Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2016 roku w Warszawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko Ministerstwu Spraw Zagranicznych w Warszawie

o przywrócenie do pracy, odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionych przez obie strony

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 30 lipca 2013 roku sygn. akt VIII P 886/11

1.  zaskarżony wyrok w pkt. II zmienia w ten sposób, że ponad zasądzoną w pkt. I kwotę 16.639,71 (szesnaście tysięcy sześćset trzydzieści dziewięć 71/100) złotych zasądza od Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie na rzecz A. M. kwotę 27.975,78 zł (dwadzieścia siedem tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt pięć 78/100) złotych tytułem odszkodowania w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów oraz zasądza od obu tych kwot odsetki ustawowe za okres od dnia 5 października 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetki za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddala;

2.  zaskarżony wyrok w pkt. III zmienia w ten sposób, że zasądza od Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie na rzecz A. M. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  w pozostałym zakresie apelację powódki oddala;

4.  oddala apelację pozwanego;

5.  zasądza od Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie na rzecz A. M. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym.

Sylwia Kulma Małgorzata Kluziak Dorota Czyżewska

Sygn. akt XXI Pa 256/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 września 2011 r. (data oddania pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe) skierowanym przeciwko Ministerstwu Spraw Zagranicznych w Warszawie powódka A. M. wniosła o przywrócenie do pracy, o zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu zarzuciła pozwanemu niezgodne z przepisami prawa pracy rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas określony, polegające na braku pisemnego oświadczenia w przedmiocie rozwiązania umowy i braku stosownego uzasadnienia.

W odpowiedzi na pozew z dnia 20 grudnia 2011 r. (data prezentaty) Ministerstwo Spraw Zagranicznych w Warszawie wniosło o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że powódka została zatrudniona na czas określony do dnia jej odwołania. Z dniem odwołania stosunek pracy ulegał rozwiązaniu. W konsekwencji, wobec dopuszczalności zawierania umów na czas wykonywania określonej funkcji odwołanie z tej funkcji powodowało rozwiązanie z mocy prawa umowy o pracę. Jednocześnie, pozwany zarzucił, że roszczenia z którymi wystąpiła powódka były spóźnione w świetle art. 264 k.p.

W toku procesu, na kolejnych rozprawach – w dniach: 6 września 2012 r. i 26 marca 2013 r. oraz pismem procesowym z dnia 12 września 2012 r. powódka doprecyzowała swoje roszczenie poprzez sformułowanie „roszczenia alternatywnego”, w przypadku nieuwzględnienia roszczenia głównego, domagając się w takiej sytuacji zasądzenia na jej rzecz odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę, przyjmując, że miesięczne wynagrodzenie powódki wynosiło 13 223,83 zł. Powódka wskazała, że wysokość dochodzonego odszkodowania wynika z faktu, że oprócz wynagrodzenia zasadniczego, powinien być wliczony do niego również dodatek zagraniczny wypłacany powódce. Pozwany konsekwentnie wnosił o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie zasądził od pozwanego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie na rzecz powódki A. M. kwotę 16 639,71 zł tytułem odszkodowania w związku z wypowiedzeniem umowy z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę (pkt I wyroku), nadając wyrokowi w tym zakresie rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 5546,57 zł (pkt IV wyroku), zaś w pozostałym zakresie oddalając powództwo (pkt II wyroku). Koszty zastępstwa procesowego Sąd Rejonowy wzajemnie zniósł (pkt III wyroku).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Powódka A. M. została zatrudniona przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w Warszawie na podstawie umowy o pracę z dnia 30 czerwca 2009 r., zawartej na czas określony, w pełnym wymiarze czasu pracy, w stopniu dyplomatycznym II sekretarza. Choć w § 1 umowy o pracę zawarto stwierdzenie, że podpisana przez strony umowa łączy je w okresie od dnia podjęcia obowiązków służbowych w placówce zagranicznej przez powódkę, do dnia jej odwołania i z tą datą stosunek pracy ulega rozwiązaniu, faktycznie w świetle praktyki obowiązującej u pozwanego, strony ustaliły, że łącząca je umowa ma trwać przez 4 lata od daty podjęcia przez powódkę obowiązków w placówce dyplomatycznej, z możliwością zawarcia po tym okresie kolejnej umowy terminowej na rok lub 2 lata. Ani w treści umowy, ani w rozmowach z powódką pozwany nie zastrzegł możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy za wypowiedzeniem. Powódka została skierowana do pracy w Ambasadzie RP na okres czterech lat. Obowiązki w placówce dyplomatycznej podjęła w dniu 17 sierpnia 2009 r. Powódka świadczyła pracę na stanowisku kierownika administracyjno-finansowego. Wynagrodzenie powódki było pochodną przyznanego jej stopnia dyplomatycznego. Wynagrodzenie miesięczne powódki, obliczone jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wynosiło 5546,57 zł brutto – 3977,38 zł netto. Dodatek zagraniczny wynosił 3261 dolarów kanadyjskich CAD.

Clarisem z dnia 18 maja 2011 r. ambasador RP w O. został powiadomiony o odwołaniu powódki z placówki z dniem 20 sierpnia 2011 r. Poproszono go jednocześnie o przekazanie tej informacji powódce. Następnie, clarisem z dnia 3 sierpnia 2011 r. przesunięto datę odwołania na dzień 27 sierpnia 2011 r. i z tą datą ustała łącząca strony umowa. Powódce przekazano ustnie powyższą informację, a następnie okazano wspomniane wyżej clarisy celem zapoznania się odpowiednio w dniach: 20 maja 2011 r. i 5 sierpnia 2011 r. Po uzyskaniu informacji odnośnie odwołania, powódka wielokrotnie zwracała się do pozwanego o udzielenie informacji odnośnie przyczyn takiej decyzji.

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd Rejonowy w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie w postaci dokumentów, akt osobowych, zeznań świadków i wyjaśnień powódki. Sąd Rejonowy dał wiarę dowodom ze wskazanych wyżej dokumentów, załączonych do akt sprawy, w tym akt osobowych powódki. Dowody te nie były kwestionowane przez żadną ze stron niniejszego postępowania, korespondują z dowodami z wyjaśnień powódki oraz zeznań świadków. Z tych względów Sąd Rejonowy uznał powyższe dowody za wiarygodne i w oparciu o nie poczynił ustalenia faktyczne w sprawie. Również zeznania świadków: R. K. i R. M. Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne. Z zeznań tych świadków wynikało, że umowa zawarta z powódką była umową na czas określony i standardowy okres rotacji pracowników kontraktowych pozwanego, do których należała powódka, to 3-4 lata, o czym informowano pracowników. Zeznania te znalazły oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym w postaci dowodów z dokumentów, akt osobowych, a przede wszystkim w wyjaśnieniach samej powódki. Zeznania te były spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniały, a ponadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron. W odniesieniu do zeznań świadka Z. K. Sąd Rejonowy stwierdził, że miały one marginalne znaczenie dla rozstrzygnięcia istniejącego między stronami sporu. W ocenie Sądu Rejonowego, okoliczności, o których zeznawał ten świadek, nie miały znaczenia przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy. Sąd Rejonowy dał również wiarę wyjaśnieniom powódki, albowiem znalazły one potwierdzenie w dowodach z dokumentów oraz zeznaniach świadków, które Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne.

Sąd Rejonowy oddalił wnioski dowodowe powódki o przesłuchanie: E. S., A. S., P. P. i A. F. na okoliczności wykonywania przez nią pracy w placówce dyplomatycznej, istniejącego konfliktu pomiędzy powódką a Z. K. oraz dyskryminowania powódki. Sąd Rejonowy uznał, że okoliczności te nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie. Przedmiotem oceny Sądu Rejonowego były bowiem zarzuty formalne sformułowane przez powódkę w związku z rozwiązaniem przez pozwanego łączącej strony umowy o pracę. Wobec zaś ustalenia, że powódka związana była z pracodawcą umową zawartą na czas określony i umowa ta uległa rozwiązaniu na skutek wypowiedzenia przez pracodawcę, Sąd Rejonowy obowiązany był wyłącznie zbadać czy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów terminowych. W konsekwencji, w okolicznościach niniejszej sprawy, w świetle treści art. 30 § 4 k.p., nie miała znaczenia przyczyna, z powodu której pracodawca stwierdził nieprzydatność powódki i w konsekwencji rozwiązał z nią umowę o pracę za wypowiedzeniem. Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy oddalił wskazane wyżej, zgłoszone przez powódkę wnioski dowodowe.

