Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2015 r.

Sąd Rejonowy w Tarnowie – Wydział V Gospodarczy

w składzie

Przewodniczący SSR Michał Bień

Protokolant starszy sekretarz sądowy Renata Stolarczyk

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2015 r. w Tarnowie

sprawy z powództwa E. U.

przeciwko I. P. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...)

o zapłatę kwoty 41.797,73 (słow­nie: czterdzieści jeden tysięcy siedemset dzie­więćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt trzy grosze) zł wraz z odsetkami us­ta­wo­wymi

I.  zasądza od pozwanego I. P. (1) na rzecz powoda E. U. kwotę 41.797,73 (słow­nie: czterdzieści jeden tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt trzy grosze) zł wraz z odset­kami us­ta­wo­wymi liczonymi od kwoty 41.797,73 (słow­nie: czterdzieści jeden tysięcy siedemset dzie­więćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt trzy grosze) zł od dnia 31 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty;

II.  umarza postępowanie w części dotyczącej Syndyka Masy Upadło­ści (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą
w T.;

III.  zasądza od pozwanego I. P. (1) na rzecz powoda E. U.kwotę 4.507,00 (słownie: cztery tysią­ce pięćset sie­dem) zł tytułem zwrotu kosztów pro­cesu w tym kwotę 2.417,00 (słow­nie: dwa tysiące czterysta siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosz­tów zastępstwa procesowego.

SSR Michał Bień

sygn. akt V GC 273/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie
z dnia 24 września 2015 r.

I

Strona powodowa syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upa­dłości likwidacyjnej z siedzibą w T. w pozwie wnie­sionym w postępowa­niu upomi­nawczym skierowanym przeciwko I. P. (1) prowadzącej dzia­łalność gospodarczą pod firmą (...)domagała się zasądzenia kwoty 41.797,73 (słow­nie: czter­dzieści jeden tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt trzy grosze) zł wraz z od­setkami ustawo­wymi liczonymi od kwoty 41.797,73 zł od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 31 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu.

Na uzasadnienie pozwu syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej
w u­padłości likwidacyjnej podniósł, iż w dniu 13 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy w Tarnowie Wydział V Gospodarczy w postępowaniu prowadzonym pod sygna­turą akt V GU 7/12 ogłosił upadłość (...) spółki akcyjnej z siedzibą w T. obejmującej likwidację majątku dłużnika.

Strona powodowa powołując się na przepis art. 144. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 233 z późn. zm.) oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego podała, że z dniem ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego upadły stracił legitymację do występowania w sprawach dotyczących masy, pozostawał na­tomiast stroną w znaczeniu materialnoprawnym jako podmiot stosunku praw­nego, z którego wyniknął spór. Wyłączną legitymację formalną posiadał syndyk masy upadłości zaś podstawienie syndyka w miejsce upadłego miało bez­względ­ny charakter.

Syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej podniósł, że (...) spółka akcyjna w upadłości likwidacyjnej oraz I. P. (2)utrzymywali stosunki gospodarcze polegające na tym, iż upadły sprze­dawał pozwanej materiały budowlane, tj. m. in. płyty chodnikowe i kostkę bru­kową. Pozwana kupiła u upadłego szereg materiałów, które zostały wydane
i odebrane przez I. P. (1), co do których jakości nie składała żadnych zastrzeżeń. Z tytułu dokonanej sprzedaży (...) spółka akcyjna wystawiła na rzecz I. P. (1) faktury VAT i następnie wobec braku ich płatności
w terminie dokonała stosownych kompensat należności głównych wynikających z faktur. Łącznie odsetki ustawowe z tytułu dokonania zapłaty za te faktury z o­późnieniem stanowiły kwotę 41.797,73 zł. Wskazana kwota wynikała z wylicze­nia przedłożonego w nocie odsetkowej z dnia 15 czerwca 2012 r. W nocie od­setkowej wyliczona łączna kwota odsetek wynosiła 197.407,10 zł, jednakże od­setki z tytułu pierwszych 391 faktur VAT wymienionych w rzeczonej nocie od­setkowej, tj. począwszy od faktury numer (...) do faktury numer (...) włącznie nie zostały objęte żądaniem pozwu. Pozwem zostały natomiast objęte faktury wymienione w pozycjach

1)  od 391 do 393,

2)  od 396 do 403,

3)  od 405 do 409,

4)  od 412 do 413,

5)  od 416 do 466,

6)  od 468 do 483,

7)  od 496 do 497,

8)  od 550 do 552,

9)  od 554 do 590,

10)  od 592 do 597,

11)  od 599 do 614,

12)  od 616 do 622,

13)  od 624 do 626,

14)  od 629 do 633,

15)  od 635 do 638,

16)  od 640 do 661

17)  oraz od 663 do 664,

w związku z czym ogólną kwotę wyliczonych odsetek ustawowych wynikającą
z noty odsetkowej należało pomniejszyć o kwotę 155.609,37 zł. Z uwagi na po­wyższe kwota odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie objęta pozwem
w tej sprawie wynosiła 41.797,73 zł.

Strona powodowa powołując się na przepisy art. 481. k.c. wskazała, że przepis ten nakazywał dłużnikowi płacić odsetki bez względu na przyczyny u­chybienia terminowi płatności sumy głównej. Jedynie sam fakt opóźnienia prze­sądzał, że wierzycielowi należały się odsetki niejako automatycznie. Obowiązek zapłaty odsetek przez dłużnika był więc niezależny od tego, czy dopuścił się on zwłoki i niezależny od tego, czy wierzyciel poniósł jakąkolwiek szkodę. Odsetki za opóźnienie przysługiwały zarówno wtedy, gdy dłużnik dopuścił się zwłoki czyli opóźnienia kwalifikowanego jak i opóźnienia zwykłego.

Syndyk masy upadłości stwierdził, że strona powodowa domagała się także zasądzenia skapitalizowanych odsetek ustawowych od kwot zapłaconych przez pozwaną po terminie wymagalności, które zostały powyżej wymienione. Pismem z dnia 05 lipca 2012 r. strona powodowa wezwała pozwaną do speł­nienia świadczenia załączając rzeczoną notę odsetkową. Ostateczne wezwanie zostało wysłane w dniu 30 lipca 2012 r. Pozwana nie spełniła jednak żądanego świadczenia (k. 2 – 8).

Na podstawie odpisów dokumentów dołączonych do po­zwu Sąd Rejo­nowy w Tar­nowie Wydział V Gospodarczy w dniu 06 lutego 2014 r. wydał nakaz zapłaty w po­stępo­waniu upominawczym, którym nakazał pozwanej I. P. (1), aby zapła­ci­ła na rzecz strony powodowej (...) spółki akcyjnej w upa­dłości likwidacyjnej kwotę 41.797,73 zł wraz z ustawowymi od­setkami li­czonymi od kwoty 41.797,73 zł od dnia 31 stycznia 2014 r. do dnia za­płaty oraz kwotę 523,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu, albo wniosła w tymże terminie sprzeciw (k. 228).

W dniu 25 lutego 2014 r. pozwana I. P. (1) wniosła sprze­ciw od powyż­szego na­kazu zapłaty zaskarżając go w całości i wnosząc o od­dalenie po­wództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepi­sanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty I. P. (1) stwierdzi­ła, że powództwo było bezzasadne. Strony dokonywały pomiędzy sobą trans­akcji w postaci umów sprzedaży towarów budowlanych i innych. Wobec rosz­czeń z tego tytułu termin przedawnienia zgodnie z art. 554. k.c. wynosił dwa lata. Faktury w oparciu, o które naliczono odsetki, zostały wystawione w o­kresie od dnia 28 lutego 2011 r. do dnia 19 grudnia 2011 r. W konsekwencji żądanie zapłaty odsetek należało uznać za przedawnione.

Pozwana zarzuciła również, że przedstawione przez stronę powodową dowody wbrew przepisowi art. 129. § 2. k.p.c. nie zostały uwierzytelnione przez syndyka. Z kolei żądanie pozwu zostało oparte na podstawie noty odsetkowej
z dnia 15 czerwca 2012 r., która nie została zaopatrzona w podpis syndyka masy upadłości ani też przez niego uwierzytelniona. Zarzut ten dotyczył także przedłożonych faktur stanowiących podstawę wymagalności wymienionych
w nich należności a także naliczonych odsetek. Strona powodowa nie udowod­niła jakimikolwiek dokumentami terminów opóźnień w spłacie poszczególnych faktur.

I. P. (1) wniosła o przesłuchanie wskazanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty świadków na okoliczność istnienia zapewnienia ze strony za­rządu (...) spółki akcyjnej, zgodnie z którym upadła spółka nie naliczać miała w stosunku do swojego kontrahenta odsetek od nieuregulowanych w terminie płatności (k. 232 – 233)

W piśmie procesowym z dnia 20 maja 2014 r. stanowiącym replikę na sprzeciw od nakazu zapłaty strona powodowa podtrzymała żądania pozwu zgłoszone w pozwie z dnia 28 stycznia 2014 r.

Syndyk masy upadłości przede wszystkim zaprzeczył, by jakiekolwiek porozumienie odnośnie nienaliczania przez (...) spółkę akcyjną dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie w spłacie wystawionych przez (...) spółkę akcyjną faktur VAT zostało zawarte pomiędzy stronami. Niezrozumiałym było dla strony powodowej podnoszenie zarzutu i powoływanie się tylko i wyłącz­nie przez pozwaną na jej przeświadczenie o rzekomym zapewnieniu przez zarząd (...) spółki akcyjnej w przedmiocie nienaliczania w stosunku do pozwanej odsetek ustawowych od nieuregulowanych w terminie płatności za faktury VAT. Pozwana nie podała nawet terminu bądź przybliżonego okresu, w którym rzekome porozumienie zostało przez strony zawarte.

