Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 54/15
POSTANOWIENIE
Dnia 11 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Wojciech Katner
w sprawie z wniosku Spółdzielni Mieszkaniowej Budowy Domów Jednorodzinnych
„W.” w K. w likwidacji
przy uczestnictwie D. A. i innych
o zniesienie współwłasności,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 czerwca 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej uczestniczki M. Z., skargi kasacyjnej uczestników J. S. i
R. S., skargi kasacyjnej uczestników T. C. i Z. C. oraz skargi kasacyjnej uczestnika
J. K.
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 24 września 2013 r.,
1) odmawia przyjęcia do rozpoznania skarg kasacyjnych
uczestników: M. Z., J. S. i R. S., T. C. i Z. C. oraz J. K.,
2) uznaje, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty
związane ze swoim udziałem w sprawie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 2 marca 2012 r. Sąd Rejonowy w K., na wniosek
Spółdzielni Mieszkaniowej Budowy Domków Jednorodzinnych „W.” w K. w
likwidacji, przy udziale wymienionych w postanowieniu 330 uczestników
postępowania zniósł współwłasność, zgodnie z mapą opracowaną przez biegłego
sądowego, przyjętą do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
przyznając w pkt I do VIII wskazanym uczestnikom szczegółowo opisane działki, w
dalszych punktach od IX do XXXIX zasądził na rzecz poszczególnych uczestników
od innych uczestników szczegółowo wskazane kwoty, w punktach XL do LXXIV
nakazał wskazanym współwłaścicielom wydania pozostałym spośród nich części
działek wskazanych i oznaczonych na planie identyfikacji przedmiotu sporu
sporządzonego przez biegłego, w pkt LXXV zasądził od T. C. i Z. C. solidarnie na
rzecz wnioskodawczyni kwotę 30 038,10 złotych z ustawowymi odsetkami, w pkt
LXXVI oddalił dalej idące wobec nich roszczenie o zapłatę, w punktach LXXVII do
LXXX zasądził na rzecz wnioskodawczyni od uczestników szczegółowo
wymienione kwoty z odsetkami, w pkt LXXXI umorzył postępowanie w opisanej w
tym punkcie sprawie w pozostałej części, w pkt LXXXII oddalił zgłoszone przez
uczestnika J. K. roszczenia przeciwko A. W. o zapłatę i wydanie nieruchomości, w
pkt LXXXIII umorzył postępowanie w opisanych szczegółowo sprawach, a w pkt
LXXXIV stwierdził, ze wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania
związane z ich udziałem w sprawie. Rozstrzygając o zniesieniu współwłasności
Sąd oparł się na zasadzie zawartej w art. 211 k.c. i w uzasadnieniu szczegółowo
wskazał na ustalenia faktyczne i obszernie wyjaśnił motywy rozstrzygnięcia.
3
W wyniku rozpoznania apelacji wniesionych do odpowiednich części
postanowienia Sądu pierwszej instancji przez uczestników T. i Z. małżonków C.,
uczestnika J. K., uczestników J. S. i R. S., uczestników M. B. i K. B. i uczestników
E. B., S. B., B. K.-B. i R. B., D. C., J. D.-K., M. Z. oraz J. M. – Sąd Okręgowy
postanowieniem z dnia 24 września 2013 r. zmienił częściowo zaskarżone
postanowienie Sądu Rejonowego w punktach I.64, II.20, IV.11, IX, LXXV, XL, XLIII,
XLIV, XLIX, LI, LII, uchylił punkty XLI, XLII, L, LX oraz punktom od XLI do LXXXIV
nadał odpowiednio kolejne oznaczenie; oddalił wszystkie apelacje w pozostałej
części, a koszty postępowania odwoławczego zniósł wzajemnie między
uczestnikami.
