Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 grudnia 2015 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi II Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca Sędzia SR A. S.

Protokolant sekr. sąd. M. O.

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2015 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z wniosku G. Z.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w L. Oddział Ł.-Miasto w Ł.

o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem

postanawia

1.  oddalić wniosek;

2.  nie obciążać wnioskodawczyni i uczestnika tymczasowo wyłożonymi przez Skarb Państwa kosztami sądowymi;

3.  ustalić, że w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ns 1053/12

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 lipca 2008 roku wniesionym do Sądu Okręgowego w Łodzi skierowanym przeciwko (...) SA w Ł. powódka G. Z. wniosła o zasądzenie tytułem odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku wybudowania linii energetycznej 110 kV na nieruchomości powódki położonej w Ł. przy ul. (...), kwoty po 6500 zł miesięcznie wraz z ustawowymi odsetkami. Wnosiła też o waloryzacje kwoty co roku wskaźnikiem cen towarów i usług oraz o obciążenie pozwanego kosztami postępowania. W uzasadnieniu wyjaśniła, że na jej nieruchomości pozwana wybudowała trzy słupy kratowe linii energetycznej 110kV, które stanowią integralną część jej przedsiębiorstwa. Ze względu na istniejącą linię prawie cały teren nieruchomości jest wyłączony z zabudowy a przebywanie w strefie ochronnej jest obwarowane ograniczeniami czasowymi.

(pozew k. 1-2)

Postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2008 roku powódka została zwolniona od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie k. 6)

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 września 2008 roku pozwana, reprezentowana przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego wniosła o odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej, ewentualnie o oddalenia powództwa, a także o zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wnosiła także o wezwanie do udziału w charakterze pozwanego (...) sp. z o.o. w Ł. na podstawie art. 194 § 1 kpc. W uzasadnieniu wyjaśniła, że linia energetyczna została wybudowana w oparciu o decyzje administracyjne: z dnia 19 maja 1975 roku i z dnia 30 grudnia 1978 r. Wobec tego nastąpiło zezwolenie właściwego organu administracyjnego na przeprowadzenie linii na nieruchomościach w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Skutkiem takiej decyzji jest ograniczenie prawa własności przez ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez właściciela, w sferze stanu ukształtowanego przebiegiem zainstalowanego w oparciu o decyzje, urządzenia. Konsekwencją właściwości organu administracyjnego do orzekania o odszkodowaniach za straty wynikłe z ograniczenia własności jest niedopuszczalność drogi sądowej.

Pozwana podniosła nadto, że z dniem 1 lipca 2007 roku działalność energetyczna dzieli się na dwa sektory: obrotu energią oraz jej dystrybucję. Pozwana zajmuje się wyłącznie obrotem, zaś dystrybucją powołana do tego (...) sp. z o.o. w Ł., której został przekazany majątek ruchomy i nieruchomy (w tym urządzenia przesyłowe i pomiarowe) służący tej działalności.

(odpowiedź na pozew k. 8-10, pełnomocnictwo k. 12, odpis KRS k. 13-20)

Postanowieniem z dnia 17 lutego 2009 roku Sąd wezwał do udziału w charakterze pozwanego (...) sp. z o.o. w na podstawie art. 194 § 1 kpc.

(postanowienie k. 41)

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 marca 2009 roku (...) sp. z o.o. w Ł., reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego wniósł o oddalenie w całości powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniósł, że linia energetyczna przebiegająca przez nieruchomość powódki została wybudowana na podstawie stosownej decyzji administracyjnej, a zatem ograniczenie własności nie narusza art. 140 kc. W toku postępowania pozwany wnosił także o odrzucenie pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 kpc, ponosząc, że Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 1721/93 zasądził na rzecz powódki od poprzednika prawnego pozwanego Zakładu (...) odszkodowanie w kwocie 668.451.059 starych złotych wraz z odsetkami.

(odpowiedź na pozew k. 42-43, pełnomocnictwo k. 44, odpis KRS k. 45-46, pismo k. 77)

W piśmie z dnia 14 lipca 2009 roku powódka kwestionowała, aby wyrok w sprawie II C 1721/93 obejmował odszkodowanie z tytułu utraconych pożytków.

(pismo k. 79)

Postanowieniem z dnia 6 sierpnia 2009 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II C 1009/08 Sąd Okręgowy w Łodzi odrzucił pozew G. Z. przeciwko (...) sp. z o.o. na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 kpc oraz nie obciążył powódki kosztami procesu.

(odpis postanowienia wraz uzasadnieniem k. 82-84)

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2009 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I ACz 899/09 na skutek zażalenia powódki od postanowienia z dnia 6 sierpnia 2009 roku, Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił zaskarżone postanowienie.

(kserokopia postanowienia z uzasadnieniem k. 104-107)

W piśmie z dnia 14 kwietnia 2010 roku powódka sprecyzowała żądanie w ten sposób, że wnosiła o zasądzenie odszkodowania za utracone korzyści z powodu wybudowanej linii energetycznej 110 kV i ruchu przedsiębiorstwa pozwanych na jej nieruchomości (działce (...)) w kwocie 6500 zł miesięcznie oraz za straty na nieruchomości z powodu wybudowanej linii i z powodu ruchu przedsiębiorstwa w kwocie 1580000 zł z ustawowymi odsetkami.