Strona powodowa podała, że twierdzenia pozwanej nie znajdowały opar­cia w faktach i stanowiły próbę przedłużenia postępowania. W powszechnym obrocie gospodarczym przyjętym było zawieranie tego rodzaju porozumień
w for­mie pisemnej ad solemnitatem w szczególności mając na uwadze wzajem­ne zapewnienie bezpieczeństwa stron tego porozumienia, uniknięcia w przy­szłości jakichkolwiek nieporozumień bądź wątpliwości na tym tle. Wątpliwym było, by strony jako profesjonalności z czystej ostrożności dla celów dowodo­wych nie zawarły w formie pisemnej rzekomego porozumienia i to w tak ważnej kwestii dla przedsiębiorcy jak nienaliczanie odsetek ustawowych od nieuregu­lowanych w terminie faktur. Odsetki ustawowe za opóźnienie stanowiły dla jed­nego kontrahenta dochód a dla drugiego zmniejszenie zobowiązania, to tym bardziej tej drugiej stronie winno zależeć by mieć pisemne potwierdzenie o­świad­czenie tego, który zrzeka się roszczeń do dochodzenia odsetek za opóź­nienie.

Syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej podniósł, że nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że takie porozumienie zostało zawarte przez upadłego, czemu strona powodowa stanowczo zaprzeczyła, to stwierdzić należało, iż takie porozumienie było bezskuteczne w stosunku do masy upadłości ze względu na brzmienie art. 84. ust. 1. ustawy Prawo upadło­ściowe i naprawcze. Takie porozumienie uznać należałoby za pactum de non petendo, którego istotą było zobowiązanie wierzyciela do niedochodzenia – czasowo lub nawet trwale – przysługującego mu roszczenia, przez co pozba­wiało to roszczenie cechy zaskarżalności (dług wówczas wprawdzie nie wyga­sał, nie mógł być jednak realizowany w trybie przymusowym, tj. z wykorzysta­niem drogi procesu sądowego i egzekucji). Zgodnie z poglądami doktryny takie postanowienie umowy mają negatywny wpływ na realizację celów postępowa­nia upadłościowego ponieważ pactum de non petendo uniemożliwia ściągnięcie wierzytelności w trybie przymusowym.

Strona powodowa stwierdziła, że nie mogła zgodzić się z zarzutem po­zwanego odnośnie dochodzenia przez syndyka roszczenia już przedawnio­nego, gdyż w przedmiotowej sprawie nie znajdował zastosowania art. 554. k.c. Odsetki za opóźnienie miały charakter roszczenia okresowego, które przedaw­niało się w terminie określonym w art. 118. k.c., tj. w terminie 3 lat. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego strona powodowa naprowadziła, że wy­konanie roszczenia głównego nastąpiło jeszcze przed upływem terminu jego przedawnienia, tj. (...) spółka akcyjna dokonał przed tym terminem stosow­nych kompensat należności wynikających z faktur. Roszczenie o zapłatę odse­tek za opóźnienie stało się odrębnym, samodzielnym roszcze­niem, którego termin przedawnienia nie było tożsamy z terminem przedawnie­nia dla należno­ści głównej i wynosił wówczas 3 lata. Roszczenie dochodzone przez stronę po­wodową pozwem z dnia 28 stycznia 2014 r. nie było przedaw­nione i zarzut po­zwanej był bezskuteczny.

Syndyk masy upadłości podał, że pozwana nie zaprzeczyła prawdziwości bądź też istnieniu dowodów a jedynie stwierdziła brak ich uwierzytelnienia przez syndyka. Mając to na uwadze podniesiony przez I. P. (1) zarzut był bezskuteczny. Pozwana przyznała, że strony dokonywały pomiędzy sobą trans­akcji umów sprzedaży towarów budowlanych i innych, zatem istniała podstawa do wystawienia faktur przez upadłego. Pozwana nie kwestionowała dokonywa­nych przez upadłego kompensat wierzytelności, co za tym idzie nie kwestiono­wała zasadności wystawienia przez upadłego faktur przywołanych w pozwie. Syndyk udowodnił wystarczająco dochodzone pozwem roszczenie i wnioski dowodowe strony powodowej winny zostać uwzględnione.

W dalszej części uzasadnienia pisma procesowego strona powodowa wniosła o oddalenie wniosku pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków wskazanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty z uwagi na bezskutecz­ność rzekomego porozumienia pomiędzy upadłym a I. P. (1) w sto­sunku do masy upadłości co do braku naliczania odsetek ustawowych od nie­terminowo uiszczonych cen sprzedaży (k. 246 – 250).

W piśmie procesowym z dnia 08 grudnia 2014 r. syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej podtrzymał żądanie pozwu, tj. zasądzenia wskazanej w pozwie kwoty na rzecz syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej oraz wskazał, że jego legitymacja czynna wynikała z przepisu art. 144. ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Sądu Apelacyjnego
w Krakowie wskazał, że to sam syndyk masy upadłości stał się adresatem orzeczenia zawartego w wyroku wydanym w sprawie toczącej się z jego udzia­łem (k. 306 – 307).

W piśmie procesowym z dnia 15 lipca 2015 r. E. U. zawiadomiła sąd o nabyciu wierzytelności sprzedanej przez syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej wnosząc o dopuszczenie jej do udziału po stronie powodowej oraz o wyznaczenie terminu pozwanej do wyrażenia zgody na wstąpienie przez E. U. w miejsce dotychczasowego powoda, tj. syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej.

Na uzasadnienie swego pisma procesowego podała, że na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego nabyła wierzytelność objętą postępowa­niem prowadzonym z powództwa syndyka masy upadłości (...) spółki akcyj­nej w upadłości likwidacyjnej (k. 392 – 392 verte).

W piśmie z dnia 21 lipca 2015 r. pozwana I. P. (1) wyraziła zgodę na wstąpienie po stronie powodowej E. U. w miejsce dotych­czas występującego po tej stronie syndyka masy upadłości (...) spółki akcyj­nej
w upadłości likwidacyjnej (k. 381).

Bezsporne pomiędzy stronami było, że (...) spółka akcyjna jako sprze­dawca i I. P. (1) jako kupujący pozostawili ze sobą w stosunkach gospodarczych. Poza sporem było, że w ramach tych stosunków (...) spółka akcyjna sprzedawała I. P. (1) materiały budowlane. Nie było sporu co do tego, Sąd Rejonowy w Tarnowie Wydział V Gospodarczy postanowieniem
z dnia 13 czerwca 2012 r. ogłosił upadłość (...) spółki akcyjnej obejmującą likwidację majątku upadłej spółki. Poza sporem było, że syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w dniu 15 czerwca 2012 r. wy­stawił w stosunku do I. P. (1) notę odsetkową.

II

Bezsporne pomiędzy stronami było, że (...) spółka akcyjna jako sprze­dawca i I. P. (1) jako kupujący pozostawili ze sobą w stosunkach gospodarczych (k. 2 – 8, k. 232 – 233, k. 288 – 288 verte, k. 288 verte – 289). Poza sporem było, że w ramach tych stosunków (...) spółka akcyjna sprze­dawała I. P. (1) materiały budowlane (k. 2 – 8, k. 44 – 224, k. 232 – 233, k. 288 – 288 verte, k. 288 verte – 289). Nie było sporu co do tego, że Sąd Rejonowy w Tarnowie Wydział V Gospodarczy postanowieniem z dnia 13 czerwca 2012 r. ogłosił upadłość (...) spółki akcyjnej obejmującą likwidację majątku upadłej spółki (k. 2 – 8, k. 13, k. 251 – 255 verte). Poza sporem było, że syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej
w dniu 15 czerwca 2012 r. wystawił w stosunku do I. P. (1) notę od­setkową (k. 2 – 8, k. 17 – 23 verte, k. 232 – 233).

Sąd Rejonowy w Tarnowie ustalił ponadto następujący stan fak­tyczny sprawy:

(...) spółka akcyjna nie stosował wobec swych kontrahentów będą­cych odbiorcami sprzedawanych im przez tę spółkę materiałów budowlanych praktyki odstępowania od obciążania odsetkami ustawowymi w przypadku nie terminowej płatności ceny sprzedaży. W takiej sytuacji wystawiane były noty odsetkowe.

Dowód: zeznania świadka J. J. – k. 288 – 288 verte .

(...) spółką akcyjną a I. P. (1) nie została zawarta umowa, na mocy której (...) spółka akcyjna odstąpiłaby od naliczania odse­tek ustawowych w stosunku do I. P. (1) jako odbiorcy materiałów bu­dowalnych upadłej spółki i jako jej podwykonawcy.

Dowód: zeznania świadka M. P. – k. 288 verte – 289.

Pierwsza z faktur objętych wyliczeniem odsetek zawartym w nocie odset­kowej numer (...) z dnia 15 czerwca 2012 r. wystawiona na kwotę 7.255,67 zł płatna była w dniu 03 stycznia 2010 r. Faktycznie kwota objęta tą fakturą została zapłacona dopiero w dniu 30 sierpnia 2010 r. Płatność należno­ści objętej pierwszą z faktur VAT numer (...) wskazanych w nocie odsetkowej po pozycjami numer (...), z tytułu której nieterminowej zapłaty świadczenia w niej wyrażonego naliczone zostały odsetki objęte żądaniem po­zwu, przypadała na dzień 30 marca 2011 r. zaś jej uregulowanie nastąpiło
w dniu 19 sierpnia 2011 r. Kolejne faktury VAT objęte pisemnym wyliczeniem odsetek w postaci noty odsetkowej a objęte żądaniem pozwu były wysta­wiane począwszy od dnia 28 lutego 2011 r. (faktura VAT numer (...) pod pozycją numer 396) aż do dnia 19 grudnia 2011 r. (faktura VAT numer (...) pod pozycjami numer 663 – 664). Termin zapłaty ceny sprze­daży za materiały budowlane objętej fakturą VAT numer (...) ujętą w nocie odsetkowej pod pozycją numer 391 wystawioną w dniu 28 lutego 2011 r. został wskazany na dzień 30 marca 2011 r. Kwota objęta tą fakturą VAT zo­stała uregulowana w dniu 19 sierpnia 2011 r. Z kolei termin zapłaty ceny sprze­daży za materiały budowlane objęte fakturą VAT numer (...) ujętą w nocie odsetkowej pod pozycjami numer 663 – 664 wystawioną w dniu 19 grudnia 2011 r. został wskazany na dzień 18 stycznia 2012 r. Wierzytelność objęta tą fakturą VAT została uregulowana w dniu 06 marca 2012 r.

