Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 października 2016 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR E. I.

Protokolant: Aleksandra Pisera

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2016 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z wniosku J. S. (1)

z udziałem Z. S. (1)

o podział majątku wspólnego

postanawia:

I.  umorzyć postępowanie w zakresie następujących ruchomości: pralki marki P. (...), zamrażarki marki F. dkk 150, telewizora marki U. (...), szafek kuchennych z kuchni letniej, szafek łazienkowych, kuchni gazowej marki W., wersalki z beżową tapicerką, wersalki z zieloną tapicerką i dwóch szaf w przedpokoju;

II.  objąć podziałem majątku wspólnego byłych małżonków J. S. (1) i Z. S. (1) prawo własności ruchomości:

a)  pralka automatyczna marki A. (...)TX o wartości
554 (pięćset pięćdziesiąt cztery) złote,

b)  szafka RTV marki A. z dwoma drzwiczkami o wartości 39 (trzydzieści dziewięć) złotych,

c)  szafka RTV marki A. z jedynymi drzwiczkami o wartości
35 (trzydzieści pięć) złotych,

d)  lampa zwisająca z czterema osłonami ze szkła zdobionego z regulacją wysokości o wartości 12,40 (dwanaście 40/100) złotych,

e)  lampa zwisająca z kloszem z tworzywa, karbowanym z regulacją wysokości
o wartości 9 (dziewięć) złotych,

f)  lampa sufitowa z kloszem szklanym białym i wykończeniem z drewna o wartości 12,40 (dwanaście 40/100) złotych,

g)  lampa sufitowa z abażurem z obłogu drewnianego o wartości 12,40 (dwanaście 40/100) złotych,

h)  żyrandol trzypunktowy ze stelażem mosiężnym z kloszami w kształcie kwiatów
o wartości 32,40 (trzydzieści dwa 40/100) złote,

i)  żyrandol pięciopunktowy z osłonami na żarówki ze szkła z ozdobami o wartości 43,40 (czterdzieści trzy 40/100) złote,

j)  trzy karnisze drewniane pojedyncze o długości 125 cm o łącznej wartości 11,40 (jedenaście 40/100) złotych,

k)  karnisz drewniany pojedynczy o długości 225-230 cm o wartości 8 (osiem) złotych,

l)  trzy karnisze aluminiowe, dwubiegowe o długości 180 cm o łącznej wartości
30 (trzydzieści) złotych,

m)  karnisz aluminiowy, dwubiegowi o długości 400 cm o wartości 22,80 (dwadzieścia dwa 80/100) złote,

n)  sześć kompletów firan i zasłon o łącznej wartości 299 (dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć) złotych,

o)  zlewozmywak stalowy dwukomorowy o wartości 50 (pięćdziesiąt) złotych,

p)  zestaw mebli kuchennych o wartości 169 (sto sześćdziesiąt dziewięć) złotych,

q)  ławostół o wartości 120 (sto dwadzieścia) złotych,

r)  kuchnia gazowa z piekarnikiem marki W. (...) o wartości
40 (czterdzieści) złotych,

s)  butla gazowa 11 kg o wartości 50 (pięćdziesiąt) złotych,

t)  butla gazowa 11 kg o wartości 50 (pięćdziesiąt) złotych,

u)  wersalka z tapicerką bordową i boczkami z płyty laminowanej o wartości
98 (dziewięćdziesiąt osiem) złotych,

v)  wersalka z pojemnikiem na pościel z kompletu wypoczynkowego o wartości
270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych,

w)  pozostałe elementy kompletu wypoczynkowego (sofa dwuosobowa, dwa fotele
i puf) o łącznej wartości 540 (pięćset czterdzieści) złotych,

x)  kinkiet pojedynczy ze stelażem metalowym z osłoną ze szkła zdobionego
o wartości 21,90 (dwadzieścia jeden 90/100) złotych,

y)  kinkiet pojedynczy z metalowym korpusem i szklanym kloszem o wartości 21,90 (dwadzieścia jeden 90/100) złotych,

z)  kinkiet podwójny ze stelażem metalowym i kloszami w kształcie kielichów kwiatów o wartości 24 (dwadzieścia cztery) złote,

aa)  dywan o wymiarach 275 cm x 475 cm w kolorze czerwonym ze wstawkami
o wartości 81 (osiemdziesiąt jeden) złotych,

bb)  dywan o wymiarach 250 cm x 350 cm w kolorze bordo w białe kwiaty o wartości 162,75 (sto sześćdziesiąt dwa 75/100) złote,

cc)  chodnik o wymiarach 120 cm x 400 cm w kolorze czerwonym o wartości 89,25 (osiemdziesiąt dziewięć 25/100) złotych,

dd)  odkurzacz marki H. (...) o wartości 20 (dwadzieścia) złotych,

ee)  lustro w ramie złoconej ośmiokątnej o wartości 100 (sto) złotych,

ff)  wieszak drewniany na ubrania o wartości 13 (trzynaście) złotych,

gg)  szafka na buty o wartości 28 (dwadzieścia osiem) złotych;

III.  dokonać podziału majątku wspólnego byłych małżonków J. S. (1) i Z. S. (1) ten sposób, że:

a)  przyznać na wyłączną własność J. S. (1) składniki majątku szczegółowo opisane w punkcie II. a), e), h), n), q), r), s), v), cc), dd) i ee)
o łącznej wartości 1.583,65 (jeden tysiąc pięćset osiemdziesiąt trzy 65/100) złote,

b)  przyznać na wyłączną własność Z. S. (1) składniki majątku szczegółowo opisane w punkcie II. b), c), d), f), g), i), j), k), l), m), o), p), t), u), w), x), y), z), aa), bb), ff) i gg) o łącznej wartości 1.486,35 (jeden tysiąc czterysta osiemdziesiąt sześć 35/100) złotych;

IV.  ustalić, iż J. S. (1) poniosła nakład z majątku osobistego na majątek osobisty Z. S. (1) w postaci remontu i modernizacji zabudowanej nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...) w kwocie 97.500 (dziewięćdziesiąt siedem tysięcy pięćset) złotych;

V.  zasądzić od Z. S. (1) na rzecz J. S. (1) kwotę 97.500 (dziewięćdziesiąt siedem tysięcy pięćset) złotych tytułem zwrotu nakładów z majątku osobistego J. S. (1) na majątek osobisty Z. S. (1) w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności;

VI.  zasądzić od J. S. (1) na rzecz Z. S. (1) kwotę 48,65 (czterdzieści osiem 65/100) złotych tytułem dopłaty do udziału w majątku wspólnym w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności;

VII.  przyznać Starostwu Powiatowemu w Z. – Wydziałowi Geodezji, Kartografii, Katastru i (...) wynagrodzenie za wydanie wypisu z rejestru gruntów w wysokości 50 (pięćdziesiąt) złotych, którą to kwotę wypłacić tymczasowo ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu;

VIII.  przyznać adwokatowi W. G. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu kwotę 2.952 (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa) złote, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem pomocy prawnej udzielonej Z. S. (1) z urzędu;

IX.  nakazać pobrać od J. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w Z. kwotę 1.000 (jeden tysiąc) złotych tytułem zwrotu części kosztów sądowych;

X.  nakazać pobrać od Z. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu kwotę 1.000 (jeden tysiąc) złotych tytułem zwrotu części kosztów sądowych;

XI.  nie obciążać uczestników postępowania obowiązkiem zwrotu pozostałych kosztów sądowych;

XII.  ustalić, iż w pozostałej części uczestnicy postępowania ponoszą we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 920/05

UZASADNIENIE

W dniu 3 października 2005 roku pełnomocnik J. S. (1) złożył wniosek
o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego J. i Z. byłych małżonków S. wchodzi nieruchomość – dom mieszkalny wraz z działką gruntu – położoną w G. przy ulicy (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Zgierzu prowadzona jest księga wieczysta KW (...) oraz o dokonanie podziału majątku wspólnego poprzez dokonanie sprzedaży domu w całości, a uzyskaną cenę podzielić w równych częściach pomiędzy wnioskodawczynię i uczestnika. W uzasadnieniu wniosku podniesiono, iż w dniu 17 marca 1990 roku wnioskodawczyni i uczestnik postępowania zawarli związek małżeński. W czasie trwania związku małżeńskiego strony pozostawały w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Nadto, przez okres pięciu lat przed ślubem strony pozostawały w konkubinacie
i wspólnie prowadziły gospodarstwo domowe. Przed zawarciem związku małżeńskiego
z uczestnikiem postępowania wnioskodawczyni przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w G. przy ulicy (...).
W 1997 roku wnioskodawczyni sprzedała to mieszkanie, a część środków pieniężnych
ze sprzedaży przeznaczyła na rozbudowę i modernizację domu położonego w G. przy ulicy (...). W dniu 12 grudnia 1995 roku uczestnik postępowania nabył za cenę 15.000 złotych działkę gruntu wraz z posadowionym na niej domem. Przed notariuszem złożył oświadczenie, iż nieruchomość tą nabył ze środków nie objętych wspólnością majątkową, co jest niezgodne z prawdą. Wnioskodawczyni nie była obecna przy zawieraniu powyższej umowy i nie potwierdziła, iż uczestnik dokonuje nabycia ze środków pochodzących z jego majątku odrębnego. Ponadto pełnomocnik wnioskodawczyni podniósł, iż zarówno w czasie, gdy pozostawała ona z uczestnikiem w konkubinacie jak i w związku małżeńskim pracowała zawodowo i wykonywała dodatkowo pracę chałupniczą, uzyskiwała dochody z wyjazdów zagranicznych, posiadała oszczędności w banku oraz sprzedała mieszkanie i część pieniędzy przeznaczyła na zakup nieruchomości i kapitalny remont domu.

(wniosek – k. 2-5)

Pełnomocnik J. S. (1) złożył również wniosek o zwolnienie wnioskodawczyni od kosztów sądowych w niniejszej sprawie w całości.

(wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych – k. 29-30)

Postanowieniem z dnia 21 października 2005 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu zwolnił J. S. (1) od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie z dnia 21 października 2005 roku – k. 43)

W odpowiedzi na wniosek o podział majątku byłych małżonków Z. S. (1) nie przyłączył się do stanowiska wnioskodawczyni. Nadto, wniósł o zwolnienie go od kosztów sądowych oraz ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu.

(odpowiedź na wniosek z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu – k. 44)

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2005 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu zwolnił Z. S. (1) od kosztów sądowych w sprawie w całości i ustanowił dla niego adwokata z urzędu.

(postanowienie z dnia 17 listopada 2005 roku – k. 51)

W piśmie z dnia 28 grudnia 2005 roku pełnomocnik uczestnika postępowania wniósł o oddalenie wniosku oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniesiono, iż nieruchomość położona w G. przy ulicy (...) została nabyta przez uczestnika wyłącznie ze środków pochodzących z jego majątku odrębnego – równowartość 2.000 USD zaoszczędzonych podczas poprzedniego małżeństwa oraz kwota 5.000 PLN ze sprzedaży samochodu osobowego zakupionego za środki pochodzące z majątku osobistego uczestnika, w tym za pieniądze uzyskane od byłej żony tytułem spłaty przy podziale ich majątku wspólnego. Nadto, uczestnik posiadał lokaty bankowe stanowiące jego majątek odrębny. Część tych pieniędzy Z. S. (1) przeznaczył na zakup zgłoszonej do podziału nieruchomości, a część na remont budynku i naniesienia na gruncie. Pełnomocnik uczestnika dodał, iż wszelkie nakłady na przedmiotową nieruchomość pochodziły z jego majątku odrębnego. Wspólne pieniądze strony przeznaczyły na zakup artykułów następnie sprzedawanych na W., bieżące utrzymanie oraz zakup nieruchomości położonej
w Ł. przy ulicy (...) na rzecz córki wnioskodawczyni J. F..

(pismo uczestnika postępowania – k. 68-69)

Na terminie rozprawy z dnia 1 lutego 2006 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł wniosek co do zasady i wniósł o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym w ten sposób, że wnioskodawczyni przyczyniła się do jego powstania w 90 %, zaś uczestnik w 10 %. Wniósł nadto o rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestnika w postaci przedmiotowej nieruchomości oraz zniesienie współwłasności majątku zgromadzonego w latach 1985 -1990 roku, kiedy strony nie były małżeństwem a prowadziły wspólne gospodarstwo domowe.

(protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2006 roku – k. 83)

Na terminie rozprawy z dnia 8 marca 2006 roku pełnomocnik wnioskodawczyni złożył pismo, w którym wskazał ruchome składniki majątku dorobkowego stron o łącznej wartości 10.000 złotych oraz nakłady z majątku odrębnego wnioskodawczyni i majątku wspólnego na majątek odrębny uczestnika podlegające rozliczeniu w łącznej kwocie 100.000 złotych.

(protokół rozprawy z dnia 8 marca 2006 roku – k. 86; pismo wnioskodawczyni – k. 84-86)

W piśmie, które wpłynęło do Sądu w dniu 3 kwietnia 2006 roku, pełnomocnik Z. S. (2) zajął stanowisko co do ruchomości wymienionych w powyższym piśmie wnioskodawczyni oraz podniósł, iż nie istnieją żadne powody, dla których zasadny byłby wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym na korzyść wnioskodawczyni. Natomiast z uwagi na przeznaczenie z majątku wspólnego stron środków finansowych na zakup nieruchomości dla córki wnioskodawczyni, uczestnik postępowania wniósł o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym poprzez ustalenie, iż jego udział wynosi 80 %, a wnioskodawczyni 20 %.

(pismo uczestnika postępowania – k. 87-88)

Na terminie rozprawy z dnia 26 kwietnia 2006 roku pełnomocnik wnioskodawczyni złożył pismo, w którym doprecyzował wartość ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego byłych małżonków S..

(protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2006 roku – k. 91; pismo wnioskodawczyni – k. 90)

Na terminie rozprawy z dnia 20 sierpnia 2008 roku pełnomocnik wnioskodawczyni zmodyfikował stanowisko zawarte w piśmie z k. 84-85 w ten sposób, że wniósł o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym w proporcji – 70 % wnioskodawczyni i 30 % uczestnik postępowania. Pełnomocnik uczestnika postępowania podtrzymał dotychczasowe stanowisko w przedmiocie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz wniósł o oddalenie wniosku o rozliczenie nakładów na majątek osobisty uczestnika z majątku wspólnego i majątku osobistego wnioskodawczyni.

(protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2008 roku – k. 234)

Postanowieniem z dnia 13 marca 2009 roku wydanym w niniejszej sprawie Sąd ustalił, iż udziały J. S. (1) i Z. S. (1) w majątku wspólnym są równe. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację uczestnika.

(postanowienie z dnia 13 marca 2009 roku – k. 254; postanowienie z dnia 25 czerwca 2009 roku – k. 282)

Na terminie rozprawy w dniu 26 maja 2014 roku pełnomocnicy wnioskodawczyni
i uczestnika oświadczyli, iż nie wnoszą o aktualizację opinii biegłego do spraw szacunku ruchomości oraz że nie mają zastrzeżeń co do zakresu tej opinii, tj. co do składu majątku
w zakresie ruchomości. Ustalili, iż wartość wersalki z zestawu wypoczynkowego to 270 złotych. Pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o ustalenie wartości kwoty 34.000 złotych przekazanej przez wnioskodawczynię ze sprzedaży mieszkania na remont, jak też kwoty 30.000 złotych jej oszczędności poprzez odniesienie się do przeciętnego wynagrodzenia
w dacie zaangażowania tych środków jak i w chwili obecnej. Cofnął wniosek o zniesienie współwłasności majątku zgromadzonego w latach 1985-1990, czyli przed zawarciem związku małżeńskiego przez strony.

(protokół rozprawy z dnia 26 maja 2014 roku – k. 493, 494 odw.)

Na terminie rozprawy z dnia 19 września 2014 roku pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o uwzględnienie w podziale majątku tylko tych ruchomości spośród wycenionych przez biegłego, które zostały nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej. Pełnomocnik uczestnika przyłączył się do tego wniosku. Nadto, pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o rozliczenie nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek osobisty uczestnika w postaci kwoty 34.000 złotych pozostałej ze sprzedaży mieszkania, po rozliczeniu się z córką z jej udziału w spadku po ojcu oraz kwoty 30.000 złotych z tytułu oszczędności zgromadzonych przed zawarciem związku małżeńskiego
z uczestnikiem w całości przeznaczonej na modernizację nieruchomości uczestnika. Wniósł
o waloryzację tych kwot poprzez odniesienie się do średniego miesięcznego wynagrodzenia
z daty dokonania nakładów i do obecnego. Na wypadek nieuwzględnienia tego wniosku wniósł o rozliczenie kwoty nominalnej poprzez odjecie jej od kwoty nakładów według ich aktualnej wartości ustalonej w opiniach biegłego do spraw szacunku nieruchomości. Podniósł, iż w tym zakresie wnioskodawczyni wnosi o zwrot całej należności. Różnica zaś stanowi nakład z majątku wspólnego na odrębny uczestnika. Kwestionuje, iż uczestnik dokonał nakładów na tę nieruchomość z majątku odrębnego. Pełnomocnik uczestnika zakwestionował zaś jakiekolwiek nakłady na nieruchomość uczestnika zarówno z majątku odrębnego wnioskodawczyni jak i z majątku wspólnego. Zaoponował co do waloryzacji kwot nakładów zgłoszonych przez wnioskodawczynię. Wniósł o podział w zakresie ruchomości stosownie do opinii biegłego i przyznanie ruchomości zgodnie ze stanem posiadania.

(protokół rozprawy z dnia 19 września 2014 roku – k. 499-499 odw.)

Na terminie rozprawy w dniu 27 lipca 2016 roku pełnomocnicy stron oświadczyli, iż nie wnoszą o aktualizację opinii biegłego do spraw szacunku nieruchomości.

(protokół rozprawy z dnia 27 lipca 2014 roku – k. 700 odw.)

Na ostatnim terminie rozprawy z dnia 7 września 2016 roku pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o rozliczenie nakładów z majątku odrębnego wnioskodawczyni
i majątku wspólnego na majątek odrębny uczestnika. Wniósł o przyjęcie jako podstawy rozliczeń kwoty ustalonej przez biegłego do spraw szacunku nieruchomości i opisanej jako wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego, a następnie odjęcie od tej kwoty zwaloryzowanych nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni. Jako podstawę waloryzacji wskazał przeciętne wynagrodzenie, przy czym dla kwoty 6.000 złotych przeciętne miesięczne wynagrodzenie z kwietnia 1996 roku, natomiast co do kwoty 28.000 złotych przeciętne wynagrodzenie z ostatniego kwartału 1997 roku. Wniósł również o odjęcie od tej kwoty zwaloryzowanych kwot wypłat przez uczestnika z lokat z lutego, czerwca i lipca 1996 roku według przeciętnego wynagrodzenia z tych miesięcy oraz kwoty 30.000 złotych tytułem oszczędności wnioskodawczyni bez jej waloryzacji. Wniósł o ustalenie, że
w pozostałym zakresie są to nakłady z majątku wspólnego i w tym zakresie o zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika połowy tej kwoty. Nadto wniósł o nieobciążanie uczestników postępowania kosztami sądowymi. Pełnomocnik uczestnika zakwestionował istnienie jakichkolwiek nakładów zarówno z majątku odrębnego wnioskodawczyni
jak i majątku wspólnego na majątek odrębny uczestnika oraz możliwość dokonania waloryzacji nakładów z uwagi na to, że nakłady zostały oszacowane w opinii biegłego. Wniósł o rozliczenie ruchomości według stanu posiadania i uzgodnień stron w toku postępowania według kwot ustalonych przez biegłego. Wniósł o nieobciążanie uczestników kosztami postępowania oraz o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej uczestnikowi z urzędu według stawki wyższej niż minimalna oświadczając, iż nie zostały uiszczone
w całości, ani w części.

(protokół rozprawy z dnia 7 września 2016 roku – k. 705 odw.-706)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pierwszy mąż wnioskodawczyni W. R. zmarł w 1984 roku. W czasie trwania związku małżeńskiego małżonkowie wspólnie nabyli lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w G. przy ulicy (...).

(zeznania świadka J. F. – k. 175; zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 wyjaśnień informacyjnych)

Po śmierci W. R. z wnioskodawczynią zamieszkała jej córka J. F. z mężem. Z przedmiotowego lokalu wyprowadzili się w 1987 roku.

(zeznania świadka J. F. – k. 175)

J. S. (2) rozwiódł się z pierwszą żoną M. S. 1 marca 1985 roku.

(załączone akta I Ns 303/85)

Strony postępowania poznały się w połowie 1985 roku. W tym czasie uczestnik był już po rozwodzie. Mieszkał u swojego brata S. S. (2).

(zeznania świadka A. R. – k. 154; zeznania świadka S. S. (2) – k. 168; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251
w zw. z k. 92 odw. wyjaśnień informacyjnych)

Na podstawie wniosku z 7 maja 1985 roku przeprowadzona została w Sądzie Rejonowym w Zgierzu sprawa o sygnaturze akt I Ns 303/85 o podział majątku wspólnego Z. S. (1) i jego pierwszej żony. W dniu 22 września 1988 roku uczestnicy zawarli ugodę przed Sądem. W wyniku podziału J. S. (2) uzyskał od byłej żony spłatę w kwocie 1.500.000 złotych (przed denominacją) płatną w trzech ratach: pierwsza
w wysokości 700.000 złotych płatna do dnia 30 listopada 1988 roku, druga w wysokości 300.000 złotych płatna do dnia 31 marca 1989 roku, a trzecia w wysokości 500.000 złotych płatna w terminie do 31 maja 1989 roku wraz z 10 % odsetek liczonych od 22 września 1988 roku do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów postępowania w kwocie 32.475 złotych.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 wyjaśnień informacyjnych, 629; ugoda – k. 329 odw.-330 odw. załączonych akt I Ns 303/85; postanowienie o umorzeniu postępowania – k. 332 załączonych akt I Ns 303/85)

W 1985 roku uczestnik pożyczył bratu S. S. (2) pieniądze na zakup ciągnika w wysokości 30.000 złotych (przed denominacją).

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 117 wyjaśnień informacyjnych, k. 533; zeznania świadka S. S. (2) – k. 168)

W 1986 roku brat uczestnika T. S. miał wypadek samochodowy
i w 1987 roku pożyczył od uczestnika 20.000 „starych” złotych na naprawę pojazdu.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251w zw. z k. 117 wyjaśnień informacyjnych, k. 533; zeznania świadka T. S. – k. 167, k. 168; zeznania świadka S. S. (2) – k. 169)

Środki finansowe ze spłaty od byłej żony J. S. (2) przeznaczył na zakup samochodu marki V. (...).

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251, k. 533 odw., k. 628)

W 1989 roku wnioskodawczyni uzupełniła wkład mieszkaniowy na budowlany
w związku z czym przysługujące jej prawo do zajmowanego lokalu mieszkalnego przekształcono w prawo własnościowe.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 wyjaśnień informacyjnych; kserokopia wypisu aktu notarialnego z dnia 23 września 1997 roku – k. 10-15)

Uczestnik wprowadził się do wnioskodawczyni na stałe jesienią 1989 roku. Wcześniej był u niej „na dochodne”. Mieszkanie J. S. (1) było w pełni wyposażone
i urządzone.

(zeznania świadka M. K. (1) – k. 103; zeznania świadka Z. K. (1) – k. 125 odw.; zeznania świadka Z. K. (2) – k. 142; zeznania świadka S. S. (2)
– k. 169-170; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 92 odw. wyjaśnień informacyjnych; kserokopia dowodu osobistego – k. 297)

Przez okres pomiędzy rozwodem z pierwszą żoną a zamieszkaniem
u wnioskodawczyni uczestnik postępowania mieszkał u swojego brata. Nie płacił
za utrzymanie, jedynie pomagał bratu w gospodarstwie rolnym. W tym czasie pracował
w pogotowiu z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 2.800 złotych. Ponadto, sezonowo sprzedawał owoce na rynku. Poczynił oszczędności. W dniu 23 maja 1989 roku wpłacił na rachunek walutowy 2.000 USD.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251-252 w zw. z k. 93 wyjaśnień informacyjnych, k. 533, k. 534 odw.; kserokopia dowodu osobistego – k. 297; kserokopia wpłaty na rachunek walutowy – k. 25 załączonych akt I C 210/04)

W dniu 17 marca 1990 roku J. S. (1) i Z. S. (1) zawarli związek małżeński. Przez cały okres trwania małżeństwa pozostawali we wspólności ustawowej.

(okoliczności bezsporne, a ponadto: zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250
w zw. z k. 91 wyjaśnień informacyjnych, k. 499 odw.; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 533; odpis wyroku rozwodowego – k. 17)

W dacie zawarcia związku małżeńskiego z uczestnikiem wnioskodawczyni posiadała oszczędności.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 92 wyjaśnień informacyjnych)

3 czerwca 1993 roku Z. S. (1) zlikwidował lokatę walutową i wypłacił 2.684 dolary amerykańskie.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 629; kserokopia potwierdzenia wypłaty – k. 25 załączonych akt I C 210/04)

11 czerwca 1993 roku Z. S. (1) wpłacił na książeczkę oszczędnościową
w Banku Spółdzielczym w G. 50.000.000 złotych stanowiąca równowartość wypłaconych dolarów amerykańskich.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 629; kserokopia książeczki oszczędnościowej – k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

Pod koniec 1993 roku lub na początku 1994 roku T. S. oddał uczestnikowi 30.000.000 złotych (przed denominacją). Uczestnik ulokował je w Banku Spółdzielczym w G.. Kwotę do zwrotu przeliczyli w odniesieniu do wysokości miesięcznej pensji pożyczkobiorcy z daty udzielnie pożyczki i z daty zwrotu.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 117 wyjaśnień informacyjnych, k. 533, k. 628; zeznania świadka T. S. – k. 167; zeznania świadka S. S. (2) – k. 169)

4 lutego 1994 roku Z. S. (1) wpłacił na książeczkę oszczędnościową
w Banku Spółdzielczym w G. 30.500.000 złotych (przed denominacją).

(kserokopia książeczki oszczędnościowej – k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

W lutym 1994 roku S. S. (2) oddał uczestnikowi pieniądze pożyczone na zakup ciągnika. Oddał 49.000.000 złotych (przed denominacją). Uczestnik ulokował je
w Banku Spółdzielczym w G.. Kwotę do zwrotu przeliczyli na cenę konia.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 117 wyjaśnień informacyjnych, k. 533, k. 628, k. 629; zeznania świadka S. S. (2) – k. 168,
k. 169, k. 170)

30 marca 1994 roku Z. S. (1) wpłacił na książeczkę oszczędnościową
w Banku Spółdzielczym w G. 49.000.000 złotych (przed denominacją).

(kserokopia książeczki oszczędnościowej – k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

10 czerwca 1994 roku Z. S. (1) wpłacił na książeczkę oszczędnościową
w Banku Spółdzielczym w G. 10.000.000 złotych (przed denominacją). Środki te stanowiły część z 13.000.000 „starych” złotych, które jemu przypadły po podziale pieniędzy
z handlu zagranicznego.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 533-533 odw.; kserokopia książeczki oszczędnościowej – k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

W dniu 16 lipca 1995 roku J. S. (1) darowała swej córce J. F. kwotę 8.000 złotych, która została przeznaczona na zakup mieszkania dla niej.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw. i k. 92 wyjaśnień informacyjnych; zeznania świadka J. F. – k. 176; umowa darowizny
– k. 253)

Pieniądze te pochodziły przynajmniej częściowo z majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 534 odw.)

19 lipca 1995 roku J. F. kupiła udział ½ w prawie własności zabudowanej nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) za 8.000 złotych.
W akcie notarialnym J. F. oświadczyła, iż nabycia dokonuje do majątku odrębnego za pieniądze pochodzące z darowizny od matki i ojczyma.

(kserokopia wypisu aktu notarialnego – k. 179-180)

25 września 1995 roku Z. S. (1) zapłacił kwotę 2.600 złotych na poczet ceny za nieruchomość w G. przy ul. (...).

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 630; kserokopia aktu notarialnego z dnia 12 grudnia 1995 roku – k. 6-9 i k. 55-56 odw.)

