Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Ilona Królikiewicz

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku S. K. (1) z udziałem następców prawnych J. K. i R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o emeryturę

na skutek odwołania S. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 15 lutego 2011r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje S. K. (1) prawo do emerytury od dnia 8 listopada 2010r.

Sygn. akt V U 1238/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lutego 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. M.. odmówił wnioskodawcy S. K. (1) prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 21 lutego 2011 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 13 września 2011 roku
w sprawie sygn. akt VU 266/11 oddalił odwołanie S. K. (1). Do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawcy jedynie okres zatrudnienia w Spółdzielczym Gospodarstwie Rolnym w O.w okresie od 1 lipca 1984 roku do 30 kwietnia 1989 roku na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Ten okres łącznie z okresem niekwestionowanym przez ZUS stanowił jedynie 12 lat i 6 miesięcy pracy w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy nie zaliczył do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 maja 1989 roku do 31 grudnia 1997 roku bowiem S. K. (1)był wówczas członkiem SGR w O..

Apelację od powyższego wyroku w dniu 19 października 2011 roku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy.

Sąd Apelacyjny w Łodzi postanowieniem z dnia 12 marca 2012 roku zawiesił postępowanie apelacyjne na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.

Sąd Apelacyjny w Łodzi postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2012 roku podjął zawieszone postępowanie w sprawie w udziałem następców prawnych zmarłego S. J. K., J. W., B. B. i R. K. na podstawie art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c.

Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 25 października 2012 roku w sprawie sygn. akt IIII AUa 752/12, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku wskazał, że Sąd I instancji przyjmując, iż wnioskodawca udowodnił przesłankę 25 lat ogólnego stażu pracy, wobec treści zaskarżonej decyzji, która odmawiała prawa do przedmiotowej emerytury, nie tylko z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach, lecz również z uwagi na brak wymaganego ogólnego stażu pracy, w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia w żaden sposób nie odniósł się do tej przesłanki i nie wyjaśnił jakie okresy z tytułu zatrudnienia wnioskodawcy jeszcze dodatkowo zaliczył do stażu ubezpieczeniowego, poza tym który uznał ZUS.

Sąd Apelacyjny zlecił, aby sąd przy ponownym rozpoznawaniu sprawy uporządkował ogólny staż pracy wnioskodawcy i staż pracy w warunkach szczególnych i w tym celu zobowiązał pełnomocnika wnioskodawcy do wskazania wszelkich spornych okresów składających się na jeden i drugi staż oraz do zgłoszenia wszelkich wniosków dowodowych w tym zakresie.

W piśmie z dnia 4 lutego 2013 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zaliczenie do ogólnego stażu pracy okresu zatrudnienia od:

- od 1 marca 1969 roku do 31 sierpnia 1976 roku w Kółku Rolniczym w Z.,

- od 21 września 1976 roku do 31 października 1983 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B.,

- od 12 grudnia 1983 roku do 30 czerwca 1984 roku Spółdzielni Kółek Rolniczych
w O.,

- od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku w Spółdzielczym Gospodarstwie Rolnym w O.,

- od 22 stycznia 1998 roku do 28 lutego 1999 roku zarejestrowanie w Powiatowym Urzędzie Pracy, a do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 marca 1969 roku do 31 grudnia 1997 roku.

Na rozprawie w dniu 2 lipca 2013 roku pełnomocnik R. K. wskazał, że zgodnie z pismem organu rentowego z dnia 6 lipca 2012 roku poszczególne okresy pracy S. K. (1) w Kółku Rolniczym w Z. z lat 1969-1976 zostały zaliczone do ogólnego stażu pracy.

Sąd Okręgowy po ponownym rozpoznaniu sprawy ustalił, co następuje :

S. K. (1), urodzony w dniu (...), złożył w dniu
22 listopada 2010 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 61-65 w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 15 lutego 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. M.. odmówił wnioskodawcy S. K. (1) prawa do emerytury.

Zdaniem organu wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił łącznie staż pracy wynoszący 18 lat, 4 miesiące i 29 dni.