Terminy płatności cen sprzedaży wskazanych na pozostałych fakturach VAT objętych notą odsetkową z dnia 15 czerwca 2012 r. po pozycjami od 391 do 393, od 396 do 403, od 405 do 409, od 412 do 413, od 416 do 466, od 468 do 483, od 496 do 497, od 550 do 552, od 554 do 590, od 592 do 597, od 599 do 614, od 616 do 622, od 624 do 626, od 629 do 633, od 635 do 638, od 640 do 661 oraz od 663 do 664 przypadały na dni pomiędzy 30 marca 2011 r. a 18 stycznia 2012 r.

Wierzytelności z tytułu cen sprzedaży wskazanych na pozostałych faktu­rach VAT objętych notą odsetkową z dnia 15 czerwca 2012 r. po pozycjami od 391 do 393, od 396 do 403, od 405 do 409, od 412 do 413, od 416 do 466, od 468 do 483, od 496 do 497, od 550 do 552, od 554 do 590, od 592 do 597, od 599 do 614, od 616 do 622, od 624 do 626, od 629 do 633, od 635 do 638, od 640 do 661 oraz od 663 do 664 zostały uregulowane kolejno w datach 19 sierp­nia 2011 r., 24 sierpnia 2011 r., 21 września 2011 r., 28 października 2011 r., 29 listopada 2011 r., 20 stycznia 2012 r., 28 stycznia 2012 r. i 06 marca 2012 r.

Odsetki ustawowe zliczone od kwot objętych fakturami VAT wskazanymi pod pozycjami od 391 do 393, od 396 do 403, od 405 do 409, od 412 do 413, od 416 do 466, od 468 do 483, od 496 do 497, od 550 do 552, od 554 do 590, od 592 do 597, od 599 do 614, od 616 do 622, od 624 do 626, od 629 do 633, od 635 do 638, od 640 do 661 oraz od 663 do 664 wynosiły w sumie 41.797,73 zł.

Dowód: odpis wydruku noty odsetkowej z dnia 15 czerwca 2012 r. numer (...) – k. 17 – 23 verte .

(...) spółka akcyjna w dniach 19 sierpnia 2011 r., 24 sierpnia 2011 r., 21 września 2011 r., 28 października 2011 r., 29 listopada 2011 r., 20 stycznia 2012 r., 28 stycznia 2012 r. i 06 marca 2012 r. wystawiła dokumenty w postaci pisemnych kompensat, w których złożone zostały oświadczenia o potrąceniu wierzytelności należnych (...) spółce akcyjnej w upadłości likwidacyjnej z ty­tułu cen sprzedaży I. P. (1) jako kupującemu materiałów budowla­nych z wierzytelnościami I. P. (1) z tytułu wynagrodzenia za roboty budowlane oraz z tytułu cen sprzedaży za palety.

Dowód: odpis pisemnej kompensaty z dnia 19 sierpnia 2011 r. wraz z wydrukiem arkusza finansowego – k. 36 – 38; odpis pisemnej kompensa­ty z dnia 24 sierpnia 2011 r. wraz z wydrukiem arkusza finansowego – k. 39 – 40; odpis pisemnej kompensaty z dnia 21 września 2011 r. wraz z wy­drukiem arkusza finansowego – k. 41 – 43; odpis pisemnej kompensaty
z dnia 28 października 2011 r. wraz z wydrukiem arkusza finansowego – k. 26 – 27; odpis pisemnej kompensaty z dnia 29 listopada 2011 r. – k. 28 – 29; odpis pisemnej kompensaty z dnia 20 stycznia 2012 r. wraz z wydru­kiem arkusza finansowego – k. 30 – 32; odpis pisemnej kompensaty z dnia 28 stycznia 2012 r. wraz z wydrukiem arkusza finansowego – k. 33 – 35; odpis pisemnej kompensaty z dnia 06 marca 2012 r. wraz z wydrukiem ar­ku­sza finansowego – k. 24 – 25.

Syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej wezwał I. P. (1) w piśmie z dnia 05 lipca 2012 r. do zapłaty w sumie kwoty 539.407,110 zł z czego kwotę 197.404,10 zł tytułem odsetek naliczonych w nocie odsetkowej numer (...) z dnia 15 czerwca 2012 r.

Dowód: odpis pisma z dnia 05 lipca 2012 r. – k. 15.

Wezwanie do zapłaty zostało wysłane do I. P. (1) w dniu 17 lipca 2012 r. listem poleconym.

Dowód: odpis strony z książki nadawczej – k. 16.

W dniu 25 czerwca 2015 r. syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej sprzedał wierzytelność wobec I. P. (1)
w kwocie 41.797,73 zł objętą postępowaniem prowadzonym pod sygnaturą akt V GC 273/14 Sądu Rejonowego w Tarnowie G. K..

Dowód: odpis wypisu aktu notarialnego z dnia 25 czerwca 2015 r. obejmującego umowę sprzedaży – k. 356 – 369.

G. K. z kolei w dniu 14 lipca 2015 r. zawarła w E. U. umowę sprzedaży, na podstawie której zbyła wierzytelność wobec I. P. (1)w kwocie 41.797,73 zł objętą postępowaniem prowadzonym pod sy­gnaturą akt V GC 273/14 Sądu Rejonowego w Tarnowie.

Dowód: odpis wypisu aktu notarialnego z dnia 14 lipca 2015 r. obej­mującego umowę przelewu wierzytelności – k. 370 – 378 verte .

Powyższy stan faktyczny sprawy w części sąd uznał za bez­sporny na pod­stawie art. 229. k.p.c.

Otóż strony zgodnie przyznały, że (...) spółka akcyjna jako sprze­dawca i I. P. (1) jako kupujący pozostawili ze sobą w stosunkach go­spodarczych. Poza sporem było, że w ramach tych stosunków (...) spółka akcyjna sprzedawała I. P. (1) materiały budowlane. Poza sporem było, że syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej
w dniu 15 czerwca 2012 r. wystawił w stosunku do I. P. (1) notę od­setkową.

Okoliczności powyższe zostały przytoczone przez strony w pozwie jak
i w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Jako że przy­znanie powołanych oko­liczności wynikają­cych z pisemnych oświadczeń obu stron nie budziło w świetle przepro­wadzonego postępowania dowodowego wąt­pliwo­ści, okoliczności te zostały u­zna­ne za prawdziwe. Fakty te znalazły częściowo po­twierdzenie w zgroma­dzo­nym w sprawie materiale do­wodowym w szczegól­no­ści w postaci wydruków
i odpisów do­kumentów. Dla­tego też, zwa­żywszy na zasadę wy­ra­żoną w art. 229. k.p.c., fakty te sąd uznał za udowod­nione.

Powyższy stan faktyczny sprawy został także uznany w części za bez­sporny na podstawie art. 230. k.p.c.

Bezsporne było pomiędzy stronami, że Sąd Rejonowy w Tarnowie Wy­dział V Gospodarczy postanowieniem z dnia 13 czerwca 2012 r. ogłosił upa­dłość (...) spółki akcyjnej obejmującą likwidację majątku upadłej spółki.

Fakty te przytoczone przez stronę powodową w pozwie nie docze­kały się z przeciwnej strony wyraź­nego za­przeczenia czy też po­twierdzenia. Skoro za­tem strona przeciwna nie wypo­wie­działa się co do przytoczonych okoliczności, fakty te sąd, mając na uwadze treść pozwu oraz wy­niki całej rozprawy w szcze­gólności dowody z odpisów dokumentów zalegających w aktach sprawy, mógł uznać za przy­znane a w konse­kwen­cji za rzeczywi­ście zaistniałe.

Rekonstrukcji stanu faktycznego sąd dokonał w części na podstawie od­pisów dokumentów jak i odpisów wydruków zgromadzonych w toku po­stępowa­nia do­wo­dowego. Sąd nie dopatrzył się uchy­bień w ich treści oraz for­mie.

Dowody tak z odpisów dokumentów urzędowych jak i z odpisów dokumen­tów prywatnych oraz z odpisów wydruków sąd uznał w ca­łości za au­tentyczne i wiary­godne. Żadna ze stron ich nie kwestionowała, tak pod wzglę­dem poprawności formal­nej jak i materialnej. Nie u­jawniły się też jakiekol­wiek okoliczności podwa­żające moc dowo­dową tych do­ku­mentów, które należa­łoby brać pod uwagę z u­rzę­du. Do­mnie­mania, z któ­rych korzystają do­ku­menty u­rzędowe jak i prywatne [auten­tyczno­ś­ci i złożenia zawartego w nim oświad­cze­nia przez o­sobę, która podpi­sała dokument prywatny ( vide: T. Ereciński, „Ko­deks postę­powania cywil­nego. Ko­men­tarz. Część pierwsza. Postępowanie roz­po­znawcze. Część druga. Po­stępowa­nie zabezpieczające. Tom 1”, wydanie 2, Wy­daw­nictwo Prawnicze Lexi­sNexis, War­szawa 2007 r., pod red. T. Ere­cińskie­go, s. 576, teza 11 do art. 245, s. 590, teza 1 do art. 253)], pozostały niewzru­szone. Dokumenty urzędo­we zostały spo­rządzone zgod­nie z wła­ściwy­mi prze­pisami przez powo­ła­ne do tego or­gany państwowe i w zakresie ich kom­pe­tencji,
w związku z czym w świetle art. 244. § 1. k.p.c. w zw. z art. 233. § 1. k.p.c. sta­nowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z kolei doku­menty prywatne stanowiły do­wód te­go, że o­soby, które je podpi­sały, zło­ży­ły oświadczenia za­warte w doku­men­tach (art. 245. k.p.c. w zw. z art. 233. § 1. k.p.c.).