Skargi kasacyjne od postanowienia Sądu Okręgowego wnieśli J. S. i R. S.,
M. Z., Z. C. oraz J. K.
W skardze kasacyjnej J. S. i R. S. zarzucone zostało Sądowi Okręgowemu
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 206 w związku z art. 197 k.c. oraz art. 21 i
64 Konstytucji przez ich niewłaściwą wykładnię; art. 206 k.c. w związku z art. 624
k.p.c. oraz art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 3 Konstytucji przez ich nienależytą wykładnię;
art. 211 w związku z art. 212 § 2 k.c. w związku z art. 623 k.p.c. przez ich
niewłaściwe zastosowanie; art. 5 w związku z art. 212 k.c. i art. 623 k.p.c. przez ich
niezastosowanie oraz art. 212 § 3 k.c. przez jego niezastosowanie. Naruszenie
przepisów postępowania dotyczy art. 317 § 1 i art. 318 § 1 w związku z art. 391 § 1
i art. 13 § 2 k.p.c.; art. 382 i art. 391 § 1 w związku z art. 244 § 1, art. 278 i art. 13 §
2 k.p.c. oraz art. 156 ust. 4 ustawy o gospodarce gruntami; art. 379 pkt 5 w związku
z art. 382, art. 224, art. 391 § 1 i art. 13 § 2 k.p.c. Z ostrożności procesowej
zarzucone zostało również naruszenie art. 316 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
oraz art. 156 ust. 3 ustawy o gospodarce gruntami, a także art. 378 § 1 w związku z
art. 382, art. 385 i art. 13 § 2 k.p.c. Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie
uchylenie orzeczeń Sądów pierwszej i drugiej instancji z przekazaniem sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji wraz z rozstrzygnięciem o
kosztach postępowania.
4
W odpowiedzi na skargę kasacyjną uczestników R. S. i J. S. uczestnicy T. i
Z. małżonkowie C. wnieśli o przyjęcie skargi do rozpoznania i jej uwzględnienie w
sposób zawarty w treści i we wnioskach skargi.
W skardze kasacyjnej M. Z. zostało zarzucone Sądowi Okręgowemu
naruszenie w zaskarżonym postanowieniu tych samych przepisów prawa
materialnego i procesowego, które zostały przedstawione według skargi J. i R. S.
Zostały także sformułowane tożsame wnioski.
W skardze kasacyjnej Z. C. i T. C. zarzucili Sądowi Okręgowemu naruszenie
przepisów postępowania, tj. art. 378 § 1 i art. 382 w związku z art. 233 § 1 i art. 227
k.p.c.; art. 378 § 1 i art. 382 k.p.c.; art. 328 § 2 k.p.c.; art. 233 § 1 w związku z art.
278 § 1 k.p.c.; art. 391 § 1 w związku z art. 316 § 1 k.p.c.; art. 233 § 1 w związku z
art. 278 § 1 k.p.c. oraz art. 385 w związku z art. 233 § 1 k.p.c. Naruszenie
przepisów prawa materialnego dotyczy art. 212 § 1 k.c. przez zasądzenie dopłat w
sytuacji, gdy udział posiadany w nieruchomościach przewyższa powierzchnię
rzeczywiście zajmowaną w postaci działki siedliskowej i udziału w
nieruchomościach stanowiących drogi i infrastrukturę, które to naruszenie przepisu
prawa materialnego jest konsekwencją błędów w procedowaniu przez Sąd drugiej
instancji. Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w części, tj.
w zakresie pkt 1 ppkt 5 („w punkcie LXXV…”) oraz w pkt 2, a także uchylenie
poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na powyższą skargę uczestniczka B. I. wniosła o przyjęcie tej
skargi kasacyjnej i jej uwzględnienie w sposób wnioskowany przez skarżących.
W skardze kasacyjnej uczestnik J. K., zaskarżając postanowienie Sądu
Okręgowego w zakresie punktu 2 zarzucił temu Sądowi naruszenie prawa
materialnego, tj. art. 207, art. 226 § 1, art. 405 oraz art. 5 k.c. poprzez ich błędna
wykładnię i niezastosowanie. Naruszenie przepisów postępowania dotyczy art. 618
§ 1 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie. Skarżący wniósł o zmianę
zaskarżonej części postanowienia poprzez zasądzenie na rzecz uczestnika od
byłych współwłaścicieli kwoty 245 745 złotych z tytułu zwrotu poniesionych przez
niego nakładów na rzecz wspólną lub uchylenie zaskarżonej części postanowienia
5
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także zasądzenie kosztów
postępowania.
W odpowiedzi na powyższą skargę uczestniczka A. W. wniosła o odmowę
przyjęcia tej skargi kasacyjnej, ewentualnie o jej oddalenie i zasądzenie od
uczestnika J. K. kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniesione skargi kasacyjne nie mogły zostać przyjęte do rozpoznania ze
względu na to, że żadna z nich nie spełnia przesłanek określonych w art. 3989
§ 1
k.p.c.