(okoliczności niesporne, decyzja z dnia 15.02.2011 r. k. 160 w aktach ZUS)

Do stażu pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. uwzględnił następujące okresy zatrudnienia:

- w listopadzie 1971r. – 22 dni,

- w grudniu 1971r. – 12 dni,

- w styczniu 1972r. – 18 dni,

- w lutym 1972r. – 10 dni,

- w marcu 1972r. – 20 dni,

- w kwietniu 1972r. – 16 dni,

- w maja 1972r. – 11 dni,

- w czerwcu 1972r. – 1 dzień,

- w sierpniu 1972r. – 10 dni,

- w październiku 1972r. – 14 dni,

- w listopadzie 1972r. – 18 dni,

- w grudniu 1972r. – 7 dni (tj. ilość faktycznie przepracowanych dni w poszczególnych miesiącach na podstawie poświadczenia z Referatu Ubezpieczeń i Składek Oddział w K.z dnia 8.12.2010r.)

- od 1 czerwca 1973 roku do 31 sierpnia 1976 roku (okres uwzględniony na podstawie zeznań świadków, poświadczenia z dnia 8.12.2010r. oraz legitymacji ubezpieczeniowej),

- od 21 września 1976 roku do 31 października 1983 roku (świadectwo pracy z dnia 31 października 1983 roku),

- od 12 grudnia 1983 roku do 30 czerwca 1984 roku (świadectwo pracy z dnia
15 października 1984 roku),

- od 15 listopada 1991 roku do 31 grudnia 1997 roku (świadectwo pracy z dnia
31 grudnia 1997 roku),

- od 30 stycznia 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku (zaświadczenie z PUP z dnia
23 listopada 2010 roku).

(dowód: pismo ZUS z dnia 6 lipca 2012 r. k. 88, decyzja z dnia 15.02.2011r. k. 160
w aktach ZUS)

Do ogólnego stażu pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. M.. nie uwzględnił okresów :

- od 1 marca 1969 roku do 31 grudnia 1969 roku,

- od 1 kwietnia 1970 roku do 31 stycznia 1971 roku,

- od 1 marca 1971 roku do 31 października 1971 roku,

- od 1 lipca 1972 roku do 31 lipca 1972 roku,

- od 1 września 1972 roku do 30 września 1972 roku,

- od 1 stycznia 1973 roku do 31 maja 1973 roku bowiem zgodnie z poświadczeniem z dnia 8 grudnia 2010 roku w ww. okresach wnioskodawca nie figurował wśród osób zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego przez Kółko Rolnicze w Z.,

- od 1 stycznia 1970 roku do 31 marca 1970 roku,

- od 1 lutego 1971 roku do 28 lutego 1971 roku ponieważ dokumentacja znajdująca się w ZUS nie potwierdza tych dwóch okresów ubezpieczenia (zgodnie z poświadczeniem z dnia 8 grudnia 2010 roku Kółko Rolnicze w Z.nie zgłaszało do ubezpieczenia Społecznego zatrudnionych pracowników),

- od 1 lipca 1984 roku do 14 listopada 1991 roku bowiem świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 1997 roku nie zawiera informacji o ilości przepracowanych dni pracy w poszczególnych latach w Spółdzielczym gospodarstwie rolnym w O..

(dowód: pismo ZUS z dnia 6 lipca 2012 r. k. 88, decyzja z dnia 15.02.2011 r. k. 160
w aktach ZUS)

Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi łącznie 7 lat i 8 miesięcy. Jest to okres zatrudnienia :

- od 21 września 1976 roku do 31 października 1983 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. na stanowisku traktorzysty na podstawie świadectwa pracy z dnia 31 października 1983 roku oraz świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

- od 12 grudnia 1983 roku do 30 czerwca 1984 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w O. na stanowisku traktorzysty na podstawie świadectwa pracy z dnia 15 października 1984 roku oraz świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 20 maja 1983 roku.