Osobnego omówienia wymagały natomiast odpisy dokumentów w po­staci odpisów pisemnych kompensat datowanych na dni 19 sierpnia 2011 r., 24 sierpnia 2011 r., 21 września 2011 r., 28 października 2011 r., 29 listopada 2011 r., 20 stycznia 2012 r., 28 stycznia 2012 r. i 06 marca 2012 r. oraz wydru­ków faktur VAT jak i wydruku noty odsetkowej z dnia 15 czerwca 2012 r.

Dokument prywatny jakkolwiek nie został wyposażony w domniemanie prawne zgodności jego treści z rzeczywistym stanem, to jednak może stanowić samodzielny środek dowodowy i w oparciu o jego treść sąd ma możliwość wy­rokowania. Dokument prywatny pozostaje jednym z dowodów wymienionych
w kodeksie postępowania cywilnego i podlega ocenie tak jak wszystkie inne do­wody ( vide: art. 233. § 1. k.p.c.). Może zatem stanowić podstawę ustaleń fak­tycz­nych i wyrokowania ( vide: wyrok i uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 30 czerwca 2004 r., sygn. akt IV CK 474/03, publ. OSNC 2005 r., nr 6, poz. 113, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1985 r., sygn. akt IV PR 200/85, publ. OSNCP 1986 r., nr 5, poz. 84, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03 października 2000 r., sygn. akt I CKN 804/98, nie publ., LEX nr 50890).

Dokument prywatny w świetle brzmienia art. 253. k.p.c. ma znacznie mniej­szą moc dowodową, jeżeli miałby świadczyć na rzecz strony, która go sporządziła. Ma za to dużą wartość dowodową, jeśli pochodzi od osoby trzeciej, niezwiązanej ze stronami i od nich niezależnej. Założyć bowiem można wów­czas, że intencją wystawcy takiego dokumentu nie było wzmocnienie bądź też osłabienie którejkolwiek ze stron postępowania ( vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 06 listopada 2002 r., sygn. akt I CKN 1280/2000, nie publ., LEX nr 78358). Takimi dokumentami w przedmiotowej sprawie pochodzą­cymi w całości od jednej ze strony procesu były odpisy pisemnych kompensat datowanych na dni 19 sierpnia 2011 r., 24 sierpnia 2011 r., 21 września 2011 r., 28 października 2011 r., 29 listopada 2011 r., 20 stycznia 2012 r., 28 stycznia 2012 r. i 06 marca 2012 r. oraz wydruki faktur VAT jak i wydruk noty odsetkowej z dnia 15 czerwca 2012 r.

Odpisy tych dokumentów jak i wydruków tych dokumentów ze względu na brak domniemania zgodności z rzeczywi­stym stanem jako dokumenty pry­watne podlegały ocenie sądu wedle reguł sta­tuowanych przepisem art. 233. § 1. k.p.c. Skoro bowiem dokument prywatny nie korzysta z domniemania praw­dziwości zawartych w nim oświadczeń, to każda osoba mająca w tym interes prawny może twierdzić i do­wodzić, że treść złożo­nych oświadczeń nie odpo­wiada stanowi rzeczywistemu ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 1982 r., sygn. akt III CRN 65/82, nie publ., LEX nr 8414).

Pozwana w toku postępowania mocy dowodowej odpisów tych dokumen­tów jak i wydruków skutecznie nie podważyła. Stwierdziła natomiast w treści sprze­ciwu od nakazu zapłaty w postę­powaniu upominawczym, że odpisy tych dokumentów względnie wydruki dokumentów nie zostały poświadczone przez syndyka a nota odsetkowa nie została przez syndyka masy upadłości podpi­sana.

Przy takim stanowisku względem odpisów dokumentów względnie wy­druków dokumentów pochodzących od (...) spółki akcyjnej w upadłości li­kwidacyjnej, która to spółka przymiot strony ostatecznie utraciła na skutek zby­cia wierzytelności objętej żądaniem pozwu i wyrażenia zgody przez pozwaną na wstąpienie w miejsce upadłej spółki (...) jako nabywcy, brak było do­statecznych podstaw do uznania, że wie­rzytelność (...) spółki akcyjnej w u­padłości likwidacyjnej a następnie E. U. przestała ist­nieć. I. P. (1)nie doprowadziła do przeprowadzenia takich dowodów, z których sąd władny byłby wyciągnąć taki właśnie wniosek korzystny dla pozwanej.

Na marginesie jedynie należało stwierdzić, że sama treść odpisu noty odsetkowej wskazywała, że nota odsetkowa została sporządzona w sposób czytelny i przejrzysty pod względem wyliczenia należnych odsetek oraz źródeł, z których roszczenia uboczne w postaci odsetek powstały. Mógł zatem odpis wydruku noty odsetkowej przedstawiony przez syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej stanowić podstawę do rozstrzygnięcia sporu a w szczególności do wyliczenia łącznej sumy należnych odsetek. Jak bowiem wynikało z orzecznictwa sądów powszechnych, które sąd orzekający podzielił, „nota odsetkowa służy dokumentowaniu transakcji, dla której nie przewidziano odrębnego formularza; dotyczy żądania zapłaty odsetek w postaci konkretnej już kwoty. Prawidłowo wystawiona zawiera tabelę – schemat wyli­czenia tej kwoty poprzez wskazanie takich pozycji, jak: data i numer faktury, suma z faktury, termin płatności, data zapłaty, opóźnienie (zwłoka) w dniach, suma odsetek. Wierzyciel nie ma obowiązku wysyłania dłużnikowi noty odset­kowej, by mógł on żądać odsetek od ceny każdej partii sprzedanych towarów – do tego bowiem wystarcza doręczenie dłużnikowi faktur; taki natomiast wymóg zaistniałby gdyby wierzyciel zażądał odsetek naliczonych za dany okres i do­chodziłby ich obok należności głównej odpowiadającej cenie sprzedanych towa­rów” (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 18 lutego 2013 r., sygn. akt I ACa 958/12, nie publ., LEX nr 1286668).

Twierdzenia zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie mogły zastąpić odpowiednich środków dowo­dowych ani zostać uznane w tym zakresie za przy­znane. Po­wszechnie aprobo­wa­ną w de­mokra­tycznych państwach prawnych za­sa­dą po­zostaje bowiem regu­ła, że ius civile vi­gilanti­bus scriptum est, co ozna­cza, iż prawo cy­wilne wymaga dbałości zainte­resowa­nego o swoje prawa ( vide: uzasadnienie wyroku Trybuna­łu Kon­stytucyj­nego z dnia 25 maja 1999 r., sygn. akt SK 9/98, publ. OTK ZU 1999 r., nr 4, poz. 78). Zważywszy na powyż­sze rozważania dotyczące oceny dowodów w postaci odpisów pisemnych kompen­sat datowanych na dni 19 sierpnia 2011 r., 24 sierpnia 2011 r., 21 września 2011 r., 28 października 2011 r., 29 listopada 2011 r., 20 stycznia 2012 r., 28 stycznia 2012 r. i 06 marca 2012 r. oraz wydruków faktur VAT jak i wydruku noty odsetkowej z dnia 15 czerwca 2012 r. nale­ża­ło stwierdzić podzielając ten pogląd, że „reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stro­nie powo­do­wej. Jeżeli strona powodowa udowod­niła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnie­nia ekscepcji i faktów uzasad­nia­ją­cych jej zdaniem oddalenie powództwa” (tak Sąd Najwyż­szy w wyro­ku z dnia 20 kwietnia 1982 r., sygn. akt I CR 79/82, nie publ., LEX nr 8416). Pomimo, że pozwana nie zgadzała się z twierdzeniami strony powodowej podnosząc, iż doszło do zawarcia porozumienia, na podsta­wie którego (...) spółka akcyjna odstąpiła od naliczania odsetek ustawowych wzglę­dem I. P. (1) z tytułu nieuiszczonych w terminie cen zapłaty z tytułu sprzedaży materiałów budowlanych, to nie zaoferowała żadnych dowo­dów pozwalających ustalić, że wierzytelność, której strona powodowa docho­dziła, jej się nie należała.

Sąd uznał przy tym, iż nie ma pod­staw do dalszego uzu­pełnienia z urzędu postępowa­nia dowodowego. W tym zakresie sąd nie mógł wyręczać strony
i niejako w za­stępstwie przeprowadzać taki dowód, gdyż takie postępowanie by­łoby sprzeczne z zasadą kontradyktoryjności. Zgodnie ze sta­nowiskiem Sądu Naj­wyższego „od 1 lipca 1996 r. wskutek zmiany treści art. 232 KPC oraz skre­śle­nia § 2 w art. 3 KPC nastąpiło zniesienie zasady odpo­wie­dzialności sądu za wynik postępowania dowodowego” (tak Sąd Naj­wyższy w wyroku z dnia 07 paź­dziernika 1998 r. sygn. akt II UKN 244/98, publ. OSNAP 1999 r., nr 20, poz. 662 i w wyroku z dnia 30 czerwca 2000 r., sygn. akt II UKN 615/99, publ. OSNAP 2002 r., nr 1, poz. 24). Rola sądu w sprawie winna ogra­niczać się jedy­nie do pozostawania obiektywnym arbitrem w sporze stron (za­sada kontradyk­toryjno­ści). Sąd jedynie wyjątkowo może wy­kazywać inicjatywę dowodową, spoczywającą cały czas na stronach pod groźbą przegrania proce­su. Zdanie powyższe pozostaje w pełni zgodne z przy­jętą linią orzecznictwa i wykładnią Sądu Naj­wyższego, w myśl której „możliwość dopuszczenia przez sąd dowodu nie wska­zanego przez strony nie oznacza, że sąd obowiązany jest zastąpić własnym działaniem bezczynność strony. Jedynie w szczególnych sytu­acjach proceso­wych o wyjątkowym charakterze sąd powi­nien skorzystać ze swojego upraw­nienia do podjęcia inicjatywy dowodowej (art. 232 kpc)” (tak Sąd Najwyż­szy w wyroku z dnia 05 listopada 1997 r., sygn. akt III CKN 244/97, publ. OSNC 1998 r., nr 3, poz. 52). Brak postępowania dowodo­wego prowadzonego z u­rzę­du był przy tym usprawiedliwiony w świetle poglądu Sądu Najwyższego, w myśl któ­re­go „działanie sądu z urzędu i przeprowadzenie dowodu nie wska­za­nego przez stronę jest po uchyleniu art. 3 § 2 kpc dopusz­czalne tylko w wy­jąt­kowych sytu­acjach procesowych oraz musi wypływać z opartego na zobiek­tywi­zowanej oce­nie przekonania o konieczności jego prze­prowadzenia” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 09 września 1998 r., sygn. akt II UKN 182/98, publ. OSNAP 1999 r., nr 17, poz. 556). Pogląd ten pozostaje tym bardziej ak­tualny w świetle obecnie obowiązującego kodeksu postępowa­nia cywilnego a w szczególności
w kontekście zmian wprowadzonych ustawą z dnia 02 lipca 2004 r. o zmianie u­sta­wy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 172 poz. 1804).