(pismo k. 108)

Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2010 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 1711/09 zawiesił postępowanie i podjął postępowanie z udziałem: (...) SA w R. jako następcy (...) SA w Ł. oraz (...) SA w L. jako następcy (...) sp. z o.o. w Ł..

(kserokopia postanowienia k. 196)

Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2010 roku powódka cofnęła pozew w części dotyczącej żądania zapłaty za straty na nieruchomości. Wyjaśniła, że obecnie domaga się zasądzenia kwoty 6500 zł miesięcznie jako wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości bez podstawy prawnej. Ponadto wnosiła o zasądzenie od (...) sp. z o.o. w Ł. wynagrodzenia za służebność gruntową związaną z korzystaniem z nieruchomości powódki na potrzeby urządzeń energetycznych w wysokości 325.000 zł za okres od 13 grudnia 2010 roku do 11 lutego 2015 roku. Oświadczyła, że ogranicza żądanie 6500 zł miesięcznie tytułem wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w ten sposób, że wnosi o zasądzenie tej kwoty za okres do 12 grudnia 2010 roku. Pełnomocnicy pozwanych wyrazili zgodę na cofnięcie pozwu. (...) SA wnosił o oddalenie powództwa w zakresie podtrzymanym i rozszerzonym.

(kserokopia protokołu rozprawy k. 197-198)

Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2010 roku wydanym pod sygn. akt II C 1669/10 z powództwa G. Z. przeciwko (...) SA w (...) SA w L. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił powództwo w zakresie żądania zapłaty 6500 zł miesięcznie za okres od 31 lipca 2008 roku do 12 grudnia 2010 roku oraz waloryzacji tej kwoty i żądania zapłaty kwoty 325.000 zł, a w pozostałej części umorzył postępowanie i orzekł o kosztach procesu.

(odpis wyroku z uzasadnieniem k. 201-211)

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2011 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 355/11 na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 1669/10 Sąd uchylił zaskarżony wyrok w części zasądzającej w stosunku do pozwanego (...) SA w L. Oddział Ł.-Miasto, w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Łodzi pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

(odpis wyroku z uzasadnieniem k. 240-246v)

W piśmie z dnia 10 maja 2012 roku powódka rozszerzyła powództwo na okres od 1 stycznia 2008 roku do 15 maja 2012 roku wnosząc o zasądzenie za ten okres kwoty 247.000 zł z ustawowymi odsetkami za ten okres w kwocie 68.500 zł oraz dodatkowo tytułem uszczerbku na majątku „z podstaw zwiększonego podatku” w kwoty 33.670 zł.

(pismo k. 300-302)

Pełnomocnik strony pozwanej wnosił o oddalenie powództwa w całości, w tym w rozszerzonej części.

(protokół rozprawy k. 303)

Postanowieniem z dnia 15 maja 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 975/11 z powództwa G. Z. przeciwko (...) SA w L. Oddział Ł.-Miasto o zapłatę, zmienił tryb postępowania w zakresie żądania G. Z. zapłaty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) na tryb nieprocesowy, wyłączył tą sprawę do odrębnego rozpoznania i przekazał w tym zakresie Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Widzewa w Łodzi jako rzeczowo i miejscowo właściwemu.

(kserokopia postanowienia k. 308)

W piśmie z dnia 10 lipca 2012 roku pełnomocnik uczestnika (...) SA wyjaśnił, że Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 8 lipca 2010 roku w sprawie I ACa 373/10 wyznaczył termin usunięcia trzech słupów linii energetycznej z działki wnioskodawczyni na dzień 11 lutego 2015 roku. Obecnie trwają prace projektowe związane z koniecznością przebudowy sieci energetycznej 110kV.

(pismo k. 310)

W piśmie z dnia 12 lipca 2012 roku wnioskodawczyni G. Z. wniosła o ustanowienie służebności przesyłu dla istniejącej linii energetycznej 110kV znajdującej się na nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) (działki (...)) od dnia 16 sierpnia 2008 roku do dnia 15 lutego 2015 roku za wynagrodzeniem w wysokości 299.000 zł oraz o zwrot kosztów postępowania. Wyjaśniła, że uczestnik zobowiązany jest prawomocnym wyrokiem do usunięcia linii z nieruchomości do 15 lutego 2015 roku.

(pismo k. 322-325)

W piśmie z dnia 8 sierpnia 2012 roku wnioskodawczyni zmieniła żądanie w ten sposób, że wnosiła o ustanowienie służebności za okres od dnia 12 sierpnia 2012 roku do dnia 11 lutego 2015 roku.

(pismo k. 377-378)

W piśmie z dnia 4 czerwca 2013 roku wnioskodawczyni zmieniła żądanie w ten sposób, że wnosiła o ustanowienie służebności za okres od dnia 1 maja 2013 roku do dnia 11 lutego 2015 roku oraz zasądzenie wynagrodzenia w kwocie 135.960 zł z ustawowymi odsetkami, lub miesięcznie w kwocie 6180 zł za każdy miesiąc służebności z ustawowymi odsetkami.