Mając na uwadze tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest zasadne co do roszczenia o odszkodowanie, sformułowanego w niniejszym postępowaniu jako żądanie ewentualne. Podkreślił, że strony wiązała umowa o pracę zawarta na czas określony. Potwierdzały to wyjaśnienia samej powódki oraz § 1 umowy o pracę, z którego wynikało, że przedmiotowa umowa była umową na czas określony, a także zaświadczenie z dnia 24 czerwca 2009 r., wskazujące około 4-letni okres delegowania służbowego powódki do pracy w Ambasadzie RP w O.. W konsekwencji, Sąd Rejonowy uznał, że jeżeli strony oświadczyły, że chcą zawrzeć umowę o pracę na czas określony, a różniły się tylko co do daty ustania stosunku pracy, to nie można było przyjąć, że miały zamiar zawarcia umowy na czas nie określony. W ocenie Sądu Rejonowego, nie było również podstaw, aby przyjąć, że wpisane w umowie sformułowanie odnoszące się do odwołania powódki z placówki należało rozumieć „jako prawidłowo określony termin” jej trwania. Kodeks pracy dopuszcza możliwość określenia czasu trwania umowy o pracę przez wskazanie daty jej rozwiązania czy określenie innego pewnego zdarzenia przyszłego, z nadejściem którego dojdzie do rozwiązania umowy, niemniej jednak zawsze moment rozwiązania umowy o pracę musi być na tyle precyzyjnie ustalony, aby nie rodził wątpliwości co do czasu trwania umowy. W konsekwencji, nie było, w przekonaniu Sądu Rejonowego, wątpliwości, że umowa o pracę zawarta z powódką była 4-letnią umową terminową, która nie przewidywała dopuszczalności wcześniejszego jej rozwiązania za wypowiedzeniem. W świetle powyższego Sąd Rejonowy stwierdził, że żądania powódki w niniejszej sprawie co do zasady były uzasadnione. Odnosząc się zaś do ich podstawy prawnej, Sąd Rejonowy podzielił stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu uchwały z dnia 17 listopada 2011 r., w którym wskazano, że pracownikowi, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę zawartą na czas określony, w przypadku gdy strony nie przewidziały możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem (art. 33 k.p.), przysługują roszczenia określone w art. 59 k.p. w zw. z art. 56 k.p. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III P2P 6/11). W związku z tym Sąd Rejonowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę w wysokości odpowiadającej jej trzymiesięcznemu wynagrodzeniu. Wysokość odszkodowania Sąd Rejonowy ustalił, nie uwzględniając dodatku zagranicznego wypłacanego powódce, uznając, że stanowił on odrębną od wynagrodzenia kategorię zwrotu ponoszonych kosztów i nie był elementem wynagrodzenia ani świadczeniem ze stosunku pracy, a przez to nie mógł być zaliczony do podstawy obliczania ekwiwalentu za urlop.

Dnia 23 października 2013 r. (data oddania pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe) powódka zaskarżyła powyższy wyrok w części obejmującej oddalenie powództwa w zakresie dodatku zagranicznego, tj. w pkt II wyroku, zarzucając mu błędną wykładnię:

1.  art. 29 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej poprzez jego błędną wykładnię;

2.  § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop w zw. z art. 172 k.p. i § 1, § 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy

oraz

3.  naruszenie § 2, 3 i 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dodatku zagranicznego i świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej poprzez ich niezastosowanie.

Jednocześnie, powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie odszkodowania w pełnej wysokości, uwzględniającej dodatek zagraniczny, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego jej rozpatrzenia z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Dnia 5 listopada 2013 r. (data prezentaty) pozwany zaskarżył powyższy wyrok w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16 639,71 zł, tj. co do pkt I wyroku, zarzucając mu:

1.  niezastosowanie art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. do oceny oświadczeń woli oraz skutków zawarcia przez strony umowy o pracę z dnia 30 czerwca 2009 r., a w konsekwencji bezzasadne przyjęcie, że umowa ta była umową o pracę na czas określony, a nie umową na czas wykonywania określonej pracy;

2.  błędną wykładnię § 1 i § 2 umowy o pracę z dnia 30 czerwca 2009 r., zawartej pomiędzy stronami, polegającą na bezpodstawnym przyjęciu, że z treści tych przepisów nie wynika zindywidualizowane zadanie robocze, z wykonaniem którego umowa uległaby rozwiązaniu w sytuacji, w której z treści tych przepisów wynika, że zindywidualizowanym zadaniem roboczym było pełnienie w Ambasadzie RP w O. funkcji II sekretarza tej ambasady;

3.  niewłaściwe zastosowanie art. 33 k.p. do sytuacji prawnej powódki, wynikające z błędnej wykładni tego przepisu, polegającej na przyjęciu, że w braku klauzuli umożliwiającej wcześniejsze rozwiązanie umowy zawartej na czas określony rozwiązanie umowy zawartej z powódką przed upływem 4-letniego terminu nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa;

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c., polegające na zaniechaniu wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, a w konsekwencji pominięcie w toku wyprowadzania istotnych dla rozstrzygnięcia wniosków wynikających z części zeznań świadków: R. K. (k. 129-130) oraz R. M. (k. 157-158).