(dowód: odpowiedź na odwołanie k. 3-4, pismo ZUS z dnia 6 lipca 2012 r. k. 88, decyzja z dnia 15.02.2011 r. k. 160 w aktach ZUS)

Do okresów pracy w warunkach szczególnych Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. nie uwzględnił okresu zatrudnienia :

- od 1 marca 1969 roku do 31 sierpnia 1976 roku w Kółku Rolniczym w Z. oraz
- od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku w Spółdzielczym Gospodarstwie Rolnym w O., ponieważ ze świadectwa pracy z dnia 31 grudnia 1995 roku wynika, że w ww. okresie S. K. (1) nie był pracownikiem lecz członkiem Spółdzielczego Gospodarstwa Rolnego wynagradzanym według dniówek obrachunkowych.

(dowód: pismo ZUS z dnia 6 lipca 2012 r. k. 88)

W Kółku Rolniczym w Z. ( później w S. ) S. K. (1) pracował w okresie od 1 marca 1969 roku do 31 sierpnia 1976 roku jako traktorzysta. Kółko to założył F. K.. Kółko posiadało dwa ciągniki. W latach 70 -tych, niewiele gospodarstw było zmechanizowanych dlatego zapotrzebowanie na prace przy użyciu ciągników było bardzo duże. Wnioskodawca jako traktorzysta brał udział w pracach polowych i transportowych. W okresie od marca do końca listopada a więc przez 9 miesięcy w skali roku, wnioskodawca pracował nawet przez 12 godzin dziennie. Wykonywał wówczas prace w polu przy orce, siewach, nawożeniu, bronowaniu, zwózce płodów, woził też węgiel, drewno, piasek. Zimą było mniej pracy i polegała ona raczej na przewożeniu traktorem drewna, węgla, piasku czy kamieni oraz na odśnieżaniu. Nie pracował wówczas codziennie i w niepełnym wymiarze czasu pracy, tj przez kilka godzin.

(dowód: zeznania świadka F. K. k. 113verte-114, zeznania J. K. nagranie od minuty 6.31 do 20.01 koperta k. 171 w zw. z nagraniem od minuty 7.50 do minuty 11.30 koperta k. 160, kopia legitymacji k. 5 akt ZUS, potwierdzenie ubezpieczenia k. 121 akt ZUS )

Kółko Rolnicze w Z. ( S.) zostało przejęte następnie przez Spółdzielnię Kółek Rolniczych w B., w której wnioskodawca pracował od 21 września 1976 roku do 31 października 1983 roku również jako traktorzysta.

(dowód: zeznania J. K. nagranie od minuty 6.31 do 20.01 koperta
k. 171 w zw. z nagraniem od minuty 7.50 do minuty 11.30 koperta k. 160)

W okresie od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielczym Gospodarstwie Rolnym w O..

W dniu 31 grudnia 1997 roku wystawiono mu świadectwo pracy, w którym wskazano, że w okresie zatrudnienia tj. od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku wykonywał on pracę traktorzysty i Prezesa Zarządu oraz, że otrzymywał wynagrodzenie według dniówek obrachunkowych tj. 1320 dniówek obr. tj. brutto 5.378,40 złotych.

(dowód: świadectwo pracy k. 85 w aktach ZUS)

Spółdzielcze Gospodarstwo Rolne w O.wystawiło wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych, w którym wskazało, że w okresie od 1 lipca 1984 roku do 27 marca 1994 roku wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace na stanowisku traktorzysty (wykaz A, dział VIII, poz. 3, pkt 1 stanowiący załącznik do zarządzenia Krajowego Związku Rolników Kółek i Organizacji Rolniczych, uchwały Nr 24 zarządu z dnia 14 czerwca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu w jednostkach organizacji Kółek Rolniczych)

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 87 w aktach ZUS)

W Spółdzielczym Gospodarstwie Rolnym w O.wnioskodawca pracował
w okresie od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku. Początkowo wykonywał pracę na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Pismem z dnia 30 kwietnia 1989 roku SGR w O.anulowało z dniem 1 maja 1989 roku z wnioskodawcą spółdzielczą umowę o pracę. Od 1 maja 1989 roku wnioskodawca stał się członkiem spółdzielczego gospodarstwa rolnego zarejestrowanym w rejestrze członków i domowników pod nr 16. W latach 90tych pojawił się ogólny wymóg, by pracownicy Spółdzielni byli jednocześnie jej członkami.