(pismo k. 455-458)

W piśmie z dnia 5 listopada 2013 roku pełnomocnik uczestnika zakwestionował wniosek o ustanowienie służebności co do zasady i co do wysokości. Wyjaśnił, że we wrześniu 2013 roku uczestnik uzyskał prawomocne pozwolenie linii kablowych w ramach „Przebudowy napowietrznego dwutorowego ciągu linii 110kV L. – S., D. -K.-P. przęsła 18-19/20 oraz przebudowy na linię kablową wprowadzenia do (...) K. (przęsła 19-19/1 – 19/2)”. Planowane rozpoczęcie przebudowy to rok 2014. W związku z powyższym wykonanie wyroku nakazującego usunięcie spornej linii nie jest zagrożone.

(pismo k. 576-577, pełnomocnictwo k. 550, odpis KRS k. 551-564)

W piśmie z dnia 16 stycznia 2014 roku wnioskodawczyni sprecyzowała, że wnosi o ustanowienie służebności przesyłu na działkach o nr (...).

(pismo k. 542)

W złożonym w niniejszej sprawie wniosku o udzielnie zabezpieczenia z dnia 2 października 2014 roku pełnomocnik uczestnika przyłączył się do wniosku o ustanowienie służebności przesyłu wnosząc jednakże o ustanowienie na rzecz (...) SA w L. Oddział Ł.- Miasto oraz każdoczesnego nabywcy przedsiębiorstwa tej spółki lub nabywcy urządzeń lub instalacji elektroenergetycznych posadowionych na nieruchomości obciążonej, na czas nieokreślony, za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 689.000 zł, służebności przesyłu obciążającej nieruchomość wnioskodawczyni stanowiąca działkę nr (...), której treścią będzie:

a) prawo do korzystania przez uprawnionego z istniejących oraz nowobudowanych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych na nieruchomości obciążonej zgodnie z ich przeznaczeniem oraz obowiązującymi przepisami dotyczącymi urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, ochrony życia i zdrowia ludzkiego oraz ochrony środowiska, umożliwiające w szczególności władanie, używanie i pobieranie pożytków z tych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, a także zapewnienie uprawnionemu oraz osobom przez niego upoważnionym swobodnego dostępu i dojazdu przez nieruchomość obciążoną do wyżej wymienionych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wszelkimi środkami transportu, w tym ciężkim sprzętem, w celu dokonywania czynności polegających na: usuwaniu awarii, konserwacji, remontach, przebudowie, modernizacji, kontroli i przeglądach oraz wymianie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, a także na wyprowadzaniu z nich nowych obwodów energetycznych, a w przypadku przekroczenia przez drzewostan dopuszczalnych wysokości oraz stwarzania zagrożenia dla bezpieczeństwa – prawo do wycinki drzew i krzewów w pasie zajmowanym przez urządzenia i instalacje elektroenergetyczne wraz z prawem wejścia i wjazdu na nieruchomość obciążoną odpowiednim sprzętem, oraz

b) obowiązek znoszenia przez każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia oraz możliwości budowy na nieruchomości obciążonej i w przestrzeni nad oraz pod powierzchnia tej nieruchomości urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, w tym zakazu wznoszenia na nieruchomości obciążonej budynków i budowli oraz nakazu uzgadniania z uprawnionym lokalizacji wszelkich obiektów na nieruchomości obciążonej i zmian w klasyfikacji tej nieruchomości, a także obowiązek korzystania z nieruchomości obciążonej w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami dotyczącymi urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, ochrony życia i zdrowia ludzkiego oraz ochrony środowiska.

(pismo k. 674-679v, pełnomocnictwo k. 666, odpis KRS k. 667-672v)

W piśmie z dnia 20 października 2014 roku wnioskodawczyni wniosła o oddalenie wniosku uczestnika o ustanowienie służebności przesyłu na czas nieokreślony. Podnosiła m.in, że należy uwzględnić istnienie prawomocnych orzeczeń w sprawach II C 1307/09 i I ACa 373/10 i wynikającego z nich obowiązku uczestnika.

(pismo k. 738-746)

Na rozprawie w dniu 19 listopada 2015 roku wnioskodawczyni oświadczyła, że wobec upływu terminu 11 lutego 2015 roku nie jest już zainteresowana ustanowieniem służebności w kształcie uprzednio wnioskowanym, dlatego cofa wniosek w niniejszej sprawie i wnosi o nie obciążanie jej kosztami postępowania. Uczestnik nie wyraził zgody na cofnięcie wniosku, wyjaśnił że nie ma zamiaru usunięcia słupów z nieruchomości wnioskodawczyni. W niniejszym postępowaniu domaga się ustanowienia bezterminowej służebności przesyłu.

(protokół rozprawy k. 1131-1132)

Do dnia zamknięcia rozprawy stanowiska wnioskodawczyni i uczestnika pozostały niezmienione.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 19 maja 1975 roku, wydaną na podstawie ustawy z dnia 24 października 1974r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 38, poz. 229) oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975r. po rozpatrzeniu wniosku dot. budowy linii 110 kV R. – R. – D., Kierownik Wydziału G.. (...) i P. (...) w Ł., zatwierdził pod względem urbanistycznym i architektonicznym plan realizacyjny, objęty załącznikiem.

