Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Pa 71/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi:

1. zasądził od Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. na rzecz A. P. (1) kwotę 22.641,93 zł tytułem odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 9 kwietnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

3. nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.132,00 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu.

4. nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie kwoty 7.547,31 zł.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Wojewódzki Zarząd Melioracji i (...) w Ł. jest samorządową jednostką budżetową. Wykonuje zadania własne Marszałka Województwa (...) oraz zadania z zakresu administracji rządowej powierzonej Marszałkowi wynikające z ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U. 115poz.1229 zezm.).

Powódka A. P. (1) była pracownikiem Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. od 8 listopada 1999 roku. Początkowo powódka była zatrudniona na podstawie umowy o pracę za czas określony, zawartej na okres od dnia 8 listopada 1999 roku do dnia 7 lutego 2000 roku, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku referenta w dziale finansowo - księgowym.

W dniu 7 lutego 2000 roku strony zawarły kolejną umowę o pracę – na czas nieokreślony. Na jej podstawie powódka została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku księgowej.

Na mocy pisma z dnia 22 sierpnia 2008 roku powódce zostało zaproponowane stanowisko Głównego Księgowego.

Powódka miała ustalony zakres odpowiedzialności, którego treść ulegała modyfikacjom w dniu 25 sierpnia 2008 r. i 1 stycznia 2014 r.

Zgodnie z zapisem z 25 sierpnia 2008 r. do obowiązków powódki należało m.in. rozstrzyganie problemów i zagadnień ekonomiczno – finansowo - księgowych w zakresie działania pozwanej jednostki oraz prowadzenie rachunkowości jednostki zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.

Do obowiązków służbowych powódki od 1 stycznia 2014 r. na tym stanowisku należało w szczególności

1) wykonywanie zadań wynikających z ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 z późn.zm) ze szczególnym uwzględnieniem pkt. 54 ust. 1;

2) prowadzenie rachunkowości jednostki zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami, w tym:

a) organizowanie sporządzania, przyjmowania, obiegu, archiwizowania i kontroli dokumentów finansowych w sposób zapewniający prawidłowy przebieg operacji gospodarczych;

b) nadzorowanie bieżącej i prawidłowo prowadzonej ewidencji księgowej oraz sporządzania sprawozdawczości finansowej i budżetowej na jej podstawie;

c) nadzorowanie całokształtu prac z zakresu rachunkowości wykonywanych przez poszczególne komórki organizacyjne jednostki;

d) nadzorowanie prowadzenia ewidencji majątku jednostki oraz jego corocznej amortyzacji;

3) koordynowanie opracowania planów finansowych wieloletnich i rocznych wydatków i dochodów;

4) prowadzenie gospodarki finansowej jednostki z obowiązującymi zasadami polegające na:

a) wykonywaniu dyspozycji środkami pieniężnymi będącymi w dyspozycji jednostki;

b) zapewnieniu prawidłowości umów zawieranych przez jednostkę pod względem finansowym;

c) przestrzegania zasad rozliczeń pieniężnych oraz ochrony wartości pieniężnych;

d) zapewnieniu terminowego ściągania należności i dochodzenia należności spornych oraz spłaty zobowiązań;

e) naliczaniu wynagrodzeń i innych świadczeń na rzecz pracowników oraz rozliczeniu się z ZUS)

f) rozliczaniu się z Urzędem Skarbowym z należnych podatków

5) nadzorowanie analizy wykorzystanych środków budżetowych będących w dyspozycji jednostki oraz koordynowanie wnioskowania zmian przeznaczenia środków gwarantujących ich pełne i zgodne z prawem wykorzystanie;

6) dokonywanie wstępnej kontroli :

a) zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planami finansowymi;

b) kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych

7) opracowywanie przepisów wewnętrznych dotyczących rachunkowości w tym planu kont i polityki rachunkowości instrukcji obiegu dokumentów finansowych zasad przeprowadzania i rozliczania inwentaryzacji ;

8) nadzorowanie prac związanych ze sporządzeniem okresowych i rocznych sprawozdań budżetowych i finansowych z wykonania dochodów i wydatków;

9) koordynowania sporządzania zapotrzebowania na środki finansowe w celu regulowania zobowiązań finansowych jednostki;

10) nadzorowanie punktów kasowych;

11) pomoc instruktażowa pracowników jednostki w sprawach finansowo – księgowych;

12) współpraca z departamentami Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) wydziałami Urzędu Wojewódzkiego lub innymi instytucjami w ramach realizowanych zadań; Polegała ona na wymianie informacji w zakresie sprawozdawczości budżetowej, terminów pozyskania środków finansowych na realizację wydatków.

13) wnioskowanie w sprawach nawiązania lub rozwiązania stosunku pracy wynagradzania premiowania awansowania udzielania kar porządkowych dokonywania ocen zawodowych w tym okresowych ocen pracowniczych podległych pracowników;

14) przestrzeganie przepisów bhp i i ppoż i kontrola pracowników w tym zakresie;

16) prawidłowe planowanie i organizacja pracy podległych pracowników

17) nadzorowane i kontrola:

a) D. Finansów (...),

b) D. Administracyjnego;

18) nadzorowanie w zakresie zagadnień finansowych, księgowych i ekonomicznych wszystkich komórek organizacyjnych jednostki.

Jako Główna Księgowa powódka ponosiła odpowiedzialność m.in. za:

- prawidłowe zgodne z prawem i terminowe wykonywanie zadań wynikające z niniejszego zakresu czynności i regulaminu organizacyjnego jednostki ;

- wszelkie skutki prawne wynikające z podejmowanych decyzji, sporządzanych pism i dokumentów;

- naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie wynikającym z zakresu obowiązków;

Zgodnie z par. 12 Regulaminu Organizacyjnego pozwanej jednostki do zadań powódki należało m.in.

- prowadzenie rachunkowości jednostki;

- dokonywanie kontrasygnaty czynności prawnych z których wynikają zobowiązania pieniężne;

- nadzór i kontrola prawidłowości wykorzystania pozyskanych środków finansowych;

- dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym oraz wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych;

- merytoryczna kontrola opracowywanych analiz informacji i sprawozdań dotyczących realizowanych zagadnień przez podległe komórki.

W zakresie obowiązków służbowych powódki nie znajdowała się klasyfikacja dochodów lub odprowadzanie dochodów do budżetu jednostki.

Główny księgowy pozwanej jednostki podlega bezpośrednio dyrektorowi.

Dyrektor jednostki miał obowiązek przeprowadzać bieżące kontrole sprawowania funkcji przez głównego księgowego, w zakresie powierzonych mu zadań.

Od dnia 8 października 2013 roku Dyrektorem pozwanej jednostki został S. J. (1).

Dyrektor S. J. nie przeprowadzał kontroli działania powódki .

Nadzór nad odprowadzaniem dochodów jednostki samorządu terytorialnego i dochodów Skarbu Państwa, nadzór nad klasyfikacją dochodów, sporządzanie sprawozdań budżetowych i finansowych należały do obowiązków i odpowiedzialności kierownika D. Księgowości.

Powódka jako Główna Księgowa była bezpośrednim przełożonym kierownika D. (...).

W okresowych ocenach wystawianych pracownikowi powódka zawsze postrzegana była jako osoba sumienna, wykonująca obowiązki terminowo i bez zastrzeżeń. Przełożeni podkreślali, że powódkę cechuje samodzielność i wysoka odpowiedzialność, często przewyższająca oczekiwania, że powódka potrafi wykorzystywać dane, informacje oraz przepisy do obiektywnego rozpoznania spraw. Powódka postrzegana była jako dobry organizator pracy zarówno swojej, jak i (w późniejszym okresie) podwładnych, osoba komunikatywna i otwarta, w sposób ciągły podnosząca swoje kwalifikacje zawodowe. Otrzymywała wyróżniające ją oceny okresowe.

Powódce zostały wystawione przez Dyrektora pozwanej jednostki referencje. W dokumencie tym podkreślone zostało, iż w trakcie pracy A. P. wykazała się wyjątkową zdolnością w rozwiązywaniu problemów, przyczyniła się do wprowadzenia w jednostce procedur kontroli zarządczej, włącznie z kodeksem etyki pracowników. Ponadto powódka dała dowód posiadania szerokiej wiedzy w zakresie wykonywanych przez nią obowiązków oraz praktycznych umiejętności w tej kwestii. Powódka postrzegana była jako osoba ambitna, doskonaląca swoje umiejętności, otwarta na nowe wyzwania.

Powódka wielokrotnie, w celu prawidłowego wykonania obowiązków pracowniczych, zostawała dłużej w pracy lub też wykonywała pewne czynności w domu – w szczególności w okresie od września do marca.

A. P. była autorką wielu wewnętrznych dokumentów, którymi posługiwali się pracownicy pozwanej jednostki.

Powódka nie otrzymała nigdy kary upomnienia czy nagany.

Ostatnio wynagrodzenie powódki liczone według zasad ustalania ekwiwalentu za urlop wynosiło 7.547,31 złotych brutto.

W 2011 roku do zakresu czynności jednego z pracowników działu finansowo-księgowego dyrektor wprowadził kontrolę bieżącą. Polegała ona na tym, iż pracownik ten miał weryfikować nieprawidłowości polegające na braku pieczątek, podpisów, odpowiedniego opisania dokumentu płatności, potwierdzenia czy wydatek mieści się w planach finansowych jednostki, czy jest odpowiednia klasyfikacja budżetowa, strukturalna czy jest naniesiona (...) określenia klasyfikacji wydatku i czy wydatek jest zgodny z umową i harmonogramem do umowy. Pracownikiem, do którego zadań należało sprawowanie kontroli bieżącej w ramach działu finansowo-księgowego, był Z. D. (1). To stanowisko nie zostało wyodrębnione w schemacie organizacyjnym, był to pracownik działu księgowości. Kontrola bieżąca została wprowadzona do jego zakresu czynności. Projekt zmian zakresu czynności sporządził kierownik działu finansowo-księgowego i został zaakceptowany przez powódkę, jako główną księgową, następnie zweryfikowany przez kierownika D. Organizacji (...). Powódka osobiście nie dokonywała kontroli czynności kontrolnych Z. D. (1). Te zadania wykonywał kierownik działu księgowości. Nadzór nad pracą swoich pracowników sprawowała poprzez zlecanie kontroli Kierownikowi D. Księgowości, Finansów i Płac, jak i Kierownikowi D. Kontroli Wewnętrznej. Osobiście weryfikowała sprawozdawczość finansową i budżetową. Poddawała kontroli dokumenty finansowe i księgowe.

Na mocy Zarządzenia Dyrektora nr (...) z dnia 28 lutego 2011 roku w pozwanej jednostce w Ł. wprowadzona została Instrukcja Kontroli i Obiegu Dokumentów Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł.. Jako cel wprowadzenia Instrukcji wskazano ustalenie i zorganizowanie wewnątrz jednostki systemu obiegu dokumentów umożliwiającego wybór i zastosowanie najlepszej, zgodnej z przepisami metody postępowania w danym momencie w odniesieniu do wszystkich dokumentów pozwanej jednostki.

Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 8.3. Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. sprawdzenie dowodów księgowych pod kątem planu finansowego polega na ustaleniu, że poszczególny wydatek mieści się w planie finansowym jednostki. Na dowód sprawdzenia dokumentu księgowego pod tym względem należy na tym dokumencie odcisnąć, pieczęć o treści: „Wydatek mieści się w planie finansowym".

W dniu 21 grudnia 2012 roku została wystawiona faktura o numerze (...) na kwotę 1103,31 złotych, na której nie złożono pieczęci potwierdzającej sprawdzenie wydatku z planem finansowym.