Czyniąc ustalenia faktyczne celem merytorycznego rozstrzygnięcia spra­wy sąd oparł się na zeznaniach złożonych przez świadków J. J. i M. P..

Sąd dał wiarę depozycjom wymienionych świadków w całości. Zeznania świadków brzmiały jasno, logicznie i zo­s­tały zło­żone w spo­sób sponta­niczny. Sąd nie dopatrzył się wewnętrz­nych sprzecz­ności w treści depozycji słuchanych świadków. Ze­zna­nia J. J. i M. P. były w zasadzie zbieżne ze sobą w szczególności co do faktu, iż strony sporu nie zawierały żadnego porozumienia co do braku naliczania przez (...) spółkę akcyjną jako sprzedawcę odsetek z tytułu nieterminowo regulowanej zapłaty za sprzeda­wane I. P. (1) materiały budowlane.

Pozwana cofnęła ostatecznie wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka W. Ż. (k. 320 verte).

Sąd postanowił oddalić wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z ze­znań świadka A. Z. wobec niewskazania przez I. P. (1) pra­widłowego aktualnego adresu zamieszkania świadka, co uniemożliwiło sądowi dokonanie czynności w postaci wezwania świadka na rozprawę w celu jego przesłuchania (k. 342, k. 344, k. 245, k. 379 verte).

Sąd postanowił pominąć dowód z przesłuchania stron, gdyż zgło­szone pozostałe środki dowodowe pozwoliły wyjaśnić fakty istotne dla rozstrzy­gnięcia sprawy (art. 299. k.p.c. w zw. z art. 227. k.p.c.). Co więcej żądana ze stron po­stępowania nie wnosiła o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron.

III

Sąd Rejonowy w Tarnowie zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne w całości, w związku z czym cała kwota objęta żądaniem pozwu została zasądzona na rzecz powoda E. U.. Postępowanie w zakresie, w jakim było prowadzone z powództwa syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej zostało umorzo­ne wobec wyrażania zgody przez pozwaną I. P. (1) na wejście w miejsce dotychczasowego powoda, tj. syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej
w (...) jako nabywcy wierzytelności objętej żą­daniem stwierdzenia jej istnienia i zarazem zasądzenia kwoty 41.797,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi.

Strona powodowa syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadło­ści likwidacyjnej a następnie wstępująca do postępowania w miejsce upadłej spółki (...) wystąpiła z żądaniem zasądzenia od pozwanej I. P. (1) kwoty 41.797,73 zł na podsta­wie art. 535. § 1. k.c. oraz art. 471. k.c., art. 476. k.c. i art. 477. § 1. k.c. wraz z odsetkami us­ta­wo­wy­mi liczo­nymi od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 31 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty w oparciu
o art. 359. § 1. i § 2., k.c. w zw. z art. 481. § 1. i § 2. zd. I. k.c. oraz art. 482. § 1. k.c.

Zgodnie z art. 535. § 1. k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobo­wiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a ku­pujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Stosownie do brzmienia art. 471. k.c. dłużnik obowiązany jest do napra­wienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowią­zania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem o­ko­liczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Po myśli art. 476. k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świad­czenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wy­padku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczno­ści, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Stosownie do treści art. 477. § 1. k.c. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wy­nikłej ze zwłoki.

Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czyn­ności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego wła­ści­we­go organu (art. 359. § 1. k.c.).

Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny spo­sób o­kreślona, należą się odsetki ustawowe (art. 359. § 2. k.c.).

Po myśli art. 481. § 1. k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świad­czenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, cho­ciażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odse­tek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (art. 481. § 2. zd. I. k.p.c.).

Zgodnie z brzmieniem art. 482. § 1. k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

Norma art. 535. § 1. k.c. zawiera regulację statu­ują­cą umowę sprzedaży, o­kre­śla elementy przedmiotowo istotne ( essentialia negotii) umowy sprzedaży o­raz zasadnicze obo­wiązki stron umowy sprzedaży. Stosownie do brzmienia tego przepisu umowa sprzedaży pozostaje umową konsensualną, tj. dochodzi do skutku w wyniku o­sią­gnięcia porozumienia przez kontrahentów, jest umową dwustronnie zobo­wią­zu­jącą, odpłatną oraz wzajemną, gdyż świadczenie jednej strony umowy sprze­daży ma stanowić ekwiwalent świadczenia drugiej strony.

Podstawowymi obowiązkami sprzedawcy wynikającymi z u­mowy sprze­daży jest przeniesienie przez sprzedawcę na kupującego własności sprzeda­wanej rzeczy i jej wydanie kupującemu natomiast na kupującym ciąży obowią­zek odebrania sprzedanej rzeczy i zapłaty umówionej ceny. Obowiązki te statu­owane zostały w przepisie art. 535. § 1. k.c.

Na podstawie bezspornego w części stanu faktycznego jak i poczynio­nych ustaleń faktycznych należało stwierdzić, że po­mię­dzy (...) spółką ak­cyjną a I. P. (1) doszło do zawar­cia szeregu umów sprzedaży, w wy­niku których (...) spółka akcyjna zobowiązała się sprzedawać I. P. (1)materiały budowlane zaś I. P. (1) zobowiązała się do zapłaty ceny sprzedaży.

W niniejszej sprawie co do zasady pozwana I. P. (1) nie kwe­stionowała faktu powstania zobowiązania i niewykonania go w terminie oraz wy­sokości należnego stronie powodowej syndykowi masy upadłości a następnie powodowi E. U. świadczenia objętego żądaniem pozwu. Podniosła natomiast m. in. zarzut przedawnienia.

W wyniku zawartej umowy (...) spółka akcyjna w całości wykonała swe obo­wiązki, tj. przenosiła na kupującego własność sprzedanych rzeczy i wy­dawała mu rzeczy, czego nie można powiedzieć o pozwanym. Umowy sprze­daży obligowały pozwanego do zapłaty ceny w terminach wynikających z faktur VAT i o­debrania sprzedanych rzeczy, pozwany jednak nie uczynił zadość
w spo­sób nale­żyty swe­mu pod­stawowe­mu obowiązkowi. O ile bowiem sprze­dawca wy­wiązał się ze swych o­bo­wiązków w całości, to kupujący nie realizował ciążą­cego na nim obo­wią­zku, albowiem nie zapłacił ceny sprzedaży w termi­nach zapłaty wynikających z faktur VAT. Czę­ściowo zatem I. P. (1) zo­bo­wiązania swe­go należy­cie nie wyko­nywała, gdyż na chwilę wniesienia pozwu wobec wygaśnięcia wierzytelności strony powodowej – stwierdzonej 181 wydru­kami faktur VAT – z tytułu cen sprzedaży materiałów budowlanych, co nastąpiło już po terminach zapłaty na skutek dokonania potrąceń z wierzytelnościami po­zwanej z ty­tu­łu wynagrodzenia za roboty budowlane i ceny sprzedaży za palety, doprowadziła do powstania po stronie sprzedawcy roszczenia o zapłatę odse­tek w łącznej kwo­cie 41.797,73 zł naliczonych od kwot stanowiących ceny sprzedaży.

Nie spełniając świadczenia poprzez regularną terminową zapłatę cen
z ty­tułu zawartych umów sprzedaży materiałów budowlanych pozwana I. P. (1) sprzenie­wierzyła się nie tylko obowiązkowi kupującego sformułowa­nemu w art. 535. § 1. k.c., tj. po­legającemu na zapłacie umó­wio­nej ceny sprze­daży w umówionych terminach zapłaty ale i zasa­dzie leżącej u pod­walin prawa zo­bo­wiązań, zgodnie z którą pacta sunt servanda. Skoro bowiem I. P. (1)zdecydowała się zawierać umowy, w ramach których kupowała towary (materiały budowlane) – a rezultat umowy został osiągnięty, tj. umówione to­wary były jej wydawane, to obowiązana była również do spełnienia swego wzajemnego świad­czenia pole­ga­ją­ce­go na zapła­cie sprzedawcy umó­wionej ceny w ter­minach wynikających z faktur VAT. Inne rozwiązanie w postaci braku terminowego spełniania świadczenia z ty­tułu za­war­tej przez po­zwanego umowy sprzedaży doprowadzi­łoby do zdestabili­zo­wa­nia pewności obrotu. Usankcjono­wanie takiego stanu rze­czy spowodowało­by trudne do przyjęcia konse­kwencje. Brak przy tym dowodu, aby strona powodowa, tj. najpierw syndyk masy upadło­ści (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej a następnie powódka E. U.za­mierzali zwol­nić pozwanego z długu, skoro nie tylko (...) spółka akcyjna w upadłości likwidacyjnej wzywała go do za­płaty, ale wskazy­wała również wy­sokość zobowiązania, osta­tecznie zaś wystąpiła ze stosownym po­wódz­twem, które E. U. podtrzymała. O tym natomiast, że wystę­pu­jący z po­zwem podmiot legitymo­wany był do do­chodzenia zapłaty odsetek od kwot należnych mu tytułem ceny za sprzedaż umówionych rzeczy, przekony­wała treść art. 535. § 1. k.c. I. P. (1) nie uczyniła przy tym użytku z żadnego z u­prawnień z tytułu umowy sprzedaży, z których skorzystanie pozwo­liłyby u­znać, że nie po­padła w zwłokę ze spełnieniem swego świadczenia. W szczególności nie podniosła żadnych za­istniałych w rze­czy­wi­sto­ści zarzutów względem u­praw­nienia sprzedawcy, które u­za­sadnić mo­głyby powstrzymanie się przez kupującego z zapłatą ceny sprze­daży w ogóle czy też zapłatę ceny z u­chybieniem u­mownego termi­nu a wynika­jącego w każdym przypadku z faktur VAT.