(decyzja k. 687-687v)

Decyzją z dnia 30 sierpnia 1976 r. wydaną na podstawie art. 35 i 55 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, Naczelnik Urzędu (...) w Ł. zezwolił Zakładowi (...) na przeprowadzenie linii 110kV R. – R. - D. przez szereg nieruchomości w pasie operacyjnym o szerokości 16 m, w tym przez działkę nr (...) należącą do G. Z. położoną w Ł. przy ulicy (...). Strony zostały pouczone o tym, iż od powyższej decyzji służy im prawo wniesienia odwołania do Prezydenta Miasta Ł. za pośrednictwem Naczelnika Dzielnicy Ł.. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że objęcie nieruchomości przez wykonawcę może nastąpić pod warunkiem dokonania szczegółowego opisu naniesień roślinnych i budowlanych na powierzchni objętej zezwoleniem, przy udziale wnioskodawcy inwestycji, biegłego rzeczoznawcy i właściciela nieruchomości, niezbędnych dla ustalenia odszkodowania, które zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 wypłacone zostanie przez inwestora – Zakład (...) na podstawie wzajemnego porozumienia stron. W przypadku sporu co do wysokości ustalonego odszkodowania decyzję wyda Naczelnik Dzielnicy Ł..

(kserokopia decyzji k. 1106v-1109v, pismo uczestnika k. 1103-1103v, niesporne)

Decyzją Dyrektora Wojewódzkiego Biura (...) w Ł. z dnia 30 grudnia 1978 roku wydaną na podstawie art. 28-36 ustawy z dnia 24 października 1974r. – Prawo budowlane (Dz.U. nr 38, poz. 229) oraz § 19-21 i 29-32, 33 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 roku (Dz.U. nr 8, poz. 48 ze zm.) po rozpatrzeniu wniosku Zakładu (...), udzielono pozwolenia na budowę inwestycji, obejmującą roboty związane z budową linii napowietrznej 110 kV R. – R. II. (decyzja k. 23-24)

W dniu 25 października 1988 roku umową sprzedaży sporządzoną w formie aktu notarialnego G. Z. sprzedała Skarbowi Państwa nieruchomość położoną w Ł. przy ul. (...), oznaczoną jako działki o nr (...) o łącznej powierzchni 8561m2, uregulowaną w księdze wieczystej KW (...). Działka nr (...) została zwrócona G. Z.. Na podstawie decyzji Wojewody (...) z dnia 25 lipca 1994 roku właścicielem nieruchomości uregulowanej w księdze wieczystej KW (...) stała się Gmina M. Ł.. Ostateczną decyzją Starosty (...) Wschodniego z dnia 15 listopada 2007 roku orzeczono o zwrocie nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) uregulowanej w KW (...) na rzecz G. Z..

(decyzja wraz uzasadnieniem k. 131-136)

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) składającej się z działki o numerze (...) i o powierzchni 7194m2 prowadzi księgę wieczystą nr (...). Właścicielem nieruchomości jest G. Z.. W księdze brak jest wpisów dotyczących ustanowienia służebności na tej nieruchomości na rzecz uczestnika.

(odpis księgi wieczystej k.72-76, kserokopia wypisu z rejestru gruntów k. 537)

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) składającej się z działki o numerze (...) i o powierzchni 1367m2 prowadzi księgę wieczystą nr (...). Właścicielem nieruchomości jest G. Z.. W księdze brak jest wpisów dotyczących ustanowienia służebności na tej nieruchomości na rzecz uczestnika.

(odpis księgi wieczystej k. 543-544, kserokopia wypisu z rejestru gruntów k. 537)

Linia energetyczna przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawczyni została oddana do eksploatacji w 1980 roku w zakresie odcinka R. – S., a w zakresie odcinka S. – D. w 1983r. (protokół odbioru technicznego k. 689, uzasadnienie decyzji k. 133, protokół k. 690-692, protokół zdawczo-odbiorczy k. 693)

Przez nieruchomość wnioskodawczyni stanowiącą działkę oznaczoną numerem (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna 110kV nazywana obecnie P. – S. – Lodowa, P. – K. – D. / poprzednio R. – R. II– D./, a na działce stoją też trzy słupy linii energetycznej 110kV: o numerze 19 serii (...) typu (...), o numerze 19/1 serii B2 typu M9 i o numerze 19/2 serii B2 typu M9.

(niesporne, także ustalenia dokonane podczas oględzin przez biegłego k. 402, opis przedmiotu wyceny w opinii biegłej k. 625)

Zakłady (...) z siedzibą w W. zostały wpisane w dniu 10 marca 1959 r. do rejestru przedsiębiorstw państwowych i z dniem tym nabyły osobowość prawną.

Zakład (...) wchodził w skład Zakładów (...) z siedzibą w W., a od 1 stycznia 1989 r. na mocy zarządzenia nr 13/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. zostało utworzone przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł., które powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W. na bazie zakładu Zakład (...). Jako siedzibę przedsiębiorstwa określono miasto Ł., natomiast przedmiot działalności stanowi: przetwarzanie, przesyłanie oraz dostarczanie i sprzedaż odbiorcom energii elektrycznej o właściwych parametrach; techniczna i handlowa obsługa odbiorców energii elektrycznej; budowa, rozbudowa, modernizacja i remonty sieci elektroenergetycznych. Przedsiębiorstwo podlegało nadzorowi Ministra Przemysłu. Przedsiębiorstwu przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa pod nazwą „Centralny O. Energetyczny w W.”.