Powódka dokonała weryfikacji wydatku zawartego na fakturze VAT z 2012 roku o numerze (...) z planem finansowym jednostki. Procedura weryfikacji polegała na tym, że jeśli kwota wydatku przekracza 100 euro dział merytoryczny dokonujący wydatku składał wniosek do dyrektora jednostki, w którym wskazywał co należy kupić, bądź też jaką usługę należy wykonać, jakie będzie źródło finansowania z potwierdzeniem, że znajduje się ono w planie finansowym jednostki, jak również gdzie dany zakup bądź też usługa ma być zrealizowana i w jakim trybie. Po zrealizowaniu zakupu lub usługi dokument płatności kierowano do działu merytorycznego, w tym wypadku był to D. Gospodarczo – Administracyjnego, gdzie kierownik tego działu opisywał dany dokument, sprawdzał go pod względem merytorycznym, co oznaczało, że wydatek mieści się w planie finansowym, był zasadny, celowy i zgodny z przepisami. Następnie kierownik sprawdzał, czy jest to wydatek strukturalny oraz oświadczał w jakim trybie został dokonany zgodnie z Ustawą Prawo zamówień publicznych. Następnie dokument trafiał do D. (...) gdzie sprawdzany był pod kątem formalno - rachunkowym, a następnie do pracownika zajmującego się kontrolą bieżącą. Dopiero tak sprawdzony dokument trafiał do głównego księgowego, którego podpis oznaczał, iż dokument został sprawdzony pod względem potwierdzenia wydatku w planie finansowym. Brak pieczątki nie miał wpływu na prawidłowe ujęcie tego wydatku w księgach rachunkowych oraz na prawidłowość wydatkowania środków finansowych. Od 1 stycznia 2014 roku w pozwanej jednostce dla działów merytorycznych obowiązywał elektroniczny opis faktur celem wyeliminowania nieprawidłowości polegających na braku technicznego przystawienia pieczątki.

Powódka sprawdzała, czy dany wydatek mieści się w planie finansowym w ten sposób, iż najpierw weryfikowała, czy kwota z wniosku o dokonanie wydatku mieści się w planie finansowym, następnie gdy otrzymywała dokument potwierdzający ten wydatek, sprawdzała, czy kwota z dokumentu mieści się w planie jednostki z danego paragrafu. Badała również, czy została dokonana kontrola bieżąca takiego wydatku pod kątem zgodności z planem finansowym, przeprowadzona przez Z. D. oraz pracowników komórek merytorycznych. Swój podpis umieszczała na końcu i oznaczał on, iż dokument jest prawidłowy.

W dniu 24 lipca 2012 roku została wystawiona faktura na kwotę 220,17 złotych. Na umieszczonej na dokumencie pieczęci zatwierdzenia do wypłaty wpisana została inna kwota – 220,70 złotych. pozwana jednostka dokonała zapłaty za zobowiązanie w prawidłowej kwocie – 220,17 złotych. Było to w okresie usprawiedliwionej nieobecności powódki w pracy.

Dekretacja dokumentów w pozwanej jednostki należała do obowiązków pracowników. Ponadto dekretacja ta dokonywana była po zatwierdzeniu dokumentu płatności do zapłaty. Główny Księgowy nie musiał weryfikować dokumentów dwukrotnie.

Zarządzeniem Dyrektora nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 roku wprowadzono w pozwanej jednostki Zakładowy Plan Kont i Polityki Rachunkowości.

Zgodnie z zakładowym planem kont i polityką rachunkowości zakładało się możliwość dwóch rodzajów dekretacji, fizyczną i elektroniczną. Po wydrukowaniu dokumentu z ksiąg rachunkowych uwidoczniona zostawała elektroniczna dekretacja pracownika razem z jego sygnaturą, która oznaczała podpis pracownika. Za dekretację odpowiedzialny był pracownik. Ponadto dekretacja dokonywana była po zatwierdzeniu dokumentu płatności do zapłaty. Brak fizycznego podpisu pracownika nie miał wpływu na prawidłowe ujęcie wydatku w księgach rachunkowych oraz prawidłowym wydatkowaniu środków finansowych.

W poleceniu wyjazdu służbowego nr (...) z dnia 3 grudnia 2012 roku błędnie wskazano nr karty pojazdu (...), pracownik odbywający podróż tym samochodem wskazał właściwy numer (...), w poleceniu wyjazdu służbowego nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku błędnie wskazano nr karty pojazdu (...), podczas gdy pracownik poruszający się tym pojazdem wskazał właściwy numer (...).

Pracownik który dokonywał rozliczenia i potwierdzał zgodność podróży z kartą pojazdu, omyłkowo wpisał błędną ostatnią cyfrę w numerze karty pojazdu. W każdym roku takich poleceń było około 2000. Kumuluje się to pod koniec roku budżetowego. W dotychczasowym funkcjonowaniu jednostki pracownicy nie byli obciążani za tego typu omyłki pisarskie. W. B. w dniu 6 października 2014 roku jako osoba merytorycznie odpowiedzialna za powstanie tego błędu przyznał, że jest to błąd pisarski.

W 2012 roku odbyło się sympozjum „Hydrotechnika XV’ 2013”, w którym uczestniczył przedstawiciel pozwanej jednostki. Zapłata za udział w tym sympozjum została dokonana na podstawie zgłoszenia – stanowiło ono dokument zastępczy po którym następnie została nadesłana faktura – w dniu 31 grudnia 2012 roku. Zapłaty dokonano 28 grudnia 2012 roku, w przedostatnim dniu roboczym przed zakończeniem roku budżetowego. Dzień, w którym do pozwanej jednostki przyszła faktura za sympozjum był ostatnim dniem, w którym należało przekazać środki do Urzędu Marszałkowskiego. Realizacja tego wydatku potwierdzała uczestnictwo w sympozjum, pokrywała koszty jednoosobowego pokoju. Wydatek ten został ujęty w planie finansowym 2012 roku. Ten wydatek został poddany kontroli pod kątem ujęcia w planie finansowym. Potwierdza to podpis kierownika D. Gospodarczo Administracyjnego. Płatność nie spowodowała żadnych strat finansowych dla jednostki.

Od 1 stycznia 2011 roku obowiązywało Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2010 roku w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa (Dz. U. 2010, nr 245, poz. 1637). W §15c, tego rozporządzenia (wprowadzonym od dnia 1 stycznia 2012 r. na mocy Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2011 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa) postanowiono, iż środki z tytułu kar umownych, opłat rezygnacyjnych, odsetek od zwrotów kwot nieprawidłowo wykorzystanych oraz inne środki będące pochodnymi wcześniej zrealizowanych wydatków dotyczących Wspólnej Polityki Rolnej są przekazywane na rachunek bieżący dochodów właściwego dysponenta. Dysponent odprowadza środki na centralny rachunek bieżący budżetu państwa dla dochodów budżetowych pobieranych przez państwowe jednostki budżetowe, w terminach określonych w § 4 ust. 2.

Rozporządzenie nie klasyfikowało tych dochodów pod kątem tego czy są one dochodem Skarbu Państwa, czy też jednostki samorządu terytorialnego. Istniały co do tego wątpliwości interpretacyjne.

Powódka nie mogła osobiście występować do właściwych jednostek celem wyjaśnienia wątpliwości w zakresie interpretacji obowiązujących przepisów, należało to do kompetencji Dyrektora jednostki.

Problem klasyfikacji kar umownych powstał w 2011 roku po kontroli Najwyższej Izby Kontroli i wówczas Skarbnik Województwa (...), jak i Urząd Wojewódzki wystąpili do Ministerstwa Finansów z wnioskiem o dokonanie interpretacji jak należy klasyfikować dochody z kar umownych z umów cywilnoprawnych.

W związku z interpretacją Ministerstwa Finansów dochody z kar umownych odprowadzane były przez pozwaną jednostkę jako dochody jednostki samorządu terytorialnego. Powszechnie stosowana była wówczas interpretacja Ministerstwa Finansów z marca 2011 r. Po zmianie przepisów w 2012 r., powódka uważała, iż obowiązująca wówczas interpretacja nadal ma charakter wiążący. Według jej oceny owa interpretacja odzwierciedlała fakt, iż dochody z kar umownych winny być zaklasyfikowane jako dochody jednostki samorządu terytorialnego. Powódka nie widziała potrzeby występowania do zespołu radców prawnych o opinie. Uważała że przepis znany był kierownikowi i pracownikom działu księgowości i zarówno u powódki, jak i u tych osób nie wzbudził on żadnych zastrzeżeń.

Wątpliwości co do prawidłowości odprowadzania kar umownych pojawiły się u strony pozwanej dopiero w połowie 2014 roku. Wcześniej nie było rozmów na ten temat.

Odprowadzanie należności z kar umownych wyglądało w ten sposób, że wniosek o naliczenie kary kierował odpowiedni dział merytoryczny do D. (...), tam pracownik sporządzał notę księgową, którą podpisywali Główna Księgowa i Dyrektor jednostki. Wskazywana była podstawa żądania zapłaty kary umownej, konto, kwota i termin. Notę podpisywał pracownik merytoryczny, Kierownik D. (...), Główna Księgowa i Dyrektor jednostki. Konto wskazane w nocie, to konto jednostki samorządu terytorialnego. Pracownik wystawiając notę, musiał zakwalifikować karę bądź jako dochody budżetu państwa, bądź jako dochody jednostki samorządu terytorialnego. Podpis powódki na nocie świadczył o tym, że dokument został wykonany prawidłowo, czyli zawierał wszystkie wymagane elementy. Powódka nie miała obowiązku weryfikacji prawidłowości dokonanej przez pracownika kwalifikacji dochodu.

W dniu 2 czerwca 2014 roku Wojewoda (...) wystosowała do Marszałka Województwa (...) pismo, w którym ze względu na trwające postępowania z wykonawcami robót budowlanych w sprawach o ustalenie kwot kar umownych dla operacji realizowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, D. 125 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa, Schemat II – Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi wezwała go do egzekucji należnych kar umownych związanych z realizacją w/w operacji oraz do odprowadzenia uzyskanych z tego tytułu kwot na dochody budżetu państwa – powołując się na §18 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 2014 roku w sprawie szczegółowego sposobu wykonania budżetu. Wojewoda wezwała do zwrotu kwot nieprawidłowo wykorzystanych oraz innych ewentualnych środków będących pochodnymi wcześniej realizowanych wydatków poniesionych w ramach Schematu II.

W związku z w/w pismem pozwanej jednostki skierował w dniu 24 czerwca 2014 roku do Departamentu Finansów Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) pismo, w którym zwrócił się o zajęcie stanowiska w kwestii zaliczenia kar umownych na poczet dochodów budżetu państwa. pozwanej jednostki powołując się na interpretację Ministerstwa Finansów stwierdził, iż kary te stanowią dochód jednostki samorządowej.

Treść pism z 2 i 24 czerwca 2014 roku powódka konsultowała z zespołem radców prawnych pozwanej jednostki.

Po złożeniu tego pisma odbyło się z inicjatywy Skarbnik Województwa (...) spotkanie, na którym byli obecni Skarbnik J. K., Zastępca Dyrektora do Spraw Budżetu i Sprawozdawczości M. M. (1), Dyrektor Departamentu (...) i Ochrony (...), powódka i dyrektor pozwanej jednostki. Na tym spotkaniu Skarbnik potwierdziła, iż zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów z dnia 10 marca 2011 roku, iż dochody z kar umownych stanowią dochód jednostki samorządu terytorialnego. Uzgodniono konieczność wystąpienia do Ministerstwa Finansów o nową interpretację przepisów.

