Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: stażysta Sylwia Wardzała

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2016 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania S. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 22 lipca 2015 roku nr (...)

w sprawie S. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się S. S. prawo do emerytury od dnia (...)

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz odwołującego się S. S. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 852/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 15 stycznia 2016 r.

Decyzją z dnia 22 lipca 2015 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił S. S. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a jedynie 13 lat, 10 miesięcy i 28 dni takiej pracy.

Decyzję tę zaskarżył S. S., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że legitymuje się co najmniej
15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ w takim charakterze pracował od 1 lutego 1981 r. do 30 czerwca 1984 r. w Zakładach (...) w P. jako operator żurawi wieżowych oraz od 5 października 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. w (...) Sp. z o.o. w T. jako operator. Odnośnie z pierwszego wymienionych okresów zatrudnienia ubezpieczony podał, że w (...) został zatrudniony z dniem
30 września 1977 r. na stanowisku ślusarza, ale po uzyskaniu uprawnień operatora żurawi wieżowych, począwszy od 1 lutego 1981 r. pracował tylko w takim charakterze. Wskazał też, że od 19 listopada 1975 r. do 13 listopada 1976 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K. w charakterze robotnika budowlanego. Pozostałe wymienione przez ubezpieczonego w odwołaniu okresy zatrudnienia, przypadające do końca 1998 r., zostały uwzględnione przez organ rentowy
w stażu pracy w szczególnych warunkach. Okres zaś pracy od 17 maja 1999 r. do 20 grudnia 2003 r. w Firmie Budowlanej (...) w M. na stanowisku operatora koparki przypada po 1998 r. i nie jest brany pod uwagę przy ustalaniu stażu pracy w szczególnych warunkach na potrzeby postępowania dotyczącego prawa do tzw. wcześniejszej emerytury. Do odwołania ubezpieczony dołączył między innymi poświadczone za zgodność z oryginałem kserokopie: świadectwa pracy z dnia 24 grudnia 1998 r. z okresu zatrudnienia od
5 października 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. w (...) Sp. z o.o.
w T. (k. 13), odpisu świadectwa pracy z dnia 29 czerwca 1984 r. z okresu zatrudnienia w Zakładach (...)
w P. (k. 19), angaży z dnia: 27 lutego 1981 r. i 19 października 1983 r.
(k. 18) oraz zaświadczenia potwierdzającego jego zatrudnienie od 19 listopada 1975 r. do
13 listopada 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...)- K. (...) Huty (...) (k. 20). Na rozprawie w dniu 15 stycznia 2016 r. profesjonalny pełnomocnik odwołującego wniósł o zasądzenia na rzecz swojego klienta od strony przeciwnej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniósł, że za sporny okres zatrudnienia od 30 września 1977 r. do 30 czerwca 1984 r.
w (...) w P. na stanowisku ślusarza i operatora odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący S. S., urodzony
(...)w dniu (...) osiągnął 60 lat życia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował 25- letni okres składkowy i nieskładkowy oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 13 lat, 10 miesięcy i 28 dni z tytułu zatrudnienia od 10 września 1984 r. do 31 lipca 1987 r. (2 lata, 10 miesięcy i 21 dni)
w (...) K. na stanowisku maszynisty żurawi wieżowych, od 18 sierpnia 1987 r. do 30 kwietnia 1991 r. (3 lata, 8 miesięcy i 14 dni) w Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku maszynisty koparki oraz od 27 maja 1991 r. do 30 września 1998 r. (7 lat, 4 miesiące i 5 dni) z wyłączeniem zasiłków chorobowych w A. (...) w K. na stanowisku operatora koparki.

We wniosku z dnia 2 czerwca 2015 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 22 lipca 2015 r. (...) Oddział w T. odmówił S. S. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie jest członkiem OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 19 listopada 1975 r. do 13 listopada 1976 r. odwołujący S. S. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)- K. (...) Huty (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku robotnika budowlanego.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 02.06.1997 r.- k. 8 cz. I akt ZUS,

-

zaświadczenie pracodawcy z dnia 02.06.1997 r.- k. 20,

Od 30 września 1977 r. do 30 czerwca 1984 r. odwołujący pracował w Zakładach (...) w P. w pełnym wymiarze godzin, początkowo na stanowisku ślusarza, zaś po ukończeniu kursu operatora żurawi wieżowych, od 1 lutego 1981 r. na stanowisku operatora żurawi wieżowych w Wydziale (...)