W dniu 12 grudnia 1995 roku Z. S. (1) kupił za cenę 15.000 złotych działkę o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 1.253 m ² z posadowionym na niej budynkiem mieszkalnym położoną w G. przy ulicy (...). Przy spisaniu aktu zapłacił 12.400 złotych. Uczestnik postępowania oświadczył przy zawieraniu powyższej umowy, iż nieruchomość będącą jej przedmiotem kupuje i nabycia dokonuje za fundusze nie objęte wspólnością ustawową.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych; kserokopia aktu notarialnego z dnia 12 grudnia 1995 roku – k. 6-9 i k. 55-56 odw.)

Środki na zakup tejże nieruchomości pochodziły m.in. ze sprzedaży samochodu marki P. (...) za cenę 5.000 złotych w dniu 12 listopada 1995 roku oraz z oszczędności wypłaconych z Banku Spółdzielczego w G. w dniu 12 grudnia 1995 roku w kwocie 9.373,36 złotych. Była to likwidacja wkładu wynoszącego pierwotnie 50.000.000 złotych.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251, k. 533 odw., k. 534 odw., k. 629-630; kserokopia umowy sprzedaży z dnia 12 listopada 1995 roku – k. 72; kserokopia książeczki oszczędnościowej
– k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

J. S. (1) nie była obecna przy zawieraniu powyższej umowy i nie wiedziała
o tym fakcie. Mąż poinformował ją o zakupie nieruchomości po pewnym czasie.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych)

Na podstawie wniosku zawartego w akcie notarialnym z dnia 12 grudnia 1995 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu V Wydział Ksiąg Wieczystych założył dla zabudowanej działki
nr (...) księgę wieczystą numer (...) i wpisał w dziale II jako wyłącznego właściciela Z. S. (1).

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych; kserokopia odpisu z księgi wieczystej KW (...) – k. 16, k. 35 i k. 48; odpis z księgi wieczystej – k. 505; wypis z rejestru gruntów – k. 521)

Zimą (...) uczestnik rozpoczął na zakupionej nieruchomości prace nie wymagające nakładów finansowych, a wiosną przystąpił do prac wymagających pieniędzy.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 534)

Na spornej nieruchomości wzmocniono fundamenty, wyremontowano dach, sufity, założono nowe rynny, okna, drzwi i podłogi, położono nowe tynki. W budynku mieszkalnym urządzono kotłownię i łazienkę, wykopano piwnicę. Doprowadzono instalację wodną
i elektryczną. Wykonano instalację centralnego ogrzewania. Część prac wykonywali wynajęci fachowcy wraz z uczestnikiem. W niektórych pracach pomagali członkowie rodziny stron.

(zeznania świadka M. K. (1) – k. 103-104; zeznania świadka M. K. (2)
– k. 104-105; zeznania świadka T. Z. – k. 118; zeznania świadka Z. K. (1) – k. 125 odw.-126; zeznania świadka A. K. – k. 142; zeznania świadka Z. K. (3) – k. 143; zeznania świadka A. R. – k. 154; zeznania świadka K. R. – k. 155; zeznania świadka J. F. – k. 176; zeznania świadka S. S. (2) – k. 168-169; zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych, k. 494, k. 500-500 odw.; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 93, k. 534 odw.; kopie rachunków i faktur – k. 200, k. 537-621)

Tynki zewnętrzne położył nieodpłatnie W. M.. W zamian
za to uczestnik wykonał na jego rzecz usługi transportowe.

(zeznania świadka W. M. – k. 106)

Założeniem instalacji elektrycznej zajmował się T. Z.. Za wykonane
w kilku etapach prace otrzymał wynagrodzenie płatne dwóch lub trzech ratach.

(zeznania świadka T. Z. – k. 117-118)

J. B. poprawiał tynki wewnętrzne poprzez zalepianie dziur wokół okien
i drzwi.

(zeznania świadka J. B. – k. 119)

A. K. zakładał nową podłogę oraz razem z uczestnikiem malował ściany wapnem.

(zeznania świadka A. K. – k. 142)

B. W. dostarczył boazerię, którą położył T. G. i A. Ł..

(zeznania świadka B. W. – k. 167; zeznania świadka T. G.
– k. 189-190)

Obróbkę blacharską wykonał Z. M..

(zeznania świadka Z. majcher – k. 190)

16 lutego 1996 roku Z. S. (1) wypłacił z lokaty bankowej 4.856,36 złotych. Środki te przeznaczał na prowadzony remont. Była to likwidacja wkładu wynoszącego pierwotnie 30.500.000 złotych.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251, k. 629; kserokopie dowodów wypłaty – k. 70-71; kserokopia książeczki oszczędnościowej – k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

15 kwietnia 1996 roku w mieszkaniu wnioskodawczyni spotkały się J. S. (1) jako sprzedająca, A. S. jako kupująca i sąsiadka Z. K. (3) jako świadek. Uczestnik nie był obecny. A. S. zapłaciła J. S. (1) kwotę 10.000 złotych jako część ceny sprzedaży mieszkania numer (...) położonego w G. przy ulicy (...). Zostało spisane oświadczenie na powyższą okoliczność, które podpisały J. S. (1), A. S. i Z. K. (3). Wnioskodawczyni zatrzymała dla siebie oryginał pokwitowania.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 251, k. 252, k. 493 odw., k. 494, k. 499 odw., k. 705; zeznania świadka Z. K. (3) – k. 143, k. 635 odw.-636 odw.; zeznania świadka J. F. – k. 176; poświadczona za zgodność z oryginałem kopia pokwitowania – k. 625)

Zaliczka została uiszczona z uwagi na potrzebę wykończenia domu na nieruchomości przy ul. (...) w G..

(zeznania świadka J. S. (3) – k. 673 odw., k. 674 odw.)

Pieniądze z zaliczki od razu zostały przeznaczone na zakup materiałów budowlanych.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 494; zeznania świadka J. F. – k. 176)

Decyzją z dnia 16 maja 1996 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w G. rozłożył Z. S. (1) opłatę skarbową z kwocie 1.917 złotych naliczoną dodatkowo do podatku uiszczonego u notariusza przy zakupie nieruchomości na 24 miesięczne raty, w tym siedem pierwszych w wysokości 82 złote i pozostałe w wysokości 79 złotych. Uczestnik spłacał należność regularnie do 25 marca 1998 roku.

(zeznania uczestnika postepowania Z. S. (1) – k. 535, k. 630; kserokopia decyzji – k. 524-525)

11 czerwca 1996 roku Z. S. (1) wypłacił z lokaty bankowej 1.530,39 złotych. Środki te przeznaczał na prowadzony remont. Była to likwidacja wkładu wynoszącego pierwotnie 10.000.000 złotych.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251, k. 629; kserokopie dowodów wypłaty – k. 70-71; kserokopia książeczki oszczędnościowej – k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

11 lipca 1996 roku Z. S. (1) wypłacił z lokaty bankowej 7.982,65 złotych. Środki te przeznaczał na prowadzony remont. Była to likwidacja wkładu wynoszącego pierwotnie 49.000.000 złotych.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251, k. 629; kserokopie dowodów wypłaty – k. 70-71; kserokopia książeczki oszczędnościowej – k. 23-24 załączonych akt I C 210/04)

26 czerwca 1997 roku A. S. sprzedała G. R. i jego żonie zabudowaną nieruchomość położoną w G. przy ul. (...) za kwotę 20.000 złotych. Zgodnie z aktem notarialnym cena była płatna w dwóch częściach, a mianowicie 10.000 złotych zostało zapłacone sprzedającej tuż przed podpisaniem aktu notarialnego,
a pozostałe 10.000 złotych zapłacili jej w terminie do 15 lipca 1997 roku. A. S. zobowiązała się opuścić powyższą nieruchomość do 15 lipca 1997 roku.

(zeznania świadka G. R. – k. 700-700 odw.; kserokopia wypisu aktu notarialnego – k. 702-703)

Sprzedając dom A. S. mówiła kupującym, że zamierza kupić mieszkanie w blokach.

(zeznania świadka G. R. – k. 700-700 odw.)

Po opuszczeniu nieruchomości przy ul. (...) w G. A. S. zamieszkała u synowej i mieszkały tam razem przez 3-4 miesiące do zakupu mieszkania
od J. S. (1).

(zeznania świadka J. S. (3) – k. 673 odw., 674; zeznania świadka G. R. – k. 700)

12 września 1997 roku A. S. zawarła z (...) Bankiem (...) S.A. Grupa (...) S.A. Odział w Z. Filia w G., którego następcą jest Bank (...) S.A. I Oddział w G., umowę kredytu hipotecznego na kwotę 15.000 złotych.

(zeznania świadka J. S. (3) – k. 673 odw.; umowa przelewu praw z polisy ubezpieczeniowej – k. 672; zaświadczenie z banku – k. 13 załączonych akt księgi wieczystej numer (...))

W okresie od 13 do 22 września 1997 roku Z. S. (1) przebywał w Szpitalu im. (...) w Ł., a następnie był niezdolny do pracy jeszcze do 30 września 1997 roku.

(zeznania uczestnika postepowania Z. S. (1) – k. 534 odw.; kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej – k. 312)

23 września 1997 roku w mieszkaniu wnioskodawczyni spotkali się wnioskodawczyni, uczestnik, Z. K. (3) i A. S. celem przekazania reszty ceny za mieszkanie przed pojechaniem do notariusza. Cała czwórka czekała na synową A. S., która miał przywieść pieniądze. Po przywiezieniu pieniędzy przez J. S. (3) przeliczył je uczestnik.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 252, k. 493 odw., k. 494, k. 705; zeznania świadka Z. K. (3) – k. 636; zeznania świadka J. S. (3) – k. 673 odw.)

W tym dniu A. S. przekazała wnioskodawczyni 28.000 złotych
w gotówce.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 494 odw., k. 499 odw., k. 705 odw.)

Z. K. (3) uczestniczyła w tym spotkaniu, żeby jechać do notariusza
i potwierdzić wręczenie pieniędzy przed podpisaniem aktu. Po przeliczeniu pieniędzy przez uczestnika stwierdził on, że świadek nie jest już potrzebny, więc Z. K. (3) nie była obecna przy podpisywaniu aktu notarialnego.

(zeznania świadka Z. K. (3) – k. 636)

J. S. (3) również nie pojechała do notariusza.

(zeznania świadka J. S. (3) – k. 673 odw.)

Dnia 23 września 1997 roku J. S. (1) sprzedała spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu numer (...) o powierzchni 39 m ² składającego się z dwóch pokoi położonego w G. przy ulicy (...) wraz z wkładem budowlanym A. S..
W akcie notarialnym wskazana została cena 20.000 złotych i sposób jej płatności,
a mianowicie: co do 5.000 złotych J. S. (1) potwierdziła, iż otrzymała w dniu podpisania umowy, a 15.000 złotych miało zostać wypłacone na jej rzecz przez (...) Bank (...) S.A. Grupa (...) S.A. Odział w Z. Filia w G.
po przedłożeniu wypisu niniejszego aktu notarialnego wraz z ustanowieniem hipoteki zwykłej. Wydanie lokalu miało nastąpić najpóźniej 27 września 1997 roku.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych; kserokopia aktu notarialnego z dnia 23 września 1997 roku – k. 10-15)

Wnioskodawczyni z ceny sprzedaży dała córce kwotę 4.000 złotych jako równowartość części spadku po jej ojcu.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw.-92 wyjaśnień informacyjnych)

Pozostałe środki ze sprzedaży mieszkania wnioskodawczyni przeznaczyła na remont domu i inne inwestycje na nieruchomości położonej G. przy ulicy (...).

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw.-92 wyjaśnień informacyjnych; zeznania świadka J. F. – k. 176)

Po przeprowadzeniu się we wrześniu 1997 roku na nieruchomość przy ulicy
(...) w G. strony kontynuowały remont domu. Łazienka została wykończona. Wykańczane były ściany, podłogi, sufity. Wnioskodawczyni dalej porządkowała teren wokół budynków, a następnie pracowała przy zakładaniu ogrodu i sadu. Kupowała krzewy iglaste i drzewka. Drzewka owocowe kupował także uczestnik. W 1998 roku nieruchomość została ogrodzona. Prace przy ogrodzeniu wykonywał uczestnik postępowania osobiście. Postawiony został nowy budynek gospodarczy z garażem około 1998-1999 roku. W tych samych latach dobudowano werandę i taras. Około 2000-2001 roku zostało wykonane ogrodzenie frontowe z cegły klinkierowej oraz położona nowa papa na dachu. Około 2002 roku budynki mieszkalny i gospodarcze zostały wytynkowane
od zewnątrz.

(zeznania świadka M. K. (1) – k. 103; zeznania świadka M. K. (2) – k. 105; zeznania świadka Z. K. (1) – k. 126; zeznania świadka Z. K. (3) – k. 143; zeznania świadka A. R. – k. 154; zeznania świadka K. R. – k. 155-156; zeznania świadka S. S. (2) – k. 169; zeznania świadka J. F. – k. 176; zeznania wnioskodawczyni J. S. (1)
– k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych, k. 494-494 odw., k. 500-500 odw.; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 534, k. 534 odw., k. 628)

Wnioskodawczyni pieniądze otrzymywane w ramach wynagrodzenia za pracę oraz
z tytułu emerytury przeznaczała na prowadzenie gospodarstwa domowego oraz dalszy remont. Uczestnik na kolejne etapy remontu przeznaczał wszystkie zarobione środki.

(zeznania świadka M. K. (1) – k. 103; zeznania wnioskodawczyni J. S. (1)
– k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 93 i 101-102 wyjaśnień informacyjnych, k. 534)

J. S. (1) pracowała zawodowo do 1990 roku, kiedy przeszła na rentę.
W okresie od 1992 do końca 1995 roku szyła chałupniczo. Od 1996 roku pracowała dodatkowo na ½ etatu, a w latach 1997-1998 po przejściu na emeryturę pracowała
w wymiarze ¼ etatu do 2011 roku.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250-251 w zw. z k. 91 odw.-92 wyjaśnień informacyjnych, k. 493 odw.-494; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1)
– k. 533 odw.)