Powodem wystąpienia o kolejną interpretację w 2014 roku była niejednoznaczna treść pisma Wojewody, sugerująca że z tytułu realizacji umów na wykonawstwo robót budowlanych wszelkie wpływy z tytułu kar umownych są dochodami Skarbu Państwa, w związku z tym, że jest to realizacja wspólnej polityki rolnej, a zadania finansowane są ze środków unijnych. Po zapoznaniu się z tym pismem, po rozmowach z powódką, po analizie treści rozporządzenia z 2010 roku oraz interpretacji Ministra Finansów z marca i kwietnia 2011 roku, dyrektor jednostki doszedł do wniosku, że realizacją wspólnej polityki rolnej jest nie tylko wykonanie samych robót budowlanych ale również wykonanie opracowań projektowych dotyczących wykonania tych robót budowlanych. Ponieważ Marszałek Województwa w imieniu którego działa pozwana jednostka zawierał stosowne porozumienie z Wojewodą o wcześniejszym finansowaniu prac projektowych ze środków (...), dyrektor pozwanej poprosił o wykonanie zestawienia kar umownych dotychczas zapłaconych przez wykonawców prac projektowych. I takie zestawienie zostało wykonane. Po analizie tych wszystkich dokumentów wspólnie z powódką dyrektor doszedł do wniosku, że należy złożyć wniosek o ponowną interpretację do Ministra Finansów

W dniu 2 lipca 2014 roku Skarbnik Województwa (...) wystąpiła do Ministerstwa Finansów o nową interpretację.

W piśmie Ministerstwa Finansów, Departamentu Instytucji Płatniczej z dnia 4 września 2014 roku tym wskazano, iż zgodnie z art. 111 pkt. 12 ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 roku dochodami podatkowymi i niepodatkowymi budżetu państwa są grzywny mandaty inne kary pieniężne, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej. Jednocześnie §18 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 stycznia 2014 roku w sprawie szczegółowego sposobu wykonywaniu budżetu państwa stanowi iż środki z tytułu kar umownych, opłat rezygnacyjnych, odsetek od zwrotów kwot nieprawidłowo wykorzystanych oraz inne środki będące pochodnymi wcześniej zrealizowanych wydatków dotyczących (...) są przekazywane na rachunek bieżący dochodów właściwego dysponenta. Dysponent odprowadza środki na centralny rachunek bieżący budżetu państwa dla dochodów budżetowych pobieranych przez państwowe jednostki budżetowe, w terminach określonych w § 4 ust. 2.

Po otrzymaniu tej interpretacji odbyło się drugie spotkanie w Departamencie Finansów, na którym obecni byli dyrektor M., zastępca dyrektora Departamentu (...), Dyrektor pozwanej jednostki oraz pracownicy Departamentu Finansów, Skarbnika Województwa (...) wówczas nie było. W trakcie tego spotkania dyrektor M. nie miał wątpliwości, że dochody z kar umownych za wykonanie prac budowlanych stanowiły dochody budżetu państwa. Jednak co do dochodów z kar umownych za wykonanie prac projektowych, które już zaistniały powstały wątpliwości w zakresie czy stanowią one dochód Skarbu Państwa czy jednostki samorządu terytorialnego. Wówczas zasugerowano, by zespół radców prawnych Urzędu Marszałkowskiego udzielił jednoznacznej odpowiedzi w tej kwestii.

W piśmie z dnia 23 września 2014 roku Dyrektor pozwanej jednostki uznał, iż pismo Departamentu Instytucji Płatniczej Ministerstwa Finansów nie wyjaśnia istoty sprawy. W związku z czym Dyrektor uznał, iż konieczne będzie ponowne zwrócenie się o interpretację z uwzględnieniem stanowiska zajętego przez Departament Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów w piśmie z dnia 10 marca 2011 roku.

Pismo z 23 września 2014 roku zostało zredagowane przez B. R. (1), po przeprowadzeniu konsultacji z radcą prawnym.

W opinii prawnej z dnia 10 października 2014 roku sporządzonej prze radcę prawnego na wniosek Departamentu (...) i Ochrony (...) stwierdzono, iż środki z tytułu kar umownych należnych od wykonawców robót budowlanych realizowanych w ramach (...) na lata 2007-2013 nie stanowią dochodu budżetu samorządu lecz są dochodami budżetu państwa.

Po tej opinii, zasięgnięciu porady u swoich radców prawnych oraz Departamentu (...) pozwanej jednostki stwierdził, iż dochody ze wszystkich kar umownych stanowią środki, które są dochodami Skarbu Państwa.

Środki zostały przekazane po 20 listopada 2014 roku. Wszystkie środki niezależnie od ich klasyfikacji pozwana jednostka zawsze przekazywała do Urzędu Marszałkowskiego, a później Urząd Marszałkowski środki, które powinny być przekazane do budżetu Skarbu Państwa przekazywał do Urzędu Wojewódzkiego. Urząd Marszałkowski środki z kar umownych zwrócił na konto dochodów pozwanej jednostki. Wówczas pozwana ponownie przekazała środki do Urzędu Marszałkowskiego z zaznaczeniem aby zostały odprowadzone do budżetu Skarbu Państwa jako kary umowne z umów zawieranych w ramach programu (...). Od listopada 2014 roku. Urząd Marszałkowski dochody z programu (...) w całości przekazuje do Urzędu Wojewódzkiego, a jeśli są to zwykłe dochody Skarbu Państwa nie związane z programem (...) to 5% zostawia traktując jako dochody własne a 95% przekazuje do Urzędu Wojewódzkiego. Sprawozdania RB 27S i RB 27ZZ sporządzała Kierownik D. Księgowości Finansów i Płac B. R. (1). Sprawozdanie 27S sporządza się za okres jednego miesiąca, to jest sprawozdanie z wykonania dochodów jednostki, a sprawozdanie 27ZZ sporządza się kwartalnie z wykonania dochodów Skarbu Państwa, po zakończeniu danego okresu. Od listopada 2014 roku dochody do budżetu Urzędu Marszałkowskiego odprowadza się raz w miesiącu do 5 dnia każdego następnego miesiąca, a dochody Skarbu Państwa odprowadza się dwa razy w miesiącu na dzień 10 i 20 każdego miesiąca. Dochody z (...)u odprowadza się co pięć dni - 5, 10, 15, 20, 25 i 30 każdego miesiąca.

W okresie od 26 maja 2014 roku do 18 czerwca 2014 roku przeprowadzono w pozwanej jednostce kontrolę Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...). Kontrola obejmowała dokonywanie wydatków z uwzględnieniem ustawy Prawo zamówień publicznych, Bezosobowego funduszu płac, Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz Rozliczania kosztów podróży służbowych, wypłaty ryczałtów za używanie samochodów prywatnych do celów służbowych. Dotyczyła okresu od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2013 roku.

W toku kontroli wyjaśnienia sporządzane były na bieżąco przez osoby, które odpowiadały merytorycznie za zaistniałe sytuacje. Podczas kontroli osoba ją przeprowadzająca wymagała, aby wyjaśnienia były podpisywane nie tylko przez osobę, która je składa, ale również przez dyrektora jednostki i głównego księgowego.

W dniu 18 lipca 2014 roku sporządzony został protokół pokontrolny. W protokole stwierdzono, iż osoba zatrudniona na stanowisku Głównego Księgowego w (...) w Ł. – A. P. (1) spełnia wymagania określone w art. 54 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych.

Kontrolujący stwierdził m.in, iż:

- na fakturze (...) z dnia 21 grudnia 2012 roku brak jest pieczęci „wydatek mieści się w planie finansowym jednostki”,

- na piśmie (...) z dnia 19 grudnia 2012 roku skierowanym do pozwanej jednostki z Urzędu Skarbowego w P. brak jest pieczęci „sprawdzono pod względem merytorycznym” – pismo to stanowiło podstawę dokonania zapłaty kosztów egzekucji w kwocie 1,56 złotych,

- w zatwierdzeniu do wypłaty faktury z dnia 24 lipca 2012 roku ( (...)) wpisana została – kwotowo i słownie – zatwierdzona wartość 220,70 złotych, podczas gdy na fakturze błędnie wpisano wartość 220,17 złotych. Ostatecznie pozwanej jednostki dokonał pokrycia zobowiązania w prawidłowej wysokości,

- na fakturze (...) z dnia 30 listopada 2012 roku wskazano, iż pozwanej jednostki w Ł. dokonał zapłaty za tę fakturę w dniu 11 października 2012 roku, podczas gdy dokument wpłynął do Zarządu w dniu 6 grudnia 2012 roku, zaś opłacony został w dniu 11 grudnia 2012 roku – co potwierdza wyciąg z konta bankowego,

- za udział Zastępcy Dyrektora w sympozjum „Hydrotechnika XV’ 2013” podstawę uiszczenia zobowiązania stanowiła karta zgłoszenia w/w osoby. Na dokumencie dokonano opisu merytorycznego, zamieszczono pieczęć „wydatek mieści się w planie finansowym jednostki”. Opłaty tego zobowiązania pozwanej jednostki dokonał w dniu 28 grudnia 2013 roku, zaś faktura VAT za to sympozjum datowana jest na dzień 31 grudnia 2012 roku,

- w poleceniu wyjazdu służbowego nr (...) z dnia 3 grudnia 2012 roku błędnie wskazano nr karty pojazdu (...), pracownik odbywający podróż tym samochodem wskazał właściwy numer (...),

- w poleceniu wyjazdu służbowego nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku błędnie wskazano nr karty pojazdu (...), podczas gdy pracownik poruszający się tym pojazdem wskazał właściwy numer (...).

Dyrektor podpisał w/w protokół w dniu 18 lipca 2014 roku, bez zastrzeżeń, uznając że wskazane w nim uchybienia są mało istotne.

Nikt nie żądał od powódki wyjaśnienia okoliczności ujawnionych w treści protokołu pokontrolnego.

Od dnia 19 lipca 2014 roku do dnia 2 listopada 2014 roku powódka była nieobecna w pracy. W pierwszej części tego okresu powódka korzystała z urlopu wypoczynkowego. Od dnia 4 sierpnia 2014 roku powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z rekonwalescencją po przebytej operacji neurochirurgicznej.

Powódka podczas urlopu pozostawała w kontakcie z B. R. (1), która zobowiązana była do sporządzenia wyjaśnień pokontrolnych. Powódka pomagała B. R. (1) w sporządzaniu wyjaśnień. Nie była zobowiązana w związku ze swoją usprawiedliwioną nieobecnością do weryfikacji ich poprawności.

Przed udaniem się na urlop powódka złożyła do Dyrektora jednostki wniosek o dofinansowanie studiów podyplomowych z zakresu zarządzania finansami samorządu terytorialnego. Wniosek ten został rozpatrzony pozytywnie.

Na czas swojej nieobecności powódka upoważniła do zastępowania jej T. C. (1).

Podczas nieobecności w pracy powódka pojawiła się w pozwanej jednostki dwa razy we wrześniu i dwa razy w październiku. Podczas tych wizyt spotykała się z Dyrektorem jednostki. Dyrektor wówczas nie kierował do powódki zastrzeżeń związanych z przeprowadzoną kontrolą.