W szczególności nie doszło do zobowiązania się (...) spółki akcyjnej wobec pozwa­nego do nienaliczania odse­tek od kwot wpłaconych bądź też po­trąconych tytułem ceny sprzedaży już po terminach zapłaty wynikają­cych z fak­tur VAT. Wbrew twierdzeniom pozwanej strona powodowa wykazała fakt pozo­stawania przez I. P. (1) przynajmniej w opóźnieniu w zapłacie cen sprzedaży materiałów budowlanych, skoro sama pozwana przyznała te okolicz­ność pośrednio twierdząc od początku, że (...) spółka akcyjna zobowiązała się do nienaliczania odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia w zapłacie przez nią cen sprzedaży.

Zważywszy przy tym na zaoferowane przez strony i przeprowadzone dowody nale­ża­ło przy tym stwierdzić, iż okoliczności uzasadniających twierdze­nie, że do zawarcia pomiędzy (...) spółką akcyjną a I. P. (1) u­mo­wy, w myśl której upadła spółka zrezygnowała z naliczania odsetek od kwot na­leż­nych sprzedawcy z tytułu ceny sprzedaży a uregulowanych po terminach zapłaty w następstwie dokonania potrącenia przez (...) spółkę akcyjną z wie­rzytelnościami I. P. (1), pozwany nie wykazał. Jeżeli bowiem syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej przedstawił środki dowodowe w postaci odpisów doku­men­tów prywatnych oraz wydruków dokumentów prywatnych, któ­rych treść uzasad­niała roszczenie, to I. P. (1) powinna przy­najm­niej podważyć prawdzi­wość wniosków wynikających z odpisów i wydruków tych do­kumentów przedstawionych w toku postępowa­nia przez stro­nę powodową, co spowo­dowałoby, iż ciężar dowodu znów spocząłby na stronie powodowej zgod­nie z tre­ścią art. 6. k.c.

Przytoczony wyżej in extenso przepis art. 471. k.c. normuje zasadę odpo­wiedzialności dłużnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zo­bowiązania zwanej odpowiedzialnością kontraktową. Odpowiedzialność sta­tuowa­na art. 471. k.c. uzależniona została od zaistnienia kumulatywnie kilku przesła­nek a mianowicie niewykonania zobowiązania bądź też nienależytego wykona­nia zobowiązania, szkody powstałej w wyniku niewykonania bądź też nie­nale­żytego wykonania zobowiązania, związku przyczynowego pomiędzy nie­wykona­niem bądź też nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą oraz winy dłużnika.

Ciężar udowodnienia zaistnienia trzech spośród czterech przesłanek odpo­wiedzialności powszechnie zwanej kontraktową spoczywa na wierzycielu. Na­wet jednak ich udowodnienie nie gwarantuje definitywnego przypisania od­powiedzialności dłużnika z tego tytułu. Po stronie dłużnika bowiem zgodnie
z brzmieniem części końcowej art. 471. k.c. ( verba legis art. 471. in fine k.c.: „…chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem oko­liczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”) istnieje możliwość egzoneracji, tj. wykazania, że nie ponosi on odpowiedzialności za niewykonanie bądź też nienależyte wykonanie zobowiązania w szczególności poprzez przed­stawienie o­ko­liczności, z których wynikać będzie, że niewykonanie bądź też nienależyte wy­konanie zobowiązania było następstwem sytuacji, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Fakt braku zapłaty przez I. P. (1) (...) spółce akcyjnej środ­ków pie­nięż­nych tytułem ceny sprzedaży w terminach wynikają­cych z poszcze­gólnych faktur VAT wystawianych w związku ze sprzedażą materiałów budowla­nych do­prowa­dził do konkluzji, że kupujący popadał względem sprzedawcy re­gu­larnie w zwłokę w wykonaniu zobowiązania z u­mów sprzedaży zawieranych
z (...) spółką akcyjną. Wniosek taki naka­zywało przy­jąć brzmienie art. 471. k.c. (...) spółka akcyjna nie otrzymywała środ­ków pie­niężnych od I. P. (1) w takich terminach, jakie zostały ustalone w u­mowach sprzedaży a po­dawanych w faktu­rach VAT. Jeśli zatem po­mimo ist­nienia umowy sprzedaży i o­bo­wiązku zapłaty umówionej ceny kupujący jej nie płaci w odpowiednich ter­minach, to jako dłużnik sprzedawcy z tego tytułu popa­da co najmniej w opóź­nienie i po­woduje po­wstanie szkody w mieniu sprzedawcy, którego majątek nie po­większa się na skutek braku fizycznego uzy­skania środków pieniężnych
w od­powiednich termi­nach zapłaty. Nie­należytym wykonaniem zobowią­zania pozo­stawał zatem sam stan zwłoki I. P. (1) w wyko­naniu zo­bowią­zania z za­wartych umów sprzedaży sprowadzającego się do zapłaty w cało­ści
i w ter­minach ceny. Dłużnik zaś do­puszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świad­czenia w ter­minie, a je­żeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadcze­nia nie­zwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela, przy czym nie doty­czy to wy­padku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem o­koliczno­ści, za które dłużnik od­po­wiedzialności nie ponosi (art. 476. k.c.). Oko­liczność ta zaś oznaczała, że dłużnik nie wykonał zobowią­zania w tej części z przyczyn leżą­cych po jego stronie, zaś wniosek taki nakazywała przyjąć treść art. 471. k.c. w zw. z art. 476. k.c. Do­mniemania prawne statuowane po­woła­nymi przepi­sami art. 471. k.c. i art. 476. k.c. obcią­żały dłużnika oraz nakazywały przyjąć, że nie dotrzy­mując terminu zapłaty pozo­stawał w zwło­ce nie zaś w o­późnieniu.

Zważywszy na ustalony stan faktyczny i powyższe rozważania a także brzmienie art. 481. § 1. k.c. w zw. z art. 535. § 1. k.c. pozostawało stwierdzić, że stosownie do treści art. 481. § 1. k.c. syndyk masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej a następnie w jego miejsce E. U. mogli zasadnie doma­gać się względem I. P. (1) zapłaty swoistego od­szkodowania z tytułu braku spełniania w terminie świad­cze­nia pieniężnego sprowadzającego się do zapłaty ceny sprzedaży po­przez uiszczenie odsetek. Uprawnienie syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwi­dacyjnej a następnie E. U. jako następcy prawnego sprzedawcy z ty­tułu nienależy­te­go wy­konania zo­bowiązania przez kupującego sprowa­dzało się zatem do możli­wo­ści żądania naprawienia szkody z tytułu zwłoki poprzez za­płatę skapitalizowanych odsetek umownych wyrażonych kwotą wskazaną w żą­daniu pozwu.

Pozwana I. P. (1) podniosła jednak zarzut przedawnienia, który wszakże nie zasługiwał na uwzględnienie nawet w części.

W myśl art. 117. § 1. k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewi­dzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

Zgodnie z treścią art. 117. § 2. k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspo­kojenia.

Podniesienie zarzutu przedawnienia związane jest zawsze z istnieniem roszczenia a brak roszczenia powoduje bezprzedmiotowość takiego zarzutu.
W związku z tym stwierdzić należało, że I. P. (1) podnosząc taki za­rzut w toku procesu i to w pierwszej kolejności w sprzeciwie od nakazu zapłaty, po­twierdziła istnienie roszczenia dochodzonego przez stronę powodową, zarówno co do zasady jak i co do wysokości. Podniesienie tego za­rzutu uznać należało więc za tzw. „niewłaściwe uznanie długu”.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej termin przedawnienia wy­nosi lat 10, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych
z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata (art. 118 k.c.).

Inny niż określony w tymże artykule termin przedawnienia wynikał m. in. z przepisu szczególnego, którym pozostawał art. 554. k.c. zgodnie z którym roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębior­stwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.

Jedynie zatem w przypadku gdyby nie było odrębnej regulacji tego za­gadnienia, stosować należałoby normę prawną (co do długości terminów) wyra­żoną w artykule 118. k.c. Przy czym aby zastosować właściwy termin przedaw­nienia, konieczne jest określenie rodzaju umowy, jaka łączyła strony postępo­wania.

