Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2013 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy ze skargi D. A. z siedzibą w S.

o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 3 września 2012 r. w sprawie
z powództwa M. P. i R. L. o zapłatę (sygn. akt VIII GC 138/12)

postanawia:

I. odrzucić skargę;

II. zasądzić od skarżącej D. A. z siedzibą w S. na rzecz

przeciwników skargi M. P. i R. L.

kwotę 3.600 (trzech tysięcy sześciuset) złotych tytułem kosztów

postępowania.

Sygn. akt VIII GC 380/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 3 września 2012r. Sąd Okręgowy w Szczecinie zasądził od pozwanej D. (...) M. w S. na rzecz powodów M. P. i R. L. kwotę 29.142,21 Euro z odsetkami ustawowymi od dnia 7 kwietnia 2012r. oraz kwotę 10.853,66 zł tytułem kosztów procesu (sygn. akt VIII GC 138/12). Wyrok uprawomocnił się z dniem 21 września 2012r.

Pismem z dnia 13 listopada 2012r. D. A. w S. wniosła skargę o wznowienie postępowania, zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 3 września 2012r., uchylenie powyższego wyroku w całości i zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że wyrok został wydany przeciwko podmiotowi nieistniejącemu i poprzedzony został postępowaniem dotkniętym nieważnością, w którym skarżąca pozbawiona była możności działania. Jako podstawę skargi wskazał art. 401 pkt 2 k.p.c. Doręczenie pozwu i wyroku nastąpiło, zdaniem skarżącego, z naruszeniem przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1393/2007 dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych oraz art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, bowiem winno nastąpić za pośrednictwem niemieckiego sądu, a nie poprzez wysłanie pocztą na nieudowodniony dokumentem z rejestru adres pozwanej. Pozwana nie była zatem prawidłowo reprezentowana i nie mogła bronić swych praw. Nadto treść wyroku i pouczenia była wyłącznie w języku polskim, stąd pozwana nie miała możliwości zapoznania się z nimi w sposób zrozumiały dla niej. Jednocześnie Sąd Okręgowy nie pouczył pozwanej o możliwości odmowy przyjęcia nieprzetłumaczonych na język dla niej zrozumiały lub urzędowy państwa przyjmującego dokumentów. To zaś doprowadziło do wydania wyroku zaocznego z naruszeniem przepisów proceduralnych, miało istotny wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. Pozwana została tym samym pozbawiona możliwości skutecznego kwestionowania wadliwych ustaleń. Skarżący wskazał także na brak pouczenia o treści art. 207 § 5 i 6 k.p.c. oraz zastosowanie w sprawie nieobowiązującego w dacie wniesienia pozwu art. 479 ¹⁸ § 2 k.p.c.

Skarżący podniósł zarzut braku legitymacji biernej po stronie pozwanej wskazując, iż pełnomocnik powodów nie udokumentował istnienia spółki (...). Podmiot ten nie jest zatem legitymowany do występowania w sprawie, zaś spółka (...) nie jest podmiotem odpowiedzialnym. Ponadto powodowie nie wezwali pozwanej do dobrowolnego spełnienia świadczenia, a przy tym nie jest jasne skąd wynika różnica kwot uwidocznionymi w pozwie i w wezwaniach do zapłaty.

Skarżący podniósł również, że powodowie nie wyczerpali procedury przed ubezpieczycielem pozwanej. Otrzymali bowiem odszkodowanie za pojazd, jednak nie za maszyny i urządzenia w nim się znajdujące. Powództwo jest zatem przedwczesne.