W dniu 30 września 2014 roku Urząd Marszałkowski Województwa (...) sporządził wystąpienie pokontrolne, kierowane do Dyrektora pozwanej jednostki. Dokument ten wpłynął do pozwanej jednostki w dniu 2 października 2014 roku. W treści tego wystąpienia ustalono, iż w trakcie kontroli stwierdzone zostały następujące nieprawidłowości o uchybienia:

- nie przestrzegano postanowień art. 54 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (odpowiednio w wersji opublikowanej w Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm. oraz jako tekst jednolity w Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.), w myśl którego głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność m.in. w zakresie dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym oraz kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych, które przejawiały się tym, że:

- na fakturze VAT nr (...) z dnia 21 grudnia 2012 r. wystawionej na kwotę 1.103,31 zł nie zamieszczono pieczęci „wydatek mieści się w planie finansowym jednostki";

- fakturę VAT nr (...) z dnia 24 lipca 2012 r. wystawiono na kwotę 220,17 zł. Na umieszczonej na tej fakturze pieczęci zatwierdzenia do wypłaty wpisano liczbowo i słownie inną wartość, tj. kwotę „220,70 zł”. Zgodnie z wyciągiem bankowym nr (...) pozwanej jednostki w dniu 31 lipca 2012 r. dokonał zapłaty zobowiązania w prawidłowej kwocie, tj. 220,17 zł;

- dekretacja zamieszczona na rachunku kosztów podróży służbowej według polecenia wyjazdu nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 r. nie została opatrzona podpisem osoby dekretującej;

- w rachunkach kosztów podróży do poleceń wyjazdów służbowych wystąpiły rozbieżności między numerem karty pojazdu wykazanym przez delegowanego pracownika, a wskazanym przez pracownika potwierdzającego zgodność danych z kartą pojazdu. Powyższe dotyczyło rachunków kosztów podróży odbytych według poleceń wyjazdów służbowych:

nr (...) z dnia 3 grudnia 2012 r., w którym delegowany pracownik wykazał numer 1182 karty pojazdu, natomiast pracownik potwierdzający zgodność wskazał numer (...),

nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 r., w którym delegowany pracownik wykazał numer 1315 karty pojazdu natomiast pracownik potwierdzający zgodność wskazał numer 1316ł

- Kontrolującym jako podstawę płatności w kwocie 1.697,40 zł brutto (za udział w sympozjum (...) w dniach 21-23 maja 2013 r. i nocleg w pokoju jednoosobowym) przedstawiono kartę zgłoszenia uczestnika do udziału w sympozjum oraz polecenie księgowania nr (...) z dnia 28 grudnia 2012 r., według którego zaewidencjonowano ww. kwotę na koncie 998 - „zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego”. Zapłata według powyższych dokumentów nastąpiła w dniu 28 grudnia 2012 r., co potwierdza wyciąg bankowy nr (...). Z tytułu przedmiotowego wydatku organizator sympozjum wystawił w dniu 31 grudnia 2012 roku fakturę VAT nr (...) (data wpływu do pozwanej jednostki w dniu 31 grudnia 2012 r.);

W wystąpieniu pokontrolnym Dyrektor pozwanej jednostki został zobowiązany do podjęcia czynności zapewniających stosowanie w prowadzonej działalności jednostki obowiązujących przepisów prawa oraz do podjęcia stosownych działań mających na celu wykonanie wydanych zaleceń poprzez usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i uchybień oraz zapobieżenie ich powstawaniu w przyszłych okresach. O podjętych działaniach Dyrektor pozwanej jednostki miał powiadomić Dyrektora Departamentu Kontroli i Skarg Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) w terminie 30 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego.

Wystąpienie pokontrolne zawierało również uwagi kierowane do D. Administracyjnego i D. Kadr.

Decyzją z dnia 17 października 2014 roku, doręczoną powódce w dniu 24 października 2014 roku, Dyrektor pozwanej jednostki dokonał obniżenia powódce premii za III kwartał 2014 roku o 80%. Jako przyczyny wskazane zostało:

- nie przestrzeganie postanowień art. 54 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (tj. Dz. U. 2013, poz. 885 z późn. zm.) w zakresie dotyczącym dokonywania kontroli wstępnej, wykazane przez Departament Kontroli i Skarg Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 30 września 2014 roku znak: (...). (...).15.2014.DB; (§9 ust. 1 pkt. 5 Regulaminu Premiowania (...) pozwanej jednostki);

- nie stosowanie przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 2014 roku w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa (Dz. U. 2014, poz. 82) w szczególności §18; (§9 ust. 1 pkt. 1 Regulaminu Premiowania (...) pozwanej jednostki).

Powódka odwołała się od decyzji pracodawcy w dniu 29 października 2014 roku.

W dniu 3 listopada 2014 roku powódka stawiła się do pracy o godzinie 7.00 rano, otrzymała wówczas skierowanie do lekarza medycyny pracy. A. P. wróciła do pracy po badaniach około godziny 9.00.

Po powrocie do pracy, około godziny 10.00 Dyrektor wezwał powódkę na rozmowę do swojego gabinetu. Podczas tej rozmowy powódka otrzymała od pracodawcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę decyzji pracodawcy wskazano naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych polegających na:

1. nie przestrzeganiu przez powódkę postanowień:

- art. 54 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (tj. Dz. U. 2013, poz. 885 z późn. zm.),

- §12 pkt 4 Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. (wprowadzonego Zarządzeniem Nr (...) Dyrektora (...) w Ł. z dnia 14 stycznia 2011 roku w sprawie wprowadzenia Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł.),

- §12 rozdziału V ust. 1 i 2 Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. (wprowadzonej Zarządzeniem Nr (...) Dyrektora pozwanej jednostki z dnia 28 lutego 2011 roku w sprawie wprowadzenia do stosowania „Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł.”), co w konsekwencji doprowadziło do powstania w okresie lat 2012-2013 nieprawidłowości i uchybień w zakresie dokonywania wstępnej kontroli polegających m.in. na:

- braku sprawdzenia czy wydatek mieści się w planie finansowym jednostki na fakturze VAT nr (...) z dnia 21 grudnia 2012 roku,

- braku podpisu pracownika dekretującego na rachunku kosztów podróży służbowej wg polecenia wyjazdu nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku,

- wpisaniu złej kwoty na fakturze VAT (...) z dnia 24 lipca 2012 roku,

- rozbieżnościach w nr karty pojazdu wskazanym przez pracownika delegowanego z nr karty pojazdu podanego przez pracownika potwierdzającego zgodność danych z kartą pojazdu w poleceniach wyjazdu służbowego: nr (...) z dnia 3 grudnia 2012 roku, nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku,

Niestosowanie tych przepisów polegało na wykazaniu przez powódkę dochodów uzyskanych z tytułu kar umownych za nieterminową realizację zadań (...) dot. Wspólnej Polityki Rolnej w sprawozdaniu RB-27ZZ (wraz z dochodami związanymi realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych) doprowadziło do nieodprowadzania należnych środków finansowych do budżetu Państwa. Pracodawca wskazał nadto, iż zaniedbania te doprowadziły do utraty zaufania pracodawcy do powódki zarówno jako Głównego Księgowego oraz jako pracownika Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł..

Podczas tej rozmowy obecni byli kierownik D. Organizacji (...) oraz pracownik tego działu D. S..

Powódka w okresie wypowiedzenia została zwolniona z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

W dniu 17 grudnia 2014 roku Dyrektor pozwanej jednostki zawiadomił Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych o naruszeniu przez powódkę dyscypliny finansów publicznych. Na mocy postanowienia z dnia 24 lutego 2015 roku wszczęto postępowanie wyjaśniające w tej kwestii.

W dniu 28 lutego 2015 roku upłynął termin wypowiedzenia powódce umowy o pracę.

W dniu 9 czerwca 2015 roku wobec Dyrektora pozwanej jednostki wszczęto postępowanie wyjaśniające przez Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych dotyczące naruszenia dyscypliny finansów publicznych poprzez nieterminowe przekazania dochodów Skarbu Państwa.

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2015 roku postępowanie przed Rzecznikiem Dyscypliny Finansów Publicznych wszczęte wobec powódki za naruszenie tej dyscypliny zostało umorzone w części – do kwoty 8 800 złotych z uwagi na okoliczność, iż w zarzucanym czynie brak było znamion naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Sąd podniósł, iż zgodnie z treścią art. 45 §1 Kodeksu pracy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione albo narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, Sąd pracy orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu – stosownie do żądania pracownika.

Poprzez naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę rozumie się w szczególności niezastosowanie regulacji art. 30 k.p. Przepis ten stanowi bowiem, iż oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu (…) umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie (§3), w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (…) powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie oraz stosowane pouczenie dla pracownika o przysługującym mu prawie odwołania się do sądu pracy (§4 i §5). Sąd Rejonowy uznał, że oświadczenie pracodawcy spełniało wszystkie wymogi formalne stawiane przez Kodeks pracy: wypowiedzenie zostało dokonane w formie pisemnej, powódka została pouczona o prawie odwołania się do sądu, w wypowiedzeniu wskazano okoliczności stanowiące przyczynę rozwiązania umowy o pracę.

Sąd zważył także, że ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę powinna być dokonana z uwzględnieniem słusznych interesów zakładu pracy oraz przymiotów pracownika związanych ze stosunkiem pracy. Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę jest podyktowane rzeczywistym, realizowanym w dobrej wierze i znajdującym usprawiedliwienie w konkretnych okolicznościach faktycznych dążeniem zakładu pracy do usprawnienia pracy w tym zakładzie i jednocześnie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, wypowiedzenie takie jest uzasadnione w rozumieniu przepisów kodeksu pracy, choćby nie likwidowało wszystkich nieprawidłowości kadrowych istniejących w tym zakładzie (wyrok SN z dnia 2 sierpnia 1985 r. w sprawie I PRN 61/85, OSNC 1986/5/76).

Kluczowym elementem oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu pracownikowi umowy o pracę, stanowiącym wielokrotnie przedmiot sporów jest wskazana przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę. Generalnie wypowiedzenie umowy o pracę winno być uzasadnione. Przyczyna wskazana przez pracodawcę nie musi mieć jednak szczególnej wagi ponieważ wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania umowy o pracę (por. np. wyroki SN z dnia 5 listopada 1979 roku w sprawie I PRN 133/79, OSNCP 1980/4/77, z dnia 4 grudnia 1997 roku w sprawie I PKN 419/97, OSNP 1998/20/598 i z dnia 6 grudnia 2001 roku w sprawie I PKN 715/00, Prawo Pracy 2002 nr 10, s. 34). Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie przyjął, iż podanie przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę ma charakter formalny i informacyjny, przyczyna jednak winna być skonkretyzowana i rzeczywista. Naruszeniem tego obowiązku jest więc brak wskazania przyczyny, ujęcie jej w sposób zbyt ogólnikowy, niewystarczająco jasny i konkretny, a także podanie innej przyczyny niż ta, która pracodawcę motywowała, a więc wskazanie przyczyny "nierzeczywistej" (por. wyrok SN z dnia 7 kwietnia 1999 roku w sprawie I PKN 645/98, OSNP 2000/11/420).

Naruszenie art. 30 §4 k.p. ma miejsce wówczas, gdy pracodawca w ogóle nie wskazuje przyczyny wypowiedzenia lub gdy jest ona niedostatecznie konkretna, a przez to niezrozumiała dla pracownika i nieweryfikowalna” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2015 roku w sprawie I PK 140/14, LEX 1653739)

Wypowiedzenie umowy o pracę jest nieuzasadnione nie tylko wtedy, gdy wskazana w nim przyczyna faktycznie zaistniała, lecz była zbyt małej wagi, aby stanowić podstawę rozwiązania łączącego strony stosunku pracy, ale także wówczas, gdy przyczyna ta okazała się pozorna (fikcyjna, nierzeczywista, nieprawdziwa, nieistniejąca) i z tego właśnie względu nieuzasadniająca wypowiedzenia, a więc powodująca uznanie tego wypowiedzenia za nieuzasadnione. W obu przypadkach brak takiej przyczyny (uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę) rodzi po stronie pracownika powstanie roszczeń określonych w art. 45 § 1 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2015 roku w sprawie II PK 62/14, LEX 1656491).