Jednocześnie, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I i oddalenie w tym zakresie powództwa oraz o zasądzenie, na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy, w wyniku apelacji wniesionej przez pozwanego, wyrokiem z dnia 17 czerwca 2014 r zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddalił powództwo (pkt 1 wyroku) oraz oddalił apelację powódki (pkt 2 wyroku). Rozstrzygając o kosztach postępowania, Sąd Okręgowy zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu Rejonowego, że w świetle obowiązującej u strony pozwanej praktyki strony w rzeczywistości ustaliły, że łącząca je umowa ma trwać przez 4 lata – od daty podjęcia przez powódkę obowiązków w placówce dyplomatycznej. Analiza treści umowy wskazywała bowiem, że intencją stron było zatrudnienie powódki wyłącznie w okresie, kiedy pełniła ona funkcję w przedstawicielstwie. W ocenie Sądu Okręgowego, sama treść postanowień umowy o pracę pozwoliła na przyjęcie, że strony łączyła „terminowa” umowa o pracę na czas pełnienia funkcji w stopniu dyplomatycznym II sekretarza, która ulegała rozwiązaniu z mocy samego prawa z dniem odwołania powódki z placówki dyplomatycznej. Sąd Okręgowy zauważył również, że oceny rodzaju łączącej strony umowy o pracę nie sposób było dokonywać, abstrahując od specyficznych przepisów regulujących kwestie związane z pełnieniem służby zagranicznej. Podkreślił, że art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej stanowi, że stanowisko w służbie zagranicznej wyznacza i odwołuje ze stanowiska dyrektor generalny służby zagranicznej. Z art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy wynika natomiast, że stopnie dyplomatyczne są jednocześnie stanowiskami pracy, a w placówkach zagranicznych funkcjami, na których członek personelu dyplomatyczno-konsularnego wykonuje czynności służbowe. Z kolei, zgodnie z obowiązującym w dniu nawiązania stosunku pracy z powódką § 3 ust. 8 zarządzenia nr 8 Dyrektora Generalnego Służby Zagranicznej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów, zasad i trybu obsady rotacyjnej stanowisk w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz w placówkach zagranicznych, okres pełnienia obowiązków służbowych w placówce zagranicznej nie przekracza 4 lat. Z przepisów tych jednoznacznie wynika, że czas trwania łączącego strony stosunku pracy był nierozerwalnie połączony z pełnieniem przez powódkę funkcji dyplomatycznej, a jego granice wyznaczało odwołanie przez dyrektora służby zagranicznej. O takim charakterze tejże umowy świadczyły również zeznania przesłuchanych w sprawie świadków. Również sama powódka, jakkolwiek w toku postępowania podawała, że łącząca ją z pozwanym umowa miała charakter umowy na czas określony – 4 lata, wskazywała w swoich wyjaśnieniach, że znała treść przywołanego wyżej zarządzenia z dnia 26 czerwca 2008 r., a tym samym musiała sobie zdawać sprawę z charakteru zawieranej umowy o pracę. Dalej, Sąd Okręgowy wywiódł, że nie sposób przyjąć w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego, że osoba, która przystępowała do konkursu w trybie przedmiotowego rozporządzenia oraz wiązała swoją przyszłość z pracą na placówce dyplomatycznej nie posiadała stosownych informacji odnośnie rodzaju umów o pracę zawieranych z pracownikami kontraktowymi. Wskazał także, że – wedle twierdzeń powódki – zapoznała się ona z treścią umowy przed jej podpisaniem, zwracając przy tym uwagę, że nie precyzuje ona konkretnych dat, w których powódka miałaby świadczyć pracę. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy niewłaściwie zastosował art 33 k.p. ze względu na błędne przyjęcie, że przy braku klauzuli umożliwiającej wcześniejsze rozwiązanie umowy zawartej na czas określony, rozwiązanie umowy zawartej z powódką przed upływem 4-letniego terminu nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa. W niniejszej sprawia zadanie, na czas wykonania którego strony zawarły umowę o pracę, zostało wykonane wraz z odwołaniem powódki z placówki dyplomatycznej. Sąd Okręgowy podzielił także pogląd Sądu Rejonowego co do charakteru dodatku zagranicznego, stwierdzając, że jego celem było pokrycie różnicy kosztów utrzymania związanych z wykonywaniem pracy poza krajem i przedmiotowe świadczenie nie stanowiło składnika wynagrodzenia, a było jedynie świadczeniem, które przysługiwało pracownikowi w związku ze zwiększonymi kosztami utrzymania na placówce zagranicznej.

Powódka zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego z dnia 17 czerwca 2014 r. skargą kasacyjną, zarzucając mu naruszenie art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c. poprzez nierozważenie wszystkich wniosków, twierdzeń i zarzutów powódki oraz nieprawidłowe uzasadnienie zaskarżonego wyroku, co w następstwie tych uchybień oraz nieprzestrzegania kompetencji rozpoznawczych i kontrolnych sądu odwoławczego oraz naruszenia jego procesowej funkcji (art. 382 k.p.c.) doprowadziło do: pominięcia, mającego bezpośredni wpływ na zaskarżone orzeczenie, zebranego materiału w postaci wyjaśnień informacyjnych, oświadczeń i zarzutów zgłaszanych przez powódkę, w szczególności dotyczących błędnego przyjęcia – z naruszeniem art. 233 k.p.c. – że postanowienia umowy o pracę powódki dotyczyły umowy na czas wykonania określonej pracy, z pominięciem oświadczenia pracodawcy w zaświadczeniu z dnia 24 czerwca 2009 r. oraz zaświadczeniu Ambasadora z dnia 20 sierpnia 2009 r., że pracownik oddelegowany jest do pracy w O. i jest zatrudniony na stanowisku szefa administracji na okres 4 lat, co doprowadziło do błędnego zastosowania art. 25 § 1 w zw. z art. 30 k.p.; niedostrzeżenia, że mianowanie na stopień dyplomatyczny nastąpiło po zawarciu umowy o pracę, tj. w dniu 24 sierpnia 2009 r.; przyjęcia, że „claris” skierowany do Ambasadora RP był skutecznym wypowiedzeniem stosunku pracy, choć nie zawierał on w swojej treści nawet wskazania stanowiska pełnionego przez pracownika, co doprowadziło do błędnej wykładni art. 24 ust.1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej w zw. z art. 60 k.c., art. 65 k.c. oraz art. 70 § 1 k.p., dokonanej w oderwaniu od treści umowy o pracę, co miało bezpośredni wpływ na rozstrzygnięcie i prawidłową subsumcję stanu faktycznego pod normę prawa; błędnego ustalenia statusu pracowniczego powódki, zatrudnionej na podstawie umowy o pracę z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, ale oddelegowanej służbowo do pracy w Ambasadzie RP w O., w dacie zawarcia umowy nieposiadającej stopnia dyplomatycznego, bez ustalenia także czy umowę rozwiązano za wypowiedzeniem; naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu motywów rozstrzygnięcia w zakresie wskazanym przez ten przepis, w szczególności przyczyn, dla których twierdzeniom i zarzutom powódki Sąd Okręgowy odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, lakoniczność wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia w zakresie utrudniającym jego zrozumienie i kontrolę. Skarżąca zarzuciła także naruszenie: art. 25 § 1 k.p. w zw. z art. 30 § 1 pkt 5 k.p. poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że powódka zawarła umowę o pracę na czas wykonania określonej pracy; art. 30 § 3 i 4 k.p. i art. 70 § 1 k.p. poprzez przyjęcie, że pracodawca nie był obowiązany do złożenia pisemnego oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy i wskazania przyczyny rozwiązania umowy; art. 60 k.c. i art. 65 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez błędne przyjęcie, że oświadczenie pracodawcy może mieć dowolną formę i wyrażone może być z oderwaniem tych kryteriów od oceny zachowania pracodawcy przy zawieraniu umowy; art. 29 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej; § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop w zw. z art. 172 k.p., § 1 i 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków do wynagrodzenia i innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy oraz § 2, 3 i 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dodatku zagranicznego i świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej poprzez ich niezastosowanie, co doprowadziło do błędnego przyjęcia przez Sąd Okręgowy, że dodatek zagraniczny wypłacany pracownikowi służby zagranicznej nie jest uwzględniany przy obliczaniu odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy.