Na podstawie ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa i zarządzenia nr 181/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z 9.07.1993 r., aktem notarialnym z dnia 12 lipca 1993 r. przekształcono Zakład (...) w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa – (...) S.A. w Ł. Jako przedmiot działalności spółki wskazano: przetwarzanie, przesyłanie i sprzedaż energii elektrycznej, budowa, rozbudowa, modernizacja i remonty sieci i urządzeń energetycznych; eksploatację urządzeń energetycznych; prowadzenie działalności handlowej i usługowej oraz inwestycyjnej w ww. zakresie.

W dniu 30.06.2007 r. doszło do aportowego zbycia części przedsiębiorstwa spółki na rzecz (...) Sp. z o.o. (od 2008 r. (...) Sp. z o.o.), której następcą prawnym jest po połączeniu w dniu 31.08.2010 r. (...) S.A. z siedzibą w L..

Z dniem 31 sierpnia 2010 r. nastąpiło połączenie spółek w obszarach działalności Grupy (...). Na podstawie art. 494 § 1 k.s.h. spółka przejmująca ( (...) S.A.) wstąpiła z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółek przejmowanych – w tym (...) Sp. z o.o. – na zasadzie sukcesji uniwersalnej, w efekcie czego uczestnik przyjął status oddziału pod nazwą: (...) S.A. Oddział Ł. – Miasto w Ł..

(odpis KRS k. 13-20, umowa aportowego zbycia przedsiębiorstwa k. 709-714, odpis postanowienia k. 34-39, odpis KRS k. 45-46, odpis KRS k. 169-180, odpis KRS k. 182-194, odpis KRS k. 551-564, zarządzenia k. 695-701v akt notarialny k. 702-708, okoliczności znane sądowi urzędowo)

Wyrokiem z dnia 11 lutego 2010 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II C 1307/09 z powództwa G. Z. Sąd Okręgowy w Łodzi nakazał (...) sp. z o.o. w Ł. usunięcie trzech słupów linii energetycznej znajdujących się na nieruchomości położonej w Ł. ul. (...) oznaczonej jako działka numer (...), objętej prowadzoną w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi księgą wieczystą (...) w terminie do 11 lutego 2011 roku. Wyrokiem z dnia 8 lipca 2010 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 373/10 na skutek apelacji (...) sp. z o.o. w Ł. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 11 lutego 2010 roku w sprawie II C 1307/09, Sąd Apelacyjny w Łodzi zmienił zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że termin usunięcia trzech słupów linii energetycznej określił na dzień do 11 lutego 2015 roku zamiast do 11 lutego 2011 roku, oraz oddalił apelację w pozostałej części.

(odpisy wyroków z uzasadnieniami k. 326-335)

Na zlecenie (...) SA Oddział Ł. – Miasto, wykonawca (...) S. sp.j. w K. sporządził na podstawie umowy z dnia 16 lipca 2013 roku zawartej z uczestnikiem projekt wykonawczy „przebudowa napowietrznego dwutorowego ciągu linii 110kV Lodowa – S., D. – K. – P., przęsła 18-19-20 oraz przebudowa na linię kablową wprowadzenia do (...) K. przęseł 19-19/1 – 19/2”. Tematem opracowania była budowa linii kablowych WN wraz ze stanowiskami słupowymi linii napowietrznej WN, rozbiórka istniejących stanowisk słupowych WN, budowa kanalizacji światłowodowej wraz ze studniami telekomunikacyjnymi dla potrzeb skablowania napowietrznego dwutorowego ciągu linii 110 kV Lodowa – S., D. – K. – P., m.in. przy ul. (...) w Ł..

(projekt wykonawczy k. 766-812)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów załączonych do akt niniejszej sprawy oraz ich kserokopii na podstawie art. 308 kpc. Przeprowadzone w niniejszej sprawie opinie biegłych w zakresie wskazanym w tezie dowodowej ostatecznie nie były przydatne dla rozstrzygnięcia, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W sprawie niniejszej wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu na jej nieruchomościach położonych w Ł., stanowiących działki nr (...), na rzecz uczestnika postępowania odpłatnie za wynagrodzeniem.

Przepisy prawa przewidują trzy niezależne od siebie sposoby ustanowienia służebności przesyłu. Są nimi: umowa, orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna. Ustanowienie służebności przesyłu w trybie sądowym następuje na podstawie dodanego w ramach art. 626 § 3 k.p.c., który stanowi, że "Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio w sprawach o ustanowienie służebności przesyłu". Oznacza to, że w sprawach o ustanowienie służebności przesyłu mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące trybu ustanowienia służebności drogi koniecznej.

Do ustanowienia służebności przesyłu może dojść także w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez starostę na podstawie art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia z dnia 21 sierpnia 1997 r. (Dz.U.10.102.651 ze zm.). Podobną regulację do wynikającej z przepisu art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami w przeszłości zawierały przepisy art. 35 i 36 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości z dnia 12 marca 1958 r. (Dz.U.74.10.64 ze zm.; zwanej dalej „ustawą wywłaszczeniową”), a następnie przepisy art. 46 i nast. ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości z dnia 29 kwietnia 1985 r. (Dz.U.91.30.127 ze zm.).