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 29.06.1984 r.- k. 9 cz. I akt ZUS,

-

angaże z dnia: 27.02.1981 r. i 19.10.1983 r.- k. 18,

Zakłady (...)
w P. świadczyły usługi dla przedsiębiorstw zajmujących się budową zakładów pracy i osiedli mieszkaniowych. Zatrudniały około 40 operatorów ciężkich maszyn budowlanych. Byli to operatorzy dźwigów, spychaczy i koparek. Zakłady (...) wypożyczały przedsiębiorstwom ciężki sprzęt budowlany wraz ze swoim operatorem. Pracownicy zatrudnieni w (...) wykonywali pracę na różnych budowach w całym kraju, tj. w K., w C., w P., w S., w O.,
w B., w B., w S., w M. i w K..
Po przyjęciu do pracy w Zakładach (...), odwołujący był ślusarzem
w S.. Pracował tam przy budowie huty metali. Po sześciotygodniowym kursie we W., w dniu 18 listopada 1980 r. uzyskał uprawnienia do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych- żurawi wieżowych do 110 ton w klasie III. Jako operator żurawi wieżowych odwołujący pracował od 1 lutego 1981 r. Samodzielną pracę w tym charakterze rozpoczął na budowie w C.. W spornym okresie świadczył też pracę w P. w magazynie stali. W P. pracował przy budowie hali produkcyjnej na dźwigu żurawiu. Był to dźwig wolnostojący wieżowy. Dźwigiem tym odwołujący przenosił różne elementy przy budowie hali. Pracę świadczył w systemie jednozmianowym
w godzinach od 7:00 do 15:00. Jako operator dźwigu pracował też na budowie w C. w wytwórni konstrukcji. Był to dźwig wieżowy ŻB 80. W ostatnim roku swojego zatrudnienia, odwołujący świadczył pracę w O., gdzie był operatorem żurawia 80. Odwołujący był operatorem żurawi wieżowych stale i w pełnym wymiarze godzin. Pracował tylko na jedną zmianę. Osoba, która posiadała uprawnienia do obsługi ciężkiego sprzętu budowlanego typu żuraw, czy koparka, nie realizowała żadnych innych prac. Od momentu,
w którym odwołujący otrzymał uprawnienia do obsługi ciężkich maszyn budowlanych
i drogowych- żurawi wieżowych, cały czas był operatorem żurawia wieżowego. W ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do wykonywania jakiejkolwiek innej pracy. Otrzymywał mleko, posiłki regeneracyjne i dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

dowód:

-

angaż z dnia 27.02.1981 r.- k. 18,

-

zeznania świadka J. B.- 00:12:37-00:26:40,

-

zeznania świadka J. M.- 00:31:19-00:40:51,

-

zeznania świadka A. J.- 00:01:45-00:11:29,

-

zeznania świadka S. T.- k. 69-70,

-

zeznania odwołującego S. S.- 00:42:53-00:54:15,

W okresie pracy w szczególnych warunkach od 27 maja 1991 r. do 30 września
1998 r. w A. (...) w K., przez okres 35 dni odwołujący pobierał wynagrodzenie chorobowe. Okres ten został wyłączony przez organ rentowy ze stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 28.09.1998 r.- k. 15 cz. I akt ZUS,

Od 5 października 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. odwołujący był zatrudniony
w (...) Sp. z o.o. w T. w pełnym wymiarze godzin na stanowisku operatora.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 24.12.1998 r.- k. 16 cz. I akt ZUS,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków J. B., J. M., A. J. i S. T. oraz słuchanego w charakterze strony S. S., którzy wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczące charakteru i warunków pracy oraz rodzaju czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w P.. Dokonując oceny zeznań tych świadków, Sąd miał na uwadze, że pracowali oni
w delegacjach i w różnych okresach czasu spotykali w pracy odwołującego na poszczególnych budowach, jak również odległość czasową między datą składania zeznań,
a spornym okresem. Podkreślić trzeba, że pomimo tych okoliczności wymienieni wyżej świadkowie potwierdzili, że w Zakładach (...) wnioskodawca był tylko operatorem żurawi wieżowych. Z uwagi na to, że co do tej zasadniczej kwestii zeznania świadków i ubezpieczonego wzajemnie ze sobą korespondowały, a ponadto znalazły potwierdzenie w treści dokumentów w postaci świadectwa pracy z dnia 29 czerwca 1984 r. oraz angaży z dnia: 27 lutego 1981 r. i 19 października 1983 r., Sąd nie miał powodów, aby odmawiać im waloru wiarygodności, w związku z czym w oparciu o te zeznania czynił ustalenia faktyczne.