Z. S. (1) na początku związku z J. S. (1) pracował w pogotowiu. Następnie w latach od 1989 roku do 1991 roku zatrudniony był jako kierowca w (...)
w G.. W 1991/1992 roku uczestnik zarejestrował się jako bezrobotny i pobierał z tego tytułu zasiłek. Po około 1,5 roku uzyskał zatrudnienie przy robotach publicznych. Jednocześnie w latach 1992-1995 uczestnik pomagał wnioskodawczyni w chałupnictwie. Następnie po miesięcznym okresie pozostawania na zasiłku, w okresie od 1 lipca 1997 roku do 28 lutego 2001 roku pracował jako portier i palacz w Mleczarni w G.. Następnie przeszedł na świadczenie przedemerytalne.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 i k. 252 w zw. z k. 91 odw.-92 wyjaśnień informacyjnych, k. 494, k. 705 odw.; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 92 odw. wyjaśnień informacyjnych, k. 533 odw., k. 628; kserokopia zaświadczenia o zatrudnieniu w Mleczarni w G. – k. 188; kserokopia zaświadczenia o zatrudnieniu w Mleczarni w G. i wysokości dochodów – k. 486)

W okresie pozostawania przez uczestnika bez pracy małżonkowie S. wyjeżdżali w celach zarobkowych za granicę. Z Litwy przywozili wyroby ze złota,
a z W. alkohol i dolary. Łącznie podczas tych wyjazdów zarobili około 26.000.000 złotych (przed denominacją) W 1993 roku podzielili się tymi pieniędzmi po połowie.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 250 w zw. z k. 91 odw. wyjaśnień informacyjnych, k. 494; zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251
w zw. z k. 92 odw. wyjaśnień informacyjnych, k. 533 odw., k. 534 odw.)

W dniu 25 maja 2004 roku wnioskodawczyni wniosła przeciwko uczestnikowi pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...) poprzez wpisanie w dziale drugim tejże księgi J.
i Z. małżonków S. na prawach wspólności ustawowej w miejsce dotychczasowego wpisu własności wyłącznie na rzecz Z. S. (1). Sprawie nadano sygnaturę akt I C 210/04. Wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2005 roku Sąd Rejonowy
w Z. przedmiotowe powództwo oddalił. W dniu 23 sierpnia 2005 roku Sąd Okręgowy
w Ł. oddalił apelację J. S. (1) od powyższego orzeczenia.

(pozew – k. 2-3 załączonych akt I C 210/04; wyrok z dnia 12 kwietnia 2005 roku – k. 85 załączonych akt I C 210/04; wyrok z dnia 23 sierpnia 2005 roku – k. 110 załączonych akt
I C 210/04)

Wyrokiem z dnia 9 maja 2005 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt II C 187/04 Sąd Okręgowy w Łodzi rozwiązał przez rozwód z winy męża związek małżeński wnioskodawczyni i uczestnika postępowania i ustalił sposób korzystania z nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...).

(odpis wyroku z dnia 9 maja 2005 roku – k. 17)

Postanowieniem wstępnym z dnia 13 marca 2009 roku wydanym w niniejszej sprawie Sąd ustalił, iż udziały J. S. (1) i Z. S. (1) są równe. Postanowieniem
z dnia 25 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację uczestnika.

(postanowienie z dnia 13 marca 2009 roku – k. 254; postanowienie z dnia 25 czerwca 2009 roku – k. 282)

W dniu 12 grudnia 2011 roku Z. S. (1) wytoczył powództwo przeciwko J. S. (1) o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez nią
z nieruchomości położonej w G. przy ul. (...). Wyrokiem z dnia
17 kwietnia 2014 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 691/11 Sąd Rejonowy
w Z. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 39.937 złotych z ustawowymi odsetkami od kwoty 29.775 złotych od dnia 22 marca 2012 roku do dnia zapłaty i od kwoty 10.162 złote od dnia 2 lipca 2013 roku do dnia zapłaty. Apelacja pozwanej została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 listopada 2014 roku.

(wyrok z dnia 17 kwietnia 2014 roku – k. 218 załączonych akt I C 691/11; wyrok z dnia
20 listopada 2014 roku – k. 258 załączonych akt I C 691/11)

Wartość pralki marki P. (...), zamrażarki marki F. dkk 150, telewizora marki U. (...), szafek kuchennych z kuchni leniej, szafek łazienkowych, kuchni gazowej marki W., wersalki z beżową tapicerką, wersalki z zieloną tapicerką
i dwóch szaf w przedpokoju według stanu z dnia 31 maja 2005 roku i cen z daty sporządzenia opinii wynosi 0 złotych.

Wartość pozostałego wyposażenia domu według stanu z dnia 31 maja 2005 roku i cen z daty sporządzenia opinii wynosi: pralka automatyczna marki A. (...)TX
– 554 złote, szafka RTV marki A. z dwoma drzwiczkami – 39 złotych, szafka RTV marki A. z jedynymi drzwiczkami – 35 złotych, lampa zwisająca z czterema osłonami ze szkła zdobionego z regulacją wysokości – 12,40 złotych, lampa zwisająca
z kloszem z tworzywa, karbowanym z regulacja wysokości – 9 złotych, lampa sufitowa
z kloszem szklanym białym i wykończeniem z drewna – 12,40 złotych, lampa sufitowa
z abażurem z obłogu drewnianego – 12,40 złotych, żyrandol trzypunktowy ze stelażem mosiężnym z kloszami w kształcie kwiatów – 32,40 złote, żyrandol pięciopunktowy
z osłonami na żarówki ze szkła z ozdobami – 43,40 złote, trzy karnisze drewniane pojedyncze o długości 125 cm – 11,40 złotych, karnisz drewniany pojedynczy o długości 225-230 cm
– 8 złotych, trzy karnisze aluminiowe o długości 180 cm – 30 złotych, karnisz aluminiowy
o długości 400 cm – 22,80 złote, sześć kompletów firan i zasłon – 299 złotych, zlewozmywak stalowy dwukomorowy – 50 złotych, zestaw mebli kuchennych – 169 złotych, ławostół
– 120 złotych, kuchnia gazowa z piekarnikiem marki W. (...) – 40 złotych, dwie butla gazowa – po 50 złotych, wersalka z tapicerka bordowa i boczkami z płyty laminowanej
– 98 złotych, komplet wypoczynkowy (wersalka z pojemnikiem na pościel, sofa dwuosobowa, dwa fotele i puf) – 810 złotych, w tym wersalka 270 złotych, kinkiet pojedynczy ze stelażem metalowym z osłoną ze szkła zdobionego – 21,90 złotych, kinkiet pojedynczy z metalowym korpusem i szklanym kloszem – 21,90 złotych, kinkiet podwójny
ze stelażem metalowym i kloszami w kształcie kielichów kwiatów – 24 złote, dywan
o wymiarach 275 cm x 475 cm w kolorze czerwonym ze wstawkami – 81 złotych, dywan
o wymiarach 250 cm x 350 cm w kolorze bordo w białe kwoty – 162,75 złote, chodnik
o wymiarach 120 cm x 400 cm w kolorze czerwonym – 89,25 złotych, odkurzacz marki H. (...) – 20 złotych, lustro w ramie złoconej ośmiokątnej – 100 złotych, wieszak na ubrania – 13 złotych i szafka na buty – 28 złotych.

Uczestnicy postępowania kupili przed ślubem również: lodówkę produkcji (...)
(w 1988/1989 roku), telewizor marki E. z ekranem H. (...) (w 1988/1989 roku), segment pokojowy składający się z czterech regałów o szerokości 86 cm i wysokości 208 cm i szafy dwudrzwiowej o szerokości 86 cm i wysokości 208 cm z korpusami z płyty laminowanej białej i frontami z płyty laminowanej w kolorze mahoniu (w 1988/1989 roku), segment pokojowy składający się z trzech regałów o szerokości 90 cm i wysokości 190 cm, jednego regału o szerokości 60 cm i wysokości 190 cm oraz szafy dwudrzwiowej z nadstawką o szerokości 90 cm i wysokości 190 cm z korpusami z płyty wiórowej foliowanej w kolorze dębu i frontami z płyty laminowanej czarnej ze strukturą drewna (w 1982/1983 roku) oraz kanapę narożną rozkładaną (w 1984/1985 roku lub 1988 roku). Wartość w/w rzeczy według stanu z dnia ustania wspólności i cen z daty sporządzenia opinii wynosi odpowiednio:
40 złotych, 30 złotych, 170 złotych, 165 złotych i 30 złotych.

(pisemna opinia biegłego do spraw szacunku ruchomości – k. 331-339; stanowisko uczestników postępowania – k. 494 odw.; zeznania świadka J. F. – k. 176)

Wyprowadzając się od uczestnika latem 2011 roku wnioskodawczyni wzięła ze sobą segment zakupiony w 1982/1983 roku, wersalkę z zestawu wypoczynkowego, ławostół, żyrandol trzypunktowy ze stelażem mosiężnym z kloszami w kształcie kwiatów, jedną butlę gazową oraz chodnik o szerokości 1,20 m i długości 4,00 m.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 494 odw.; kopie protokołów z akt komorniczych – k. 497-498)

Zabrała również nowszą pralkę automatyczną, żyrandol z kuchni, firanki i zasłonki, telewizor U. Jowisz, niższy segment, kuchnię brązową, odkurzacz, lustro.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 251 w zw. z k. 116 wyjaśnień informacyjnych, k. 534-534 odw.)

Wartość rynkowa nieruchomości położonej w G. przy ul. (...) wynosi 236.000 złotych.

Wartość rynkowa nakładów poczynionych przez uczestnika na zakup nieruchomości,
tj. działki gruntu z budynkiem mieszkalnym w stanie na dzień nabycia nieruchomości wynosi 94.403 złote.

Wartość rynkowa nakładów poczynionych przy remoncie i rozbudowie obiektów oraz zagospodarowaniu w/w nieruchomości wynosi 128.799 złotych.

(pisemna opinia biegłego do spraw szacunku nieruchomości – k. 376; ustna opinia uzupełniająca – k. 392 odw.-393, k. 410-412; pisemna opinia uzupełniająca – k. 458-459,
k. 472-474; stanowisko biegłego wyrażone na rozprawie w dniu 2 października 2013 roku
– k. 479-479 odw.)

J. S. (1) sama pozostaje w gospodarstwie domowym. Utrzymuje się
z emerytury w kwocie 1.700 złotych. Świadczenie emerytalne zostało zajęte przez komornika na poczet należności zasądzonej w sprawie I C 691/11. Komornik pobiera 513 złotych miesięcznie. Jej miesięczne wydatki wynoszą: mieszkanie 48 złotych, leki 250-280 złotych, ubezpieczenie 47 złotych, prąd 42-52 złote, telewizja 60 złotych, raty kredytów 360 złotych. Nie ma oszczędności. Zamieszkuje w lokalu socjalnym.

(zeznania wnioskodawczyni J. S. (1) – k. 501, k. 705)

Z. S. (1) sam prowadzi gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 1.195 złotych. Jego wydatki wynoszą: leki 300-400 złotych miesięcznie, energia elektryczna 30-40 złotych miesięcznie, woda 10 złotych miesięcznie, butla z gazem wystarczająca na półtora miesiąca40 złotych, wywóz śmieci 34 złote kwartalnie, opróżnienie szamba dwa razy w roku 140-150 złotych, podatek od nieruchomości 600 złotych rocznie, opał około 3.000 złotych na sezon. Nie ma oszczędności.

(zeznania uczestnika postępowania Z. S. (1) – k. 534, k. 705 odw.)

Przeciętne wynagrodzenie w latach: 1996 wynosiło 10.476,00 złotych (873,00 zł
x 12), a w 1997 roku 12.743,16 złotych (1.061,93 zł x 12).

(okoliczności notoryjne oraz informacja o przeciętnym wynagrodzeniu w latach 1950-2015
na stronie internetowej ZUS)

Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2016 roku wyniosło 4.019,08 złotych brutto (2.866,93 złotych netto).

(okoliczności notoryjne oraz Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia
9 sierpnia 2016 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2016 roku M.P. 2016/782)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na powołanych dowodach uznając je za wiarygodne.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni co do daty wprowadzenia się uczestnika do wnioskodawczyni. Twierdzenia te są sprzeczne z szeregiem innych dowodów zgromadzonych w sprawie. Szczegółową analizę w tym zakresie Sąd przeprowadził już na etapie oceny materiału dowodowego przy postanowieniu wstępnym i nadal ją podtrzymuje. Po uprawomocnieniu się postanowienia wstępnego uczestnik złożył do akt kopię swego dowodu osobistego, z którego również wynika, iż po wymeldowaniu się z nieruchomości zamieszkiwanej z pierwszą żoną do końca 1988 roku zameldowany był na pobyt stały
w S. przy ul. (...), a zatem u brata, a od 10 stycznia 1989 roku w G. przy ul. (...) bl. 1 m. 44, a zatem u wnioskodawczyni.

Oceniając wiarygodność zeznań wnioskodawczyni co do ceny 38.000 złotych, za którą miała sprzedać mieszkanie, w tym 10.000 złotych zaliczki, Sąd zauważył, iż jeszcze przed wszczęciem niniejszego postępowania w wyjaśnieniach informacyjnych złożonych w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej (k. 17 odw. załączonych akt I C 210/04) J. S. (1) twierdziła, że nastąpiło to za kwotę 38.000 złotych, a Z. S. (1) tego nie kwestionował. Następnie w wyjaśnieniach informacyjnych złożonych w niniejszej sprawie
(k. 92) i zeznaniach (k. 251, k. 493 odw., k. 499 odw.) również konsekwentnie twierdziła, iż mieszkanie sprzedała za 38.000 złotych. Dodała, iż cena w akcie notarialnym została zaniżona z przyczyn podatkowych. Natomiast uczestnik w wyjaśnieniach informacyjnych (k. 93) podniósł, że ma co do tego wątpliwości wobec innego zapisu w akcie notarialnym, ale przyznał, że wnioskodawczyni mówiła mu, że cena wynosiła 38.000 złotych. Zeznając zaś na koniec sprawy stwierdził, że dopiero Sąd mu uświadomił, że jest inny zapis w akcie notarialnym (k. 533 odw.). Przy czym, uczestnik przyznał, iż już około roku przed sprzedażą mieszkania wnioskodawczyni informowała jego i sąsiada o zamiarze zbycia lokalu za ponad 30.000 złotych (k. 533 odw.). Wskazał także, mówiąc o zawiezieniu sprzedającej i kupującej do notariusza, iż słyszał, choć przelotnie, że „mieszkanie ma być sprzedane za coś 30.000 złotych” (k. 628). Świadek J. F. również wskazała kwotę 38.000 złotych jako faktyczną cenę sprzedaży mieszkania i potwierdziła, że uczestnik namówił wnioskodawczynię do zaniżenia ceny w akcie notarialnym, żeby płacić niższy podatek
(k. 176). Świadek Z. K. (1) choć nie wiedziała, za ile wnioskodawczyni sprzedała mieszkanie, to mówiła, że wnioskodawczyni „Wzięła większą sumę” (k. 126).