Niewątpliwie treść wprowadzonej z dniem 3 sierpnia 2008 r., na podstawie ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), do polskiego sytemu prawnego służebności przesyłu (art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c.) oraz treść przepisu art. 626 § 3 k.p.c. wprowadzonego wyżej wskazaną ustawą, wskazuje na dopuszczalność drogi sądowej w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu.

Jak ustalono, w dniu 30 sierpnia 1976 r. została wydana na podstawie art. 35 i 55 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości decyzja administracyjna, w której Naczelnik Urzędu (...) w Ł. zezwolił Zakładowi (...) na przeprowadzenie linii 110kV R. – R. - D. przez szereg nieruchomości w pasie operacyjnym o szerokości 16, w tym przez działkę o ówczesnym nr 11 stanowiącą własność G. Z.. Ustalono także, że inwestycja została następnie przekazana na rzecz poprzednika prawnego uczestnika, co zostało przez niego wykazane poprzez załączenie odpowiedniej dokumentacji.

Nie budzi wątpliwości Sądu, że decyzja obejmowała swoim zakresem działkę wnioskodawczyni, co wynika z jej treści, w tym poprzez wskazanie numeru działki i adresu nieruchomości. Wnioskodawczyni i uczestnik nie wykazali, aby decyzja została skutecznie zakwestionowana w postępowaniu administracyjnym.

Sama linia została ostatecznie oddana do eksploatacji w 1983 roku. Uczestnicy nie podnosili, aby jej przebieg ulegał zmianie. Zmieniała się jedynie jej nazwa. Nie ustalono przy tym, jaka ewentualnie inna linia miałaby przebiegać nad nieruchomością wnioskodawczyni, stanowiąca w dodatku własność uczestnika. Przebiegające nad nieruchomością przewody elektryczne oraz usytuowane na nieruchomości słupy stanowią cześć infrastruktury i były przekazywane kolejnemu następcy jako element, bez którego nie mogłaby być prowadzona działalność.

Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy wywłaszczeniowej w brzmieniu obowiązującym w chwili wydania wyżej wskazanej decyzji, organy administracji państwowej, instytucje i przedsiębiorstwa państwowe mogą za zezwoleniem naczelnika gminy - a w miastach prezydenta lub naczelnika miasta (dzielnicy), zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach - zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową - ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazów, elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji, a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Przepis ten we wskazanych w nim okolicznościach dawał więc podstawę do ograniczenia własności nieruchomości, mieszczącego się w granicach szeroko rozumianego pojęcia wywłaszczenia. Skutkiem ostatecznej decyzji administracyjnej wydanej na podstawie tego przepisu było ograniczenie prawa własności nieruchomości przez ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez właściciela w sferze, w której może być wykonywana własność nieruchomości, stanu ukształtowanego przebiegiem zainstalowanego urządzenia przesyłowego (por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 20 marca 2002 r., V CKN 1863/00, niepubl., z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 679/04, niepubl., z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 680/04, niepubl., i z dnia 10 listopada 2005 r., III CZP 80/05, OSNC 206, nr 9, poz. 146).

W świetle przeprowadzonej wyżej wykładni art. 35 ust. 1 ustawy wywłaszczeniowej oraz dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych, decyzję z dnia 30 sierpnia 1976 r., należy uważać za decyzję o skutkach zgodnych z tym przepisem, tj. ustanawiającą przewidziane w nim, omówione wyżej ograniczenie własności nieruchomości, której dotyczy spór, związane z przeprowadzeniem przez nieruchomość linii elektroenergetycznej.

Decyzja taka wiąże sąd powszechny; nie została następnie uznana za nieważną. Korzysta więc dziś z domniemania mocy obowiązującej decyzji administracyjnej - obowiązuje tak długo dopóki nie zostanie zmieniona lub uchylona przez nową decyzję opartą na odpowiednim przepisie prawnym (por.: wyrok WSA w Poznaniu z 5 czerwca 2008 roku, (...) SA/Po 426/07, LEX nr 509454).

Wobec powyższego należało uznać, że uwzględnienie żądania zgłoszonego we wniosku było nieuzasadnione.

Nieruchomość jest już obciążona służebnością gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu na podstawie prawomocnej i ważnej decyzji z dnia 30 sierpnia 1976 roku . Skoro służebność jest już ustanowiona na nieruchomości mocą decyzji administracyjnej to brak jest podstaw aby istniejący stan prawny regulować ponownie w ten sam sposób.

Powołane przepisy ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości z dnia 12 marca 1958 r. przewidywały szczególny tryb wywłaszczenia nieruchomości, polegający na ingerencji w sferę własności, nie będący jej odjęciem, dokonany na podstawie decyzji administracyjnej. Równolegle w razie braku sporu pomiędzy inwestorem, a właścicielem nieruchomości strony mogły zawrzeć umowę o ustanowieniu odpowiedniej służebności. Wskazany alternatywny sposób uzyskania uprawnienia do władania nieruchomością determinował następnie procedurę dochodzenia ewentualnych roszczeń odszkodowawczych.