W rozważaniach wyżej zaprezentowanych a opartych na częściowo bez­spornym stanie faktycznym sąd przesądził, że poprzednika prawnego powódki E. U., tj. (...) spółkę akcyjną i I. P. (1) wiązało szereg u­mów sprzedaży ( (...) spółka akcyjna sprzedawała bowiem pozwanemu jako kupującemu materiały budowlane). Takie zakwalifikowanie umowy miało wpływ dla określenia terminu przedawnienia, bowiem, jak już wyżej wskazano, w za­kresie umowy sprzedaży przewidziane zostały krótsze terminy dla roszczeń
z ty­tułu sprzedaży dokonanej w zakresie przedsiębiorstwa sprzedawcy, rosz­czeń rze­mieślnika z ty­tułu sprzedaży dokonanej w zakresie prowadzonego przez niego przedsię­biorstwa oraz roszczeń prowadzącego gospodarstwo rolne z ty­tułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych, które ulegają przedawnieniu z upły­wem dwóch lat. Skrócony do 2 lat okres przedawnienia odnosił się do roszcze­nia z tytułu sprze­daży dokonywanej przez profesjonalistę czyli przez prowadzą­cego przedsię­biorstwo w zakresie jego działalności. Ten skrócony termin prze­daw­nienia rosz­czeń gospodarczych podyktowany został specyfiką, zawodowym charakterem tej działalności oraz wymaganiami obrotu gospodarczego. Rosz­czenia te, z u­wagi na dynamikę oraz pewność obrotu, musiały zostać objęte sank­cją prze­daw­nienia stosunkowo szybko następującego.

Początek biegu przedawnienia podlega regułom ogólnym, przewidzia­nym w art. 120. k.c., zgodnie z którym bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Datę wymagalności roszczenia z tytułu umowy sprzedaży określa się z kolei zgodnie z zasadami dotyczącymi spełniania świadczeń wzajemnych, w przypadku których panuje reguła jedno­czesności spełniania tych świadczeń. Ulega ona jednak wyłączeniu w każdym przypadku, gdy z mocy przepisu szczególnego, orzeczenia sądu lub woli stron termin ten został określony odrębnie.

Problematyka wymagalności roszczenia sprzedawcy o zapłatę ceny za towar była szeroko dyskutowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który uz­nał, że roszczenie o zapłatę ceny staje się wymagalne z chwilą spełnienia przez sprzedawcę świadczenia niepieniężnego, chyba, że strony oznaczyły w umowie sprzedaży inny termin jej uiszczenia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 02 września 1993 r, sygn. akt II CRN 84/93, publ. OSNC 1994 r., nr 7 – 8, poz. 158). W judykaturze Sądu Najwyższego wskazano również, że przy braku da­nych za dzień wezwania do zapłaty należy przyjmować dzień otrzymania faktu­ry, doty­czącej należności, przy czym spełnienie świadczenia niezwłocznie oz­nacza, że powinno nastąpić w terminie 14 dni od wezwania ( vide: uzasadnie­nie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1991 r., sygn. akt II CR 623/90, nie publ. LEX numer 9056).

Wbrew wszakże stanowisku pozwanego przepis art. 554. k.c. obejmujący 2 letni termin przedawnienia w zakresie roszczeń z tytułu sprzedaży w ramach prowadzonego przez sprzedawcę przedsiębiorstwa nie znajdował zastosowania do wierzytelności (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej a następnie E. U., której stwierdzenia i uwzględnienia doma­gała się strona powo­dowa wnosząc pozew o zapłatę kwoty 41.797,73 zł. Z częściowo bez­spornego stanu faktycznego a częściowo z poczynionych przez sąd ustaleń wynikało, iż pozwany nie dokonał zapłaty za sprzedawane mu materiały budowlane lecz do wygaśnięcia wierzytelności z tytułu sprzedaży materiałów budowlanych doszło na skutek potrącenia wierzytelności sprzedawcy z wierzytelnościami kupują­cego powstałymi w związku z wykonywaniem robót budowlanych tyle, że do tego wygaśnięcia wierzytelności z tytułu zapłaty cen sprzedaży doszło już po terminach zapłaty. Cała suma objęta żądaniem pozwu wyrażała zatem jedynie odsetki obliczone za czas opóźnienia od poszczególnych kwot stanowiących ceny sprzedaży materiałów budowlanych do chwili spełnienia świadczenia
w postaci wygaśnięcia zobowiązania na skutek złożonych oświadczeń o potrą­ce­niu. Skoro zatem kwota objęta żądaniem pozwu wyrażała sumę odsetek nali­czonych w związku z nieterminowym uiszczaniem ceny sprzedaży, to odsetki te w efekcie zaspokojenia wierzytelności (...) spółki akcyjnej na skutek złożo­nych oświadczeń o potrąceniu wierzytelności upadłej spółki z tytułu cen sprze­daży z wierzytelnościami I. P. (1) z tytułu wynagrodzenia za roboty budowlane, które to oświadczenia o potrąceniu zostały złożone już po termi­nach zapłaty każdej z wierzytelności w postaci cen sprzedaży materiałów bu­dowlanych, powstawszy raz, uzyskały byt niezależny od długu głównego i ule­gały przedawnieniu według władnych reguł ( vide: wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 19 stycznia 1990 r., sygn. akt IV CR 294/89, publ. OSNC 1991 r., nr 2 – 3, poz. 33; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 05 kwietnia 1991 r., sygn. akt III CZP 20/91, publ. OSNC 1991 r., nr 10 – 12, poz. 120). Oznaczało to, że roszczenie o za­płatę odsetek za opóźnienie, chociaż powstawało już
z pierw­szym dniem opóźnienia, powstało tylko co do odsetek za ten dzień.
W razie dalszego opóźnienia proces powstawania tego roszczenia toczył się dalej, tzn. wierzyciel nabywał prawo do odsetek od­dzielnie za każdy kolejny dzień – przez cały czas opóźnienia. Chwila powstania roszczenia o zapłatę od­setek za opóźnienie była, przy braku ustawowo okre­ślonych terminów płatności tych odsetek, jedno­znaczna z chwilą ich wymagal­ności. Jeżeli zaś roszczenie
o zapłatę odsetek za opóźnienie powstawało i sta­wało się wymagalne oddziel­nie w każdym kolejnym dniu opóźnienia, to bieg przedawnienia tego roszczenia rozpoczynał się zgod­nie z treścią art. 120. k.c. również oddzielnie z każdym dniem opóźnienia.

Co więcej w takiej sytuacji, tzn. gdy odsetki uzyskały byt niezależny na skutek wygaśnięcia roszczenia głównego poprzez spełnienie świadczenia głównego w postaci zapłaty ceny sprzedaży tyle, że po terminie płatności, zgod­nie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego „ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o od­setki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu
w terminie określonym w art. 554 k.c.” (tak Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 42/04, publ. OSNC 2005 r., nr 9, poz. 149). „Roszczenie o odsetki za opóźnienie nie może zatem się przedawnić później niż roszczenie główne – chyba że przed upływem terminu przedawnienia roszczenia głównego nastąpiło przerwanie biegu terminu prze­daw­nienia roszczenia o odsetki za opóźnienie lub wygaśnięcie roszczenia głów­ne­go” (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 stycznia 2012 r., sygn. akt I CNP 22/11, publ. OSNC 2013 r., ZD B, poz. 29). Stanowisko to, zgodnie z którym roszczenia o odsetki za opóźnienie ulegają przedawnieniu
w ustanowionym w art. 118 k.c. dla roszczeń o świadczenia okresowe trzylet­nim terminie, zarówno wtedy, gdy są lub nie są związane z prowadzeniem działal­ności gospodarczej w sytuacji, gdy roszczenie o świadczenie główne wy­gasło przed terminem jego przedawnienia np. na skutek jego spełnienia, co po­wodu­je, że w tych przypadkach dochodzi do przekształcenia się roszczeń ubocznych w roszczenia główne, a to wyklucza stosowanie do nich reguły, zgodnie z którą wraz z przedawnieniem się roszczenia głównego przedawniają się roszczenia
o świadczenia uboczne, choćby nawet nie upłynął jeszcze termin ich przedaw­nienia, należało przy tym uznać za utrwalony zarówno w judykaturze Sądu Naj­wyższego ( vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2005 r., sygn. akt V CK 380/04, nie publ., LEX numer 359435, uzasad­nienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt III CK 307/04, nie publ., LEX numer 277893, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2005 r., sygn. akt V CK 445/03, nie publ., LEX numer 277889, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., sygn. akt V CK 655/04, nie publ., LEX numer 152449, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 czerwca 2005 r., sygn. akt III CK 619/04, nie publ., LEX numer 180855) jak i sądów powszech­nych ( vide: uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 02 czerwca 2005 r., sygn. akt I ACa 1867/04, publ. OSA 2006 r., nr 1, s. 1, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt I ACa 795/05, publ. OSA 2007 r., nr 5, s. 15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 kwietnia 2011 r., sygn. akt I ACa 130/11, nie publ., LEX nr 1001392). Zasto­sowanie terminu przedawnienia określonego w art. 554. k.c. do odsetek z tytułu sprzedaży dokonanej w ramach przedsiębiorstwa sprzedawcy zostało zatem jednoznacznie wykluczone w takiej sytuacji, jaka miała miejsce w roz­strzyganej sprawie, tj. gdy odsetki uzyskały byt niezależny od należności głów­nej, która wygasła na skutek jej spełnienia. Przyjęciu poglądu odmiennego sprzeciwiało się nie tylko utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych ale i to, że rozstrzygnięcia sądów wydawane z pominięciem tego poglądu spo­tykały już się ze stwierdzeniem niezgodności z prawem orzeczeń, u podstawy wyda­nia których legło uwzględnienie w takiej sytuacji jak rozstrzygana zarzutów przedawnienia przy zastosowaniu terminu z art. 554. k.c. ( vide: powołany już wyżej wyrok z dnia 13 stycznia 2012 r., sygn. akt I CNP 22/11, publ. OSNC 2013 r., ZD B, poz. 29, wyrok z dnia 13 stycznia 2012 r., sygn. akt I CNP 35/12, nie publ., LEX numer 1365585).