Wyrokiem z dnia 18 lutego 2016 r.Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania. Sąd Najwyższy wskazał, że stosownie do art. 3 ustawy o służbie zagranicznej, w zakresie nieuregulowanym w ustawie do osób wchodzących w skład służby zagranicznej, zwanych dalej „członkami służby zagranicznej”, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę w placówkach zagranicznych, stosuje się przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej. Ustawa o służbie zagranicznej nie reguluje samodzielnie zagadnienia powstania i ustania stosunku pracy w tej służbie. W myśl art. 8 ust 1 tej ustawy, ustanawia się stopnie dyplomatyczne w służbie zagranicznej, które są jednocześnie stanowiskami pracy (art. 9 ust. 1). Stanowisko w służbie zagranicznej wyznacza i odwołuje z niego dyrektor generalny służby zagranicznej (art. 24 ust. 1). Wyznaczenie zatem na stanowisko służbowe oznacza powierzenie pełnienia funkcji w ramach umownego stosunku pracy, którego podstaw należy poszukiwać w ustawie o służbie cywilnej, poza przypadkiem osób podejmujących po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej w placówce zagranicznej, gdy umowę o pracę zawiera się na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat, z możliwością wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 28c – obowiązujący od dnia 24 marca 2009 r., a więc w dacie zawarcia przez powódkę umowy o pracę). Art. 35 ustawy o służbie cywilnej wymienia dwie podstawy umownego nawiązania stosunku pracy z pracownikiem: umowę o pracę na czas nie określony i umowę o pracę na czas określony. Prima facie wykluczona jest możliwość zawarcia innych rodzajów umów o pracę (umowy na okres próbny, umowy na czas wykonania określonej pracy czy też innych stosunków pracy – powołania, wyboru, mianowania). Z tych przyczyn nie sposób było zaakceptować stanowisko Sądu Okręgowego o rodzaju zawartej przez strony umowy (na czas wykonania określonej pracy). W konsekwencji, jeśli nie zachodzi przypadek wskazany w art. 28c ustawy o służbie zagranicznej, strony umowy mogą wybrać jedną z wskazanych w art. 35 ustawy o służbie cywilnej form zatrudnienia, natomiast wolą stron nie można przełamać bezwzględnie obowiązujących norm prawa pracy określających sposób zatrudnienia wskazany w pragmatyce służbowej. W tym kontekście umowa o pracę z członkiem korpusu służby zagranicznej (zawarta na czas określony lub nie określony) może być rozwiązana za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia. Jak trafnie zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 24 lutego 2015 r., milczenie ustawy w zakresie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem służby cywilnej, niebędącym urzędnikiem służby cywilnej, przemawia za nieuregulowaniem tej problematyki bezpośrednio w ustawie o służbie cywilnej, co oznacza, w myśl art. 9 ust. 1 tej ustawy, konieczność stosowania regulacji przewidzianych w Kodeksie pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia z dnia 24 lutego 2015 r., II PK 51/14; z dnia 2 lipca 2009 r., II PK 316/08 oraz z dnia 24 sierpnia 2010 r., I PK 36/10), w tym – w zależności od rodzaju i treści umowy o pracę – art. 30 § 1 pkt 2, § 3, 4 k.p. czy też art. 33 k.p. Biorąc to pod uwagę, kwestia związana z rodzajem roszczenia przysługującego powódce z tytułu rozwiązania umowy o pracę zależy od ustaleń dotyczących jej treści. W zależności zatem od przyjętego stanowiska, roszczenie powódki o odszkodowanie za naruszające przepisy o wypowiadaniu umów o pracę rozwiązanie terminowego stosunku pracy może mieć swoje oparcie w art. 50 § 3 k.p. lub art. 59 k.p. w zw. z art. 56 k.p. (przy przyjęciu, że nie dochowano formy pisemnej zastrzeżonej dla tej czynności prawnej). Sąd Najwyższy dodał, że przy ustaleniu, że strony w rzeczywistości zawarły umowę o pracę na okres 4 lat, zawarte w niej zastrzeżenie, że z datą odwołania ze stanowiska stosunek pracy ulega rozwiązaniu, może być – w zestawieniu z całokształtem okoliczności faktycznych – poczytane za zastrzeżenie o dopuszczalności wcześniejszego rozwiązania terminowej umowy o pracę, o jakim mowa w art. 33 k.p. W związku z powyższym stanowiskiem potwierdził się zarzut naruszenia art. 25 § 1 k.p. w zw. z art. 30 § 1 pkt 5 k.p., co stanowiło wystarczającą podstawę do uwzględnienia skargi kasacyjnej w zakresie roszczenia o odszkodowanie. Sąd Najwyższy wskazał także, że na podstawie art. 29 ust. 3 ustawy o służbie zagranicznej, członkowi służby zagranicznej przysługuje dodatek zagraniczny na pokrycie zwiększonych kosztów związanych z wykonywaniem obowiązków służbowych w placówce zagranicznej, uwzględniający poziom kosztów utrzymania w państwie przyjmującym. Na mocy upoważnienia określonego w art. 30 tej ustawy, Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dodatku zagranicznego i świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej, w którym postanowiono (§ 2 ust. 1), że dodatek zagraniczny przysługuje członkowi służby zagranicznej od dnia podjęcia wykonywania obowiązków służbowych w placówce zagranicznej do dnia zakończenia ich wykonywania. Sąd Najwyższy podzielił pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r., że dodatek zagraniczny jest koniecznym elementem stosunku pracy w służbie zagranicznej. Dodatek ten ujęty jest w konstrukcji wynagrodzenia, skoro art. 27 ust. 1 tej ustawy stanowi, że wynagrodzenie członków służby zagranicznej składa się z wynagrodzenia określonego dla członków korpusu służby cywilnej, z tym, że członkom personelu dyplomatyczno-konsularnego przysługuje dodatek służby zagranicznej z tytułu posiadanego stopnia dyplomatycznego. Dodatek zagraniczny stanowi istotną wartość w relacji do wynagrodzenia zasadniczego. Wypłacany jest periodycznie tak, jak wynagrodzenie za pracę. Jego wysokość zależy od posiadanego stopnia dyplomatycznego (zob. załącznik nr 1 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2002 r.), a więc spełnia on rolę wynagrodzenia odpowiedniego do rangi zajmowanego stanowiska i przypisanych doń obowiązków dyplomatycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r., II PK 285/13). W tym aspekcie dodatek ten różni się zasadniczo od świadczenia z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania, których wysokość ze swej istoty nie zależy od zajmowanego stanowiska czy pełnionej funkcji (por. np. diety z tytułu podróży zagranicznej, wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej). Omawiany dodatek realizuje także postulat, że warunki pracy w placówkach zagranicznych powinny zapewniać prawidłowe i godne wykonywanie zadań służby zagranicznej (art. 29 ust. 1 ustawy o służbie zagranicznej), co stanowi nieobojętną dla prestiżu i wizerunku Rzeczypospolitej Polskiej wartość. Biorąc zaś po uwagę treść art. 32 ust. 1 ustawy o służbie zagranicznej oraz art. 33 ust. 2 tej ustawy, można przyjąć, że dodatek zagraniczny przysługuje także za dyspozycyjność i związaną z tym uciążliwość wykonywanej pracy, a więc spełnia rolę wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi wykonywanej pracy (art. 78 § 1 k.p.). Omawiana należność nie ma charakteru świadczenia socjalnego, jak przyjął to Sąd Okręgowy także i dlatego, że tego rodzaju świadczenia pracodawca zapewnia odrębnie od dodatku zagranicznego i ustawa to wyraźnie odróżnia (art 29 ust. 3 i 4 ustawy o służbie zagranicznej). Sąd Najwyższy zauważył też, że wedle § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków do wynagrodzenia i innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, odszkodowanie przysługujące pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, zaś ekwiwalent ten ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy: (§ 6 w zw. z § 14 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznie 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, z których prawodawca nie wyłączył dodatku zagranicznego. Sąd Najwyższy skonstatował, że skarga kasacyjna miała zatem usprawiedliwioną podstawę także w zakresie naruszenia art. 29 ust. 3 ustawy o służbie zagranicznej oraz § 1 i 2 ust. 1 pkt 2, rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków do wynagrodzenia i innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, a także § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 maja 2016 r. pełnomocnik powódki poparł apelację i wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, składając do akt sprawy spis kosztów. Pełnomocnik powódki oświadczył ponadto, że kwota dodatku zagranicznego, w przeliczeniu na PLN wynosi 32.000,47 zł i wskazał, że podtrzymuje żądanie zasądzenia odszkodowania w kwocie 27 659,83 zł, która to kwota jest kwotą samego dodatku zagranicznego, o którego zasądzenie wnosi ponad kwotę 16 639,71 zł zasądzonej przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest uzasadniona i jako taka zasługuje na uwzględnienie, natomiast apelacja pozwanego jest bezzasadna i jako taka na uwzględnienie nie zasługuje.

Sąd Okręgowy, będąc Sądem merytorycznie rozpoznającym sprawę, kierował się uprawnieniem wynikającym z art. 382 k.p.c. i opierał się na całym materiale dowodowym uzyskanym w toku postępowania sądowego. Ze wskazanego przepisu wynika, że Sąd odwoławczy, rozpoznając sprawę na skutek wniesionej apelacji, orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Przepis ten, jak i przepis z art. 386 § 1 k.p.c., określa model postępowania apelacyjnego, w którym dominuje obowiązek merytorycznego (w zakresie podstawy faktycznej i stosowania prawa) rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2003 r., V CK 423/02). W systemie apelacji pełnej, Sąd drugiej instancji czyni własne ustalenia faktyczne i rozważa na nowo całokształt okoliczności sprawy, dokonując ich samodzielnej oceny. Może też w wyniku odmiennej oceny dowodów poczynić nowe lub odmienne ustalenia, opierając się na materiale dowodowym zebranym w pierwszej instancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2010 r., IV CSK 72/10). Postępowanie apelacyjne jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, jednakże zachowuje ono charakter postępowania rozpoznawczego. Sąd drugiej instancji ma zatem pełną swobodę jurysdykcyjną, która jest ograniczona jedynie granicami zaskarżenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2009 r., I PK 32/09).

