja stanowiska pracy w ramach rzeczywistych zmian organizacyjnych uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, a decyzje co do przydatności i celowości utrzymywania danego stanowiska mieszczą się w uprawnieniach pracodawcy i nie podlegają ocenie sądów pracy. Wypowiedzenie umowy o pracę z tej przyczyny jest uzasadnione, jeżeli w wyniku zmiany struktury organizacyjnej zakładu pracy doszło do faktycznej likwidacji danego stanowiska pracy. Sąd pracy, który nie jest uprawniony do badania celowości i zasadności zmiany struktury organizacyjnej zakładu może jednak badać i oceniać, czy likwidacja stanowiska pracy jest autentyczna, czy też ma fikcyjny charakter, służący uzasadnieniu rozwiązania umowy o pracę z danym pracownikiem (por. wyrok SN z 23 maja 1997 r., I PKN 176/97 oraz z 27 listopada 1997 r., I PKN 401/97).

Co więcej, jeżeli racjonalizacja zatrudnienia wymaga dokonania wyboru do zwolnienia z pracy spośród pracowników zatrudnionych na takich samych lub podobnych stanowiskach pracy, to w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę pracodawca powinien w odniesieniu do wskazanych zmian organizacyjnych (redukcji lub reorganizacji zatrudnienia) nawiązać do przyjętych kryteriów wyboru do zwolnienia z pracy pracowników, którym dokonuje wypowiedzeń umów o pracę. Kryteria wyboru do zwolnienia z pracy powinny być zatem wskazane zwalnianemu pracownikowi w piśmie wypowiadającym umowę o pracę, a nie dopiero ujawniane lub poznawane w sądowym postępowaniu odwoławczym (por. wyrok SN z 18 września 2013 r., II PK 5/13 oraz z 10 września 2013 r. I PK 61/13). Natomiast pozwani dopiero w procesie wskazywali, że likwidacja stanowiska powódki podyktowana była głównie względami ekonomicznymi, gdyż wykonując pracę zbliżoną do pozostałych pracowników otrzymywała najwyższe wynagrodzenie. Z zeznań przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków wynika, że pracownice w zespole wykonywały te same obowiązki. Jedyna różnica przejawiała się w zakresie obowiązków lidera zespołu, w którego kompetencji znajdował się dodatkowo nadzór i koordynacja pracy podległego zespołu.

W ocenie Sądu nie można przyjąć, że ograniczenie się przez pracodawcę do lakonicznego stwierdzenia o likwidacji stanowiska pracy powódki, bez sprecyzowania takiej przyczyny i wskazania kryteriów doboru do zwolnienia, odpowiadało wymogowi wskazania konkretnej i rzeczywistej przyczyny wypowiedzenia. Dopiero z zeznań świadków wynika, że kryteria doboru pracownika do zwolnienia były związane z okolicznościami finansowymi. Jak wynika z zeznań przełożonych powódki, jej praca nie różniła się w sposób zasadniczy od pracy pozostałych pracownic w zespole. Pozostali współpracownicy ocenili powódkę jako pracownika sumiennego i rzetelnego, posiadającego dobrą opinię w środowisku pracy. Z tych przyczyn nie można uznać, aby wybór powódki do zwolnienia był usprawiedliwiony znanymi jej okolicznościami. Dodatkowo wskazać należy na fakt wieloletniej pracy powódki i znacznego doświadczenia zawodowego.

Pracodawca dokonując redukcji zatrudnienia powinien zastosować określone zasady doboru pracowników do wypowiedzenia umowy o pracę oraz powiadomić o nich zwalnianego pracownika, wskazując także jakimi okolicznościami wybór ten jest podyktowany i w ocenie pracodawcy usprawiedliwiony. Tymczasem z akt sprawy wynika, że pracodawca nie poinformował powódki przed wręczeniem jej wypowiedzenia o zastosowanym kryterium doboru do jej zwolnienia, nie wskazał również takiego kryterium w pisemnym oświadczeniu o wypowiedzeniu. Co więcej, z zeznań świadka K. M. wynika, że nie była proszona o dokonanie oceny pracowników zespołu i nie wiedziała o zamiarze zwolnienia powódki choć była liderem zespołu. Z tej przyczyny należało uznać, że kryteria doboru nie były znane powódce, co przekłada się na wadliwość tak złożonego przez pracodawcę oświadczenia woli. Wobec tego powódka została pozbawiona możliwości weryfikacji trafności dokonanego wyboru w kontekście zasadności dokonanego jej wypowiedzenia. Z kolei, jak wcześniej wskazano, wszczęcie procedury odwoławczej przed sądem pracy nie może uzasadniać konkretyzacji przyczyn wypowiedzenia dopiero na etapie postępowania sądowego, nieujawnionych i nieznanych wcześniej pracownikowi.