W ocenie skarżącego występuje również brak legitymacji czynnej po stronie powodów, bowiem nie wykazali oni że są właścicielami sprzętu uwidocznionego na fakturach. Z faktur wynika bowiem, że powodowie nie zapłacili w całości za maszyny opisane w pozwie, zatem nie doszło do przeniesienia własności na ich rzecz. Powodowie nie wykazali również prawa do dysponowania pojazdem w momencie zdarzenia. Skarżący wskazał na niezgodności pomiędzy kwotami dochodzonymi pozwem, kwotami wynikającymi z faktur oraz kwotami podanymi przez pozwanych do protokołu Straży Pożarnej, a także nazwami sprzętu występującą w powyższych dokumentach. Z przedstawionych dokumentów nie wynika, aby pożar był spowodowany przez wadliwość pojazdu, obciążającą jego producenta lub sprzedawcę, a poza tym nie jest znany stan techniczny pojazdu w momencie zdarzenia. Skarżący podniósł także, że powodowie nie wykazali zaistnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 415 k.c., w tym także związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem pozwanej i zaistnieniem szkody.

W odpowiedzi na skargę przeciwnicy skargi wnieśli o jej odrzucenie, ewentualnie o oddalenia skargi, a także o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazali, że skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia – nie ma podstaw do przyjęcia, że podstawa wznowienia istnieje. Podnieśli, że skargę złożył podmiot istniejący, który uważa się za dotknięty wyrokiem zaocznym. Podkreślili, że doręczenie dokonywane drogą pocztową zostało przewidziane w rozporządzeniu nr 1393/2007, a zatem było prawidłowe i pozwany mógł podjąć działania mające na celu ochronę swych praw. Nie można zatem mówić o niemożności obrony swych praw, a w konsekwencji nieważności postępowania z tej przyczyny w sytuacji, gdy strona na skutek własnego działania nie skorzystała z przysługujących jej uprawnień. Nadto pozwany po zapoznaniu się z przetłumaczoną treścią orzeczenia nie złożył wniosku o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu. Wskazane przez skarżącego naruszenie przepisów postępowania – art. 207 § 5 i 6 k.p.c. oraz art. 479 ¹⁸ § 2 k.p.c. również nie nawiązuje do ustawowych przesłanek odrzucenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga podlegała odrzuceniu jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia.

W orzecznictwie ugruntowany został pogląd, że sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401-403 k.p.c. nie oznacza oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi. Taka skarga jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia podlega odrzuceniu (postanowienie z dnia 28 października 1999r., sygn. II UKN 174/99, opubl. w OSNP 2001, Nr 4, poz. 133; postanowienie SN z dnia 15 czerwca 2005 r., sygn. IV CZ 50/05, Lex nr 533865; postanowienie SN z dnia 5 października 2005 r., II CZ 85/05, niepubl). W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażane jest stanowisko, wedle którego badanie oparcia skargi o wznowienie postępowania na ustawowej podstawie nie ogranicza się do kontroli, czy wskazane w skardze okoliczności odpowiadają ustawowym podstawom wznowienia, ale obejmuje również ustalenie, czy podstawa rzeczywiście istnieje (postanowienie z dnia 18 stycznia 2013r., sygn. IV CZ 151/12, Lex nr 1293826; postanowienie z dnia 10 października 2012r., sygn. I CZ 104/12, Lex nr 1232738; postanowienie z dnia 20 grudnia 2012r., sygn. III CZ 92/12, Lex nr 1299185; postanowienie z dnia 18 kwietnia 2011r., sygn. III UZ 6/11, Lex nr 966822), postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2005r., sygn. II CZ 41/05, niepubl.; postanowienie SN z dnia 10 lutego 2006r., sygn. I PZ 33/05, opubl. w OSNP 2007, nr 3-4, poz. 48; postanowienie SN z dnia 14 grudnia 2006r., sygn. I CZ 103/06, niepubl.; postanowienie SN z dnia 30 maja 2007r., sygn. I CZ 40/07, niepubl.; wyrok SN z dnia 16 maja 2007r., sygn. III CSK 56/07, Lex nr 334985).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że wywiedziona skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia. Jako jej podstawę skarżący wskazał przepis art. 401 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