Z przyczyn powyższych nie podzielił sąd zaprezentowanego przez po­zwanego poglądu co do tego, że roszczenie powoda ulegało przedawnieniu
w terminie 2 lat, tj. w terminie zgodnym z dyspozycją art. 554. k.c. W kontekście wniesienia pozwu w dniu 31 stycznia 2014 r. nie mógł zostać uznany za sku­teczny zarzut przedawnienia, skoro termin zapłaty najwcześniej z wymagalnych cen sprzedaży materiałów budowlanych przypadał według faktur objętych żą­daniem pozwu na dzień 30 marca 2011 r. a wygaśnięcie wierzytelności z tytułu zapłaty cen sprzedaży nastąpiło w wyniku powstania pierwszego z oświadczeń o potrąceniu ucieleśnionego w dokumencie kompensaty z daty 19 sierpnia 2011 r. bądź też w wyniku powstania dalszych oświadczeń o potrąceniu ucieleśnio­nego w dokumentach kompensaty sporządzonych w późniejszych datach. Od pierwszej zatem z dat wymagalności zapłaty ceny sprzedaży, tj. od dnia 30 marca 2011 r. do chwili wniesienia pozwu, tj. 31 stycznia 2014 r. 3 letni termin przedawnienia nie upłynął. Co istotne, I. P. (1) przez cały czas po­stę­po­wania nie pod­ważała wylicze­nia odsetek zawar­te­go w pisemnym ze­sta­wieniu przygotowanym przez syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w u­pa­dłości likwidacyjnej a datowa­nym na dzień 15 czerwca 2012 r.

Zarzut przedawnienia podniesiony przez I. P. (1) okazał się
w kon­sekwencji bezzasadny.

Co do rozstrzygnięcia o żądaniu zasądzenia odsetek od kwot cen sprze­daży zaspokojonych z uchybieniem terminów wynika­jących w umowy sprze­daży to stwierdzić nale­żało, że zobowiązanie sprzedawcy do zapłacenia umó­wio­nej ceny było zo­bowiązaniem terminowym. Obo­wiązek zapłaty ceny po­wstawał bo­wiem w datach wskazanych na poszczególnych fakturach VAT stwierdzają­cych sprzedaż materiałów budowlanych a zatem w chwilach określo­nych zgod­nie z treścią umów sprzedaży jako terminy płatności. Termi­ny speł­nienia każdego z takich świadczeń zostały zatem oznaczone przez czyn­ność prawną sta­tu­o­wa­ną przepisem art. 535. § 1. k.c. oraz umową stron. W przed­miotowym przy­padku kwoty należ­ne tytułem cen sprzedaży, które winny być wypłacane w ter­mi­nach wynikających z umowy sprzedaży, zostały potrącone przez (...) spółkę akcyjną jeszcze przed ogłoszeniem upadłości, co nastąpiło po terminach zapłaty. Od dnia następne­go po dniu, w którym termin płatności ceny sprzedaży upłynął, pozwany pozostawał zatem w zwłoce z wyko­naniem świad­czenia w po­staci zapłaty ceny sprzedaży. Odsetek od kwot powstałych ja­ko odsetki w wy­niku nie­ter­minowego uiszczania ceny sprzedaży powód mógł jed­nak żądać do­piero od dnia wytoczenia o nie powództwa. Skoro zatem powód zażądał zasą­dzenia od­setek od roszczenia objęte­go żądaniem pozwu czyli od sumy kwot od­powiadają­cych odsetkom naliczonym w związku z nieterminowymi zapłatami cen sprzedaży od dnia wniesienia pozwu, to sąd zasądził od­setki od kwoty od­po­wiadającej narosłym w sumie odsetkom czy­li od kwoty 41.787,73 zł od dnia 31 stycznia 2014 r. do dnia jej zapłaty włącznie.

Źródłem roszczenia odsetkowego zgodnie z hipotezą art. 359. § 1. k.c. pozostają czynność prawna, ustawa, orzeczenie sądu jak i decyzja właściwego or­ganu, przy czym o ile wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359. § 2. k.c.).

Jako że ceny sprzedaży zostały uregulowane po terminach zapłaty i z te­go tytułu powód był uprawniony do uzyskania swoistego odszkodowania w po­staci kwoty odpo­wiadającej odsetkom ustawowym obliczo­nym od kwoty stano­wiącej sumę narosłych odsetek od kwot należnych tytułem spełniania świad­czeń w postaci cen sprzedaży, które nie zostały zapłacone w termi­nach zapłaty i za okresy od dnia wy­ma­galności do dnia spóźnionego spełnienia świadczenia pie­niężnego, toteż sąd za­sądził odsetki w wysokości ustawowej od kwoty osta­tecznie uwzględnio­nej w wyroku od dnia 31 stycznia 2014 r. nie wy­chodząc po­nad żądanie pozwu.

Zgodnie z brzmieniem art. 192. pkt 3) k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu m. in. zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za ze­zwoleniem strony przeciwnej.

W toku postępowania doszło do zbycia wierzytelności objętej żądaniem pozwu. Co więcej po stronie powodowej w toku procesu doszło do zmiany podmiotowej. Dotychczas występującego po stronie powodowej syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej zastąpiła bowiem E. U. jako nabywca wierzytelności uzyskanej od syndyka masy upa­dłości. Pozwana wyraziła zgodę na wstąpienie E. U. po stronie powo­dowej w miejsce syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej. Z tego też względu sąd postanowił umorzyć postępowanie w czę­ści dotyczącej dotychczasowej strony powodowej, tj. syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej.

Z uwagi na to, że sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości, zde­cydował – postę­pu­jąc w myśl dyrektywy odpowie­dzialnością za wynik postępo­wania – ob­ciążyć po­zwanego kosztami postępo­wania wkła­dając na niego obo­wiązek zwrotu na rzecz po­wo­da kosztów po­stę­po­wa­nia przez niego po­nie­sionych.

Na koszty procesu, które w sumie wyniosły 6.924,00 zł, składały się opłata od pozwu w kwocie 2.090,00 zł (pokwitowanie wpłaty na okładce akt, k. 9) oraz wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników stron określone we­dług stawki mi­ni­mal­nej obliczonej od warto­ści przedmiotu sprawy, tj. w kwotach po 2.400,00 zł a także koszty opłaty skar­bo­wej od odpisów dokumentów stwier­dzają­cych u­stanowienie zawo­dowych pełno­mocników procesowych powoda
i po­zwanego w kwotach po 17,00 zł (k. 234 – 235, k. 353 – 354).

Powstania innych kosztów postępowania żadna ze stron nie wykazała
i ich zasądzenia nie żądała.

Sąd postanowił obciążyć pozwanego całością kosztów procesu w łącznej kwocie 6.924,00 zł związanych z reprezentowaniem powoda przez za­wodo­wego peł­nomocnika jak i wniesieniem sprzeciwu od nakazu zapłaty przez pro­fesjonalnego pełnomocnika pozwanego oraz zasądzić od E. U. na rzecz powoda kwotę 4.507,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 2.417,00 zł kosztów zastępstwa procesowego. Koszty procesu zasądzone na rzecz powoda obejmo­wały zatem koszty związa­ne z opłatą od pozwu oraz
z zastępstwem procesowym przez zawodo­wego peł­no­moc­ni­ka, tj. kosz­ty wyna­grodzenia oraz opłaty skarbowej od dokumentu peł­no­mocnictwa proce­sowego.

Jednocze­śnie kwota 6.924,00 zł od­powia­dająca całości kosztów postępo­wania na zasadzie unifikacji i koncentracji roz­strzygnię­cia o kosz­tach po­stę­powa­nia stanowiła wyraz rozstrzygnięcia o całości kosztów procesu. Roz­strzygnięcie o kosztach postępowania powinno bowiem znaleźć wyraz w o­rze­czeniu kończącym postępowanie i dotyczyć co do zasady wszystkich kosz­tów powstałych w związku z prowadzonym postępowa­niem cywilnym. Wynika to wprost z zasady unifikacji i zasady koncentracji kosztów postępowania wyra­żonej w art. 108. § 1. k.p.c.

Wyżej wskazane względy zdecydowały o tym, że orzeczono jak w sen­tencji, uznając powództwo na pod­stawie art. 535. § 1. k.c. oraz art. 477. § 1. k.c. i art. 476. k.c. w zw. z art. 471. k.c. oraz art. 359. § 1., § 2. k.c. oraz art. 481. § 1. k.c. jak i przy zasto­so­waniu pozosta­łych powołanych w u­zasadnie­niu przepisów za zasadne.

Rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych znajdowało oparcie w brzmie­niu art. 359. § 1. k.c. w zw. z art. 481. § 1. i § 2. zd. I k.c. i art. 482. § 1. k.c.

Ponieważ w toku procesu doszło zmiany podmiotowej po stronie powodo­wej, co nastąpiło za zgodą strony przeciwnej, postę­powanie w zakresie dotyczącym poprzednio występującego po stronie powodowej syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej należało umorzyć na podstawie art. 355. § 1. k.p.c. w zw. z art. 192. pkt 3) k.p.c.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98. § 1. i § 3. k.p.c. oraz art. 99. k.p.c. a także art. 108. § 1. k.p.c. oraz art. 109. § 1. k.p.c. jak i na podstawie art. 13. ust. 1. i art. 18. ust. 1. ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosz­tach sądowych w sprawach cywil­nych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 z późn. zm.) oraz w oparciu o § 6. pkt 5) w zw. z § 2. ust. 1. i ust. 2. zd. I. roz­porządze­nia Mi­nistra Sprawie­dliwo­ści z dnia 28 wrze­śnia 2002 r. w spra­wie opłat za czynno­ści adwo­kackie oraz ponoszenia przez Skarb Pań­stwa kosztów nieo­płaconej po­mocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 461 z późn. zm.) jak i § 6. pkt 5) w zw. z § 2. ust. 1. i ust. 2. zd. I. roz­porządze­nia Mini­stra Spra­wiedliwości z dnia 28 wrze­śnia 2002 r. w sprawie opłat za czynno­ści rad­ców prawnych oraz pono­sze­nia przez Skarb Państwa kosztów po­mocy prawnej udzielonej przez radcę prawne­go ustano­wio­nego z u­rzędu (tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.) a także art. 1. ust. 1. pkt 2) ustawy z dnia 16 listo­pada 2006 r. o opłacie skarbo­wej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 783
z późn. zm.).

SSR Michał Bień

Tarnów, dnia 13 października 2015 r.