Na wstępie, wskazać należy, że Sąd Okręgowy w zasadniczej części, za wyjątkiem ustalenia o braku w treści umowy zastrzeżenia o możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem oraz ustalonej przez Sąd Rejonowy kwoty wynagrodzenia miesięcznego powódki liczonego jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne. Sąd I instancji, z powyższymi dwoma wyjątkami, w prawidłowy sposób ustalił bowiem stan faktyczny w przedmiotowej sprawie oraz dokonał jego słusznej oceny prawnej, uznawszy zasadność roszczenia powódki o odszkodowanie. W tym zakresie, tj. w odniesieniu do zasadności roszczenia wystosowanego przez A. M. o odszkodowanie co do zasady, ocena Sądu I instancji w całości zasługuje na aprobatę. Za zasadne, zgodnie ze wskazaniami Sądu Najwyższego, należało jednak uznać również zaliczenie do podstawy obliczenia odszkodowania – na zasadach obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy – również dodatku zagranicznego, jaki powódka otrzymywała w związku z pełnieniem obowiązków służbowych w placówce dyplomatycznej – ambasadzie RP w O.. Powyższa kwota wynagrodzenia miesięcznego powódki liczonego jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, przy uwzględnieniu dodatku zagranicznego, wynosi 14.871,83 zł: kwota dotychczasowa ustalona przez Sąd Rejonowy – 5546,57 zł brutto, powiększona o kwotę dodatku również liczonego jak ekwiwalent z ostatnich trzech miesięcy: w przeliczeniu z CAD na PLN wg kursu z dnia wypłaty tj. z pierwszego dnia miesiąca, jako że dodatek był wypłacany z góry - 9325,26 zł brutto. Przeliczając dodatek zagraniczny za okres od czerwca do sierpnia 2011 r. z dolarów kanadyjskich (CAD) na polskie złotówki, według kursu średniego, należało zastosować w odniesieniu do każdego z poszczególnych miesięcy przelicznik z dnia wypłaty dodatku w każdym z tych miesięcy, tj. odpowiednio z 1 dnia każdego miesiąca, jako że dodatek ten wypłacany był z góry. Biorąc pod uwagę, że na dzień 1 czerwca 2011 r., średni kurs dolara kanadyjskiego wynosił 2,8358 zł (Tabela nr 105/A/NBP/2011 z dnia 2011-06-01 ), to kwota dodatku zagranicznego wynosiła 9247,54 zł. Na dzień 1 lipca 2011 r. średni kurs dolara kanadyjskiego wynosił 2,8345 zł (Tabela nr 126/A/NBP/2011 z dnia 2011-07-01), więc kwota dodatku zagranicznego wynosiła 9243,30 zł. Natomiast na dzień 1 sierpnia 2011 r. średni kurs dolara kanadyjskiego wynosił 2,9086 zł (Tabela nr 147/A/NBP/2011 z dnia 2011-08-01), zatem kwota dodatku zagranicznego wynosiła 9484,94 zł, a więc średnio: 9325,26 zł.). Ponadto ustalenia faktyczne należało zmienić w ten sposób, iż ustalić, że strony przewidziały możliwość wcześniejszego rozwiązania łączącej je umowy zawartej na czas określony za wypowiedzeniem poprzez zawarcie w treści § 1 umowy zapisu, iż pracownik zostaje zatrudniony „do dnia odwołania” (k. 10 – umowa o pracę).

Jak wskazał Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 18 lutego 2016 r., mającym w przedmiotowej sprawie moc wiążącą, zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej, w zakresie nieuregulowanym w ustawie do osób wchodzących w skład służby zagranicznej, zwanych dalej „członkami służby zagranicznej”, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę w placówkach zagranicznych, stosuje się przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej. Ustawa o służbie zagranicznej nie reguluje samodzielnie zagadnienia powstania i ustania stosunku pracy w tej służbie. W myśl art. 8 ust 1 tej ustawy, ustanawia się stopnie dyplomatyczne w służbie zagranicznej, które są jednocześnie stanowiskami pracy (art. 9 ust. 1). Stanowisko w służbie zagranicznej wyznacza i odwołuje z niego dyrektor generalny służby zagranicznej (art. 24 ust. 1). Wyznaczenie zatem na stanowisko służbowe oznacza powierzenie pełnienia funkcji w ramach umownego stosunku pracy, którego podstaw należy poszukiwać w ustawie o służbie cywilnej, poza przypadkiem osób podejmujących po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej w placówce zagranicznej, gdy umowę o pracę zawiera się na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat, z możliwością wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 28c – obowiązujący od dnia 24 marca 2009 r., a więc w dacie zawarcia przez powódkę umowy o pracę). Art. 35 ustawy o służbie cywilnej wymienia dwie podstawy umownego nawiązania stosunku pracy z pracownikiem: umowę o pracę na czas nie określony i umowę o pracę na czas określony. Prima facie wykluczona jest możliwość zawarcia innych rodzajów umów o pracę (umowy na okres próbny, umowy na czas wykonania określonej pracy czy też innych stosunków pracy – powołania, wyboru, mianowania). Słusznie zatem ustalił Sąd I instancji, że strony przedmiotowego sporu łączyła umowa o pracę na czas określony, nie zaś umowa na czas wykonania określonej pracy. Fakt ten wynika zarówno z wyjaśnień samej powódki, jak i z § 1 umowy o pracę, a także z zaświadczenia z dnia 24 czerwca 2009 r. wskazującego około 4-letni okres delegowania służbowego powódki do pracy w Ambasadzie RP w O.. W konsekwencji, jeżeli strony oświadczyły, że chcą zawrzeć umowę o pracę na czas określony, a różniły się tylko co do daty ustania stosunku pracy, to nie można było przyjąć, że miały zamiar zawarcia umowy na czas nie określony. Zgodzić należy się również z konstatacją Sądu I instancji, że nie było również podstaw, aby przyjąć, że wpisane w umowie sformułowanie odnoszące się do odwołania powódki z placówki należało rozumieć „jako prawidłowo określony termin” jej trwania. Kodeks pracy dopuszcza możliwość określenia czasu trwania umowy o pracę przez wskazanie daty jej rozwiązania czy określenie innego pewnego zdarzenia przyszłego, z nadejściem którego dojdzie do rozwiązania umowy, niemniej jednak zawsze moment rozwiązania umowy o pracę musi być na tyle precyzyjnie ustalony, aby nie rodził wątpliwości co do czasu trwania umowy. Brak zatem wątpliwości, że umowa o pracę zawarta przez pozwanego pracodawcę z powódką była 4-letnią umową terminową, która jednak, jak z kolei wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2016 r., przewidywała dopuszczalność wcześniejszego jej rozwiązania za wypowiedzeniem. Jak wskazał Sąd Najwyższy w powoływanym wyżej wyroku, jeśli nie zachodzi przypadek wskazany w art. 28c ustawy o służbie zagranicznej, strony umowy mogą wybrać jedną z wskazanych w art. 35 ustawy o służbie cywilnej form zatrudnienia, natomiast wolą stron nie można przełamać bezwzględnie obowiązujących norm prawa pracy określających sposób zatrudnienia wskazany w pragmatyce służbowej. W tym kontekście umowa o pracę z członkiem korpusu służby zagranicznej (zawarta na czas określony – jak w przedmiotowej sprawie – lub nie określony) może być rozwiązana za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia. Sąd Najwyższy trafnie zwrócił uwagę w wyroku z dnia z dnia 24 lutego 2015 r., że milczenie ustawy w zakresie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem służby cywilnej, niebędącym urzędnikiem służby cywilnej, przemawia za nieuregulowaniem tej problematyki bezpośrednio w ustawie o służbie cywilnej, co oznacza, w myśl art. 9 ust. 1 tej ustawy, konieczność stosowania regulacji przewidzianych w Kodeksie pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia z dnia 24 lutego 2015 r., II PK 51/14; z dnia 2 lipca 2009 r., II PK 316/08 oraz z dnia 24 sierpnia 2010 r., I PK 36/10), w tym – w zależności od rodzaju i treści umowy o pracę – art. 30 § 1 pkt 2, § 3, 4 k.p. czy też art. 33 k.p. Biorąc to pod uwagę, kwestia związana z rodzajem roszczenia przysługującego powódce z tytułu rozwiązania umowy o pracę zależała od ustaleń dotyczących jej treści. Mając na uwadze powyższe, Sąd I instancji słusznie stwierdził, że żądania powódki w niniejszej sprawie co do zasady były uzasadnione. Odnosząc się zaś do ich podstawy prawnej, o ile Sąd I instancji podzielił stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu uchwały z dnia 17 listopada 2011 r., w którym wskazano, że pracownikowi, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę zawartą na czas określony, w przypadku gdy strony nie przewidziały możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem (art. 33 k.p.), przysługują roszczenia określone w art. 59 k.p. w zw. z art. 56 k.p. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III P2P 6/11) i uznał za podstawę roszczeń art. 59 k.p. w zw. z art. 56 k.p., o tyle – w przekonaniu Sądu Okręgowego – podstawy tej należałoby upatrywać w art. 50 § 3 k.p. Jak bowiem wyżej wskazano strony umowy, wbrew ustaleniom Sądu I instancji, przewidziały w treści zawartej umowy, możliwość wcześniejszego jej rozwiązania uznając, co potwierdzała także sama powódka, iż może ona zostać zakończona na skutek jej „odwołania”. Uznać więc należy, iż w ten sposób strony zamieściły w umowie o prace klauzulę dopuszczającą możliwość wcześniejszego jej rozwiązania, o której mowa w art. 33 k.p. Claris z dnia 18 maja 2011 r., którym ambasador RP w O. został powiadomiony o odwołaniu powódki z placówki dyplomatycznej z dniem 20 sierpnia 2011 r. (uzupełniony następnie clarisem z dnia 3 sierpnia 2011 r., którym przesunięto datę odwołania na dzień 27 sierpnia 2011 r.), stanowił swego rodzaju oświadczenie woli pozwanego pracodawcy w przedmiocie wypowiedzenia powódce stosunku pracy. Zgodnie z tym clarisem, stanowiącym „wypowiedzenie”, przewidziano także okres tego „wypowiedzenia”, oznaczając dzień odwołania powódki z placówki dyplomatycznej, w którym miała ustać łącząca strony umowa. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2016 r., przy ustaleniu, że strony w rzeczywistości zawarły umowę o pracę na okres 4 lat, zawarte w niej zastrzeżenie, że z datą odwołania ze stanowiska stosunek pracy ulega rozwiązaniu, może być – w zestawieniu z całokształtem okoliczności faktycznych – poczytane za zastrzeżenie o dopuszczalności wcześniejszego rozwiązania terminowej umowy o pracę, o jakim mowa w art. 33 k.p. W związku z powyższym do odwołania powódki z placówki dyplomatycznej należało zastosować przepisy odnoszące się do rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony z zachowaniem okresu wypowiedzenia. W dacie rozwiązania przez pozwanego pracodawcę stosunku pracy z powódką obowiązywał art. 32 k.p., który przewidywał, że każda ze stron mogła rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na okres próbny i czas nie określony (§ 1) oraz że rozwiązanie umowy o pracę następowało z upływem okresu wypowiedzenia (§ 2). Art. 33 k.p. stanowił natomiast, że przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogły przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Podkreślić należy zatem, że w realiach przedmiotowej sprawy claris z dnia 18 maja 2011 r. stanowił de facto wypowiedzenie powódce umowy o pracę. Zgodnie z art. 30 § 3 k.p., oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. Stosownie zaś do art. 30 § 4 k.p., w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. O ile forma pisemna dla czynności prawnej, jaką jest wypowiedzenie stosunku pracy, nie budzi wątpliwości, o tyle z literalnego brzmienia art. 30 § 4 k.p. można by wywnioskować, że pracodawca jest obowiązany podać przyczynę wypowiedzenia uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę jedynie w odniesieniu do umów zawartych na czas nie określony. W tym miejscu należy jednak wskazać na pkt 1 klauzuli 4 dyrektywy RADY 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez (...) Unię (...) ( (...)), (...) Centrum Przedsiębiorstw Publicznych ( (...)) oraz Europejską (...) Związków Zawodowych ( (...)), zgodnie z którym jeżeli chodzi o warunki pracy, pracownicy zatrudnieni na czas określony nie będą traktowani w sposób mniej korzystny niż porównywalni pracownicy zatrudnieni na czas nie określony, jedynie z tego powodu, że pracują na czas określony, chyba że zróżnicowane traktowanie uzasadnione jest powodami o charakterze obiektywnym. Jako że niniejszy zapis dyrektywy nie został do dnia 21 lutego 2016 r. uwzględniony w polskim systemie prawnym w odniesieniu do obowiązku pracodawcy wskazania przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę na czas określony, regulacja ta może być w niniejszej sprawie stosowana bezpośrednio. Przepisy prawa krajowego, w tym przepisy prawa pracy, należy bowiem interpretować prounijnie z racji wyższości prawa wspólnotowego przed prawem państw członkowskich. Klauzula nr 4 stanowiąca zakaz dyskryminacji pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę na czas określony względem pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę na czas nie określony jedynie z tego powodu, że pracują na czas określony, bez obiektywnych powodów takiego zróżnicowanego traktowania, daje możliwość zastosowania wobec pracownika zatrudnionego na czas określony przepisów dotyczących pracowników zatrudnionych na czas nie określony, jeśli są one dla niego korzystniejsze. Należy więc skonstatować, że mimo że w przedmiotowej sprawie powódka była zatrudniona na czas określony, to pozwany pracodawca miał obowiązek wypowiedzenia jej umowy o pracę (odwołania jej z placówki dyplomatycznej) na piśmie ze wskazaniem przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy (odwołanie), czego nie uczynił, naruszając tym samym przepisy prawa pracy dotyczących wypowiadania umów o pracę. Powódce przekazano natomiast informację dotyczącą jej odwołania z placówki dyplomatycznej ustnie, a następnie okazano wspomniane wyżej clarisy celem zapoznania się odpowiednio w dniach: 20 maja 2011 r. i 5 sierpnia 2011 r. Jedynie na marginesie należy zwrócić uwagę, że po uzyskaniu informacji dotyczącej odwołania, powódka wielokrotnie zwracała się do pozwanego o udzielenie informacji odnośnie przyczyn takiej decyzji. Odszkodowanie przysługuje więc powódce wobec niezachowania przez pozwanego pracodawcę warunków formalnych koniecznych dla prawidłowego rozwiązania łączącego strony stosunku pracy. Słusznie zatem Sąd I instancji zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę w wysokości odpowiadającej jej trzymiesięcznemu wynagrodzeniu.