J. S. (1) w wyjaśnieniach informacyjnych złożonych na początku niniejszego postępowania mówiła o kwietniu i o zaliczce na 10.000 złotych, ale nie powiedziała w którym roku, choć dodała, że zaliczka była potrzebna, żeby zacząć remont, a wydaje się logicznym, że zaczął się wiosną po zakupie nieruchomości. Zresztą uczestnik przyznał, iż wiosną 1996 roku zaczęły się prace wymagające nakładów finansowych. W zeznaniach przed wydaniem postanowienia wstępnego wnioskodawczyni już wyraźnie wskazała, że była zaliczka 10.000 złotych w kwietniu 1996 roku. Tak samo konsekwentnie twierdziła zeznając
po uprawomocnieniu się postanowienia wstępnego.

Przy czym, w wyjaśnieniach informacyjnych w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej wnioskodawczyni stwierdziła, że z 38.000 złotych dała córce 12.000 złotych, a w niniejszej sprawie wyjaśniła (k. 500 odw.), że 8.000 złotych danie było wcześniej, gdy córka kupowała nieruchomość, a 4.000 złotych dała jej po sprzedaży mieszkania jako rozliczenie jej udziału spadkowego po ojcu. W sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej J. S. (1) złożyła kopię, a Z. S. (1) w niniejszej sprawie oryginał umowy darowizny dla córki z 16 lipca 1995 roku na 8.000 złotych, czyli dwa lata przed sprzedażą mieszkania, a nawet przed zaliczką, a nawet przed zakupem nieruchomości przy ul.
18-go Stycznia 21 przez uczestnika.

Podkreślić należało, iż Z. K. (3) przesłuchana w charakterze świadka po raz pierwszy w 2007 roku, a zatem na kilka lat przed złożeniem do akt pokwitowania poboru zaliczki, mówiła już o swej obecności przy przekazywaniu zaliczki w kwocie 10.000 złotych. Przy czym nawet J. S. (3), która nie była obecna przy przekazywaniu zaliczki, potwierdziła, że taka zaliczka została uiszczona oraz że nastąpiło to z uwagi na potrzebę wykończenia domu, do którego mieli się przeprowadzić małżonkowie S.. J. F. także potwierdziła, iż wnioskodawczyni pobrała zaliczkę w wysokości 10.000 złotych, a przed podpisaniem aktu notarialnego resztę.

Choć w akcie notarialnym sprzedaży mieszkania nie ma mowy o wcześniej uiszczonej zaliczce, to zdaniem wnioskodawczyni, fakt jej otrzymania potwierdza jej stanowisko, iż rzeczywista cena mieszkania była wyższa niż wskazana w akcie notarialnym i że trzeba ją podwyższyć o tę zaliczkę.

Składając zeznania na terminie rozprawy w dniu 19 września 2014 roku wnioskodawczyni zapytana przez Sąd o rozbieżności w jej zeznaniach i treści aktu notarialnego co do ceny za mieszkanie i sposobu jej płatności po raz pierwszy stwierdziła, iż posiada potwierdzenie wcześniejszego otrzymania 10.000 złotych (k. 499 odw.).

Na terminie rozprawy w dniu 18 września 2015 roku pełnomocnik wnioskodawczyni złożył poświadczoną przez siebie za zgodność z oryginałem kopię pokwitowania otrzymania przez wnioskodawczynię w dniu 15 kwietnia 1996 roku zaliczki na poczet sprzedaży mieszkania w kwocie 10.000 złotych (k. 625). Wątpliwości wzbudzać może termin złożenia tego dokumentu, a mianowicie dopiero po 10 latach trwania niniejszego postępowania. Nadto, pomimo zobowiązania strony wnioskującej przez Sąd na wniosek pełnomocnika uczestnika do złożenia oryginału tego pisma, wnioskodawczyni ani jej pełnomocnik nie uczynili tego tłumacząc się zagubieniem oryginału po sporządzeniu kopii w kancelarii pełnomocnika wnioskodawczyni. Analizując treść przesłuchania wnioskodawczyni na ostatnim terminie rozprawy w dniu 7 września 2016 roku oraz oświadczenia jej pełnomocnika na rozprawie
w dniu 18 września 2015 roku, tj. zanim okazało się, że nie dysponują oryginałem pisma
(k. 628), Sąd doszedł do wniosku, iż wnioskodawczyni była w posiadaniu zarówno kopii tego pisma, jak i oryginału, który przedłożyła w kancelarii swego pełnomocnika, a następnie po sporządzeniu kserokopii z oryginału pełnomocnik dokonał jej uwierzytelnienia. Później oryginał zaginął w nieustalonych okolicznościach. Znajduje to potwierdzenie w zeznaniach świadka Z. K. (3), zgodnie z którymi wnioskodawczyni zatrzymała dla siebie oryginał pokwitowania. Świadek nie potrafił jednakże wyjaśnić, dlaczego pokwitowanie zatrzymała sprzedająca, a nie kupująca, która zapłaciła zaliczkę. Nie mniej jednak biegły grafolog poddał badaniu znajdujący się w aktach dokument (kserokopię poświadczoną
za zgodność z oryginałem) na okoliczność autentyczności podpisu kupującej A. S. i stwierdził, że „sporny obiekt w formie podpisu występujący w formie kopii technicznej prezentuje formalną zgodność obrazu graficznego pisma względem podpisów porównawczych A. S.” (pisemna opinia biegłego grafologa k. 676-691). Nie sposób przy tym przyjąć, że pokwitowanie zostało stworzone dopiero na ówczesnym etapie postępowania sądowego, bowiem A. S. już wówczas nie żyła.

Świadek Z. K. (3) początkowo twierdziła, iż pokwitowanie napisała A. S., a później stwierdziła, iż napisała je wnioskodawczyni. Świadek opisał, iż oświadczenie zostało spisane na rozłożonej kartce formatu A4, ale z uwagi na brak oryginału
i skopiowanie treści na części kartki do kserokopiarki nie sposób jej twierdzeń zweryfikować pozytywnie lub negatywnie.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom uczestnika, iż nie wiedział o rzeczywistej cenie uzyskanej przez wnioskodawczynię za zakup mieszkania i o otrzymaniu przez nią zaliczki. Za niezgodne z prawdą ocenić należało również jego twierdzenia, iż nie był obecny przy przekazywaniu pieniędzy za mieszkanie. W świetle zgodnych zeznań wnioskodawczyni oraz świadków Z. K. (3) i J. S. (3) Sąd uznał za niewiarygodne twierdzenia uczestnika, który zaprzeczył, że przeliczył pieniądze stanowiące resztę ceny
za mieszkanie, „bo go to nie interesowało”(k. 628). Jak wynika z zeznań świadków Z. K. (3) i J. S. (3) uczestnik był obecny co najmniej raz przy przekazaniu przez A. S. J. S. (1) pieniędzy. Było to późniejsze z dwóch spotkań,
w którym uczestniczyła również J. S. (3). Ponadto świadek Z. K. (3) zeznała, potwierdzając tym samym twierdzenia wnioskodawczyni, iż uczestnik nie tylko był przy tym obecny, ale aktywnie w tym spotkaniu uczestniczył, bowiem przeliczył przekazaną wówczas sumę.

Co prawda wnioskodawczyni aż do zeznań w dniu 7 września 2016 roku twierdziła
i J. S. (3) tak przypuszczała, iż zaliczka 10.000 złotych pochodziła ze sprzedaży przez A. S. nieruchomości przy ul. (...) w G., to porównując datę na pokwitowaniu – 15 kwietnia 1996 roku, podtrzymywaną konsekwentnie przez wnioskodawczynię i potwierdzoną przez świadka Z. K. (3), z datą sprzedaży w/w nieruchomości – 26 czerwca 1997 roku, kiedy to kupujący zapłacili pierwszą część ceny 10.000 złotych z 20.000 złotych, wydaje się mało prawdopodobnym, aby właśnie z tego źródła A. S. miała środki na przedmiotową zaliczkę. Nie oznacza to jednak, że twierdzenia wnioskodawczyni co do rzeczywistej ceny za jej mieszkanie są nieprawdziwe, bo choć ceny w aktach notarialnych obu nieruchomości sprzedanych w odstępie trzech miesięcy są takie same, to gdyby A. S. wystarczyła cena za jej nieruchomość do zakupu mieszkania od wnioskodawczyni, nie musiałaby brać kredytu hipotecznego na 15.000 złotych. Zatem choć nadal nie wiadomo skąd A. S. miała środki na zaliczkę ponad rok przed sprzedażą swej nieruchomości, nie sposób z tej okoliczności wyprowadzać wniosku, że takiej zaliczki w ogóle nie było.

Oceniając zeznania świadka J. S. (3) Sąd zauważył, że nie pamiętała ona, czy cena 20.000 złotych za mieszkanie wskazana w akcie notarialnym, to rzeczywista cena, czy cena była wyższa. Nie potrafiła też powiedzieć komu i w jakiej formie bank wypłacił pieniądze z kredytu. Podobnie Z. K. (3), która choć wiedziała o kredycie na zakup mieszkania, nie była w stanie sprecyzować komu i w jakiej formie wypłacono środki z tego tytułu. Świadek ten twierdził również, iż przy drugim przekazywaniu pieniędzy przez A. S. J. S. (1) przekazano 30.000-40.000 złotych, choć jednocześnie dodała, że nie zaglądała, jak uczestnik przeliczał pieniądze. Natomiast J. S. (1) zeznała, że przed pójściem do notariusza kupująca zapłaciła u niej w mieszkaniu gotówką 28.000 złotych i nie otrzymywała żadnych pieniędzy przelewem. Wnioskodawczyni dodała, iż kupująca starała się o kredyt na zakup mieszkania, ale nie wie, czy go dostała, ponieważ ona całą cenę dostała w gotówce. W ocenie Sądu, wnioskodawczyni nie potrafiła wyjaśnić zapisów w akcie notarialnym co do sposobu zapłaty ceny, a nawet początkowo zaprzeczała, aby była w nim mowa o 5.000 złotych w gotówce w dniu sprzedaży i 15.000 złotych przelewem
w późniejszym terminie (k. 499 odw.), ponieważ, tak głęboko zapadł jej w pamięć rzeczywisty przebieg wydarzeń, że nie pamiętała już o zapisach w umowie odbiegających od nich. Przy czym, w ocenie Sądu, umieszczenie w akcie notarialnym właśnie kwoty z kredytu było uzasadnione faktem, iż zabezpieczeniem jego spłaty miała być hipoteka ustanowiona na przedmiotowym spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu i stanowiło to wypełnienie wymogów kredytowych. Natomiast brak precyzji świadków i uczestników postępowania, czy pewne drobne nieścisłości pomiędzy zeznaniami świadków i wnioskodawczyni wynikają ze znacznego upływu czasu pomiędzy omawianymi powyżej wydarzeniami i datą przesłuchania przed Sądem.

Dodać nadto należało, iż, w ocenie Sądu, postępowanie dowodowe na okoliczność rzeczywistej ceny zakupu mieszkania nie narusza dyspozycji art. 246 k.p.c. i art. 247 k.p.c. Pierwszy z tych przepisów zawiera bowiem ograniczenie co do dowodu ze świadków
i z przesłuchania stron, ale po pierwsze – tylko na okoliczność dokonania czynności prawnej, a w niniejszej sprawie fakt sprzedaży mieszkania przez wnioskodawczynię był bezsporny,
a dla przyjęcia zaliczki na poczet ceny nie ma wymogu zachowania formy pisemnej oraz
po drugie – tylko w sprawie pomiędzy stronami tejże czynności prawnej, a sprzedaż mieszkania miała miejsce pomiędzy wnioskodawczynią jako sprzedającą i osobą trzecią jako kupującą. Drugi z omawianych przepisów także formułuje ograniczenia dowodowe tylko między uczestnikami danej czynności. W tej sytuacji oraz wobec zaginięcia oryginału pokwitowania za pobór zaliczki dopuszczalnym było skorzystanie z osobowych źródeł dowodowych zarówno na okoliczność wysokości całej ceny jak i faktu oraz wysokości zaliczki.

Sąd ocenił jako niewiarygodne twierdzenia J. S. (1) (k. 705-705 odw.), która dopiero i jedynie na ostatnim terminie rozprawy zeznała, że raczej z zaliczki otrzymanej od A. S. dała córce 4.000 złotych, a resztę wydała na remont, podczas gdy wcześniej konsekwentnie twierdziła, iż pieniądze z zaliczki od razu zostały przeznaczone na zakup materiałów budowlanych, a z córką rozliczyła się z jej udziału spadkowego po ojcu
po sfinalizowaniu sprzedaży mieszkania.

Sąd odmówił wiarygodności twierdzeniom Z. S. (1), iż J. S. (1) dała swojej córce po sprzedaży mieszkania 15.000 złotych, a właściwie, że słyszał rozmowę pomiędzy żoną i jej córką o 15.000 złotych (k. 252, k. 534). Jest to sprzeczne
z konsekwentnymi w tym zakresie zeznaniami wnioskodawczyni. Nadto, o tym że po sprzedaży mieszkania wnioskodawczyni „trochę” pieniędzy dała córce mówili również świadkowie M. K. (1) (k. 103 i k. 104), Z. K. (4) (k. 126), Z. K. (3)
(k. 143), A. R. (k. 154). Przy czym, brat uczestnika S. S. (2) zeznał: „Brat chciał, aby dać córce wnioskodawczyni pieniądze ze sprzedaży mieszkania”, ale dodał, że nie wie, co się stało z pieniędzmi uzyskanymi ze sprzedaży tego mieszkania (k. 169).