(dowód: świadectwo pracy k. 85, pismo likwidatora SGR k. 93-95, oświadczenie wnioskodawcy k. 140, pismo SGR z dnia 30 kwietnia 1989 roku k. 142 w aktach ZUS oraz umowa o pracę koperta k. 8, zaświadczenie likwidatora koperta k.8, zeznania świadka B. M.k. 150-150verte )

W okresie od 1 lipca 1984 roku do 26 marca 1994 roku wnioskodawca w Spółdzielczym Gospodarstwie Rolnym w O. był pracował jako traktorzysta, a od 27 marca 1994 roku do 31 grudnia 1997 roku pełnił dodatkowo obowiązki prezesa zarządu. Wnioskodawca był tzw. Prezesem pracującym. Jako traktorzysta jak i Prezes jeździł traktorami, spycharkami, koparkami i kombajnami. Brał udział w pracach polowych i transportowych, takich, jak np. oranie, bronowanie, wybieranie torfu, zwożenie siana i innych płodów rolnych. Ponadto uczestniczył w akcjach śnieżnych i robotach budowlanych. Dodatkowo jako prezes wnioskodawca podejmował decyzje w sprawie prac, jakie miały być wykonane, podpisywał dokumenty. W okresie od marca do końca listopada a więc przez 9 miesięcy w skali roku, wnioskodawca pracował nawet przez 12 godzin dziennie. Natomiast zimą pracował w mniejszym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania świadka J. L. k. 24-24verte, zeznania świadka H. P. k. 24verte, zeznania świadka I. S. (1) k. 25, zeznania świadka B. M. k. 150-150verte, zeznania J. K. nagranie od minuty 6.31 do 20.01 koperta k. 171 w zw. z nagraniem od minuty 7.50 do minuty 11.30 koperta k. 160, zeznania wnioskodawcy S. K. (1) k. 26-26verte)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

zważył co następuje :

Odwołanie jest uzasadnione, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2) a także w okresie do 31 grudnia 2012 roku pod dodatkowym warunkiem rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem .

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać
w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracyw szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 25-letni ogólny staż pracy oraz czy ma on 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca w dniu (...)ukończył 60 lat, nie przystąpił także do otwartego funduszu emerytalnego. W dacie złożenia wniosku o emeryturę, wnioskodawca miał także rozwiązany stosunek pracy.

W kwestii ogólnego stażu pracy przypomnieć należy, iż ZUS stanął na stanowisku, że do stażu tego nie można wnioskodawcy zaliczyć w całości okresu zatrudnienia w Kółku Rolniczym w Z.( S.) ( wg organu nie można uwzględnić okresów: od 1 marca 1969 roku do 31 grudnia 1969 roku, od 1 kwietnia 1970 roku do 31 stycznia 1971 roku, od 1 marca 1971 roku do 31 października 1971 roku, od 1 lipca 1972 roku do 31 lipca 1972 roku, od 1 września 1972 roku do 30 września 1972 roku, od 1 stycznia 1973 roku do 31 maja 1973 roku) , gdyż zgodnie z poświadczeniem podlegania ubezpieczeniu z dnia 8.10.2010r. w w/w okresach S. K.nie figurował wśród osób zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego, oraz od 1 stycznia 1970 roku do 31 marca 1970 roku oraz od 1 lutego 1971 roku do 28 lutego 1971 roku ponieważ zgodnie z poświadczeniem podlegania ubezpieczeniu z dnia 8.10.2010r. w w/w okresach Kółko rolnicze nie zgłaszało do ubezpieczenia pracowników.