Odnosząc się kolejno do tych skarg według daty ich wpływu stwierdzić
należy, że niemal identycznie brzmiące skargi pełnomocnika uczestników M. Z.
oraz J. S. i R. S., mimo swej obszerności nie zawierają prawidłowego uzasadnienia
wniosków o przyjęcie skarg do rozpoznania, zgodnie z wymaganiem art. 3984
§ 2
k.p.c. Zawierają natomiast same wnioski o przyjęcie skarg do rozpoznania, mając w
obu skargach tę samą treść oraz pewne ślady uzasadnienia wniosku w części
motywów dotyczących podstaw kasacyjnych. Należy zatem odnieść się do
zasadności wniosków, czyniąc to łącznie wobec obu skarg.
Skarżący wnoszą o przyjęcie skargi do rozpoznania powołując art. 3989
§ 1
pkt 1 k.p.c., ze względu na występujące w sprawie istotne zagadnienie prawne,
wymagające wykładni, następnie wskazują art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. z uwagi na
potrzebę, ich zdaniem wykładni przepisów prawnych budzących wątpliwości
i wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, a ponadto z powołaniem się
na art. 3989
§ 1 pkt 3 i 4 k.p.c. uważają skargę za oczywiście uzasadnioną
z przesłankami prowadzącymi do nieważności postępowania.
Przechodząc do zagadnienia prawnego, to jest ono złożone z trzech
odrębnych pytań, odnoszących się do trzech różnych kwestii. Pierwsza dotyczy
fikcji prawnej, jaką może przyjąć sąd dokonując modyfikacji wielkości udziałów we
współwłasności dzielonych nieruchomości wspólnych w stosunku do stanu
ujawnionego w księgach wieczystych, co ingeruje w prawo własności i narusza art.
21 i art. 64 Konstytucji. Druga kwestia odnosi się do wydanych postanowień
częściowych, w których pytanie jest o to, czy związanie w dalszym postępowaniu
6
jest tylko sentencją, czy także treścią uzasadnienia. Trzecia kwestia dotyczy
w ogólności potrzeby wykładni art. 624 k.p.c. w związku z art. 206 k.c. w sprawie
„interpretacji obszaru podmiotowego normy art. 624 k.p.c.”, co zostało obszerniej
wyjaśnione, jako obejmowanie sytuacji, w której posiadaczem samoistnym rzeczy
jest podmiot, który wcześniej był współwłaścicielem, a w drodze orzeczenia
w przedmiocie zniesienia współwłasności nadal nim pozostaje, zmianie zaś ulega
wartość liczbowa udziału, czy też jedynie sytuacji, w których faktyczny władający
rzeczą przestał być właścicielem lub współwłaścicielem tej rzeczy. Jak tłumaczą
skarżący, odpowiedzieć należy, czy możliwe jest na gruncie analizowanego
przepisu nakazanie współwłaścicielowi wydania rzeczy innym współwłaścicielom,
a jeśli nie, to czy art. 624 k.p.c. uprawnia w ogóle do zobowiązania
współwłaściciela do dopuszczenia do posiadania innych współwłaścicieli.
Jak widać z przytoczonych pytań, skarżący oczekują od Sądu Najwyższego
w następstwie rozpoznania skargi kasacyjnej odpowiedzi albo na ogólne kwestie
prawne, na które odpowiedź znajduje się w opracowaniach doktrynalnych oraz
w już istniejącym orzecznictwie albo jest ona w uzasadnieniu zaskarżonego
orzeczenia. W poważnym stopniu pod pozorem wątpliwości prawnych kwestionują
ustalenia faktyczne dokonane na podstawie przeprowadzonego postępowania
dowodowego. Problemy takie nie mogą natomiast być podstawą skargi kasacyjnej
(art. 3983
§ 3 i art. 39813
§ 2 k.p.c.). Kwestionują nawet metodę podziału, przyjętą
w prawomocnym postanowieniu wstępnym, przenosząc to na wątpliwe ich zdaniem
zagadnienie prawne, dawno rozstrzygnięte co do związania sentencją orzeczenia
a nie samym uzasadnieniem, jednak z podkreśleniem wagi uzasadnienia dla
wyjaśnienia treści sentencji, jeśli to w danej sprawie okazuje się konieczne.