Błędnie natomiast Sąd I instancji uznał, że wysokość należnego powódce odszkodowania należy ustalić, nie uwzględniając dodatku zagranicznego wypłacanego powódce. Zgodnie z art. 29 ust. 3 ustawy o służbie zagranicznej, członkowi służby zagranicznej przysługuje dodatek zagraniczny na pokrycie zwiększonych kosztów związanych z wykonywaniem obowiązków służbowych w placówce zagranicznej, uwzględniający poziom kosztów utrzymania w państwie przyjmującym. Na mocy upoważnienia określonego w art. 30 tej ustawy, Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dodatku zagranicznego i świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej, w którym postanowiono (§ 2 ust. 1), że dodatek zagraniczny przysługuje członkowi służby zagranicznej od dnia podjęcia wykonywania obowiązków służbowych w placówce zagranicznej do dnia zakończenia ich wykonywania. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r., dodatek zagraniczny jest koniecznym elementem stosunku pracy w służbie zagranicznej. Dodatek ten ujęty jest w konstrukcji wynagrodzenia, skoro art. 27 ust. 1 tej ustawy stanowi, że wynagrodzenie członków służby zagranicznej składa się z wynagrodzenia określonego dla członków korpusu służby cywilnej, z tym że członkom personelu dyplomatyczno-konsularnego przysługuje dodatek służby zagranicznej z tytułu posiadanego stopnia dyplomatycznego. Dodatek zagraniczny stanowi istotną wartość w relacji do wynagrodzenia zasadniczego. Wypłacany jest periodycznie, tak jak wynagrodzenie za pracę. Nie przysługuje tylko wybranym pracownikom służby zagranicznej, gdyż z rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dodatku zagranicznego i świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej (Dz. U. Nr 239, poz. 2048 ze zm.) wynika, że dodatek zagraniczny może otrzymać także personel pomocniczy i obsługi zatrudniony w placówce zagranicznej (załącznik nr 1 do tego rozporządzenia). Skoro krąg uprawnionych do dodatku zagranicznego jest tak szeroki, to pierwotne i podstawowe uzasadnienie jego wypłaty wynika z tego, że praca wykonywana jest za granicą w placówce zagranicznej. Wypłacany jest z góry i w przypadku odwołania członka służby zagranicznej ze stanowiska w placówce zagranicznej nie podlega zwrotowi (§ 3 i 4 rozporządzenia). Brak jest podstaw do stwierdzenia, że dodatek zagraniczny ma charakter świadczenia socjalnego, co miałoby wynikać z tego, że przysługuje na pokrycie zwiększonych kosztów związanych z wykonywaniem obowiązków służbowych w placówce zagranicznej. Świadczenia o charakterze socjalnym i pobytowym w placówce zagranicznej pracodawca zapewnia odrębnie od dodatku zagranicznego i ustawa to wyraźnie odróżnia (art. 29 ust. 3 i 4 ustawy o służbie zagranicznej). Nie można kategorycznie wykluczyć, że dodatek zagraniczny w żadnej mierze nie pokrywa kosztów związanych z wykonywaniem obowiązków służbowych, bo taka jego funkcja zapisana jest w ustawie ( verba legis). Naturalne jest, że każdy pracownik część wynagrodzenia przeznacza na koszty związane z pracą, choćby utrzymania. Koszty pracy w stosunku pracy jednak nie obciążają pracownika. Pracownik nie wykazuje też kosztów jako warunku wypłaty dodatku zagranicznego i nie zachodzi tu ich rozliczanie na zasadzie kompensaty poniesionych kosztów czy wydatków. Koszty pracy zawsze obciążają pracodawcę, jednakże w tym przypadku nie chodzi o kompensatę kosztów w znaczeniu przedmiotowym, lecz o świadczenie dodatku zagranicznego, którego wypłatę warunkuje „wykonywanie obowiązków służbowych”. Służba zagraniczna nie jest zwykłym zatrudnieniem i dlatego można przyjąć, że pracownik otrzymuje dodatek zagraniczny w kategorii szerzej rozumianego wynagrodzenia. Dodatek zagraniczny zależy od stanowiska, grupy zaszeregowania i mnożnika (tabela - załącznik nr 1 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2002 r.). Sednem i zarazem kauzą zapłaty tego dodatku jest więc wykonywanie obowiązków służbowych w placówce zagranicznej. W tym wyraża się łącznik z wynagrodzeniem za pracę, czyli ze świadczeniem pracodawcy za pracę zatrudnianego pracownika (art. 22 § 1 k.p.) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r., II PK 285/13). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wiążącym w przedmiotowej sprawie wyroku z dnia 18 lutego 2016 r., dodatek zagraniczny różni się zasadniczo od świadczenia z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania, których wysokość ze swej istoty nie zależy od zajmowanego stanowiska czy pełnionej funkcji (por. np. diety z tytułu podróży zagranicznej, wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej). Omawiany dodatek realizuje także postulat, że warunki pracy w placówkach zagranicznych powinny zapewniać prawidłowe i godne wykonywanie zadań służby zagranicznej (art. 29 ust. 1 ustawy o służbie zagranicznej), co stanowi nieobojętną dla prestiżu i wizerunku Rzeczypospolitej Polskiej wartość. Biorąc zaś po uwagę treść art. 32 ust. 1 ustawy o służbie zagranicznej oraz art. 33 ust. 2 tej ustawy, można przyjąć, że dodatek zagraniczny przysługuje także za dyspozycyjność i związaną z tym uciążliwość wykonywanej pracy, a więc spełnia rolę wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi wykonywanej pracy (art. 78 § 1 k.p.). Sąd Najwyższy zauważył także, że zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków do wynagrodzenia i innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, odszkodowanie przysługujące pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Ekwiwalent ten ustala się zaś, zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:

1) jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,

2) wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju,

3) gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,

4) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

5) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,

6) dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,

7) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

7a) kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,

8) nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,

9) odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,

10) wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy

– stosując zasady określone w § 7-11 tego rozporządzenia.

Należy podkreślić, że brak jest dodatku zagranicznego we wskazanym katalogu wyłączeń. Mając na uwadze powyższe, błędnie uznał więc Sąd I instancji, że dodatek zagraniczny wypłacany powódce stanowił odrębną od wynagrodzenia kategorię zwrotu ponoszonych kosztów i nie był elementem wynagrodzenia ani świadczeniem ze stosunku pracy, a przez to nie mógł być zaliczony do podstawy obliczania ekwiwalentu za urlop. Tym samym, przy obliczaniu odszkodowania na zasadach obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy należało uwzględnić zarówno wynagrodzenie, jak i dodatek zagraniczny jako inne świadczenie ze stosunku pracy łączącego pozwanego pracodawcę z powódką. Ustalone przez Sąd Rejonowy wynagrodzenie miesięczne powódki, obliczone jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wynosiło 5546,57 zł brutto (3977,38 zł netto), zaś dodatek zagraniczny wynosił 3261 dolarów kanadyjskich CAD. Przeliczając dodatek zagraniczny za okres od czerwca do sierpnia 2011 r. z dolarów kanadyjskich (CAD) na polskie złotówki, według kursu średniego, należało zastosować w odniesieniu do każdego z poszczególnych miesięcy przelicznik z dnia wypłaty dodatku w każdym z tych miesięcy, tj. odpowiednio z 1 dnia każdego miesiąca, jako że dodatek ten wypłacany był z góry. Biorąc pod uwagę, że na dzień 1 czerwca 2011 r., średni kurs dolara kanadyjskiego wynosił 2,8358 zł (Tabela nr 105/A/NBP/2011 z dnia 2011-06-01 ), to kwota dodatku zagranicznego wynosiła 9247,54 zł. Na dzień 1 lipca 2011 r. średni kurs dolara kanadyjskiego wynosił 2,8345 zł (Tabela nr 126/A/NBP/2011 z dnia 2011-07-01), więc kwota dodatku zagranicznego wynosiła 9243,30 zł. Natomiast na dzień 1 sierpnia 2011 r. średni kurs dolara kanadyjskiego wynosił 2,9086 zł (Tabela nr 147/A/NBP/2011 z dnia 2011-08-01), zatem kwota dodatku zagranicznego wynosiła 9484,94 zł, a więc średnio: 9325,26 zł. W sumie należna powódce od pozwanego pracodawcy kwota odszkodowania w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów opierająca się jedynie na dodatku zagranicznym wynosiła 27 975,78 zł (3 x 9325,26 zł), którą to kwotę należało zasądzić ponad zasądzoną przez Sąd I instancji kwotę 16 639,71 zł.