Niezależnie od powyższego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala także na przyjęcie tezy, iż likwidacja stanowiska powódki miała charakter faktyczny. Z ustaleń poczynionych przez Sąd wynika, że w zespole, w którym pracowała powódka zatrudnione były jeszcze dwie pracownice, a zatem zespół liczył 3 osoby. Świadek M. H. zeznał, że zespół, w którym powódka pracowała z założenia miał liczyć 3 osoby i do dziś tak jest. Bezpośrednio po zwolnieniu powódki do zespołu została czasowo przeniesiona M. M., co potwierdziła świadek K. M., co również pozwalało na utrzymanie stanu zatrudnienia na poziomie 3 pracowników. Z zeznań świadków, w tym H. W. wynika, że również obecnie zespół liczy 3 osoby. Zatem, faktycznie nie doszło do redukcji etatu, o którym mowa w wypowiedzeniu powódce umowy o pracę.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, wypowiedzenie powódce umowy o pracę było nieuzasadnione. Na podstawie art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 47 ¹ k.p. stosownie do żądania powódki Sąd zasądził odszkodowanie w wysokości odpowiadającej trzymiesięcznemu okresowi wypowiedzenia tj. kwotę 16.410 zł, o czym orzeczono w pkt 1 wyroku.

Niewielkiej korekty wymagał początkowy termin naliczania roszczenia odsetkowego żądanego przez powódkę. W ocenie Sądu doręczenie przez sąd odpisu pozwu należy uważać za jednoznaczne z wezwaniem dłużnika w trybie art. 355 k.c. do spełnienia świadczenia w nim oznaczonego. W chwili doręczenia powstaje obowiązek spełnienia świadczenia, zatem dopiero opóźnienie w jego wykonaniu uzasadnia według art. 481 § 1 k.c. zapłatę odsetek. Z tego względu uznając, że skuteczne doręczenie pozwu nastąpiło w dniu 6 listopada 2013 r. (zpo – k. 273), to pozwany pozostawał w opóźnieniu w dniu następnym po doręczeniu odpisu pozwu, tj. od dnia 7 listopada 2013 r. Wobec powyższego roszczenie powódki o odsetki od dnia doręczenia pozwu do dnia zasądzenia tych odsetek przez Sąd podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w pkt 2 sentencji.

Powództwo zostało oddalone również w stosunku do (...) w L. ze względów, o których była mowa wyżej.

Sąd obligatoryjnie orzekł o rygorze natychmiastowej wykonalności co do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na koszty poniesione przez powódkę złożyły się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 180 zł obliczone na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 461) oraz kwota 2.500 zł uiszczona tytułem opłaty od pozwu.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 1025) Sąd nakazał pobrać od pozwanego (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce pozostałą część opłaty sądowej od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona. Zważywszy na ustaloną przez Sąd wartość przedmiotu sporu na kwotę 71.470 zł (postanowienie – k. 40) opłata stosunkowa od pozwu wyniosła 3.573,50 zł. Pobraniu zatem od pozwanego podlegała opłata wynosząca różnicę między opłatą należną, a uiszczoną przez powódkę, tj. kwota 1.073,50 zł (3.573,50 zł – 2.500 zł).

Sąd nakazał pobrać od pozwanego (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3930 zł, która została poniesiona tymczasowo ze środków Skarbu Państwa na wydatki związane z tłumaczeniem dokumentów na potrzeby doręczenia pozwu pozwanemu (...) w L.. W ocenie Sądu, kwestionowanie przez pozwanego (...) sp. z o.o. Oddział w Polsce legitymacji biernej do występowania w niniejszej sprawie w charakterze pozwanego było działaniem nielojalnym względem przeciwnika procesowego i zmusiło powódkę do wskazania jako pozwanego również podmiot zagraniczny. Jednocześnie naraziło Skarb Państwa na wydatki związane z tłumaczeniem dokumentów. Stanowisko procesowe w tym zakresie było sprzeczne z treścią dokumentów wytworzonych przez samego pozwanego (k. 293, 294, 264), a zatem spełnia kryteria (określone w art. 103 § 1 k.p.c.) postępowania oczywiście niewłaściwego. Stosownie do art. 103 § 1 k.p.c. niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.

Z tych względów na podstawie powołanych przepisów orzeczono jak w wyroku.