Sąd nie czynił ustaleń faktycznych w oparciu o zeznania świadka Z. L., ponieważ były one niewiarygodne. Świadek ten w sposób konsekwentny utrzymywał, że w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w P. ubezpieczony był operatorem koparki. Podał też, że nie wie, czy wnioskodawca był operatorem dźwigu wieżowego i chyba nie miał ukończonego kursu operatora żurawi wieżowych. Takiej treści zeznania pozostają
w oczywistej sprzeczności z treścią zeznań świadków J. B., J. M., A. J. i S. T. oraz słuchanego w charakterze strony S. S., którzy zgodnie podnieśli, że w spornym okresie zatrudnienia
w Zakładach (...) ubezpieczony był operatorem żurawi wieżowych oraz z treścią dokumentów w postaci świadectwa pracy z dnia 29 czerwca 1984 r. i angażu z dnia 27 lutego 1981 r. W świadectwie pracy, w części dotyczącej uzyskanych w trakcie zatrudnienia kwalifikacji podano bowiem, że odwołujący ukończył kurs operatora żurawi wieżowych, zaś angażem z dnia 27 lutego 1981 r. powierzono mu z dniem 1 lutego 1981 r. stanowisko operatora dźwigu wieżowego w Wydziale (...).

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2015 r. poz. 748), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli
w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz
2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, posiadał na dzień 1 stycznia 1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie jest członkiem OFE.

Rozstrzygnąć natomiast należało, czy legitymuje się on co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przed organem rentowym wnioskodawca udowodnił okres takiej pracy w wymiarze
13 lat, 10 miesięcy i 28 dni.

Kwestionując zaskarżoną decyzję, wnioskodawca podał, że legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ pracę taką wykonywał od
19 listopada 1975 r. do 13 listopada 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...)
i (...) w K. na stanowisku robotnika budowlanego, od
1 lutego 1981 r. do 30 czerwca 1984 r. w Zakładach (...) w P. na stanowisku operatora żurawi wieżowych oraz od 5 października 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. w (...) Sp. z o.o. w T. na stanowisku operatora. W odwołaniu ubezpieczony wymienił ponadto trzy okresy zatrudnienia, które zostały mu uwzględnione przez ZUS w stażu pracy
w szczególnych warunkach, tj. okres zatrudnienia od 10 września 1984 r. do 31 lipca 1987 r. w (...) K. na stanowisku maszynisty żurawi wieżowych, od 18 sierpnia 1987 r. do 30 kwietnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku maszynisty koparki oraz od 27 maja 1991 r. do 30 września
1998 r. w A. (...) w K. na stanowisku operatora koparki. Wskazał też na okres swojego zatrudnienia od 17 maja 1999 r. do 20 grudnia 2003 r. w Firmie Budowlanej (...) w M. na stanowisku operatora koparki.

Przy ustalaniu prawa do tzw. wcześniejszej emerytury, w stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnia się tylko okresy zatrudnienia przypadające przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dlatego też, rozstrzygając, czy odwołujący spełnia przesłanki niezbędne do przyznania mu tego świadczenia, Sąd nie brał w ogóle pod uwagę okresu pracy od 17 maja 1999 r. do 20 grudnia 2003 r. w Firmie Budowlanej (...) w M..

Sporne pozostawały zatem trzy okresy zatrudnienia ubezpieczonego: od 19 listopada 1975 r. do 13 listopada 1976 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K., od 30 września 1977 r. do 30 czerwca 1984 r. w Zakładach (...) w P. oraz od 5 października 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. w (...) Sp. z o.o. w T..