Ze stanowiskiem tym nie sposób się zgodzić. Jak bowiem wynika z wiarygodnych zeznań w przesłuchanych w sprawie świadków tj. F. K. i J. K. wnioskodawca był pracownikiem Kółka Rolniczego w Z.. Pracował w nim jako traktorzysta przy pracach polowych i transportowych. Brał udział w takich pracach jak oranie, bronowanie, wybieranie torfu, zwożenie siana i innych płodów rolnych, w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 9 miesięcy w ciągu roku, oraz w mniejszym wymiarze w pozostałych miesiącach.

W ocenie Sądu powoływane przez ZUS poświadczenie z Referatu Ubezpieczeń i Składek Oddział w K.z dnia 8.12.2010r.( k.121) nie może mieć w sprawie przesądzającego znaczenia, wobec wiarygodnych i niekwestionowanych zeznań wskazanych wyżej świadków co do pracy wnioskodawcy w całym spornym okresie. Podkreślić należy, iż dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. ( por. wyrok SN z 6.04.2007 r., II UK 185/06, opubl, legalis ).

W ten sam sposób zdaniem Sądu należy odnieść się do zawartego w poświadczeniu wykazu podstaw wymiaru składek za rok 1971, w którym podano m.in., iż w miesiącu czerwcu wnioskodawca jako traktorzysta tylko 1 dzień, co pozostaje w sprzeczności powołanymi wcześniej dowodami.

Odnosząc się natomiast do okresu zatrudnienia w Spółdzielczym Gospodarstwie Rolnym w O., w ocenie Sądu Okręgowego można tutaj wyróżnić dwa okresy tj. okres od 1 lipca 1984 roku do 30 kwietnia 1989 roku i od 1 maja 1989 roku do 31 grudnia 1997 roku. Z dniem 1 maja 1989 roku wnioskodawcy została anulowana spółdzielcza umowa o pracę i od tej daty stał się on członkiem spółdzielni. W ocenie Sądu Okręgowego te dwa okresy pozwalają na zaliczenie ich do ogólnego okresu zatrudnienia.

Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2012 roku (sygn. akt II UK 255/11 , LEX nr 1227191) podleganie ubezpieczeniu społecznemu z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej przed dniem 1 stycznia 1999 r., na podstawie dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 1983 r. Nr 27, poz. 135 ze zm.), może być wykazane na podstawie zeznań świadków. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, iż warunki podlegania ubezpieczeniu społecznemu należy odnieść do art. 1 w związku z art. 2 pkt 3 dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. Z tego aktu prawnego trzeba wynosić, że każdy członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej, który wykonywał pracę na jej rzecz, wykonywał pracę objętą obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Objęcie pracy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych ubezpieczeniem społecznym nie było zastrzeżone innymi warunkami, lecz jednocześnie samo podleganie obowiązkowi ubezpieczenia było niewystarczające do zaliczenia okresu ubezpieczenia z tytułu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej do okresów składkowych. Uwzględniając kontekst systemowy ubezpieczeń społecznych sprzed reformy w 1991 r. trzeba stwierdzić, że wymiar świadczonej pracy miał również wpływ na podleganie ubezpieczeniu społecznemu i wprowadzona w art. 4 dekretu zasada ustalania okresu pracy w spółdzielni wymaganego do uzyskania świadczeń przez uznawanie za dzień pracy 8 godzin pracy, za miesiąc 20 dni i za rok pracy rok obrachunkowy, w którym mężczyzna przepracował w spółdzielni co najmniej 240 dni lub odpowiednio 18 dni w miesiącu i 220 dni w roku, gdy użytkował działkę przyzagrodową lub dostarczał spółdzielni produkty rolne wytworzone w prowadzonym przez siebie gospodarstwie rolnym, poza członkowstwem w spółdzielni, decydowała o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu. Nie można pomijać, że w art. 8 ust. 4 równolegle obowiązującej ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 3, poz. 6 z późn. zm.) zastrzeżono uwzględnianie przy ustalaniu okresów zatrudnienia wymaganych do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej tylko okresów zatrudnienia wykonywanego w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie.