Skarżący uważają się za osoby skrzywdzone wydanym prawomocnym
postanowieniem Sądu drugiej, a wcześniej – pierwszej instancji. Jednakże
uzasadnienia obu Sądów, a na obecnym etapie postępowania - w szczególności
Sądu Okręgowego jest staranne i wnikliwe, poprzez rozstrzygnięcie zmierzające
znieść współwłasność z korzyścią dla wszystkich uczestników w sposób, jaki jest
możliwy. Jeżeli jednak od początku inwestycji stan prawny nieruchomości był
7
nieuregulowany albo wadliwie uregulowany, a zarówno wnioskodawczyni, inne
Spółdzielnie występujące w sprawie oraz sami uczestnicy, których jest kilkuset i nie
przykładali oni wszyscy razem dostatecznej wagi do dokonania tej regulacji, to na
obecnym etapie znoszenia współwłasności nie uda się zaspokoić oczekiwań ich
wszystkich. Zawsze pozostaną osoby niezadowolone z ostatecznego podziału,
zwłaszcza jeśli przyjęty jest jako zasada podział w naturze, co w ustalonych
okolicznościach sprawy było słuszne. Nie oznacza to, aby zostały popełnione takie
błędy, których naprawienia można dokonać przez odpowiedzenie na wieloczłonowe
zagadnienie prawne, dalekie od precyzyjnego przedstawienia. Sąd Najwyższy nie
jest natomiast trzecią instancją sądową wobec prawomocnego orzeczenia Sądu
Okręgowego, a zajęcie się przedłożonym zagadnieniem prawnym musi służyć
rozstrzygnięciu konkretnej sprawy oraz przyczynić się do rozwoju prawa, dając
w ten sposób wyraz publicznoprawnemu znaczeniu skargi kasacyjnej
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 grudnia 2008 r., III CZP 179/08,
nie publ.; z dnia 7 października 2010 r., I CSK 189/10, nie publ.; z dnia 23 marca
2012 r., II PK 2/12, nie publ.; z dnia 18 września 2012 r., II CSK 180/12, nie publ.;
z dnia 21 maja 2013 r., IV CSK 53/13, nie publ. i z dnia 11 lutego 2015 r., V CSK
413/14, nie publ.).
Ze sposobu sformułowania zagadnienia prawnego przez skarżących wynika,
że odpowiedź na nie nie doprowadzi do rozstrzygnięcia zarzutów zgłoszonych
przez skarżących wobec zaskarżonego postanowienia. Jak przyznają skarżący,
konsekwencją wniosku i następnie rozpoznania skargi kasacyjnej miałoby być
wzruszenie całego postanowienia Sądu drugiej instancji, a więc w rezultacie
prawomocnego orzeczenia o zniesieniu współwłasności także wobec ponad trzystu
osób, które nie zaskarżyły tego orzeczenia skargą kasacyjną. Byłoby to zasadne
tylko wtedy i to potwierdza przytoczone przez skarżących orzecznictwo Sądu
Najwyższego, gdyby z uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej
wynikało, że przedstawione zagadnienie prawne jest takiej wagi, iż od odpowiedzi
na nie zależy utrzymanie w mocy sposobu dokonanego zniesienia współwłasności
i prawidłowości rozliczeń między współwłaścicielami. Tak jednak nie jest, wniosek
w zakresie art. 3989
§ 1 k.p.c. nie ma wystarczającego uzasadnienia, a przytoczone
przez skarżących w uzasadnieniu podstaw skargi orzecznictwo Sądu Najwyższego,
8
zamiast ukazywać naturę poruszanego zagadnienia prawnego służy wybiórczo do
poparcia stanowiska dogodnego dla skarżących.