W przedmiotowej sprawie jako przyczyny rozwiązania z powódką umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca podał naruszenie obowiązków pracowniczych polegające na:

1. nie przestrzeganiu przez powódkę postanowień:

- art. 54 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (tj. Dz. U. 2013, poz. 885 z późn. zm.),

- braku sprawdzenia czy wydatek mieści się w planie finansowym jednostki na fakturze VAT nr (...) z dnia 21 grudnia 2012 roku,

- braku podpisu pracownika dekretującego na rachunku kosztów podróży służbowej wg polecenia wyjazdu nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku,

- wpisaniu złej kwoty na fakturze VAT (...) z dnia 24 lipca 2012 roku,

2. nie stosowaniu przez powódkę postanowień Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 2014 roku w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa (Dz. U. 2014, poz. 82) w szczególności §18 niniejszego rozporządzenia oraz wcześniej obowiązującego Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20grudnia 2010 roku w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa (Dz. U. 2010, Nr 245, poz. 1637 z późn. zm.) w szczególności §15c. Polegało ono na wykazaniu przez powódkę dochodów uzyskanych z tytułu kar umownych za nieterminową realizację zadań (...) dot. Wspólnej Polityki Rolnej w sprawozdaniu RB-27ZZ (wraz z dochodami związanymi realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych) doprowadziło do nieodprowadzania należnych środków finansowych do budżetu Państwa.

W/w zaniedbania doprowadziły do utraty zaufania pracodawcy do powódki zarówno jako Głównego Księgowego jak i pracownika Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł..

W ocenie Sądu I instancji tak określone zarzuty nie uzasadniały wypowiedzenia powódce umowy o pracę.

Sąd przywołał przepis art. 54 ust. 1 i ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych /tj. Dz. U. 2013 r. poz. 885 z późn. zm./ stanowiący, że głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:

1) prowadzenia rachunkowości jednostki;

2) wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi;

3) dokonywania wstępnej kontroli:

a) zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym,

b) kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

Dowodem dokonania przez głównego księgowego wstępnej kontroli, jest jego podpis złożony na dokumentach dotyczących danej operacji. Złożenie podpisu przez głównego księgowego na dokumencie, obok podpisu pracownika właściwego rzeczowo, oznacza, że:

1. nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo pracowników oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem;

2. nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości dokumentów dotyczących tej operacji;

3. zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki.(ust.3.).

Zgodnie z treścią § 12 pkt. 4 Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. do zadań Głównego Księgowego należy w szczególności dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym oraz wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

W myśl zaś postanowień § 12 rozdziału V ust. 1 i 2 Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów pozwanej jednostki

1. Główny Księgowy ponosi odpowiedzialność za:

a) dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym,

b) dokonywanie wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

2. Dowodem dokonania kontroli celowości wydatków jest złożenie podpisu przez Głównego Księgowego na dokumentach dotyczących operacji finansowych i gospodarczych. Złożenie podpisu przez Głównego Księgowego na dokumencie, obok pracownika, właściwego rzeczowo oznacza, że:

a) nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo pracowników oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem,

b) nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno - rachunkowej rzetelności prawidłowości dokumentów dotyczących tej operacji,

c)zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż wskazane przez pozwaną uchybienia polegające na: braku sprawdzenia czy wydatek mieści się w planie finansowym jednostki na fakturze VAT nr (...) z dnia 21 grudnia 2012 roku, braku podpisu pracownika dekretującego na rachunku kosztów podróży służbowej wg polecenia wyjazdu nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku, rozbieżnościach w nr karty pojazdu wskazanym przez pracownika delegowanego z nr karty pojazdu podanego przez pracownika potwierdzającego zgodność danych z kartą pojazdu w poleceniach wyjazdu służbowego: dokonaniu zapłaty za udział w sympozjum „Hydrotechnika XV’ 2013” na podstawie dokumentu niespełniającego wymogów prawidłowego dowodu księgowego, określonych w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości oraz nie zawierającego odpowiednich pieczęci potwierdzających przeprowadzenie kontroli dokumentu nie mogły stanowić uzasadnionych przesłanek wypowiedzenia powódce umowy a pracę, bowiem powyższe uchybienia dotyczą bądź to braku technicznego potwierdzenia dokonania czynności kontrolnych, bądź to błędów o charakterze oczywistych omyłek pisarskich .

Odnośnie braku pieczątki na fakturze VAT (...) z 21 grudnia 2012 r. Sąd wskazał, iż brak potwierdzenia dokonania sprawdzenia wydatku pod kątem planu finansowego jednostki nie stanowił przesłanki do uznania, iż taka weryfikacja nie miała miejsca.

W pozwanej jednostce istniała ściśle określona wieloetapowa procedura sprawdzania czy dany wydatek mieści się w planie finansowym, w której uczestniczył zarówno dział merytoryczny dokonujący wydatku, który sprawdzał czy wydatek mieści się w planie finansowym, był zasadny, celowy i zgodny z przepisami, czy jest to wydatek strukturalny w jakim trybie został dokonany, jak i D. (...), gdzie sprawdzany był pod kątem formalno rachunkowym i poddawany kontroli bieżącej. Dopiero tak sprawdzony dokument trafiał do głównego księgowego, którego podpis oznaczał, iż dokument został sprawdzony pod względem potwierdzenia wydatku w planie finansowym. Brak pieczątki nie miał wpływu na prawidłowe ujęcie tego wydatku w księgach rachunkowych oraz na prawidłowość wydatkowania środków finansowych.

Sąd zaznaczył, że w pozwanej jednostce zatrudniona była osoba, która sprawdzała czy dokumenty zawierają wszelkie wymagane oznaczenia i podpisy. Osoba ta podlegała bezpośrednio kierownikowi D. Księgowości. Niezasadnym byłoby bowiem wymaganie, aby to powódka pełniąca funkcję Głównej Księgowej, zajmowała się sprawdzaniem każdej pieczątki czy podpisu na każdym otrzymywanym dokumencie.

Odnośnie braku podpisu pracownika dekretującego na rachunku kosztów podroży służbowej wg polecenia wyjazdu nr (...) Sąd wskazał, iż w pozwanej jednostce zgodnie z zakładowym planem kont i polityką rachunkowości zakładało się możliwość dwóch rodzajów dekretacji, fizyczną i elektroniczną. Po wydrukowaniu dokumentu z ksiąg rachunkowych uwidoczniona zostawała elektroniczna dekretacja pracownika razem z jego sygnaturą, która oznaczała podpis pracownika. Za dekretację odpowiedzialny był pracownik. Ponadto dekretacja dokonywana była po zatwierdzeniu dokumentu płatności do zapłaty. Brak fizycznego podpisu pracownika nie miał wpływu na prawidłowe ujęcie wydatku w księgach rachunkowych oraz prawidłowym wydatkowaniu środków finansowych.

Odnośnie omyłek dotyczących numerów kart pojazdów przy rozliczaniu wyjazdów służbowych Sąd wskazał, iż wyjazdy służbowe były datowane odpowiednio: wyjazd służbowy nr (...) z dnia 3 grudnia 2012 roku, wyjazd służbowy nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku. Podkreślił przy tym, iż w każdym z tych lat w/w uchybienia stanowiły jedyny przypadek na około dwa tysiące podjętych wyjazdów służbowych. Nie bez wpływu, w ocenie Sądu pozostawał również fakt, iż wyjazdy te miały miejsce, każdy z nich, w okresie związanym z końcem roku kalendarzowego – tj. wzmożonej pracy księgowości zwiększającej ryzyko powstania błędu.

Co do błędnego wskazania kwoty na fakturze z dnia 24 lipca 2012 roku Sąd przychylił się w pełni do argumentacji strony powodowej. Wezwani w sprawie świadkowie – w szczególności B. R. (1) potwierdzili, iż w okresie wystawienia tego dokumentu powódka była nieobecna w pracy i była to nieobecność usprawiedliwiona. W związku z tym nie można, w ocenie Sądu, obarczać powódki konsekwencjami okoliczności, jakie zaistniały pod jej nieobecność w pracy.

Co do drugiego ze stawianych powódce zarzutów – niestosowania obowiązujących przepisów prawa, zdaniem Sądu strona powodowa wykazała, iż okoliczność ta również nie mogła stanowić przyczyny rozwiązania umowy o pracę.

W dniu 1 stycznia 2012 roku weszła w życie zmiana Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2010 roku w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa (Dz. U. z 2010 roku, nr 245, poz. 1637). Na podstawie §15c tego rozporządzenia środki z tytułu kar umownych, opłat rezygnacyjnych, odsetek od zwrotów kwot nieprawidłowo wykorzystanych oraz inne środki będące pochodnymi wcześniej zrealizowanych wydatków dotyczących wspólnej polityki rolnej są przekazywane na rachunek bieżący dochodów właściwego dysponenta. Dysponent odprowadza środki na centralny rachunek bieżący budżetu państwa dla dochodów budżetowych pobieranych przez państwowe jednostki budżetowe, w terminach określonych w §4 ust. 2.

Ponieważ rozporządzenie nie klasyfikowało tych dochodów pod kątem tego czy są one dochodem Skarbu Państwa, czy też jednostki samorządu terytorialnego w 2011 roku po kontroli Najwyższej Izby Kontroli Skarbnik Województwa (...), jak i Urząd Wojewódzki wystąpili do Ministerstwa Finansów z wnioskiem o dokonanie interpretacji.

W dniu 10 marca 2011 roku Departament Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów wystosował odpowiedź, iż wpływy z kar umownych wynikających z umów cywilnoprawnych zawieranych przez jednostki samorządu terytorialnego z ostatecznymi wykonawcami zadań powierzonych tym jednostkom stanowią w całości dochody tych jednostek samorządu terytorialnego. Kwota wynikająca z kar umownych winna być przekazana na dochody budżetu samorządu województwa i w związku z tym wykazana w sprawozdaniu Rb-27S, a nie Rb-27ZZ. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie w szczególności w postaci zeznań świadka B. R. (1) wskazuje, że ta interpretacja była powszechnie stosowana i nie budziła zasadniczych wątpliwości. Wątpliwości co do prawidłowości odprowadzania kar umownych pojawiły się u strony pozwanej dopiero w połowie 2014 roku. Wcześniej nie było rozmów na ten temat. Również powódka, mimo że mała świadomość zmiany treści Rozporządzenia po 1 stycznia 2012 r. uważała, iż nadal ma ona charakter wiążący. Według jej oceny owa interpretacja odzwierciedlała fakt, iż dochody z kar umownych winny być zaklasyfikowane jako dochody jednostki samorządu terytorialnego. Powódka nie widziała potrzeby występowania do zespołu radców prawnych o opinie. Uważała, że przepis znany był kierownikowi i pracownikom działu księgowości i zarówno u powódki, jak i u tych osób nie wzbudził on żadnych zastrzeżeń.

Sąd Rejonowy zważył, że materiał dowodowy sprawy nie budził wątpliwości co do zasady. Istotą sporu była ocena czy taka postawa powódki była właściwa czy też nie. W obliczu zarzutu naruszenia dyscypliny finansów publicznych dyrektor pozwanej jednostki a także kierownik działu księgowego B. R. (1) uznali, iż wyłączną winą należy obciążyć powódkę, która nie znała zmian w przepisach nie współpracowała dostatecznie z radcami prawnymi urzędu, nie poinformowała o konieczności dokonania zmian w interpretacji. Powyższych twierdzeń Sąd Rejonowy nie zaakceptował, bowiem wobec niejasności przepisów wątpliwości interpretacyjnych miało znacznie więcej osób i instytucji, a konsekwencje nieprawidłowego odprowadzania dochodu z kar umownych nie były wynikiem niekompetencji powódki, braku realizacji obowiązków wynikających z cyt. przepisów w szczególności braku kontroli nad prowadzeniem dokumentacji rachunkowej oraz zgodności operacji finansowych i gospodarczych jednostki z planem finansowym.