Mając na uwadze powyższe rozważania, w kontekście zarzutów apelacji pozwanego pracodawcy dotyczących naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c., wskazać należy, że zgodnie z tym przepisem, Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Należy podkreślić, że oceny wiarygodności i mocy dowodów dokonuje Sąd, który będąc obiektywnym ogniwem procesowym, nie związanym z interesem prawnym żadnej ze stron, analizuje całokształt materiału dowodowego i wyłania czystą substancję tego materiału, którą następnie poddaje ocenie. Strona procesowa kieruje się natomiast swoim interesem prawnym i jej ocena materiału dowodowego jest nacechowana subiektywnie. W ocenie Sądu Okręgowego, na gruncie przedmiotowej sprawy zarzuty pozwanego dotyczące naruszenia procedury stanowią jedynie dyskurs z odmienną oceną dowodów dokonaną przez Sąd I instancji. Postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone przez Sąd I instancji w całości w sposób prawidłowy, a wnioski wyprowadzone z dokonanych ustaleń odpowiadają zasadom logiki i doświadczenia życiowego. Sąd I instancji wyczerpująco i w jasny sposób wyjaśnił motywy, którymi kierował się przy wydawaniu zaskarżonego rozstrzygnięcia. Należy zwrócić uwagę również na treść art. 232 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne oraz art. 6 k.c., w myśl którego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis art. 233 § l k.p.c. przyznaje zatem Sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut jego naruszenia może być uznany za uzasadniony jedynie w sytuacji, gdy Sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki, zasadami wiedzy lub doświadczeniem życiowym. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, aby Sąd I instancji dokonał oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania, lub też pominął w swojej ocenie istotne dla rozstrzygnięcia dowody. Pozwany w apelacji nie wskazał konkretnych uchybień, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że Sąd I instancji zaniechał wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, a w konsekwencji pominął w toku wyprowadzania istotnych dla rozstrzygnięcia wniosków wynikających z części zeznań świadków: R. K. (k. 129-130) oraz R. M. (k. 157-158). Należy wskazać, że zeznania tych świadków Sąd I instancji uznał za wiarygodne, czego dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z ich zeznań wynikało, że umowa zawarta z powódką była umową na czas określony i standardowy okres rotacji pracowników kontraktowych pozwanego, do których należała powódka, to 3-4 lata, o czym informowano pracowników. Zeznania te znalazły oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym w postaci dowodów z dokumentów, akt osobowych, a przede wszystkim w wyjaśnieniach samej powódki. Zeznania te były spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniały, a ponadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron. W ocenie Sądu Okręgowego zeznania te miały wpływ na rozstrzygnięcie wydane w przedmiotowej sprawie jedynie w zakresie w jakim potwierdziły zawarcie z powódką umowy na czas określony 4 lat. W pozostałym zakresie z uwagi na ich nikłą doniosłość w kontekście sytuacji powódki, nie miały wpływu na treść rozstrzygnięcia. Pozwany w żaden sposób nie wskazał, w jakim zakresie Sąd I instancji dokonał błędnej interpretacji tych zeznań, która przełożyłaby się na jego wadliwe wnioskowanie leżące u podstaw zaskarżonego wyroku, a które to zeznania – gdyby odczytane po myśli pozwanego – mogłyby doprowadzić do jego zmiany, zgodnie ze stanowiskiem pozwanego. Pozwany ograniczył się jedynie do polemiki z wnioskami wyciągniętymi przez Sąd I instancji w ramach dokonanej swobodnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym zeznań świadków: R. K. i R. M..

Reasumując, w przeświadczeniu Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo ustaliwszy stan faktyczny w przedmiotowej sprawie, z uwzględnieniem dwóch omówionych wyżej zmian tego stanu faktycznego, po poprawnie przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, słusznie uznał, że co do zasady rację ma powódka, dochodząc od pozwanego pracodawcy zasądzenia odszkodowania z tytułu naruszającego przepisy rozwiązania z nią umowy o pracę. Należy bowiem wskazać, że w łączącej strony umowie była przewidziana klauzula dotycząca rozwiązania stosunku pracy. Odwołanie z placówki dyplomatycznej stanowiło de facto wypowiedzenie umowy o pracę. Pracodawca powinien był zatem dochować wszelkich obowiązków, jakie przepisy prawa pracy łączą z wypowiedzeniem umowy o pracę. W kontekście dyrektywy RADY 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez (...) Unię (...) ( (...)), (...) Centrum Przedsiębiorstw Publicznych ( (...)) oraz Europejską (...) Związków Zawodowych ( (...)) wobec powódki, jako pracownika zatrudnionego w oparciu o umowę na czas określony, celem uniknięcia dyskryminacji ze względu na rodzaj umowy o pracę, poza formą pisemną, której także pracodawca nie dochował, należało zastosować odpowiednie uregulowania dotyczące rozwiązywania umowy o pracę zawartej na czas nie określony. W szczególności, pozwany pracodawca miał obowiązek przedstawienia powódce wypowiedzenia na piśmie oraz z podaniem przyczyny uzasadniającej to wypowiedzenie. Wobec zaniechań formalnych pracodawcy w tym względzie powódce należało się odszkodowanie. Sąd I instancji błędnie jednak nie zaliczył do podstawy obliczenia odszkodowania dodatku zagranicznego, jaki powódka otrzymywała regularnie w związku z pełnieniem funkcji na placówce dyplomatycznej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Dodatek ten należało natomiast wliczyć do tej podstawy z uwagi na jego naturę, tj. fakt że jest on nierozerwalnie związany z wynagrodzeniem zasadniczym, należny jest w związku ze świadczeniem pracy na określonym stanowisku, co wynika wprost z przepisów powszechnie obowiązujących, i nie stanowi wyjątku rozumieniu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Dlatego też zasądzone przez Sąd I instancji odszkodowanie należało podwyższyć o kwotę wynikłą z uwzględnienia dodatku zagranicznego przy obliczaniu podstawy odszkodowania za naruszenie przepisów prawa pracy dotyczących wypowiadania umów o pracę. W tym stanie rzeczy wskazać należy, że przedstawione w apelacji powódki zarzuty zmierzające do podważenia zaskarżonego wyroku okazały się zasadne i podlegały uwzględnieniu przy zmianie zaskarżonego wyroku, zaś zarzuty podniesione w apelacji przez pozwanego pracodawcę stanowią jedynie polemikę z rozstrzygnięciem Sądu I instancji, które co do zasady odpowiadało prawu.

Apelacja strony powodowej była niezasadna jedynie w zakresie przewyższającym zasądzoną uzupełniająco kwotę oraz w zakresie odsetek ustawowych od całej zasądzonej na rzecz powódki kwoty odszkodowania za okres przed dniem doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, co nastąpiło w dniu 5 października 2011 r.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zakresie, w jakim uwzględnił apelację powódki i zmienił zaskarżony wyrok oraz na podstawie art. 385 k.p.c. w zakresie, w jakim oddalił obie apelacje.

O kosztach procesu w pierwszej instancji orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, jednocześnie zwracając uwagę na orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie, zgodnie z którym stawka minimalna opłat za czynności adwokata lub radcy prawnego powinna być taka sama zarówno w sprawie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne (o przywrócenie do pracy), jak i w sprawie o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę albo z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia, gdyż w każdej z tych spraw rodzaj i stopień zawiłości sprawy oraz wymagany i niezbędny nakład pracy pełnomocnika jest bowiem taki sam, niezależnie od wybranego przez pracownika lub uwzględnionego przez sąd pracy z urzędu alternatywnego roszczenia (por. uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów – zasada prawna z dnia 24 lutego 2011 r., I PZP 6/10 w zw. z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2010 r., II PZ 20/10).

O kosztach procesu w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zwracając jednocześnie uwagę na orzecznictwo Sądu Najwyższego jak wyżej.

SSO Sylwia Kulma SSO Małgorzata Kluziak SSO Dorota Czyżewska