W pierwszej kolejności skarżący powołał się na okoliczność, iż wyrok w sprawie toczącej się pod sygn. VIII GC 138/12 został wydany przeciwko podmiotowi nieistniejącemu – D. (...) M.. Wywodził, że brak jest legitymacji biernej po stronie pozwanej – D. A.. W tym kontekście zauważyć należy, że powołany przez skarżącego art. 401 pkt 2 k.p.c. wskazuje na sytuację, w której strona przeciwko której zapadł wyrok nie miała zdolności procesowej lub sądowej. W wywiedzionej skardze nie powołano się na powyższe przesłanki, akcentując iż podmiot wskazany nie istnieje. Zaakceptowanie takiej koncepcji prowadziłoby natomiast do uznania, że pomiędzy pozwaną w sprawie o sygn. VIII GC 138/12, a skarżącym nie występuje tożsamość. Na taki fakt wskazywał przy tym pełnomocnik skarżącego na rozprawie w dniu 4 września 2013r. Podzielenie takiego stanowiska prowadziłoby do uznania, że skarżący nie jest uprawniony do wniesienia skargi, bowiem nie był stroną postępowania w analizowanej sprawie. Konsekwencją takiego stanu rzeczy byłoby zaś uznanie, że skarga spółki (...) jest niedopuszczalna – została wniesiona przez podmiot nieuprawniony. Żądać wznowienia postępowania, zakończonego prawomocnym wyrokiem może bowiem wyłącznie strona tego postępowania. Gdyby przyjąć, iż skarżący i pozwana w sprawie o sygn. VIII GC 138/12 to odrębne podmioty, nie byłoby podstaw do przyjęcie, iż skarżąca w podanej sprawie występowała w jakiejkolwiek roli procesowej. To zaś skutkowałoby odrzuceniem skargi na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. jako niedopuszczalnej.

Fakt, iż skarżący wystąpił ze skargą o wznowienie postępowania skłania do wniosku, że identyfikuje się, utożsamia z pozwanym w sprawie o sygn. VIII GC 138/12. Formułuje zarzuty merytoryczne kwestionujące zasadność wyroku, powołuje się na brak możności działania i obrony swych praw w toku postępowania. Prowadzi to zatem do uznania, że wyrok wydany w powyższej sprawie dotyczy interesów skarżącego. Oznacza to, iż podnoszone przez skarżącego zarzuty dotyczą w istocie rozbieżności w sposobie oznaczenia strony, nie stanowią zaś o braku zdolności sądowej pozwanej w sprawie VIII GC 138/12. Wniosek ten jest tym bardziej zasadny, że skarżący odbierał korespondencję pod adresem wskazanym w pozwie, mimo że z potwierdzenia odbioru wynikało iż przesyłka kierowana jest do D. (...) M.. Z tego względu nie było podstaw do przyjęcia, aby zaistniała wskazana w pkt 1 skargi okoliczność.

Dalsza analiza treści skargi w powiązaniu z przebiegiem postępowania w sprawie o sygn. VIII GC 138/12 nie pozwala również przyjąć, by okoliczności przytoczone w skardze wyczerpywały pozostałe podstawy wznowienia, w szczególności pozbawienie możności działania wskutek naruszenia przepisów postępowania. Podstawa wznowienia postępowania związana z pozbawieniem strony możności działania powinna być rozumiana podobnie jak przyczyna nieważności określona w art. 379 pkt 5 k.p.c., przy czym dodatkowy warunek stanowi istnienie związku pomiędzy naruszeniem przepisów prawa a pozbawieniem strony możności działania. Skoro wznowienie postępowania ma wyeliminować błędy popełnione w toku postępowania, zakończonego prawomocnym wyrokiem, z uzasadnienia skargi musi wynikać, iż wydane orzeczenie jest skutkiem naruszenia przepisów postępowania.