Żądania odszkodowawcze wywodzone ze stosunku umownego podlegały rozstrzygnięciu w drodze powództwa przed sądami powszechnymi według ogólnych przepisów odszkodowawczych (por. wyrok z 5 listopada 1982 r., NSA (do 2003. 12. 31) w K. , SA/Ka 359/82, (...)). Droga sądowa była również dopuszczalna w odniesieniu do szkody wywołanej działaniem jednostki wykonującej wspominane urządzenia poza zakresem wynikającym z decyzji terenowego organu administracji państwowej wydanej na podstawie przepisu art. 35 ustawy wywłaszczeniowej, albo też roszczeń odszkodowawczych dotyczących okresu sprzed wydania tego zezwolenia (tak m.in. postanowienie SN z 15 marca 1983 r., IV CZ 15/83; OSNC 1983/9/146; postanowienie SN z 19 lipca 1977 r., I CZ 81/77; LEX nr 7968). W niniejszej sprawie wskazane sytuacje nie miały miejsca – podstawą posadowienia na gruncie wnioskodawców napowietrznej linii elektroenergetycznej jest wskazana wyżej decyzja administracyjna.

Odmiennie przedstawia się kwestia możliwości dochodzenia odszkodowania mającego swe źródło w decyzji administracyjnej – dla niego przewidziany został wyłącznie tryb administracyjny.

W rozdziale 5 ustawy wywłaszczeniowej zawarte zostały przepisy o szczególnym trybie wywłaszczania nieruchomości. Przewidywały one możliwość wejścia na nieruchomość za zezwoleniem właściwego organu administracji państwowej celem założenia ciągów drenażowych, przewodów do przesyłania płynów, gazu, elektryczności itp. Odszkodowanie za straty wywołane takim wejściem na cudzą nieruchomość powinno być ustalone przez zainteresowane strony, a w razie sporu ustalenie wysokości tego odszkodowania powierzono terenowemu organowi administracji państwowej (art. 36 ust. 1 ustawy wywłaszczeniowej).

Szczególny administracyjny tryb ustalenia przez właściwy organ wysokości odszkodowania za straty poniesione przez właściciela nieruchomości wskutek przeprowadzenia przez przedsiębiorstwo państwowe przez tę nieruchomość przewodów do przesyłania elektryczności, bądź też na skutek konserwacji takich przewodów, został uzależniony od udzielenia przedsiębiorstwu zezwolenia administracyjnego na dokonanie wspomnianych urządzeń lub ich konserwację. Charakter takiego zezwolenia posiadała w szczególności decyzja administracyjna wydana na podstawie art. 35 powołanej ustawy wywłaszczeniowej. W najnowszym orzecznictwie ugruntował się pogląd, że decyzja wydana na podstawie wskazanego przepisu ustawy wywłaszczeniowej jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego korzystania z wymienionej w tej decyzji nieruchomości (por. uchwała SN z 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09 /LEX 537076; w wyroku z 9 stycznia 2008 r., II CSK 432/07, LEX nr 365049).

Za ugruntowany należy uznać również pogląd, że ograniczenie własności na podstawie decyzji wydanej w oparciu o art. 35 ust. 1 ustawy wywłaszczeniowej nie jest bezprawne. Stanowisko o niedopuszczalności drogi sądowej w przypadku dochodzenia odszkodowania za szkody związane z ograniczeniem własności w związku z tą decyzją zostało wprost wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por.: uchwała SN z 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09 /LEX 537076; także wyrok SN z dnia 9 marca 2007 r. II CSK 457/06, Lex nr 339717). O odszkodowaniu należnym z tytułu wywłaszczenia lub zajęcia nieruchomości na podstawie uprzednio wydanego zezwolenia orzeka właściwy miejscowo organ administracji publicznej (art. 112 ust. 4 oraz art. 124 i art. 128 ust. 4 w związku z art. 240 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz w związku z art. 2 § 3 KPC) (por. postanowienie Sądu Najwyższe z dnia 10 lipca 2002 r., (...) 7/02, opubl. w OSNP 2003/19/476).

Przyjęte na gruncie ustawy z 12 marca 1958 roku pojęcie straty odpowiada jego rozumieniu według przepisów art. 361 § 2 k.c. Przyjmuje się zatem, że chodzi tu głównie o zmniejszenie aktywów poszkodowanego właściciela, które obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2007 r. (II CSK 457/06, Lex nr 339717) uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03, OSNC 2004, nr 1, poz. 4). W rezultacie uznaje się, że wszelkie szkody związane z ograniczeniem własności na podstawie art. 35 ustawy wywłaszczeniowej mieszczą się w odszkodowaniu zakreślonym przez art. 36 tej ustawy. Regulując w ust. 1 tego artykułu odszkodowanie należne właścicielowi nieruchomości objęto nim wszelkie straty związane z założeniem i przeprowadzeniem przewodów lub urządzeń, o czym mowa w art. 35 powyższej ustawy, włącznie ze zmniejszeniem wartości nieruchomości. Tak istotny element szkody jakim jest zmniejszenie wartości nieruchomości zawiera się w pojęciu straty o której mowa w powołanym przepisie. (por. uchwałę SN z 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09 /LEX 537076).

Przepisy ustawy wywłaszczeniowej w sposób wyczerpujący regulują problematykę odszkodowawczą w stosunku do wszelkich strat związanych z założeniem i przeprowadzeniem przewodów i urządzeń na nieruchomości. Nie ma zatem podstaw do stosowania przepisów kodeksu cywilnego. Wszelki uszczerbek majątkowy wynikający z legalnego korzystania z ich nieruchomości wskutek trwałego posadowienia tam przewodów lub urządzeń przesyłowych podlega naprawieniu na podstawie art. 36 ustawy wywłaszczeniowej.