Jako niewiarygodne ocenić należało twierdzenia uczestnika, że z pieniędzy
za mieszkanie wnioskodawczyni kupiła sobie F. (...) za 17.200 złotych (k. 252). W ocenie Sądu, wnioskodawczyni w sposób przekonywujący wyjaśniła, skąd pochodziły środki na zakup tego samochodu, a mianowicie wskazała, że kupiła go w 1997/1998 roku ze spłaty od brata (k. 250) oraz dodała, że w 1997 roku i 1998 roku dostała od brata spłatę z gospodarstwa rolnego po rodzicach w kwocie 15.000 złotych w dwóch częściach i do tego dołożyli
z uczestnikiem ze wspólnych środków 2.000 złotych i kupili F. (...) za 17.000 złotych
(k. 500 odw.). Dodać przy tym należało, iż uczestnik zaprzeczył, aby wnioskodawczyni pieniądze ze sprzedaży mieszkania przeznaczyła na remont jego nieruchomości, ale stwierdził, że nie wie co się stało z tymi pieniędzmi (k. 705 odw.). Jednocześnie nie wykazał, jakie środki poza bieżącymi dochodami zostały przeznaczone na remont i wykończenie domu po ostatniej wypłacie przez niego z lokaty bankowej w lipcu 1996 roku, podczas gdy z opinii biegłego do spraw szacunku nieruchomości wynika, że nakłady poczynione po nabyciu nieruchomości przez uczestnika przewyższały kilkukrotnie wartość nieruchomości z daty zakupu.

W uzasadnieniu postanowienia wstępnego wskazane zostało, iż po wprowadzeniu się małżonków S. na nieruchomość przy ul. (...) zaczęli remont, ale
w rzeczywistości część prac była już wykonana przed wprowadzeniem się, dlatego wnioskodawczyni pobrała zaliczkę za mieszkanie i przeznaczyła to na remont i dlatego uczestnik trzy razy wypłacał w 1996 roku środki pieniężne z lokat, a po sprzedaży przez nią mieszkania inwestycja była kontynuowana.

W uzasadnieniu postanowienia wstępnego ustalono, iż w dacie zawarcia związku małżeńskiego z uczestnikiem wnioskodawczyni posiadała oszczędności zgromadzone częściowo na lokacie w Banku Spółdzielczym w G., częściowo w formie gotówki przechowywała je w domu, a resztę miała w złotej biżuterii, jednakże, zdaniem Sądu, nie wiadomo, ile tych oszczędności wówczas miała, a przede wszystkim, czy cokolwiek, a jeżeli tak – ile zostało jej do 1996-1997 roku na remont domu i inne prace na nieruchomości. Przy czym, to miał być nakład z jej majątku odrębnego na majątek odrębny uczestnika, więc wnioskodawczyni musiała udowodnić, że miała oszczędności, które przeznaczyła na remont
i w jakiej kwocie. Zdaniem Sądu, J. S. (1) nie sprostała ciężarowi dowodu z tym zakresie. Według jej twierdzeń, w dacie śmierci pierwszego męża w 1984 roku miała mieć 20.000 złotych według przeliczenia na obecne pieniądze, tj. po denominacji (k. 493 odw. )
i do tego jeszcze wyroby ze złota (k. 494 odw.), ale Sąd ma wątpliwości, w jaki sposób wnioskodawczyni to przeliczyła po 30 latach, zwłaszcza że na pytanie Sądu w tym przedmiocie nie potrafiła udzielić odpowiedzi (k. 494 odw.). Choć na przełomie 1989/1990 roku J. S. (1) przeszła na rentę i otrzymała odprawę 4.000.000 złotych (k. 493 odw.), to tej kwoty nie doliczyła do tych rzekomych oszczędności, których rozliczenia dochodzi
(k. 500 odw.). Ponadto, brak było jakiegokolwiek dowodu na istnienie lokaty w banku, w tym potwierdzenia założenia, czy wypłaty środków, poza tym w zeznaniach złożonych po uprawomocnieniu się postanowienia wstępnego wnioskodawczyni twierdziła, wbrew wcześniejszym zeznaniom, iż oszczędności przechowywała wyłącznie w domu (k. 493 odw.). J. S. (1) twierdziła nadto, iż po zakupie nieruchomości przez córkę, na co dała jej pieniądze, miała jeszcze 20.000 złotych w 1995 roku i do tego dołożyła 13.000 złotych
z wyjazdów zarobkowych za granicę (k. 494), ale po pierwsze – pieniądze zarobione podczas wyjazdów zagranicznych to ich wspólne pieniądze, nawet jeżeli do korzystania podzielili się po połowie, po drugie – z wyjazdów raczej było po 13.000.000 złotych jak twierdził uczestnik, a po trzecie – z tych właśnie pieniędzy z wyjazdów było dane J. F. 8.000 złotych, co potwierdziła sama wnioskodawczyni (k. 500). W zeznaniach (k. 500) wnioskodawczyni twierdziła, że 30.000 złotych swoich oszczędności włożyła
w remont (przed przeprowadzką), i według Sądu prawdopodobnie coś włożyła, bo od lipca 1996 roku, kiedy ostatnie pieniądze z banku wypłacił uczestnik do września 1997 roku, kiedy wnioskodawczyni sprzedała mieszkanie, nie mieli zastrzyku pieniędzy, ale w ocenie Sądu, nie udowodniła ile. W 2006 roku pełnomocnik wnioskodawczyni mówił ogólnie o 100.000 złotych nakładów z majątku odrębnego wnioskodawczyni i wspólnego, a w 2014 roku pojawiła się kwota 30.000 złotych, ale bez wyjaśnienia dokładnie, skąd wnioskodawczyni miałaby te środki mieć i dlaczego w takiej wysokości.

Siostra wnioskodawczyni M. K. (1) zeznała (k. 103), że wnioskodawczyni przed zawarciem związku małżeńskiego z uczestnikiem była zamożna, miała duże pieniądze i złoto, ale przyznała, że nie wie w jakiej kwocie i nie wie, co się stało ze złotem oraz twierdziła, że siostra wkładała oszczędności w remont i że było tego dużo, ale nie podała żadnej kwoty
(k. 103, 104). Szwagier M. K. (2) też mówił, że mogła mieć jakieś oszczędności, ale nie podał żadnej kwoty (k. 104). Córka wnioskodawczyni J. F. zeznała, że rodzicom powodziło się dobrze, mieli oszczędności w dolarach, w domu było dużo wyrobów ze złota, ale nie wskazała żadnej kwoty (k. 175). Świadek T. Z. zeznał, że na materiały i robociznę związaną z instalacją elektryczną uczestnik brał pieniądze
z torebki wnioskodawczyni, ale bez wskazania jakichkolwiek kwot (k. 118), przy czym kiedy świadek ten pracował na nieruchomości uczestnika, to strony jeszcze mieszkały w blokach. Choć świadek ten mówił o wnioskodawczyni „kasjerka”, to nie oznacza, w ocenie Sądu, że to były jej pieniądze, zwłaszcza, że świadek dodał, że nie wie, do kogo te pieniądze należały. Mówił też o innych pracach poza elektryką, ale dodał, że nie wie, kto je finansował. Z. K. (1) zeznała, że wnioskodawczyni przed ślubem z uczestnikiem „można powiedzieć, że była bardzo majętna” (k. 125 odw.), ale żadnych kwot nie podała. Mówiła, że aby zamieszkać na nieruchomości uczestnika, trzeba było włożyć dużo pieniędzy, ale dodała, że nie wie, kto płacił robotnikom, kto dawał pieniądze na materiały. Wskazała również, iż wnioskodawczyni jej mówiła, że wszystko finansuje, bo sprzedała mieszkanie w blokach i ma oszczędności po mężu, ale znowu nie padły żadne kwoty. Podobnie, Z. K. (3) zeznała, że za czasów pierwszego męża sytuacja materialna wnioskodawczyni była bardzo dobra i miała wyroby
ze złota (k. 142), ale bez podania jakichkolwiek sum. Nadto świadek ten dodał, że pieniądze na remont domu przy 18-go Stycznia wnioskodawczyni miała po pierwszym mężu, ale ponownie bez wskazania choćby przybliżonej wysokości tychże środków (k. 143). Analogicznie świadek A. R., która stwierdziła, że za pierwszego męża „wnioskodawczyni dobrze stała finansowo”, ale również ona nie wskazała żadnej kwoty (k. 154). Choć dodała, że wnioskodawczyni jej mówiła o finansowaniu zakupu materiałów budowlanych oraz wynagrodzenia robotników, to także w tym przypadku żadne konkretne kwoty i źródła pochodzenia tych środków pieniężnych nie padły (k. 154-155). K. R. zeznała zaś, że uczestnik przyjeżdżał do wnioskodawczyni do pracy po pieniądze
i w związku z tym widziała ze trzy razy, jak wnioskodawczyni dawała uczestnikowi pieniądze, dodała, iż wnioskodawczyni jej mówiła, że dawała pieniądze na remont oraz że „wnioskodawczyni zawsze miała dużo pieniędzy”, ale skąd i ile tych środków miała, tego świadek nie powiedział (k. 155). Podobnie świadek A. C., która zeznała, że wnioskodawczyni miała swoje oszczędności i sprzedała mieszkanie w blokach,
i że zainwestowała oszczędności w dom, ale nie podała żadnych kwot (k. 156).

Uczestnik zaś, w ocenie Sądu, potrafił konkretnie udowodnić, skąd miał środki na zakup nieruchomości, a potem ile z majątku odrębnego włożył w remont, przedstawiając kopię dokumentów takich jak książeczka oszczędnościowa i potwierdzenia wypłat.

Na etapie postanowienia wstępnego Sąd uznał, iż kwota 1.530,39 złotych wypłacona przez Z. S. (1) 11 czerwca 1996 roku, a następnie przeznaczona na remont jego nieruchomości stanowiła nakład z jego majątku odrębnego na jego majątek odrębny. Jednakże podczas późniejszego przesłuchania uczestnik przyznał, iż 10 czerwca 1994 roku wpłacił na książeczkę oszczędnościową w Banku Spółdzielczym w G. 10.000.000 złotych, czyli środki stanowiące część z 13.000.000 złotych, które jemu przypadły po podziale pieniędzy
z handlu zagranicznego, a jak wynika z jego zeznań i analizy książeczki bankowej, omawiana kwota 1.530,39 złotych stanowi w/w kwotę 10.000.000 złotych po denominacji
wraz z odsetkami. Zatem skoro suma wpłacona do banku stanowiła środki wspólnie zarobione przez małżonków S. podczas wyjazdów za granicę, to nawet po ich podziale pomiędzy nimi do korzystania po połowie, stanowią one ich majątek wspólny,
a w konsekwencji kwota wypłacona po likwidacji lokaty także stanowi ich majątek wspólny.

Wbrew ustaleniom Sądu poczynionym przy wydaniu postanowienia wstępnego,
a zakwestionowanym przez apelującego i Sąd II instancji, iż pieniądze na darowiznę w dniu 16 lipca 1995 roku dla córki wnioskodawczyni J. F. w kwocie 8.000 złotych, która została przeznaczona na zakup mieszkania dla niej, pochodziły z majątku odrębnego wnioskodawczyni, tj. oszczędności poczynionych przed zawarciem drugiego małżeństwa, przyjąć należało, iż środki te pochodziły przynajmniej w części z majątku wspólnego stron. Twierdził tak nie tylko uczestnik w niniejszym postępowaniu (k. 102,
k. 251), ale w sprawie o sygnaturze akt I C 210/04 J. S. (1) wprost przyznała, że to było z pieniędzy wspólnych (k. 64 odw.). Podkreślenia wymagał fakt, iż z treści aktu notarialnego zakupu udziału w nieruchomości przy ul. (...) wynika, iż J. F. środki na ten cel miała z darowizny od matki i ojczyma (k. 179 odw.) i z uwagi na dalsze rozważania Sądu, nieprzekonywujące wydają się wyjaśnienia wnioskodawczyni, iż zapis ten zmierzał jedynie do obejścia przepisów podatkowych. W sprawie I C 210/04 J. S. (1) przyznała, że darowane jej córce środki pochodziły z pieniędzy wspólnie zarobionych przez nią i uczestnika podczas wyjazdów zagranicznych, ale twierdziła, że uczestnik podzielił pieniądze pomiędzy nich, a ona kupiła ze swojej części. Tak również
w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym zeznał Z. S. (1) (k. 83). W toku przesłuchania w niniejszej sprawie (k. 500, 500 odw.) wnioskodawczyni powiedziała, że w 1993 roku podzielili się z uczestnikiem po połowie pieniędzmi zarobionymi na handlu i ona swoje 13.000 złotych wpłaciła na osobiste konto do Banku Spółdzielczego w G.. W 1994-1995 roku wypłacić miała całą kwotę i z tego dać córce 8.000 złotych na mieszkanie, a resztę zatrzymać jako część rzekomych oszczędności
w kwocie 30.000 złotych. Przy czym, jak zostało jednoznacznie przez Sąd ustalone, uczestnik na początku 1994 roku wpłacił do banku 10.000.000 „starych” złotych, co miało stanowić część „jego” pieniędzy z handlu. Natomiast uczestnik zeznał (k. 534 odw.), że 80.000.000 złotych na darowiznę dla córki wnioskodawczyni było wzięte z zarobków z wyjazdów na W. i do W., przy czym darowizna wynosiła 8.000 złotych, co stanowi równowartość po denominacji 80.000.000 „starych” złotych. Uczestnik uważał, że za te pieniądze córka wnioskodawczyni kupiła nieruchomość przy ul. (...), a tymi zarobkami z handlu, które pozostały po zakupie tejże nieruchomości, podzielili się z wnioskodawczynią po połowie. To jest jednak sprzeczne z jego wcześniejszymi zeznaniami, znajdującymi pokrycie w książeczce bankowej i kopiach wypłat, a mianowicie że 10.000.000 „starych” złotych
z 13.000.000 „starych” złotych po podziale na początku 1994 roku wpłacił na książeczkę do Banku Spółdzielczego w G., a darowizna była dopiero w 1995 roku, więc, zdaniem Sądu, nie mogli się dzielić dopiero po darowiźnie.

Jednocześnie poważne wątpliwości Sądu wzbudziły twierdzenia J. S. (1), iż na handlu zagranicznym zarobili 26.000 złotych (k. 92, k. 494), podczas gdy uczestnik wskazywał kwotę 26.000.000 złotych przed denominacją (k. 92 odw.). Choć córka wnioskodawczyni J. F. przesłuchana w charakterze świadka zeznała, iż strony miały zysk z wyjazdów, podzieliły się tymi środkami i wpłaciły każda na swoje konto, to nie podała żadnej kwoty (k. 177). W ocenie Sądu, najprawdopodobniej mieli po 13.000.000 „starych” złotych, bo to się pokrywa z lokatą uczestnika i było jeszcze przed denominacją.