W pierwszej kolejności zauważyć jednak należało, że organ rentowy z okresu pracy ubezpieczonego w A. (...) w K., który uznał za pracę w szczególnych warunkach, wyłączył okres pobierania przez niego wynagrodzenia chorobowego.
W świadectwie pracy z dnia 28 września 1998 r. podano, że wnioskodawca przez 35 dni otrzymywał wynagrodzenie chorobowe. Takie działanie organu rentowego, zgodnie
z orzecznictwem Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych, było nieuprawnione. Okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa zalicza się bowiem do stażu pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (por. uchwała SN z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03, OSNP 2004/5/87, wyroki SN: z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04, OSNP 2005/22/361
i II UK 215/04, OSNP 2005/22/360, z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, LEX nr 272581,
z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09, OSNP 2011/19-20/260 i z dnia 13 lipca 2011 r.,
I UK 12/11, LEX nr 989126, wyrok SA w Krakowie z dnia 16 maja 2013 r., III AUa 1239/12, LEX nr 1316202).

Doliczenie 35 dni do wykazanego przez odwołującego przed organem rentowym stażu pracy w szczególnych warunkach daje mu 14 lat i 3 dni takiej pracy. Do udowodnienia
15- letniego stażu pracy w szczególnych zabrakło zatem wnioskodawcy jedynie 27 dni.

W oparciu o treść znajdującego się w aktach ZUS świadectwa pracy z dnia 2 czerwca 1997 r. można stwierdzić, że od 19 listopada 1975 r. do 13 listopada 1976 r.
w Przedsiębiorstwie (...) w K. odwołujący pracował w charakterze robotnika budowlanego. Taki charakter pracy ubezpieczonego w tym czasie potwierdza również treść dołączonego przez niego do odwołania zaświadczenia tego pracodawcy z dnia 2 czerwca 1997 r. Z uwagi na to, że praca robotnika budowlanego nie została wymieniona w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie można było uznać jej za pracę w szczególnych warunkach. Zgodnie z obowiązującymi przepisami i utrwalonym orzecznictwem, praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 lutego 2015 r., III AUa 1366/14, Legalis
nr 1241713, wyrok SA w Katowicach z dnia 11 września 2012 r., III AUa 2266/11, Legalis
nr 1067534, wyrok SN z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, Legalis nr 232483).

Odnośnie okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 30 września 1977 r. do 30 czerwca 1984 r. w Zakładach (...) w P., organ rentowy podał, że za okres ten ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie przekreśla możliwości ustalania, że ubezpieczony pracę w takim charakterze rzeczywiście wykonywał. W szczególności wnioskodawca może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że jego praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. Zastosowanie mają zatem art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Świadectwo pracy
w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi tylko domniemanie, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych,
o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS. W sytuacji zatem, kiedy brak wymaganego świadectwa wystawionego przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była realizowana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych
w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. np. wyrok SA w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r., III AUa 3113/08, LEX nr 552003).

W postępowaniu toczącym się przed sądem nie obowiązują ograniczenia wynikające
z przepisów rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe
i zasad wypłaty tych świadczeń. Tym samym fakty, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy mogą być udowadniane za pomocą wszelkich środków dowodowych (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 15 marca 2013 r., III AUa 1582/12, Legalis nr 755583).
W wyroku z dnia 26 maja 2015 r., III AUa 1531/14 (Legalis nr 1349025) Sąd Apelacyjny
w P. podniósł, że na etapie postępowania odwoławczego przed sądem nie obowiązują ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym, które przewidują zamknięty katalog środków dowodowych, służących do potwierdzania okresów zatrudnienia, mających istotne znaczenia dla nabycia praw do tych świadczeń oraz ich wysokości. Zgodnie z art. 473 § 1 k.p.c., stanowiącym przepis szczególny odnoszący się do postępowania dowodowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, dowód z zeznań świadków jest dopuszczalny w zasadzie co do wszystkich faktów spornych lub niemożliwych do udowodnienia za pomocą dowodu z dokumentu, a nawet ponad i przeciwko osnowie dokumentu.