Jeszcze wyraźniej to widać w tej części wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania, która dotyczy potrzeby wykładni przepisów budzących
poważne wątpliwości i wywołujących rozbieżności w orzecznictwie. Po nie dość
klarownym wstępie złożonym głównie z kilku pytań skarżący ujawniają, że chodzi
o wykładnię art. 211 i art. 212 § 2 k.c. w związku z art. 623 k.p.c., następnie art. 624
k.p.c. w związku z art. 206 k.c. oraz art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 3 Konstytucji,
wreszcie – wykładni art. 5 k.c. w związku z art. 212 k.c. i art. 623 k.p.c. W tej
ostatniej kwestii wątpliwość interpretacyjna sprowadza się do pytania o to, czy sąd
może odstąpić od zasądzenia spłat i dopłat. W uzasadnieniu podstaw skargi jest to
wytłumaczone potrzebą uwzględnienia przy znoszeniu współwłasności interesu
społeczno-gospodarczego, wymagającego w związku z ustalonym stanem
faktycznym zbadania, czy przyznanie spłat i dopłat nie godzi w zasady współżycia
społecznego i nie prowadzi do bezpodstawnego zubożenia lub wzbogacenia
uczestnika. Pytaniu temu nie towarzyszy żadna analiza ani orzecznictwa, ani
doktryny, która wskazywałaby na wątpliwości lub rozbieżności w orzecznictwie co
do tej dosyć oczywistej kwestii. Nie jest także wyjaśnione, czego miałaby dotyczyć
wykładnia art. 5 k.c. w tym wypadku, bo to że przepis ten może mieć zastosowanie
przy znoszeniu współwłasności jest oczywiste i nie wymaga ani dodatkowego
wyjaśniania , ani ujednolicania stanu orzecznictwa w tym zakresie.
Podobnie się sprawa przedstawia z pozostałymi wątpliwościami
interpretacyjnymi, które poza ich wygłoszeniem nie zostały poparte żadnymi
rozbieżnymi poglądami z piśmiennictwa lub orzecznictwa sądowego.
W najmniejszym stopniu nie zostało wykazane spełnienie przesłanek określonych
w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Przechodząc do wniosku o przyjęcie skargi, odwołującego się do oczywistej
jej zasadności stwierdzić należy, że skarżący uzasadnili go twierdząc, że „sąd
naruszył w sposób oczywisty pozostałe powołane przepisy” i zachodzą przesłanki
nieważności postępowania, gdyż sąd nie mógł się oprzeć na ustnej opinii
uzupełniającej sporządzonej przez innego biegłego niż ten, który sporządzał
9
wcześniej opinie główną i nie mógł wydać orzeczenia w sytuacji, gdy dopuścił tak
ustną jak i pisemną opinię aktualizującą biegłego, gdy na dzień orzekania opinia
pisemna nie była jeszcze sporządzona, a doręczono ją do sądu już po wydaniu
orzeczenia, uniemożliwiając uczestnikom złożenie zarzutów do tej opinii.
O oczywistości skargi świadczyć ma także nie określenie przez sąd terminu
płatności dopłat i spłat pieniężnych, przez co naruszony został art. 212 § 3 zdanie
pierwsze k.c.
W doktrynie oraz w orzecznictwie jest utrwalone stanowisko, co oznacza
oczywistość skargi oraz jak nie można prowadzić analizy prawnej, aby dojść do
ewentualnych naruszeń prawa, które zarzuca skarżący (por. z ostatniego okresu
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2011 r., II CSK 59/11, nie publ.;
z dnia 18 września 2012 r., II CSK 179/12, nie publ.; z dnia 18 lipca 2013 r., III CSK
143/13, nie publ. i z dnia 11 lutego 2015 r., V CSK 413/15, nie
publ.). W rozpoznawanej sprawie skarżący nie podnieśli takich zarzutów.
Niewątpliwie, jest nieprawidłowe przyjęcie do akt pisemnej opinii biegłego po czasie
wydania orzeczenia, ale też chodzi o pisemną wersję opinii przedstawionej przez
biegłego ustnie podczas rozprawy, w której pełnomocnik skarżących uczestniczył.
Ponadto, chodziło o weryfikację opinii co do wartości metra kwadratowego gruntu,
która została wcześniej ustalona w sprawie, a miała być jedynie sprawdzona ze
względu na spadek cen nieruchomości. W uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia została ta kwestia wyjaśniona i pozostawiona ta sama wartość, która
była przyjęta poprzednio. Uchybienia w tym względzie nie mogą zatem powodować
nieważności całego postępowania, dla którego te uchybienia nie mają żadnego lub
prawie żadnego znaczenia, a w każdym razie nie zostało wykazane we wniosku,
aby powodowało to nieważność postępowania. W tej kwestii nie ma żadnego
uzasadnienia wniosku, a jedynie z uzasadnienia samej skargi, tak jak i w wypadku
poprzednich sytuacji uzasadniających niewystarczająco potrzebę przyjęcia skargi,
można znaleźć częściowo motywy oczywistości skargi. To jednak nie wystarcza
w świetle powołanego orzecznictwa, aby zostały spełnione przesłanki określone dla
przyjęcia skargi w art. 3989
§ 1 pkt 3 i 4 k.c.