W zakresie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych ówczesne regulacje rzutują obecnie na uwzględnianie okresu pracy w spółdzielni jako okresu składkowego, zważywszy że w art. 195 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wymieniono wśród uchylonych przepisów dekretu z dnia 4 marca 1976 r. jego art. 4, wskazując tylko na art. 1, 2, 3 pkt 3, 5 i 9, ust. 2 pkt 3 i ust. 3, art. 13-16, art. 18-20, art. 22, art. 25, art. 26, art. 28. Ponadto na podstawie art. 194 ustawy emerytalnej zostały utrzymane w mocy przepisy wykonawcze wymienionego dekretu. W tym stanie rzeczy należy przyjąć, że dopiero współcześnie tytułem ubezpieczenia społecznego jest członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej bez dodatkowych warunków (por. art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Stosowanie przeliczników dniówek obrachunkowych na okresy ubezpieczenia społecznego uzasadnione było ze względu na różnicę między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy a pracą świadczoną w ramach stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 142/04, OSNP 2005 Nr 17, poz. 272 i z dnia 5 czerwca 1968 r., I PR 183/68, niepublikowany). Stosowanie przepisów o ubezpieczeniu społecznym musiało uwzględniać swoisty stosunek prawny, odmienny zarówno od pracowniczego, jak i od spółdzielczego stosunku pracy, w którym pozostawali członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, opierający się na prawie i obowiązku każdego zdolnego do pracy członka spółdzielni do wykonywania pracy w spółdzielni w zakresie ustalonym przez statut lub uchwałę walnego zgromadzenia (art. 113 ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach, Dz. U. z 1961 r. Nr 12, poz. 61) oraz przyjmowania za podstawę obliczania wkładu pracy członków dniówki obrachunkowej (art. 116 ustawy o spółdzielniach i ich związkach).

Aktualny jest pogląd Sądu Najwyższego, że w stosunku do członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej istotne dla zaliczenia roku pracy do okresu zatrudnienia wymaganego do uzyskania renty inwalidzkiej lub emerytury jest przepracowanie w tym roku wymaganej ilości dniówek obrachunkowych, a nie faktyczny okres pozostawania w ubezpieczeniu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1979 r., II UR 7/79, Nowe Prawo 1981 nr 6, s. 87, z dnia 12 maja 1999 r., II UKN 624/98, OSNAPiUS 2000 Nr 14, poz. 556 i z dnia 1 września 2010 r., II UK 80/10, niepublikowany).

Jak wynika z wiarygodnych w tym zakresie zeznań świadków J. L., H. P., I. S. (2), B. M., J. K., F. K. i samego wnioskodawcy, S. K. (1) w okresie od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku pracował w okresie od marca do końca listopada każdego roku pełnym wymiarze czasu pracy ( co najmniej 8 godzin dziennie) jako traktorzysta a zatem wymiar ten przekraczał określony ustawą wymóg ilościowy dniówek obrachunkowych.

Reasumując tę cześć rozważań, należy uwzględnić do ogólnego stażu pracy wnioskodawcy także okresy:

- od dnia 1 marca 1969 roku do 31 sierpnia 1976 roku , w którym wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres 9 miesięcy w skali roku, świadczył pracę traktorzysty na rzecz Kółka Rolniczego w Z. (5 lat i 9 miesięcy - po 9 miesięcy w latach 1969-1975 i 6 miesięcy w 1976 roku = 69 miesięcy) oraz

- od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku, w którym wnioskodawca świadczył pracę traktorzysty jako pracownik a następnie członek na rzecz Spółdzielczego Gospodarstwa Rolnego w O. (10 lat i 1 miesiąc - po 9 miesięcy w latach 1985-1997 i 4 miesiące w 1984 roku = 121 miesięcy).

Okres uznany przez Sąd Okręgowy stanowi łącznie ponad 15 lat i razem z okresem uznanym przez ZUS tj. 18 lat, 4 miesiące i 29 dni, przekracza wymagane ustawą 25 lat ogólnego stażu zatrudnienia.

Odnosząc się natomiast do zarzutu braku udowodnienia przez S. K. (1) wymaganego okresu pracy 15 lat w warunkach szczególnych, wskazać należy, iż ZUS twierdził, że do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych wnioskodawcy nie można zaliczyć okresów zatrudnienia od 1 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1997 roku, albowiem w okresie tym wnioskodawca był członkiem Spółdzielczego Gospodarstwa Rolnego w O., zaś zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przepisy tegoż rozporządzenia stosuje się jedynie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stanowisko to częściowo należy zaakceptować.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony uznać należy pogląd, że praca członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną nie jest pracą w warunkach szczególnych w świetle art. 32, 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2009 roku, I UK 186/09, LEX nr 577810 i z dnia 21 października 2009 roku, I UK 115/09, LEX nr 558571, a także wyrok NSA w Łodzi z dnia 20 marca 2003 roku, II SA/Łd 2276/01, Pr. Pracy 2003/9/42).

W oparciu o dokumenty w postaci umowy o pracę zawartej z (...) w O. w dniu 1 lipca 1984 roku oraz pisma (...) w O. z dnia 30 kwietnia 1989 roku Sąd ustalił, że wnioskodawca w okresie od 1 lipca 1984 roku do 30 kwietnia 1989 roku wykonywał pracę na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Członkiem spółdzielczego gospodarstwa rolnego wnioskodawca stał się od 1 maja 1989 roku. Wówczas anulowano z nim spółdzielczą umowę o pracę. Członkiem spółdzielczego gospodarstwa rolnego wnioskodawca był do końca zatrudnienia, tj. do dnia 31 grudnia 1997 roku.

W ocenie Sądu zatrudnienie na podstawie spółdzielczej umowy o pracę jest zatrudnieniem pracowniczym w rozumieniu art. 2 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS odwołując się w art. 32 do definicji pracownika, nie zawiera definicji legalnej tego pojęcia. W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, a więc stosownie do art. 2 k.p. osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Z uwagi na powyższe ustalenia zasadne jest przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał w okresie od 1 lipca 1984 roku do 30 kwietnia 1989 roku (tj. w okresie, gdy był zatrudniony w SGR jako pracownik na podstawie umowy o pracę) na stanowisku traktorzysty prace w warunkach szczególnych, o jakich mowa w Wykazie A Dziale VIII, poz. 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, tj. prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Okres tej pracy wynosił 3 lata i 9 miesięcy (po 9 miesięcy w latach 1985-1988 i 5 miesięcy w roku 1984 i 4 miesiące w roku 1989 = 45 miesięcy).

Nie ma natomiast podstaw do zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 maja 1989 roku do 31 grudnia 1997 roku. W okresie tym wnioskodawca był bowiem członkiem Spółdzielczego Gospodarstwa Rolnego w O. a jak to już wskazano wyżej, praca członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną nie jest pracą w warunkach szczególnych w świetle art. 32, 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Do okresu pracy w warunkach szczególnych w ocenie Sądu Okręgowego w świetle wiarygodnych zeznań F. K. i J. K. należy również zaliczyć okres zatrudnienia w Kółku Rolniczym w Z. od 1 marca 1969 roku do 31 sierpnia 1976 roku w wymiarze 5 lat i 9 miesięcy ( po 9 miesięcy w latach 1969-1975 i 6 miesięcy w 1976 roku = 69 miesięcy). Prace jakie wówczas wykonywał wnioskodawca to również prace traktorzysty o jakich mowa w Wykazie A Dziale VIII, poz. 3 do ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

Biorąc powyższe pod uwagę uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca wykazał, iż spełnił przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat (5 lat i 9 miesięcy + 3 lata i 9 miesięcy + 7 lat i 8 miesięcy) . Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że spełnia on wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 i art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Tym samym, uznając wniesione odwołanie za zasadne Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i przyznał wnioskodawcy prawo do świadczenia emerytalnego poczynając od dnia (...)tj. od ukończenia przez S. K. (1)60 lat.