Przy czym, lokata uczestnika została założona ponad rok przed darowizną,
a wnioskodawczyni mówiła, że swoje pieniądze też przed darowizną dla córki trzymała
w banku, ale nie złożyła na tą okoliczność żadnego potwierdzenia, żeby można było zweryfikować kiedy i ile. Zatem jeżeli w 1995 roku J. S. (1) darowała córce 8.000 złotych (równowartość 80.000.000 złotych), to najprawdopodobniej wydała całą „swoją” część z podziału z handlu, a to stanowiło, o czym była już mowa powyżej, majątek wspólny małżonków S., i jeszcze trzeba było dołożyć, albo z majątku wspólnego, ale nie
z części za handel przypadającej uczestnikowi, bo te pieniądze od lutego 1994 roku do czerwca 1996 roku były na lokacie, albo z jej odrębnego, co zmniejszałoby jej ewentualne oszczędności, i tak nie wiadomo ile wynoszące, które w kolejnych latach a zwłaszcza (...), mogłaby przeznaczyć na remont domu na nieruchomości uczestnika.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd pominął zeznania świadka J. J. (k. 190) jako zbędne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Oceniając opinię biegłego do spraw szacunku nieruchomości podkreślić na wstępie należało, iż pełnomocnicy stron nie wnosili o jej aktualizację po opinii aktualizacyjnej
z września 2013 roku.

Skoro jak wynika z opinii biegłego do spraw szacunku nieruchomości wartość nieruchomości według stanu nabycia wynosi 94.403 złote, w tym grunt 84.700 złote, to naniesienia na tym gruncie znajdujące się w dacie zakupu nieruchomości były niewiele warte, a decyzją uczestnika (jako właściciela nieruchomości) było odtworzenie budynku. Wobec tego nie sposób było podzielić stanowisko uczestnika, iż budynek został poddany tylko częściowemu remontowi, lecz zgodnie z opinią biegłego przyjąć należało, iż był to remont całkowity.

Przy czym zakres prac związanych z remontem dachu określony przez biegłego do spraw budownictwa był znacznie mniejszy niż twierdziła wnioskodawczyni, ale nieco szerszy niż podnosił uczestnik (pisemna opinia biegłego do spraw budownictwa – k. 416-418 i ustna opinia uzupełniająca – k. 443 odw.). Uczestnik złożył więc pismo przygotowawcze, w którym opisał faktycznie wykonane na zadaszeniu prace (k. 445-446). Wnioskodawczyni w dalszym ciągu kwestionowała twierdzenia uczestnika w tym zakresie, jednakże nie potrafiła dokładnie opisać wykonanych prac, ani powierzchni dachu, na której „dosztukowane” miały być belki do istniejących z drewna z rozbiórki sufitów i podłóg. Podkreślić należało, iż biegły do spraw budownictwa wykluczył, aby możliwe było użycie do tego desek podłogowych, ponieważ mają one nieodpowiednią grubość i byłoby to widoczne podczas oględzin. W ocenie Sądu, wnioskodawczyni nieuczestnicząca osobiście w tychże robotach i nie mająca wiedzy fachowej, nie posiadała tak dokładnych informacji w tym przedmiocie jak uczestnik. Ostatecznie Sąd oparł się więc ustalając zakres prac na dachu na stanowisku uczestnika.

Wskazać jednakże należało, iż, w ocenie Sądu, niezależnie od ustaleń biegłych
z zakresu szacunku nieruchomości i budownictwa, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, bardzo bogaty również w zakresie osobowych źródeł dowodowych (poza uczestnikami postępowania na okoliczności te przesłuchano kilkunastu świadków), nie ma możliwości ustalenia, który konkretnie nakład po zakupie nieruchomości został sfinansowany z którego źródła, tj. czy z majątku odrębnego wnioskodawczyni, czy uczestnika, czy też z ich majątku wspólnego.

Podkreślenia wymagał fakt, iż również biegły do spraw szacunku nieruchomości stwierdził, że na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie jest w stanie oszacować nakładów budowlanych (poszczególnych elementów) według cen z daty ich dokonania, ponieważ nie wiadomo, kiedy dokładnie każdy z nakładów został dokonany,
a czasokres całego remontu i prac na nieruchomości był na tyle długi, iż ustalenie wartości nominalnej każdego z osobna może spowodować, że wartości te będą nieporównywalne
(k. 473 i k. 479). Wniosek w tym zakresie zgłosiła wnioskodawczyni celem umożliwienia odniesienia zainwestowanej przez nią z majątku odrębnego w przedmiotowy remont domu kwoty. Powyższa wypowiedź biegłego spowodowała cofnięcie powyższego wniosku przez pełnomocnika wnioskodawczyni oraz stanowiła podstawę zmiany stanowiska wnioskodawczyni co do metody rozliczenia poczynionych przez nią nakładów, a mianowicie poprzez zwaloryzowanie kwot przeznaczonych na nieruchomość i odniesienie ich do aktualnej wartości rynkowej nakładów.

Żadna ze stron nie kwestionowała opinii biegłego do spraw szacunku ruchomości
i pełnomocnicy nie wnosili o jej aktualizacje po wydaniu.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom uczestnika, iż wnioskodawczyni wyprowadzając się z jego nieruchomości zabrała cały zestaw wypoczynkowy, a nie tylko wersalkę oraz wszystkie dywany, a nie tylko jeden chodnik. W ocenie Sądu, cały zestaw wypoczynkowy mógłby nie zmieścić się w lokalu socjalnym, do którego wówczas wnioskodawczyni przeprowadziła się. Podobnie, po co jej w lokalu socjalnym wszystkie dywany, także z pokojów przyznanych uczestnikowi do korzystania w wyroku rozwodowym. Sąd podzielił zaś stanowisko uczestnika, iż wnioskodawczyni wzięła ze sobą pralkę A.
i telewizor U., gdyż uczestnik przedstawił faktury z okresu po rozwodzie, iż zakupił sobie inną pralkę i nowy telewizor.

Ustalając wysokość aktualnego przeciętnego wynagrodzenia netto na poziomie 2.866,93 złotych Sąd uwzględnił, iż kwotę tego wynagrodzenia brutto wynoszącego 4.019,08 złotych pomniejszyć należy m.in. o podatek dochodowy 557,93 złotych, składkę emerytalną 392,26 złote, rentową 60,29 złotych i chorobową 98,47 złotych.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Podstawowym przepisem regulującym ustalenie składu majątku wspólnego jest
art. 567 k.p.c., przy czym stosownie do treści § 3 tego przepisu odpowiednie zastosowanie mają przepisy odrębnego postępowania o dziale spadku. Z kolei z mocy art. 688 k.p.c. do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o zniesieniu współwłasności (art. 617 i n. k.p.c. oraz art. 210 i n. k.c.). Mając na uwadze to podwójne odesłanie w postępowaniu
o podział majątku wspólnego małżonków sąd rozstrzyga o przynależności poszczególnych przedmiotów do dorobku, do oddzielnych mas majątkowych, o żądaniu ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, o tym jakie wydatki i nakłady oraz inne świadczenia
z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego – i odwrotnie – podlegają zwrotowi,
o roszczeniach z tytułu posiadania rzeczy, pobranych pożytkach, długach i wierzytelnościach. Zasadniczą więc kwestią jest ustalenie masy majątku wspólnego podlegającego podziałowi. Rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast podziałowi podlega stan czynny masy majątkowej w chwili dokonywania podziału. Sąd, stosownie do przepisu art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c., skład i wartość majątku podlegającego podziałowi ustala z urzędu. Wartość tych składników ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej i według cen obowiązujących w chwili zamknięcia rozprawy (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 roku, sygn. akt IV CSK 429/09, LEX nr 678022 i z dnia 28 stycznia 2015 roku, sygn. akt II CSK 322/14, LEX nr 1665584).

Uczestnicy postępowania byli zasadniczo zgodni co do składu, wartości majątku wspólnego i sposobu jego podziału w zakresie ruchomości.

Sąd objął podziałem majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania następujące ruchomości: pralka automatyczna marki A. (...)TX
o wartości 554 złote, szafka RTV marki A. z dwoma drzwiczkami o wartości
39 złotych, szafka RTV marki A. z jedynymi drzwiczkami o wartości 35 złotych, lampa zwisająca z czterema osłonami ze szkła zdobionego z regulacją wysokości o wartości 12,40 złotych, lampa zwisająca z kloszem z tworzywa, karbowanym z regulacją wysokości
o wartości 9 złotych, lampa sufitowa z kloszem szklanym białym i wykończeniem z drewna
o wartości 12,40 złotych, lampa sufitowa z abażurem z obłogu drewnianego o wartości 12,40 złotych, żyrandol trzypunktowy ze stelażem mosiężnym z kloszami w kształcie kwiatów
o wartości 32,40 złote, żyrandol pięciopunktowy z osłonami na żarówki ze szkła z ozdobami o wartości 43,40 złote, trzy karnisze drewniane pojedyncze o długości 125 cm o łącznej wartości 11,40 złotych, karnisz drewniany pojedynczy o długości 225-230 cm o wartości
8 złotych, trzy karnisze aluminiowe, dwubiegowe o długości 180 cm o łącznej wartości
30 złotych, karnisz aluminiowy, dwubiegowi o długości 400 cm o wartości 22,80 złote, sześć kompletów firan i zasłon o łącznej wartości 299 złotych, zlewozmywak stalowy dwukomorowy o wartości 50 złotych, zestaw mebli kuchennych o wartości 169 złotych, ławostół o wartości 120 złotych, kuchnia gazowa z piekarnikiem marki W. (...)
o wartości 40 złotych, butla gazowa 11 kg o wartości 50 złotych, butla gazowa 11 kg
o wartości 50 złotych, wersalka z tapicerką bordową i boczkami z płyty laminowanej
o wartości 98 złotych, wersalka z pojemnikiem na pościel z kompletu wypoczynkowego
o wartości 270 złotych, pozostałe elementy kompletu wypoczynkowego (sofa dwuosobowa, dwa fotele i puf) o łącznej wartości 540 złotych, kinkiet pojedynczy ze stelażem metalowym
z osłoną ze szkła zdobionego o wartości 21,90 złotych, kinkiet pojedynczy z metalowym korpusem i szklanym kloszem o wartości 21,90 złotych, kinkiet podwójny ze stelażem metalowym i kloszami w kształcie kielichów kwiatów o wartości 24 złote, dywan
o wymiarach 275 cm x 475 cm w kolorze czerwonym ze wstawkami o wartości 81 złotych, dywan o wymiarach 250 cm x 350 cm w kolorze bordo w białe kwiaty o wartości 162,75 złote, chodnik o wymiarach 120 cm x 400 cm w kolorze czerwonym o wartości 89,25 złotych, odkurzacz marki H. (...) o wartości 20 złotych, lustro w ramie złoconej ośmiokątnej o wartości 100 złotych, wieszak drewniany na ubrania o wartości 13 złotych, szafka na buty o wartości 28 złotych.

Przy czym, Sąd umorzył postępowanie w zakresie podziału ruchomości, których wartość biegły do spraw szacunku ruchomości określił na 0 złotych, a zatem aktualnie bezwartościowych dla stanu z daty ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. Wniosek
w tym zakresie został cofnięty przez pełnomocnika wnioskodawczyni, a pełnomocnik uczestnika temu nie zaoponował.

Pozostałe ruchomości wycenione przez biegłego zostały nabyte przed zawarciem przez strony związku małżeńskiego i nie podlegały podziałowi w niniejszym postępowaniu.

Biorąc pod uwagę przedmioty zabrane przez wnioskodawczynię przy wyprowadzce
z nieruchomości przy ul. (...) w G. oraz stanowisko uczestników postępowania w zakresie sposobu podziału ruchomości Sąd przyznał wnioskodawczyni: pralkę automatyczną marki A. (...)TX, lampę zwisającą z kloszem
z tworzywa, karbowanym z regulacją wysokości, żyrandol trzypunktowy ze stelażem mosiężnym z kloszami w kształcie kwiatów, sześć kompletów firan i zasłon, ławostół, kuchnię gazową z piekarnikiem marki W. (...), jedną z butli gazowych, wersalkę
z pojemnikiem na pościel z kompletu wypoczynkowego, chodnik o wymiarach 120 cm x 400 cm w kolorze czerwonym, odkurzacz marki H. (...) i lustro o łącznej wartości 1.583,65 złote. Natomiast uczestnik postępowania otrzymał: szafkę RTV marki A. z dwoma drzwiczkami, szafkę RTV marki A. z jedynymi drzwiczkami, lampę zwisającą z czterema osłonami ze szkła zdobionego z regulacją wysokości, lampę sufitową z kloszem szklanym białym i wykończeniem z drewna, lampę sufitową z abażurem
z obłogu drewnianego, żyrandol pięciopunktowy z osłonami na żarówki ze szkła z ozdobami, trzy karnisze drewniane pojedyncze o długości 125 cm, karnisz drewniany pojedynczy
o długości 225-230 cm, trzy karnisze aluminiowe, dwubiegowe o długości 180 cm, karnisz aluminiowy, dwubiegowi o długości 400 cm, zlewozmywak stalowy dwukomorowy, zestaw mebli kuchennych, drugą z butli gazowych, wersalkę z tapicerką bordową i boczkami z płyty laminowanej, elementy kompletu wypoczynkowego w postaci sofy dwuosobowej, dwóch foteli i puf, kinkiet pojedynczy ze stelażem metalowym z osłoną ze szkła zdobionego, kinkiet pojedynczy z metalowym korpusem i szklanym kloszem, kinkiet podwójny ze stelażem metalowym i kloszami, dywan o wymiarach 275 cm x 475 cm w kolorze czerwonym
ze wstawkami, dywan o wymiarach 250 cm x 350 cm w kolorze bordo w białe kwiaty, wieszak drewniany na ubrania i szafkę na buty o łącznej wartości 1.486,35 złotych.

Główny przedmiot sporu pomiędzy wnioskodawczynią i uczestnikiem stanowiły zgłoszone przez J. S. (1) do rozliczenia nakłady z jej majątku osobistego i z majątku wspólnego małżonków S. (art. 45 § 1 zd. 1 k.r.o.) na majątek osobisty Z. S. (1) w postaci remontu i modernizacji nieruchomości położonej w G. przy
ul. (...). Przy czym, uczestnik zaprzeczał, aby jakiekolwiek środki poza stanowiącymi jego majątek osobisty zostały zaangażowane w wyremontowanie domu posadowionego na w/w nieruchomości i zagospodarowanie terenu.