Rozpoznając wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej uczestników Z. C. i T. C.
należy wskazać na oczywiste uzasadnienie skargi, jakie zostało wskazane przez
10
skarżących jako przesłanka. Ma to wynikać z kwestionowania przez skarżących
sposobu procedowania przez Sąd drugiej instancji, „który nie ustrzegł się błędów
poprzez nierozpoznanie większości zarzutów podniesionych przez uczestników i
ich pełnomocnika w apelacji, jak też rozpoznania zarzutów szablonowo poprzez
podzielenie ustaleń sądu pierwszej instancji bez merytorycznego uzasadnienia,
stwarzając tym samym pozory przeprowadzenia kontroli orzeczenia”. W efekcie
skarżący uważają, że ich apelacja w ogóle nie została poddana kontroli
instancyjnej, gdyż w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia brak
jakiegokolwiek odniesienia się do tej apelacji.
Ze wskazaną oceną uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia nie można się
zgodzić. Sąd drugiej instancji skonstruował uzasadnienie problemowo, odnosząc
się do zarzutów apelacji w kolejnych fragmentach uzasadnienia, a nie rozpoznając
każdą apelację całościowo w jednym wywodzie. Było to podyktowane zbieżnością
zarzutów wielu apelujących, a zatem jednakowym w treści odniesieniem się do
części tych zarzutów. Taki sposób uzasadnienia był racjonalny i spełniał wszelkie
wymagania przepisów postępowania cywilnego co do zawartości uzasadnienia
orzeczenia kontrolnego, jakim jest orzeczenie drugoinstancyjne. Być może
pełnomocnik uczestników nie zwrócił uwagi na to, że w kilku fragmentach
obszernego uzasadnienia zaskarżonego postanowienia jest odniesienie się do
apelacji Z. i T. C. i w rezultacie wbrew jego twierdzeniom w uzasadnieniu wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania, Sąd drugiej instancji odniósł się wystarczająco do
wszystkich zarzutów podniesionych przez skarżących już w apelacji.
Ze względu na to, że uczestnicy na wstępie uzasadnienia wniosku
przytoczyli w skrócie aprobowane przez orzecznictwo i doktrynę warunki prawne,
które winny zostać spełnione do przyjęcia skargi kasacyjnej ze względu na jej
oczywistość, to łatwo dostrzegą, że warunki te w najmniejszym stopniu nie zostały
spełnione w przypadku skargi przez nich wniesionej. Nie zostały zatem wypełnione
przesłanki, o których mowa w art. 3981
§ 1 pkt 4 k.p.c., a tylko ten przepis stanowił
podstawę wskazaną przez skarżących do przyjęcia skargi. Podstawy tej nie
wypełnia również dodana przez pełnomocnika uczestników w końcowej części
uzasadnienia wniosku kwestia braku zamiaru Sądu drugiej instancji do zniesienia
współwłasności w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego, co miałoby
11
prowadzić do naruszenia przepisów Konstytucji. W uzasadnieniu zarzutów
kasacyjnych, nie godząc się z rozstrzygnięciem prawomocnego postanowienia
Sądu drugiej instancji skarżący kwestionują głównie ustalenia faktyczne i ocenę
dowodów, a to z kolei nie może być podstawą skargi kasacyjnej, wiążąc Sąd
Najwyższy (art. 3983
§ 3 i art. 39813
§ 2 k.p.c.).
Z tych względów nie można uznać wniosku uczestników o przyjęcie skargi
do rozpoznania za zasadny na podstawie art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. Nie spełniła też
przesłanek odpowiedzi na skargę tych uczestników odpowiedź udzielona przez
uczestniczkę B. I., która skupiła uwagę na tych samych, co skarżący zarzutach
całkowitego pominięcia i nierozpoznania ich apelacji, gdyż Sąd w żadnej części nie
odniósł się do tej apelacji. Jest to zupełnie niezgodne z treścią uzasadnienia
zaskarżonego postanowienia, co zostało wykazane we wcześniejszych wywodach
niniejszego uzasadnienia.