Skoro z powyższych przyczyn wniosek o ustanowienie służebności przesyłu podlegał oddaleniu, to oddaleniu podlegało również roszczenie w zakresie wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

Należy też zaznaczyć, że nawet gdyby w przypadku przedmiotowej nieruchomości i linii energetycznej nie została wydana decyzja administracyjna stanowiąca tytuł do obciążenia służebnością gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu, wniosek podlegałby oddaleniu, gdyż uwzględnić należało fakt istnienia prawomocnych orzeczeń wydanych w sprawach II C 1307/09 i I ACa 373/10, w których Sąd nakazał (...) sp. z o.o. w Ł. usunięcie trzech słupów linii energetycznej znajdujących się na nieruchomości wniskodawczyni oznaczonej jako działka numer (...).

Uwzględnienie wniosku w niniejszej sprawie prowadziłoby do obejścia tego prawomocnego orzeczenia, które wiąże nie tylko strony, ale i Sąd orzekający w niniejszej sprawie.

Roszczenie o ustanowienie służebności, przysługujące przedsiębiorcy lub właścicielowi nieruchomości, umożliwia doprowadzenie do powstania ograniczonego prawa rzeczowego na mocy orzeczenia sądu. Rozstrzygnięcie ma charakter konstytutywny. Służebność przesyłu staje się wówczas prawem przymusowym. Generalnie ma ona służyć przedsiębiorcom przesyłowym w realizacji ich działalności gospodarczej, polegającej na "dostarczaniu mediów". Tak zwane urządzenia przesyłowe, a zatem te, o których mowa w art. 49 kc, to takie, które służą do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej (także innej), względnie do nich podobne.

Urządzenia te zwykle wchodzą w skład sieci przesyłowej, dystrybucyjnej, rurociągowej itp Korzystanie z nieruchomości w zakresie treści służebności przesyłu jest determinowane przeznaczeniem urządzeń przesyłowych, a zatem z istoty i celu służebności wynika, że powinna być ustanawiana bezterminowo.

W sytuacji istnienia prawomocnych orzeczeń przewidujących obowiązek uczestnika do usunięcia infrastruktury przesyłowej z nieruchomości wnioskodawczyni, ustanowienie służebności w kształcie uwzględniającym obecne usytuowanie urządzeń przesyłowych byłby nieuzasadnione.

Na marginesie jedynie zaznaczyć należy, że – jak wynika z ustaleń – uczestnik podjął już czynności zmierzające do realizacji orzeczeń nakazujących usuniecie słupów.

Mając na względzie powyższe, Sąd orzekł jak w pkt 1 sentencji postanowienia.

Zgodnie z art. 108 kpc w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie sądowe sąd ma obowiązek orzec o tym, kto ponosi koszty postępowania. Na koszty postępowania podlegające rozliczeniu w orzeczeniu kończącym postępowanie składają się w szczególności: opłaty sądowe, opłaty kancelaryjne, wydatki (np. na wynagrodzenie biegłych sądowych), opłaty za czynności adwokatów lub radców prawnych. Zasady ponoszenia kosztów postępowania w procesie różnią się od zasad ponoszenia kosztów postępowania w postępowaniu nieprocesowym. W postępowaniu nieprocesowym, co do zasady, każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (art. 520 § 1 kpc). Wyjątek od tej zasady stanowi jedynie sytuacja, w której uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może wówczas stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości; to samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników (art. 520 § 2 kpc). Jeżeli zaś interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika, przy czym regułę tę stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (art. 520 § 3 kpc).

Włożenie obowiązku zwrotu kosztów na jednego uczestnika postępowania nieprocesowego winno mieć miejsce wtedy, kiedy odpowiada to względom słuszności i spełnione zostają przesłanki przewidziane w art. 520 § 2 in fine k.p.c. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzą przesłanki uzasadniające odejście od zasady ustanowionej w art. 520 § 1 kpc. Wnioskodawczyni żądała ustanowienia służebności na nieruchomości, obciążonej już służebnością gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu, co jednak przez długi czas nie zostało ujawnione przez uczestnika. Nadto ostatecznie wnioskodawczyni cofnęła wniosek, a jedynie z tej przyczyny, że uczestnik sprzeciwił się cofnięciu wniosku, Sąd wydał orzeczenie merytoryczne w przedmiocie wniosku.

Dlatego też, z powyższych względów orzeczono, jak w pkt 3 sentencji.

Sąd nie obciążył wnioskodawczyni i uczestnika tymczasowo poniesionymi w niniejszej sprawie przez Skarb Państwa kosztami sądowymi, gdyż ostatecznie opinie biegłych nie miały wpływu na dokonanie ustaleń mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie o przedmiocie wniosku, a także mając na względzie stanowisko wnioskodawczyni. Sąd nie obciążył kosztami uczestnika, gdyż koszty tymczasowo wyłożone przez Skarb Państwa powstały na skutek czynności podejmowanych przez wnioskodawczynię. /pkt 2 sentencji/.