Sąd pominął również co do zasady depozycje T. C. (1), jako, że nie miały one znaczenia dla istoty sprawy.

Odnośnie zaś oceny działań powódki Sąd wskazał , iż w związku z treścią pisma z dnia 2 czerwca 2014 roku Wojewody (...) do Marszałka Województwa (...), które kwestionowało prawidłowość dotychczasowej wykładni Rozporządzenia i wzywało do zwrotu kwot nieprawidłowo wykorzystanych powstała konieczność ponownego zajęcia stanowiska w tym przedmiocie. Pozwana jednostka zwróciła się o nią w dniu 24 czerwca 2014 roku do Departamentu Finansów Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...). Treść pism z 2 i 24 czerwca 2014 roku powódka konsultowała z zespołem radców prawnych pozwanej jednostki. Jako nieudowodnione Sąd pominął twierdzenia powódki, iż poleciła ona przepisanie pisma z 24 czerwca 2014 r. R. K. (1) bowiem świadek nie potwierdził powyższych okoliczności.

Odbyło się z inicjatywy Skarbnik Województwa (...) spotkanie, na którym byli obecni Skarbnik J. K., Zastępca Dyrektora do Spraw Budżetu i Sprawozdawczości M. M. (1), Dyrektor Departamentu (...) i Ochrony (...), powódka i dyrektor pozwanej jednostki. Uzgodniono konieczność wystąpienia do Ministerstwa Finansów o nową interpretację przepisów.

Powyższe zdaniem Sądu wskazuje, iż w kwestii klasyfikacji kar umownych z umów związanych z realizacją wspólnej polityki rolnej tak w zakresie wykonania robót budowlanych, ale również wykonanie opracowań projektowych co najmniej w trzech zainteresowanych instytucjach: Urzędzie Marszałkowskim Województwa (...), (...) Urzędzie Wojewódzkim i w pozwanej jednostce powstały istotne niejasności. Wobec treści tych przepisów istniała konieczność zwoływania spotkań, kilkukrotnego występowania nie tylko o interpretację do Ministerstwa Finansów, ale i o opinię radców prawnych Urzędu Marszałkowskiego, bowiem interpretacja z września 2014 r. Departamentu Instytucji Płatniczej Ministerstwa Finansów była odmienna od zajętego przez Departament Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów w piśmie z dnia 10 marca 2011 roku. Wątpliwości w tym zakresie powziął nie tylko dyrektor pozwanej jednostki, ale i Skarbnik Województwa (...) i przedstawiciele Departamentu (...), Departamentu Finansów.

Powyższe w ocenie Sądu nie pozwala na jednoznaczne przyjęcie, że konsekwencje nieprawidłowości w klasyfikacji kar umownych wynikają wyłącznie z nieznajomości przepisów przez powódkę, bowiem wątpliwości w tym zakresie miało szereg praktyków, specjalistów z zakresu realizacji budżetu państwa.

W ocenie Sądu działania skierowane wobec powódki były wyłącznie efektem zobowiązania jakie w wystąpieniu pokontrolnym nałożono na dyrektora pozwanej jednostki wyciągnięcia konsekwencji wobec pracowników winnych dokonanych naruszeń. O podjętych działaniach Dyrektor pozwanej jednostki miał powiadomić Dyrektora Departamentu Kontroli i Skarg Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) .

Wprawdzie początkowo działania te miały polegać wyłącznie na jednorazowym ograniczeniu premii dla powódki, którą to decyzję dyrektor pozwanej jednostki uzasadniał tymi samymi okolicznościami, jednak wobec sprzeciwu powódki, która słusznie nie zgodziła się z taką krzywdzącą oceną swojej pracy w konsekwencji skutkowało złożeniem powódce oświadczenia o wypowiedzeniu. Nie bez znaczenia pozostaje jednak fakt, iż w toku kontroli powódce nie stawiano żadnych zarzutów, z których musiałaby się tłumaczyć, zaś okres pokontrolny to okres jej usprawiedliwionej nieobecności po zabiegu neurologicznym, kiedy powódka nie miała szans na złożenie wyjaśnień.

W związku z powyższymi ustaleniami Sąd uznał roszczenie powódki w całości i w punkcie I wyroku zasądził na jej rzecz odszkodowanie w wysokości 22 641,93 złotych – stanowiące równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia powódki.

Sąd oddalił wniosek pozwanej o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu rozstrzygnięcia postępowania przed Rzecznikiem Dyscypliny Finansów Publicznych, uznając iż jego wynik, skutkujący negatywną oceną pracownika samorządowego, nie rodziłby bezpośrednio konieczności wypowiedzenia powódce umowy o pracę, bowiem w myśl art. 27 ust. 8 i 9. ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U.2014.1202) w przypadku uzyskania przez pracownika samorządowego negatywnej oceny, ponownej jego oceny dokonuje się nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej oceny, a dopiero uzyskanie ponownej negatywnej oceny, o której mowa w ust. 8, skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę, z zachowaniem okresów wypowiedzenia.

O kosztach procesu – kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. §1 i §3 w zw. z §12 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 461 ze zm.).

Sąd wskazał, że rozstrzygając o kosztach procesu winien przyjąć za podstawę ustalenia w przedmiocie wynagrodzenia określone pomiędzy adwokatem a jego mocodawcą lecz jednocześnie dokonać kontroli czy mieszczą się one w granicach stawek określonych przywołanym wyżej Rozporządzeniem. Tak stanowi treść art. 98 § 3 k.p.c. i taki też pogląd wyraził również Sąd Najwyższy w wielu orzeczeniach - między innymi w orzeczeniu z 23 listopada 2000 r. OSNC 2001 Nr 5 poz. 66. Także w przedmiocie możliwości przyznania przez Sąd pełnomocnikowi strony wygrywającej proces zwrotu kosztów stawiennictwa w Sądzie Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że strona przegrywająca proces zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi zastępowanemu przez pełnomocnika będącego adwokatem koszty jeżeli w okolicznościach sprawy były one niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Taki pogląd wynika między innymi z orzeczeń: z 18 lipca 2012 r. III CZP 33/12 Biul.SN 2012/7/8, z 30 stycznia 2013 r. - CZ 82/12 (Lex Nr 1293865). Ocena w zakresie celowości obrony i celowości dochodzonych praw pozostawiona została ocenie sędziowskiej w kontekście stanu faktycznego każdej sprawy. Analiza materiału dowodowego niniejszej sprawy dowodzi, iż wnioskowane przez powódkę koszty nie należą do kosztów celowych.

O kosztach sądowych w postaci nieuiszczonej przez powódkę opłaty od pozwu Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 roku, poz. 623) w zw. z art. 98 k.p.c.

Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki na podstawie art. 477² §1 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia w całości wniósł pełnomocnik pozwanego.

Apelujący zarzucił wyrokowi:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego

- art. 30 § 4 kodeksu pracy oraz i 45 § 1 kodeksu pracy poprzez ich błędna wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przez przyjęcie, iż wypowiedzenie powódce umowy o pracę było nieuzasadnione, a podane przyczyny wypowiedzenia są małej wagi, co doprowadziło do uchybienia przepisom o wypowiadaniu umów o pracę, mimo przyznania przez Sąd meriti, że wypowiedzenie to zwykły sposób rozwiązania umowy;

- art. 54 ust. 1, 3 i 4 ustawy o finansach publicznych poprzez jego niezastosowanie w niniejszej sprawie, i ostateczne ustalenie że powódka nie miała obowiązku znać i przestrzegać przepisów prawa w zakresie wykonywanej przez nią pracy na stanowisku Głównego Księgowego, mimo, iż powyższe doprowadziło do straty finansowej, a więc naruszenia dyscypliny finansów publicznych. W konsekwencji doprowadziło to do naruszenia przepisów wewnętrznych obowiązujących w pozwanej jednostce, tj. Regulaminu Organizacyjnego (§12 pkt. 4), Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów (§12 rozdz. V ust. 1 i 2) przez przyjęcie, iż skoro kontrolę bieżącą wykonywał pracownik merytoryczny - przez powierzenie mu jej w zakresie czynności - to powódka jako Główna Księgowa nie miała obowiązku w trybie nadzoru dokonywać sprawdzenia prawidłowości wykonanych przez niego czynności i nich zgodności z prawem. Sąd przyjął także, iż powódka nie miała obowiązku dokonywania kontroli wstępnej oraz, że jej podpis na dokumentach nie jest równoznaczny ze sprawdzeniem, iż kontrola dokonana przez pracownika rzeczowego została dokonana prawidłowo, jak również, iż podpis powódki na dokumentach dotyczących celowości wydatków nie oznacza sprawdzenia i kontroli prawidłowości danej operacji i jej zgodności z prawem. Sąd ocenił i przyjął, że wskazane w wypowiedzeniu uchybienia dotyczą braków technicznych i jako takie nie stanowią uzasadnionych przesłanek do wypowiedzenia powódce umowy o pracę. Sąd liberalnie i niezasadnie przyjął, że skoro do uchybień tych doszło z końcem roku, to stanowi to ich usprawiedliwienie.

2. naruszenie przepisów prawa procesowego polegające na sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a mianowicie:

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez błędne dokonanie ustaleń faktycznych, oparcie rozstrzygnięcia na dowolnie wybranym materiale dowodowym na skutek przeprowadzenia przez Sąd meriti postępowania dowodowego bez rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny zebranego w sprawie materiału dowodowego, jego dowolną i wybiórczą ocenę polegającą na oparciu się w większości na twierdzeniach i zeznaniach powódki, pominięcie zeznań T. C. i R. K. a także w znacznej części zeznań B. R. (w szczególności faktu, iż o numerze konta bankowego a więc i o klasyfikacji dochodów decydowała powódka) uznając, iż nie mają one znaczenia dla wyjaśnienia sprawy i w konsekwencji przyjęcie, iż wypowiedzenie umowy o pracę powódce było nieuzasadnione z przyczyn wskazanych przez pozwaną - nie spełnia to wymagań co do treści uzasadnienia wyroku zawartych w art. 328 § 2 k.p.c.

- naruszenie art. 217 § 1 i 2, art. 227 i art. 232 k.p.c. poprzez pominięcie wyjaśnienia i ustalenia istotnej dla sprawy kwestii nieprzestrzegania przez powódkę przepisów prawnych i ich nieznajomości w toku jej kariery zawodowej w pozwanej jednostce na skutek bezzasadnego oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z dokumentów z dnia 2.02.2007 r. i 8.02.2007 r. oraz uchylenia bez uzasadnienia pytania pozwanej na rozprawie w dniu 2.07.2015 r., które były istotne dla oceny wiarygodności dowodu z przesłuchania powódki na okoliczność znajomości i przestrzegania przez nią przepisów prawa w zakresie jej stanowiska pracy, gdy tym czasem Sąd meriti analizuje cały okres pracy powódki u pozwanej w zakresie baraku nagan i upomnień. Z powyższego naruszenia procedury (zastrzeżonego przez pozwaną w trybie art. 162 k.p.c.) wyniknęła wybiórcza ocena materiału dowodowego, albowiem z materiału tego wynikał stosunek powódki do przestrzegania i znajomości przepisów prawa oraz asekuracyjne podejście do swego zakresu obowiązków poprzez swoiste „rozdzielenie” obowiązków na innych pracowników i przekonanie o zwolnieniu przez to z odpowiedzialności w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących stanowiska powódki.