W tej sprawie, celem ustalenia, czy w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w P. odwołujący pracował w szczególnych warunkach, Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków i samego ubezpieczonego. Z uwagi na odległość czasową między dniem składania zeznań przez świadków, a czasokresem, którego dotyczył spór, jak również to, że świadkowie pracowali w delegacjach przez różne okresy czasu i w różnych konfiguracjach spotykali się
w pracy z odwołującym, Sąd oparł się przede wszystkim na treści dokumentów.

Na rozprawie odwołujący okazał do wglądu dokument, zatytułowany: „Uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych”, wydany przez Komisję Egzaminacyjno- Kwalifikacyjną dla maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych nr (...), zawierający poświadczenie uzyskania przez niego uprawnień klasy III do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych- żurawi wieżowych do 110 ton z dniem 18 listopada 1980 r. (nr uprawnień (...)). Koresponduje to z treścią wydanego wnioskodawcy świadectwa pracy z dnia 29 czerwca 1984 r., w którym wyraźnie podano, że
w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) ubezpieczony ukończył kurs operatora żurawi wieżowych. W oparciu o treść angażu z dnia 27 lutego 1981 r. można stwierdzić, że stanowisko operatora dźwigu wieżowego w Wydziale (...)zostało powierzone ubezpieczonemu od dnia 1 lutego 1981 r. Odwołujący przedłożył również kserokopię angażu z dnia 19 października 1983 r., którym powierzono mu z dniem 1 sierpnia 1983 r. stanowisko operatora w Wydziale (...). W oparciu o ten angaż przyjąć należało, że od dnia 1 sierpnia 1983 r. odwołujący nadal był operatorem ciężkiego sprzętu budowlanego.

Dokumenty te, z których jednoznacznie wynika data powierzenia odwołującemu stanowiska operatora żurawi wieżowych, w połączeniu z zeznaniami świadków, które korespondowały z treścią dokumentów i zeznaniami samego ubezpieczonego, pozwoliły na ustalenie, że od 1 lutego 1981 r. i po 1 sierpnia 1983 r., aż do końca zatrudnienia w Zakładach (...), tj. przez okres 3 lat i 5 miesięcy, odwołujący pracował w szczególnych warunkach na stanowisku operatora żurawi wieżowych.

Praca ta wymieniona została w Dziale V, zatytułowanym: „W budownictwie
i przemyśle materiałów budowlanych” w pkt 3 (prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Doliczenie tego okresu zatrudnienia do wykazanego przez ubezpieczonego przed organem rentowym stażu przy w szczególnych warunkach (13 lat, 10 miesięcy i 28 dni), przy uwzględnieniu w nim okresu pobierania wynagrodzenia chorobowego (35 dni), daje mu ponad 15- letni okres takiej pracy.

W takim stanie rzeczy nie było potrzeby rozważania, czy w okresie od 5 października 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. w (...) Sp. z o.o. w T. odwołujący pracował w szczególnych warunkach. Był to zresztą bardzo krótki okres czasu, wynoszący
2 miesiące i 18 dni. W oparciu o treść świadectwa pracy z dnia 24 grudnia 1998 r. z tego okresu zatrudnienia można jednak stwierdzić, że od 5 października 1998 r. do 23 grudnia 1998 r. ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze godzin jako operator. Biorąc pod uwagę charakter zatrudniającego go w tym czasie przedsiębiorstwa uznać należało, że również
w tym okresie czasu wnioskodawca był operatorem ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych.

Zaskarżona decyzja (...) Oddział w T. z dnia 22 lipca 2015 r. nie była więc zasadna. Na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołujący wykazał bowiem co najmniej 15- letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Mając to na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz
art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od (...)., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, wynoszącego w przypadku mężczyzn ubiegających się o tzw. wcześniejszą emeryturę 60 lat (punkt I wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego odwołującego Sąd rozstrzygnął na podstawie
art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania
(punkt II wyroku). Zasądzając na rzecz odwołującego kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, Sąd działał zgodnie z treścią § 12 ust. 2 w związku
z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461). Sąd miał na uwadze niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata
w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Z uwagi na to, że zaskarżona decyzja wydana została przed zmianą § 12 ust. 2 powołanego wyżej rozporządzenia, która weszła
w życie w dniu 1 sierpnia 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1079), Sąd zastosował stawki obowiązujące do tej daty i zasądził na rzecz ubezpieczonego podwójną stawkę minimalną.