Wnioskodawczyni zgłosiła nakłady z majątku osobistego na majątek osobisty uczestnika w postaci po pierwsze – przeznaczenia kwoty 30.000 złotych stanowiącej jej oszczędności poczynione przed zawarciem związku małżeńskiego z uczestnikiem na remont
i modernizację nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), a po drugie
– przeznaczenia na ten sam cel kwoty 34.000 złotych pochodzącej ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...) położonego
w G. przy ulicy (...).

Jak zostało już wskazane powyżej wnioskodawczyni wniosła o przyjęcie jako podstawy rozliczeń kwoty ustalonej przez biegłego do spraw szacunku nieruchomości jako wartość nakładów poczynionych po zakupie nieruchomości przez uczestnika, a następnie odjęcie od tej kwoty zwaloryzowanej kwoty 34.000 złotych. Jako podstawę waloryzacji wskazała zaś przeciętne wynagrodzenie, przy czym dla kwoty 6.000 złotych przeciętne miesięczne wynagrodzenie z kwietnia 1996 roku, a dla kwoty 28.000 złotych przeciętne wynagrodzenie z ostatniego kwartału 1997 roku. Wniosła również o odjęcie od tej kwoty zwaloryzowanych kwot wypłat przez uczestnika z lokat z lutego, czerwca i lipca 1996 roku według przeciętnego wynagrodzenia z tych miesięcy oraz kwoty 30.000 złotych tytułem oszczędności wnioskodawczyni ale bez jej waloryzacji.

Wydatki i nakłady między majątkami osobistymi małżonków dokonywane są na podstawie przepisów kodeksu cywilnego co do zasady w procesie cywilnym. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 5 marca 2003 roku, sygn. akt III CZP 99/02, LEX nr 76008, obowiązek zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku odrębnego jednego małżonka na majątek odrębny drugiego małżonka powstaje wówczas, gdy przysporzenie korzyści przekracza zakres powinności wzajemnej pomocy małżonków
i przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb założonej rodziny. Dotyczy to w szczególności zwiększenia wartości składnika majątku odrębnego, co ma miejsce m.in. w następstwie wzniesienia budynku na gruncie należącym do jednego z małżonków ze środków pochodzących z majątku odrębnego współmałżonka. Zdaniem Sądu Najwyższego, roszczenie o zwrot wydatków i nakładów na majątek odrębny może być dochodzone w drodze procesu, w czasie trwania wspólności ustawowej, bez potrzeby uzyskania zezwolenia sądu (art. 45 § 1 in fine k.r.o.), a także po dokonaniu podziału majątku wspólnego (art. 45 k.r.o., art. 618
w związku z art. 567 § 3 i art. 688 k.p.c.). Powyższe stanowisko zostało wyrażone już wcześniej w postanowieniach SN z dnia 3 kwietnia 1970 roku, sygn. akt III CRN 90/70, OSNPG 1970, nr 11-12, poz. 61 oraz z dnia 9 stycznia 1984 roku, sygn. akt III CRN 315/83, LEX nr 8583. Rozliczenie takich nakładów i wydatków jest również dopuszczalne w toku postępowania o podział majątku wspólnego, jeżeli zachodzi potrzeba kompleksowego rozliczenia całości nakładów pochodzących zarówno z majątku wspólnego, jak i majątków odrębnych w jednym postępowaniu (uchwały SN z dnia 16 grudnia 1980 roku, sygn. akt
III CZP 46/80, OSNCP 1981, nr 11, poz. 206 i z dnia 5 marca 2003 roku, sygn. akt III CZP 99/02, LEX nr 76008). Potrzeba kompleksowego rozliczenia nakładów powstaje
w szczególności wówczas, gdy na rzecz stanowiącą majątek odrębny jednego z małżonków dokonano nakładów zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątku odrębnego drugiego małżonka (zob. wyrok SN z dnia 7 czerwca 2002 roku, sygn. akt IV CKN 1108/00,
LEX nr 57210).

Jak wynika już z oceny materiału dowodowego Sąd uznał, iż wnioskodawczyni
w ogóle nie udowodniała, że przeznaczyła na remont i modernizację nieruchomości uczestnika swoje oszczędności w kwocie 30.000 złotych. Inaczej zaś się ma kwestia przeznaczenia przez nią na tenże cel ceny sprzedaży mieszkania, w tym wcześniej uzyskanej zaliczki. Jak wynika z ustaleń Sądu, wnioskodawczyni sprzedała spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego stanowiące jej majątek osobisty w trakcie trwania związku małżeńskiego z uczestnikiem za cenę 38.000 złotych, przy czym w kwietniu 1996 roku pobrała zaliczkę na ten cel w wysokości 10.000 złotych, a we wrześniu 1997 roku otrzymała resztę wynoszącą 28.000 złotych i z tego przekazała córce 4.000 złotych jako rekompensatę jej udziału spadkowego po ojcu i pierwszym mężu wnioskodawczyni, z którym mieli spółdzielcze lokatorskie prawo do tego lokalu, przekształcone po jego śmierci w prawo własnościowe. Pozostałą kwotę 34.000 złotych wnioskodawczyni w całości zainwestowała
w prace remontowo-budowalne na nieruchomości uczestnika.

Podkreślić należało, iż w sytuacji niemożności ustalenia po pierwsze – z jakiego źródła (czy z majątku wspólnego, czy osobistego i którego z małżonków) poczynione zostały poszczególne nakłady, wykonane poszczególne prace, czy zakupione poszczególne materiały, po drugie – wartości rynkowej poszczególnych nakładów według cen z daty ich dokonania oraz po trzecie – konkretnej wysokości środków pochodzących na ten cel z majątku wspólnego, zasadnym była, zdaniem Sądu, zawnioskowana przez J. S. (1) metoda rozliczenia nakładów poprzez odjęcie od aktualnej wartości rynkowej nakładów poczynionych po zakupie nieruchomości zwaloryzowanej wartości nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni (podlegające zwrotowi przez uczestnika na rzecz wnioskodawczyni w całości) i zwaloryzowanej wartości nakładów z majątku osobistego uczestnika celem uzyskania wartości rynkowej nakładów z majątku wspólnego na osobisty uczestnika (podlegających zwrotowi w połowie na rzecz wnioskodawczyni wobec równych udziałów w majątku wspólnym byłych małżonków S.). Dodać przy tym należało, iż wbrew twierdzeniom uczestnika na jego nieruchomość zostały poczynione nie tylko nakłady z jego majątku osobistego, ale również z majątku osobistego wnioskodawczyni, gdyż wyłącznie jego środki byłby niewystarczające do poczynienia tak dużej inwestycji, oraz z ich majątku wspólnego, bo jak sam przyznał wydatki na ten cel pochodziły również z jego bieżących dochodów (art. 31 ust. 2 k.r.o.), podczas gdy bieżące wpływy wnioskodawczyni przeznaczane były „na życie”, ale również, jak ustalił Sąd, na remont. Jednakże
po zwaloryzowaniu nakładów z majątków osobistych w odniesieniu do przeciętnego wynagrodzenia z daty ich poczynienia i aktualnego okazało się, iż przewyższają one aktualną wartość rynkową wszystkich nakładów poczynionych po nabyciu nieruchomości przy ul.
(...) przez uczestnika. Wyliczenia w tym zakresie przedstawiają się następująco: 10.000 złotych odpowiadało w 1996 roku 11,5 miesięcznym pensjom (10.000 zł/873 zł),
a 24.000 złotych odpowiadało w 1997 roku 22,5 miesięcznym pensjom (24.000 zł/1.061,93 zł), a zatem łącznie 34 pensje przy aktualnym przeciętnym wynagrodzeniu netto dają kwotę 97.500 złotych (34 x 2.866,93 zł). Natomiast dwie wypłaty z lokat bankowych poczynionych przez uczestnika w 1996 roku na łączną kwotę 12.839,01 złotych stanowiły równowartość ówczesnych 14,7 pensji (12.839,01 zł/873 zł). Aktualnie stanowi to kwotę 42.144 złote
(14,7 x 2.866,93 zł). Łącznie zwaloryzowana wartość nakładów z majątków osobistych J. S. (1) i Z. S. (1) wynosi więc 139.644 złote. Oczywiście Sąd nie mógł dokonać obliczeń przy przyjęciu kwot nominalnych w/w nakładów, ponieważ wartości te nie odpowiadają aktualnej wartości rynkowej nakładów, są to wartości nieadekwatne.

W ocenie Sądu z powyższego wynika, iż małżonkowie S. przeinwestowali przedmiotową inwestycję. Przy czym, zrobili to dobrowolnie i na własne ryzyko. Włożone
w remont i modernizację nieruchomości uczestnika środki nie rekompensują się z aktualną wartością tychże nakładów. Znajduje to potwierdzenie w opinii biegłego do spraw szacunku nieruchomości, zgodnie z którą wartość wszystkich nakładów (niezależnie od ich źródła) poniesionych na nieruchomość uczestnika po jej zakupie o ponad 1/3 przewyższa wartość nakładu poniesionego przez uczestnika na jej zakup. W tej sytuacji niemożliwym jest odzyskanie przez byłych małżonków S., a zwłaszcza przez wnioskodawczynię, całości zainwestowanych w nieruchomość przy ul. (...) środków.

Wobec tego Sąd mogąc dzielić i rozliczać majątek i nakłady jedynie w ramach ich faktycznej wartości, ustalił, iż wnioskodawczyni poniosła na remont i modernizację nieruchomości stanowiącej majątek osobisty uczestnika nakład z majątku osobistego
w wysokości 97.500 złotych i obciążył uczestnika obowiązkiem zwrotu tejże kwoty na rzecz wnioskodawczyni, pomijając rozliczenie z tytułu nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika. Odraczając termin zapłaty do trzech miesięcy od uprawomocnienia się uzasadnianego postanowienia Sąd wziął pod uwagę, iż uczestnik potrzebuje czasu na uzbieranie wymaganych środków, przy czym Sąd zważył zarówno niskie bieżące dochody uczestnika i brak oszczędności, ale jednocześnie możliwość dokonania przynajmniej częściowego skompensowania tejże należności z należnością wnioskodawczyni wobec niego zasądzonej w sprawie o sygn. akt I C 691/11 oraz możliwość zaciągnięcia przez niego kredytu, którego spłata zabezpieczona mogłaby być hipoteką na nieruchomości przy
ul. (...) w G.. Nadto, Sąd zasądził na wypadek uchybienia terminowi zapłaty odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c.

Na marginesie dodać należało, iż zwaloryzowana przez Sąd cena sprzedaży
(z pomniejszeniem o kwotę darowaną przez wnioskodawczynię córce) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zbytego przez wnioskodawczynię odpowiada aktualnej wartości rynkowej podobnych mieszkań. Ponadto, prawidłowość wyliczeń dokonanych przez Sąd zweryfikować można dokonując wyliczenia przy hipotetycznym założeniu, iż całość nakładów na nieruchomość uczestnika po jej zakupie pochodziła z majątków osobistych byłych małżonków S., a mianowicie jeżeli przyjąć, iż kwota 46.839,01 złotych (34.000 zł + 12.839,01 zł) stanowiła 100 % nakładów, to kwota 34.000 złotych stanowiłaby 72,59 % tychże. Natomiast 72,59 % aktualnej wartości rynkowej wszystkich nakładów,
tj. kwoty 128.799 złotych daje sumę 93.495 złotych, a zatem bardzo zbliżoną do przyjętej przez Sąd.

Skoro Sąd przyznał J. S. (1) składniki majątku o łącznej wartości 1.583,65 złote, a Z. S. (1) o łącznej wartości 1.486,35 złotych, to obciążył wnioskodawczynię obowiązkiem dopłaty na rzecz uczestnika w kwocie 48,65 złotych celem wyrównania udziałów w majątku dorobkowym (3.070 zł/2 = 1.535 zł – 1.486,35 zł = 48,65 zł). Sąd miał przy tym na uwadze, iż udziały w majątku wspólnym byłych małżonków S. są równe. Sąd określił ponadto termin, w którym wnioskodawczyni zobowiązana jest uiścić dopłatę na rzecz uczestnika stosownie do przepisu art. 212 § 3 k.c. z zastrzeżeniem odsetek na wypadek opóźnienia w spełnieniu świadczenia. Choć dopłata obciążająca wnioskodawczynię jest niska, to Sąd dla równości stron zastosował taki sam termin, jaki
w przypadku należności od uczestnika na jej rzecz.

W dniu 1 grudnia 2014 roku Wydział Geodezji, Kartografii, Katastru i (...) Starostwa Powiatowego w Z. nadesłał stosownie do postanowienia z dnia 19 września 2014 roku wypis z rejestru gruntów oraz wniósł o przyznanie wynagrodzenia za jego wydanie w kwocie 50 złotych. Wobec tego Sąd na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2016/623 z zm.) przyznał stosownie wynagrodzenie.

Sąd przyznał adwokatowi W. G. kwotę 2.952 złote, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną uczestnikowi z urzędu, na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. 2015/615 ze zm.) w zw. z § 2 ust. 3, § 7 ust. 1 pkt 10, § 6 pkt 5 i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. 2013/461), przy czym Sąd przychylił się do wniosku tego pełnomocnika o przyznanie mu wynagrodzenia w kwocie wyższej od stawki minimalnej, ponieważ wkład jego pracy przy długim okresie trwania niniejszego postępowania i stopniu skomplikowania sprawy był wyższy niż przeciętny w sprawach
o podział majątku.

Sąd obciążył uczestników postępowania obowiązkiem zwrotu części kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Zgierzu,
tj. wnioskodawczynię kwotą 1.000 złotych i uczestnika kwotą 1.000 złotych. Zwrócić należało uwagę, iż dowody z opinii biegłych, które głownie wygenerowały te koszty, były dopuszczane na wniosek obojga uczestników. Sąd nie obciążył uczestników postępowania pozostałymi kosztami sądowymi z uwagi na ich trudną sytuację majątkową i rodzinną.

W pozostałym zakresie każdy z uczestników postępowania ponosi we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie zgodnie z zasadą wyrażoną
w art. 520 § 1 k.p.c.