- dokonanie oceny dowodów w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania. W świetle tych zasad nie można zaakceptować zeznań powódki, która twierdziła, że nie widziała potrzeby zwracania się do radców prawnych o opinię w zakresie stosowania rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowego wykonania budżetu państwa, gdyż obowiązywała nadal opinia Ministra Finansów z dnia 10.03.2011 r., gdy tymczasem od 1.01.2012 r. weszło w życie nowe rozporządzenie, diametralnie zmieniające klasyfikację dochodów z tytułu kar umownych pod względem ich odprowadzania, czyniąc z nich dochody budżetu państwa, a nie jednostek samorządu terytorialnego.

W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa względnie o przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia Sądowi I instancji,

- zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

W odpowiedzi, pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz zasadzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je za własne. Podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.

Brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa procesowego poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i pominięcie części zeznań świadków podczas, gdy miały one istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia. W konsekwencji powyższego, zastosowanie prawa materialnego również należy uznać za prawidłowe.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 328 § 2 k.p.c.).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest – wbrew twierdzeniom apelującego – prawidłowa. Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu oraz interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie, nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę.

Zauważyć należy, że w apelacji zostały przytoczone wybrane fragmenty twierdzeń strony pozwanej i powołanych przez nią świadków T. C., R. K., B. R. o treści dla niej korzystnej. Jest to jednak potraktowanie zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób wybiórczy, to jest z pominięciem pozostałego - nie wygodnego lub nie odpowiadającego wersji zdarzeń przedstawionych przez pozwaną. Fragmentaryczna ocena materiału nie może zaś dać pełnego obrazu zaistniałych zdarzeń. Prawidłowo zrealizowanym zadaniem Sądu Rejonowego było przeprowadzenie całościowej oceny zebranego w sprawie materiału, ponieważ tylko taka mogła dać pełny obraz spornych okoliczności. Ta zaś w sposób jednoznaczny wskazywała, iż nie sposób traktować powołanych w wypowiedzeniu umowy o pracę uchybień jako ważkich na tyle, by usprawiedliwiały rozwiązanie z A. P. (1) stosunku pracy.

Podkreślenia wymaga – co słusznie dostrzegł już Sąd I instancji - iż w świetle całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego, w tym wiarygodnych i niepodważanych przez apelanta w tej części wyjaśnień samej powódki, zarzucane jej uchybienia:

- braku sprawdzenia czy wydatek mieści się w planie finansowym jednostki na fakturze VAT nr (...) z dnia 21 grudnia 2012 roku,

- braku podpisu pracownika dekretującego na rachunku kosztów podróży służbowej wg polecenia wyjazdu nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku,

- wpisania złej kwoty na fakturze VAT (...) z dnia 24 lipca 2012 roku,

- rozbieżności w nr karty pojazdu wskazanym przez pracownika delegowanego z nr karty pojazdu podanego przez pracownika potwierdzającego zgodność danych z kartą pojazdu w poleceniach wyjazdu służbowego:

- dokonania zapłaty za udział w sympozjum „Hydrotechnika XV’ 2013” na podstawie dokumentu niespełniającego wymogów prawidłowego dowodu księgowego, określonych w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości oraz nie zawierającego odpowiednich pieczęci potwierdzających przeprowadzenie kontroli dokumentu, rzekomo naruszające art. 54 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (tj. Dz. U. 2013, poz. 885 z późn. zm.), §12 pkt 4 Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. (wprowadzonego Zarządzeniem Nr (...) Dyrektora (...) w Ł. z dnia 14 stycznia 2011 roku w sprawie wprowadzenia Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł.), §12 rozdziału V ust. 1 i 2 Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł. (wprowadzonej Zarządzeniem Nr (...) Dyrektora pozwanej jednostki z dnia 28 lutego 2011 roku w sprawie wprowadzenia do stosowania „Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i (...) w Ł.”), jako iż miały charakter omyłek pisarskich, błędów formalnych proceduralnych pozbawionych doniosłego znaczenia z uwagi na istotne interesy pracodawcy lub okoliczności, które w ogóle nie dotyczyły powódki nie mogły prowadzić do spodziewanego przez skarżącego skutku instancyjnego.

Podkreślenia wymaga, iż zgromadzony materiał dowodowy także w powiązaniu z zeznaniami w/w świadków potwierdza – co prawidłowo przyjął Sąd I instancji - iż wskazane przez pozwaną uchybienia polegające na: braku sprawdzenia czy wydatek mieści się w planie finansowym jednostki na fakturze VAT nr (...) z dnia 21 grudnia 2012 roku, w żadnym razie nie przesądza, iż dokument ten nie został odpowiednio zweryfikowany, co mogłoby stanowić zagrożenie dla interesów pracodawcy. Bezwzględnie wskazana faktura, czemu apelujący nie zaprzecza, przeszła ściśle określoną przez pozwana wieloetapową procedurę sprawdzania, czy wskazany w niej wydatek mieści się w planie finansowym. Procedura ta była realizowana zarówno przez dokonujący wydatku dział merytoryczny, który sprawdzał czy wydatek mieści się w planie finansowym, był zasadny, celowy i zgodny z przepisami, czy jest to wydatek strukturalny w jakim trybie został dokonany, jak i D. (...), gdzie dochodziło do sprawdzenia pod kątem formalno-rachunkowym i kontroli bieżącej. W istocie w trakcie tej procedury doszło do uchybienia formalnego, gdyż osoba sprawdzająca czy dokument zawiera wszelkie wymagane oznaczenia i podpisy nie postawiła na dokumencie odpowiedniej pieczęci. Nie zmienia to jednak faktu, iż sprawdzony pod względem potwierdzenia wydatku w planie finansowym dokument trafił do powódki, jako głównej księgowej. Powódka podpisując dokument uznała, że co do meritum nie budzi on zastrzeżeń. Brak pieczęci w tym przypadku, jako uchybienie jednostkowe stricte formalne, nie miało żadnego wpływu na prawidłowe ujęcie tego wydatku w księgach rachunkowych oraz na prawidłowość wydatkowania środków finansowych. Chybione jest zatem twierdzenie apelacji, że mogło usprawiedliwiać podstawę faktyczną wypowiedzenia umowy o pracę.

Brak podpisu pracownika dekretującego na rachunku kosztów podroży służbowej wg polecenia wyjazdu nr (...) nie był również uchybieniem tego rodzaju. Apelujący w ogóle nie zauważa, że w pozwanym Zarządzie zgodnie z zakładowym planem kont i polityką rachunkowości przyjęto dopuszczalność dwóch rodzajów dekretacji: fizyczną i elektroniczną. Po wydrukowaniu dokumentu z ksiąg rachunkowych uwidoczniona zostawała elektroniczna dekretacja pracownika razem z jego sygnaturą, która oznaczała podpis pracownika. Za dekretację odpowiedzialny był pracownik. Ponadto dekretacja dokonywana była po zatwierdzeniu dokumentu płatności do zapłaty. Brak fizycznego podpisu pracownika nie miał zatem żadnego wpływu na prawidłowe ujęcie wydatku w księgach rachunkowych oraz prawidłowe wydatkowanie środków finansowych. Tym samym zarzut braku podpisu pracownika dekretującego nie może być utożsamiany z nieuprawnionym zaksięgowaniem kosztów wynikających z podróży służbowej, objętej tym poleceniem wyjazdu.

Usprawiedliwiać wypowiedzenia umowy o pracę nie mogą też omyłki dotyczące numerów kart pojazdów, przy rozliczaniu wyjazdów służbowych nr (...) z dnia 3 grudnia 2012 roku i nr (...) z dnia 5 grudnia 2013 roku. Powyższe miały wyłącznie charakter błędów pisarskich, które podobnie jak w wypadkach wyżej wymienionych nie wpływały na prawidłowość księgowanych wydatków. Stanowiły wyjątek odosobniony wśród dwóch tysięcy rozliczonych rocznie podróży służbowych, usprawiedliwiony nadto faktem wzmożonej pracy księgowości w końcu roku kalendarzowego, zwiększającej ryzyko powstania błędu. Podkreślić należy, iż tego rodzaju błędy – jeśli nie mają charakteru nagminnego – nie są niczym nadzwyczajnym i zdarzają się w każdego rodzaju dokumentacji. Błędy te nie spowodowały po stronie pracodawcy jakichkolwiek szkód. Nielogicznym jest wiec przypisywanie im rangi usprawiedliwiającej zwolnienie pracownika prawidłowo i rzetelnie wypełniającego swego obowiązki, jakim była powódka.

Powódce zarzucono również, iż dokonała uiszczenia należności za udział w sympozjum „Hydrotechnika XV’ 2013” na podstawie dokumentu niespełniającego wymogów prawidłowego dokumentu księgowego oraz nie zawierającego odpowiednich pieczęci potwierdzających przeprowadzenie kontroli dokumentów. Jednakże i w tym przypadku apelujący całkowicie pomija fakt, iż wskazana czynność nie miała charakteru jakiejkolwiek samowoli czy nadużycia. Zważyć należy, iż środki na opłacenie udziału w tym sympozjum były wcześniej zabezpieczone na rachunku Zarządu. Powódka otrzymała polecenie rozliczenia tej należności w starym roku budżetowym. Z racji końca roku rozliczeniowego, nie mając pewności kiedy zostanie wystawiona faktura A. P. (1) wywiązała się z tego obowiązku w dniu 28 grudnia. Tymczasem faktura została wystawiona przez organizatora w dniu 31 grudnia 2012 roku, tj w ostatnim dniu roku kalendarzowego, co czyniła zapłatę za tę fakturę w roku jej wystawienia nierealną. Powódka nie działała więc wbrew interesom pracodawcy, lecz uwzględniając jego polecenie. Oczekiwanie do ostatniej chwili na wystawienie faktury mogłoby zaś uniemożliwiać jej opłacenie zgodnie z założeniami przed końcem roku budżetowego. I w tej części nie sposób więc było czynić powódce jakichkolwiek zarzutów.

Okolicznością bezwzględnie nie obciążającą powódki był fakt wpisania złej kwoty na fakturze VAT (...) z dnia 24 lipca 2012 roku. Wezwani w sprawie świadkowie – w szczególności B. R. (1) potwierdzili, iż w okresie wystawienia tego dokumentu powódka była nieobecna w pracy. Przypisanie jej odpowiedzialności za zdarzenie, na którym z uwagi na wskazane okoliczności obiektywne nie miała żadnego wpływu jest więc niedopuszczalne.

Sąd Okręgowy - wbrew zapatrywaniom apelacji – uznaje za prawidłowe również ustalenia Sądu meriti co do braku podstaw obciążenia powódki konsekwencjami wykazania dochodów uzyskanych z tytułu kar umownych za nieterminową realizację zadań (...) dot. Wspólnej Polityki Rolnej w sprawozdaniu RB-27ZZ (wraz z dochodami związanymi z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych) co doprowadziło do nieodprowadzania należnych środków finansowych do budżetu Państwa. Skarżący podnosi, iż powódka w tym zakresie bezzasadnie nie stosowała postanowień Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 2014 roku w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa (Dz. U. 2014, poz. 82) w szczególności §18 niniejszego rozporządzenia oraz wcześniej obowiązującego Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2010 roku w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa (Dz. U. 2010, Nr 245, poz. 1637 z późn. zm.) w szczególności §15c.