Przechodząc do wniosku o przyjęcie do rozpoznania skargi kasacyjnej
uczestnika J. K., to mimo powołania art. 3984
§ 2 k.p.c. trudno uznać dwupunktowe,
jednozdaniowe uzasadnienie wniosku wraz z jego treścią za wypełniające
przesłanki tego przepisu. Mimo to, ze względu na inne skargi równolegle wniesione
należy odnieść się do tego wniosku, którego podstawą wskazaną przez skarżącego
jest art. 3989
§ 1 pkt 1 i 4 k.p.c. Uczestnik uważa więc, że w sprawie występuje
istotne zagadnienie prawne dotyczące ustalenia, czy sąd rozpoznający sprawę o
zniesienie współwłasności jest związany wnioskiem uczestnika, zgłaszającego
roszczenie o zwrot wartości poczynionych przez siebie nakładów na rzecz wspólną,
w zakresie wskazanej we wniosku przez tego uczestnika osoby współwłaściciela,
od którego dochodzi zasądzenia roszczenia.
Postawionemu zagadnieniu nie towarzyszy żaden profesjonalny wywód
prawny, który by uzasadniał potrzebę zajęcia się przez Sąd Najwyższy wymienioną
kwestią, ani ze względu na znaczenie rozstrzygnięcia dla ochrony interesów
uczestnika, ani ze względu na interes publiczny związany z funkcjami skargi
kasacyjnej. W sprawie konkretne roszczenia zostały rozpoznane i osądzone,
a orzeczenie jest prawomocne. Sąd Najwyższy nie stanowi trzeciej instancji
sądowej, lecz przyjmując i rozpoznając skargę kasacyjną jest sądem prawa wtedy,
12
gdy zachodzą przesłanki określone w powołanym przez skarżącego art. 3989
§ 1
pkt 1 k.p.c. We wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania nie został
przeprowadzony żaden wywód, z wykorzystaniem dotychczasowego orzecznictwa
i piśmiennictwa w przedmiocie podniesionego zagadnienia. Z samego zaś
uzasadnienia skargi wynika, że skarżący jest ze zrozumiałych dla niego powodów
niezadowolony z prawomocnego, niekorzystnego dla niego rozstrzygnięcia sprawy
ze względu na roszczenia, które zostały dokładnie w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia wyjaśnione. W rezultacie więc skarżący kwestionuje ustalenia
faktyczne i ocenę dowodów, co zostało wyłączone z podstaw skargi kasacyjnej na
podstawie art. 3983
§ 3 k.p.c. W odpowiedzi na skargę przez uczestniczkę A. W.
kwestie te zostały przekonująco przedstawione, wskazując na brak w sprawie
zagadnienia prawnego w takiej postaci, jak sformułował to skarżący.
Podobnie, nie można uznać, że skarga jest oczywiście uzasadniona tylko
dlatego, że uczestnikowi nie została przyznana na własność część działki, na którą
faktycznie czynił nakłady, przy jednoczesnym braku zasądzenia na jego rzecz spłat
z tytułu poniesienia tych nakładów. Skarżący przyznaje nawet w końcowej części
uzasadnienia skargi, że rozstrzygnięcie wobec niego jest wynikiem zrozumiałego
dla niego sposobu podziału przy zniesieniu współwłasności, jednak uważa się za
pokrzywdzonego. Stwierdzenie to nie jest jednak poparte żadnym profesjonalnym
wywodem prawniczym, z którego wynikałoby oczywiste i nie wymagające
szczególnej analizy prawnej naruszenie określonych, wskazanych przepisów
prawa. Pod tym względem jest od dawna utrwalone stanowisko orzecznictwa
i doktryny, które wcześniej już powołane w niniejszym uzasadnieniu, nie zostało
uwzględnione w treści i motywach wniosku skarżącego.
Z tych względów należało na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. odmówić
przyjęcia wszystkich wniesionych skarg do rozpoznania, rozstrzygając o kosztach
postępowania kasacyjnego na podstawie art. 520 § 1 w związku z art. 391 § 1, art.
13 § 2 i art. 39821
k.p.c.