Nie sposób zaakceptować poglądu przedstawionego przez skarżącą, jakoby doręczenie odpisów pozwu i wyroku zaocznego za pośrednictwem poczty stanowiło naruszenie Rozporządzenia nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007r. dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/2000. Istotnie, powołane rozporządzenie stanowi, iż dokumenty sądowe są przekazywane między jednostkami przekazującymi i przyjmującymi, wyznaczonymi przez państwo członkowskie (art. 4 i następne). Niemniej, powyższy akt prawny przewiduje także inne sposoby przekazywania i doręczania dokumentów sądowych (sekcja 2, rozdział II). Skutki każdego ze sposobu doręczenia przewidzianego w rozporządzeniu są równoważne, nie ma podstaw do ich różnicowania. Art. 14 stanowi, że każde państwo członkowskie może doręczać dokumenty sądowe osobom zamieszkałym w innym państwie członkowskim bezpośrednio drogą pocztową – listem poleconym z potwierdzeniem odbioru lub równoważną przesyłką. Doręczenie obydwóch dokumentów zostało dokonać we wskazany sposób, o czym świadczą potwierdzenia odbioru (k. 130 i 137 akt sprawy o sygn. VIII GC 138/12). Było ono zatem prawidłowe.

Skoro zatem skarżący otrzymał pozew wraz z tłumaczeniem i pouczeniem nie ma podstaw do uznania, aby poprzez doręczenie pozwu w analizowany sposób zostały naruszone przepisy postępowania. Wskazywana przez skarżącego okoliczność nie odpowiada przesłance z art. 401 pkt 2 k.p.c. w postaci pozbawienia możności działania z uwagi na naruszenie przepisów postępowania.

Odnosząc się zaś do kwestii doręczenia odpisu wyroku zaocznego bez tłumaczenia na język niemiecki, Sąd także uznał że okoliczność ta nie wyczerpuje przesłanki z art. 401 pkt 2 k.p.c. Po pierwsze bowiem podnoszone argumenty dotyczą etapu po wydaniu orzeczenia. Z uwagi zaś na powołany powyżej wymóg, aby błędy proceduralne zostały popełnione w toku postępowania zakończonego orzeczeniem, nie można uznać aby sposób doręczenia wyroku miał jakikolwiek wpływ na zapadłe rozstrzygnięcie. Ocena prawidłowości doręczenia pozwanemu odpisu orzeczenia bez tłumaczenia nie może doprowadzić do realizacji postulatów skarżącego. Jak bowiem była mowa wcześniej celem skargi jest eliminacja błędów proceduralnych, mających wpływ na wynik sprawy. Skoro zatem zarzuty w analizowanym zakresie dotyczą etapu po wydanie orzeczenia, pozostają one bez wpływu na jego kształt i badanie czy zaistniały podstawy do jego wydania.

Po wtóre zaś, nie może być mowy w analizowanej sytuacji o pozbawieniu skarżącego możności działania. Nie został on bowiem pozbawiony możliwości obrony. Nie może bowiem umknąć uwadze okoliczność, iż pozwany (skarżący) mógł wywieść sprzeciw do wyroku zaocznego. Od ewentualnego uchybienia terminowi do złożenia sprzeciwu skarżący mógł się uchylić na podstawie art. 19 ust. 4 Rozporządzenia nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007r. Zgodnie z treścią powołanego uregulowania w przypadku gdy konieczne było przekazanie do doręczenia w innym państwie członkowskim pozwu lub równoważnego dokumentu, a przeciw pozwanemu, który nie wdał się w spór, wydano orzeczenie, sędzia może zwolnić pozwanego od skutku upływu terminu odwołania, jeżeli pozwany nie z własnej winy nie zapoznał się z dokumentem w czasie umożliwiającym mu podjęcie obrony lub nie dowiedział się o orzeczeniu w czasie umożliwiającym mu złożenie odwołania, oraz środki pozwanego nie wydają się bezpodstawne (…). Jak słusznie zauważa zatem przeciwnik skargi w odpowiedzi na skargę, w razie wykazania że pozwany nie miał możliwości zapoznania się z dokumentem, po uzyskaniu jego tłumaczenia uzasadnione byłoby wystąpieniem z wnioskiem w oparciu o przepis art. 19 ust. 4 analizowanego rozporządzenia. Przewidziana w tym przepisie procedura umożliwiała skarżącemu podjęcie czynności mających na celu skuteczne złożenie sprzeciwu od wyroku zaocznego, nawet w sytuacji gdy otrzymał on wyrok w obcym, niezrozumiałym dla siebie języku.

Nie wyczerpują wskazanej podstawy wznowienia również okoliczności dotyczące braku pouczenia o treści art. 207 §5 i 6 k.p.c. oraz błędnego zastosowania przez Sąd art. 479 ¹⁸ § 2 k.p.c. Po pierwsze zauważyć należy, że skarżący nie wskazał w jaki sposób błędne pouczenie czy zastosowanie nieobowiązującego w jego ocenie przepisu przełożyło się na fakt pozbawienia możności obrony. Sąd nie ma zaś obowiązku poszukiwania ewentualnych przyczyn uzasadniających żądanie wznowienia postępowania; jego kognicja przy rozpoznaniu skargi ogranicza się do zbadania, czy podane przez skarżącego okoliczności mieszczą się w podanej podstawie i ewentualnie, czy rzeczywiście istnieją. Nawet stwierdzenie, że zastosowanie powyższych przepisów było nieprawidłowe nie uzasadnia do przystąpienia do merytorycznego rozpoznania skargi, skoro skarżący z faktu tego nie wywodzi i nie uzasadnia faktu pozbawienia możliwości działania w procesie.

Po wtóre zaś, nie ma podstaw do przyjęcia aby zarzuty skarżącego w analizowanym zakresie były zasadne. Pozew w sprawie zarejestrowanej pod sygn. akt VIII GC 138/12 został wniesiony w dniu 27 kwietnia 2012r. (koperta k. 40 akt o sygn. VIII GC 138/12), a zatem przed wejściem w życie ustawy z dnia 16 września 2011r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz.1381). Ustawa ta weszła w życie w zdecydowanej części z dniem 3 maja 2012r. i na jej mocy uchylony został Dział IVa Postępowanie w sprawach gospodarczych, w tym art. 479 ^{( 18 )}k.p.c. Zgodnie z art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy przepisy niniejszej ustawy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie, z zastrzeżeniem ust. 2-7. Art. 479 ^{( 18 )}k.p.c. nie został wskazany w żadnym z tych ustępów. Mając zatem na uwadze okoliczność, iż pozew został wniesiony skutecznie przed dniem 3 maja 2012r., art. 479 ^{( 18 )}k.p.c. znajdował zastosowanie w sprawie wszczętej na jego podstawie.

Podobnie należy odnieść się do kwestii pouczenia pozwanego o treści art. 207 § 5 i 6 k.p.c. Przepisy powyższe zostały dodane ustawą z dnia 16 września 2012r., a zatem nie znajdowały zastosowania w postępowaniu wszczętym przed dniem 3 maja 2012r.

Reasumując należało dojść do przekonania, że skarga o wznowienie postępowania nie została oparta na ustawowej podstawie. Stąd, mając na względzie brzmienie art. 410 §1 k.p.c., skarga podlegała odrzuceniu.

W punkcie II postanowienia, na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 406 k.p.c. Sąd orzekł o kosztach postępowania. Mając na uwadze fakt, że skarga nie została uwzględniona, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu kosztami postępowania poniesionymi przez przeciwnika skargi, obciążony został w całości skarżący. Przyznana na rzecz przeciwnika skargi kwota 3.600 zł stanowi równowartość wynagrodzenia pełnomocnika, ustaloną na podstawie §6 pkt 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. jedn. Dz. U. 2013 rok, poz. 461).