Bezsprzecznie, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, powyższe nie było wynikiem niekompetencji oraz zaniedbań powódki. Podkreślić należy, iż wobec niejasności przepisów dochodziło do wątpliwości interpretacyjnych w tym zakresie. Już w dniu 10 marca 2011 roku Departament Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów wobec wątpliwości i zapytania w tej materii wydał opinie zgodnie, z którą wpływy z kar umownych wynikających z umów cywilnoprawnych zawieranych przez jednostki samorządu terytorialnego z ostatecznymi wykonawcami zadań powierzonych tym jednostkom stanowią w całości dochody tych jednostek samorządu terytorialnego. Kwota wynikająca z kar umownych winna być zatem przekazana na dochody budżetu samorządu województwa i w związku z tym wykazana w sprawozdaniu Rb-27S, a nie Rb-27ZZ. Interpretacja ta była powszechnie stosowana i aż do połowy 2014 r. tj. do chwili przesłania pisma z dnia 2 czerwca 2014 roku Wojewody (...) do Marszałka Województwa (...) kwestionującego prawidłowość dotychczasowej wykładni Rozporządzenia i wzywającego do zwrotu kwot nieprawidłowo wykorzystanych nie budziła żadnych wątpliwości. Do tego czasu pomimo zmiany treści Rozporządzenia po 1 stycznia 2012 r. powszechnie uważano, iż nadal ma ona charakter wiążący. Dopiero wskutek zaprezentowania tego odmiennego poglądu powstała konieczność ponownego zajęcia stanowiska w tym przedmiocie. Pozwana jednostka zwróciła się o to w dniu 24 czerwca 2014 roku do Departamentu Finansów Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...). Treść pism z 2 i 24 czerwca 2014 roku powódka konsultowała z zespołem radców prawnych pozwanej jednostki. Bezwzględnie wbrew zapatrywaniom apelacji nie można zatem podzielić zarzutu, iż taka potrzeba istniała wcześniej, gdyż nowe rozporządzenie, diametralnie zmieniło klasyfikację dochodów z tytułu kar umownych pod względem ich odprowadzania, czyniąc z nich dochody budżetu państwa, a nie jednostek samorządu terytorialnego, czego powódka winna mieć świadomość. Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż diametralnie w tym przedmiocie zmieniła się treść interpretacji, którą powódka poznała w połowie 2014 r., nie zaś brzmienia samych przepisów rozporządzenia. Tym samym także zarzuty wysuwane w tej materii wydają się zbyt daleko idące. Podkreślenia wymaga, iż przepisy rozporządzenia znane były kierownikowi i pracownikom działu księgowości, jak i innych urzędów i żadna z tych osób nie zgłaszała uzasadnionych wątpliwości w tej materii. Dopiero na skutek zakwestionowania dotychczas obowiązującej wykładni wspomnianym pismem z dnia 2 czerwca 2014 r. odbyło się z inicjatywy Skarbnika Województwa (...) spotkanie z udziałem Skarbnik J. K., Zastępcy Dyrektora do Spraw Budżetu i Sprawozdawczości M. M. (1), Dyrektora Departamentu (...) i Ochrony (...), powódki i dyrektora pozwanej jednostki. W trakcie spotkania uzgodniono konieczność wystąpienia do Ministerstwa Finansów o nową interpretację przepisów. Stanowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...), (...) Urzędu Wojewódzkiego, Departamentu Instytucji Płatniczej Ministerstwa Finansów, Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów nie było w tej kwestii spójne i jednoznaczne. Nie można więc uznać, że skutki nieprawidłowości w zakresie klasyfikacji kar umownych wynikają wyłącznie z zarzucanej przez apelanta nieznajomości przepisów po stronie powódki i ją właśnie obciążają.

W konsekwencji nieistotnym jest, czy to powódka decydowała o numerze konta bankowego, a więc i o klasyfikacji dochodów. Skoro bowiem w okolicznościach faktycznych sprawy nie można przypisać A. P. (1) odpowiedzialności za błędną interpretację wspomnianych przepisów, to tym samym nie można uznać, iż odpowiada ona za nieprawidłowe określenie numeru konta związanego właśnie z klasyfikacją dochodów.

Konsekwentnie zatem za nieuzasadniony należy uznać apelacyjny zarzut naruszenia art. 54 ust. 1, 3 i 4 ustawy o finansach publicznych poprzez jego niezastosowanie i ostateczne ustalenie, że powódka nie miała obowiązku znać i przestrzegać przepisów prawa w zakresie pracy wykonywanej na stanowisku Głównego Księgowego mimo, iż powyższe doprowadziło do straty finansowej, a więc naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia przepisów wewnętrznych obowiązujących w pozwanej jednostce, tj. Regulaminu Organizacyjnego (§12 pkt. 4), Instrukcji Kontroli i Obiegu Dokumentów (§12 rozdz. V ust. 1 i 2) przez przyjęcie, iż skoro kontrolę bieżącą wykonywał pracownik merytoryczny - przez powierzenie mu jej w zakresie czynności - to powódka jako Główna Księgowa nie miała obowiązku w trybie nadzoru dokonywać sprawdzenia prawidłowości wykonanych przez niego czynności i ich zgodności z prawem. Sąd II instancji zauważa, że Sąd merita ustaleń takich nie poczynił. Powódka miała obowiązek dokonywania kontroli wstępnej, a jej podpis na dokumentach był równoznaczny ze sprawdzeniem, iż kontrola dokonana przez pracownika rzeczowego została dokonana prawidłowo. Ponadto podpis powódki na dokumentach dotyczących celowości wydatków oznaczał sprawdzenie oraz kontrolę prawidłowości danej operacji i jej zgodności z prawem. Skarżący jednak nie dostrzega, iż drobne uchybienia – na które szczegółowo wskazano powyżej, jak i wątpliwości w zakresie stosowania prawa, które nie obciążają powódki - nie mogą stanowić uzasadnionych przesłanek do wypowiedzenia umowy o pracę. Fakt zaś wyrządzenia pracodawcy przez powódkę wskazanym zachowaniem określonych szkód finansowych nie został natomiast w żaden sposób wykazany. Z tych też względów brak podstaw do zmiany ustaleń w tym zakresie.

Oceny w przedmiocie istoty sporu nie zmienia fakt, iż wypowiedzenie stanowi zwykły sposób wypowiedzenia umowy o pracę, a przyczyny leżące u podstaw tego stanu rzeczy nie muszą mieć znacznej doniosłości (por. teza I wyroku SN z dnia 2 października 1996 roku w sprawie I PRN 69/96, LEX 28630). Nie oznacza to bowiem, iż pracodawca może arbitralnie, w sposób nieuzasadniony lub sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę (por. np. wyroki SN z dnia 5 listopada 1979 roku w sprawie I PRN 133/79, OSNCP 1980/4/77, z dnia 4 grudnia 1997 roku w sprawie I PKN 419/97, OSNP 1998/20/598 i z dnia 6 grudnia 2001 roku w sprawie I PKN 715/00, Prawo Pracy 2002 nr 10, s. 34). Na gruncie rozpoznawanej sprawy wypowiedzenie umowy o prace miało właśnie taki arbitralny i nieuzasadniony charakter. Pracodawca powołał bowiem przyczyny błahe, drobne, które nie występowały nagminnie i nie powodowały dalej idących nieprawidłowości, ani strat po stronie pracodawcy lub przyczyny nie mające oparcia w rzeczywistym stanie rzeczy. Tym samym dokonane wypowiedzenie nie było uzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 w zw. z art. 30 § 4 k.p.

Taką właśnie ocenę umacnia okoliczność, iż jako przyczynę wypowiedzenia pracodawca wskazał utratę zaufania do A. P. (1), jako Głównej Księgowej oraz jako pracownika Wojewódzkiego Zarządu Melioracji, do której doprowadziły zaniedbania wymienione w piśmie wypowiadającym umowę o pracę. Takie działanie pracodawcy należy rozumieć, jako podjęte w konsekwencji subiektywnego poczucia utraty zaufania, bez której do przedmiotowego wypowiedzenia by nie doszło. Subiektywna utrata zaufania może uzasadniać (sankcjonować) wypowiedzenie umowy o pracę, o ile znajduje podstawę w okolicznościach obiektywnych, przywołanych konkretnie w wypowiedzeniu. Skoro leżące u podstaw zarzucanej utraty przyczyny wypowiedzenia okazały się nieuzasadnione, to i samą utratę zaufania należy uznać za niedopuszczalną przesłankę wypowiedzenia przedmiotowej umowy.

Bez wpływu na powyższą ocenę pozostaje również fakt pominięcia wyjaśnienia i ustalenia istotnej rzekomo dla sprawy kwestii nieprzestrzegania przez powódkę przepisów prawnych i ich nieznajomości w toku jej kariery zawodowej w pozwanej jednostce na skutek bezzasadnego oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z dokumentów z dnia 2.02.2007 r. i 8.02.2007 r. oraz uchylenia bez uzasadnienia pytania pozwanej na rozprawie w dniu 2.07.2015 r., które zdaniem skarżącego były istotne dla oceny wiarygodności dowodu z przesłuchania powódki na okoliczność znajomości i przestrzegania przez nią przepisów prawa w zakresie jej stanowiska pracy. W ocenie apelanta z powyższego naruszenia procedury wyniknęła też wybiórcza ocena materiału dowodowego, albowiem z materiału tego wynikał stosunek powódki do przestrzegania i znajomości przepisów prawa oraz asekuracyjne podejście do swego zakresu obowiązków poprzez swoiste „rozdzielenie” obowiązków na innych pracowników i przekonanie o zwolnieniu przez to z odpowiedzialności w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących stanowiska powódki.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż przedmiotom dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia istotne znaczenie – art. 227 k.p.c. Ponadto spór przed sądem pracy może się toczyć tylko w granicach przyczyny wskazanej w wypowiedzeniu, ewentualnie skonkretyzowanej w informacjach podanych pracownikowi przez pracodawcę w inny sposób. Wskazanie tej przyczyny lub przyczyn przesądza bowiem o tym, że spór przed sądem pracy może się toczyć tylko w ich granicach. Okoliczności podane pracownikowi na uzasadnienie decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy, a następnie ujawnione w postępowaniu sądowym, muszą być takie same, zaś pracodawca pozbawiony jest możliwości powoływania się przed organem rozstrzygającym spór na inne przyczyny mogące przemawiać za zasadnością wypowiedzenia umowy (wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 23 września 2013 r. III Pa 6/13 LEX nr 1718465). Powoływanie się przez pracodawcę w trakcie procesu na niewywiązywanie się przez pracownika z nałożonych na niego obowiązków pracowniczych, należy uznać za spóźnione i niedopuszczalne, gdyż skonkretyzowana przyczyna wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę powinna być pracownikowi znana najpóźniej z chwilą otrzymania pisma wypowiadającego umowę (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 r. I PK 343/14). Kwestia nieprzestrzegania przez powódkę przepisów prawnych i ich nieznajomości w toku jej kariery zawodowej w pozwanej jednostce – generalnie – co do zasady (jedynie bowiem w kwestii niestosowania postanowień Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 2014 roku w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa, w szczególności § 18 rozporządzenia oraz wcześniej obowiązującego Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2010 roku w sprawie szczegółowego wykonywania budżetu państwa, w szczególności §15c.) nie była notyfikowana powódce w przedmiotowym wypowiedzeniu. Z tych też względów prowadzenie postępowania dowodowego co do tych ogólnych okoliczności wykraczających poza zakres wypowiedzenia było niedopuszczalne.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, twierdzenia apelacji wskazujące na naruszenie przez Sąd I instancji zarówno przepisów prawa procesowego, jak i prawa materialnego nie zasługiwały zatem na uwzględnienie. W kontekście powyższych rozważań Sąd Okręgowy przyjął, iż prezentowana w apelacji argumentacja w tym zakresie w całości jest chybiona i jako taka, nie może się ostać. Sąd Rejonowy w sposób właściwy przeprowadził postępowanie, dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i na tej podstawie, zgodnie z obowiązującymi normami prawa materialnego, trafnie wywiódł, iż powództwo z uwagi na nieuzasadnione rozwiązanie stosunku pracy z powódką zasługiwało na uwzględnienie.

Biorąc powyższe pod uwagę i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację strony pozwanej, jako bezzasadną.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity Dz.U. 2015.1800).

J.L.

VIII Pa 71/16

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE