Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2015 roku - znak (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. - po rozpatrzeniu wniosku z dnia 21 lipca 2015 roku odmówił A. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego, podnosząc w uzasadnieniu, że ubezpieczona na wymagane 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych udowodniła tylko 29 lat, 6 miesięcy i 14 dni okresów składkowych oraz 3 lata 8 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 33 lata, 2 miesiące i 21 dni. Organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy ubezpieczonej okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 5 czerwca 1979 roku do 21 września 1981 roku z uwagi na brak zaświadczenia z KRUS, że rodzice opłacali składkę na (...).

/decyzja - k. 32 - 32 verte akt ZUS/

W dniu 12 października 2015 roku A. K. złożyła odwołanie od ww. decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Ubezpieczona podniosła, że pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców w spornym okresie, ale z otrzymanego przez nią zaświadczenia z KRUS, wynika, że brak jest dokumentów mogących potwierdzić fakt opłacania składek na (...) z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego przez rodziców.

/odwołanie - k. 1 verte/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 23 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6 - 6 verte/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Pełnomocnik wnioskodawczyni poparła odwołanie oraz wniosła o zasądzenie kosztów postępowania,
w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. Pełnomocnik organu rentowego wniosła
o oddalenie odwołania.

/stanowiska stron - e-protokół z dnia 21 listopada 2016 roku - 00:02:15 - 00:04:52 - płyta
- k. 60/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona A. K. urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek o świadczenie przedemerytalne – k. 1 akt ZUS/

W dniu 21 lipca 2015 roku ubezpieczona złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne.

/okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek o świadczenie przedemerytalne – k. 1 akt ZUS/

Ubezpieczona udowodniła przed organem rentowym staż pracy wynoszący: 33 lata, 2 miesiące i 21 dni, w tym 29 lat, 6 miesięcy i 14 dni okresów składkowych oraz 3 lata, 8 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych.

/okoliczność bezsporna, a nadto: wyliczenia – k. 31 akt ZUS/

Organ rentowy nie uwzględnił do stażu pracy okresu pracy wnioskodawczyni
w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 5 czerwca 1979 roku do 21 września 1981 roku.

/okoliczność bezsporna, a nadto: wyliczenia – k. 31 akt ZUS/

Rodzice wnioskodawczyni - J. i S. B. (1) nie figurują w ewidencji osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników. W Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. Terenowej w Ł. nie znajdują się karty ewidencyjne dot. rodziców ubezpieczonej. Oddział KRUS w Ł. nie posiada dokumentów potwierdzających podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników.

/pismo - k. 3; pismo - k. 38/

Urząd Gminy Ł. przekazał czynne karty dotyczące J. B.
i S. B. (1) do Oddziału (...) KRUS. Nie posiada jednak dokumentu potwierdzającego przekazania tych kart ani daty przekazania takich dokumentów.

/pismo - k. 37/

W aktach dotyczących wniosku J. B. o rentę rodzinną po zmarłym S. B. (1) również brak jest dokumentacji potwierdzającej opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

/pismo - k. 54, akta rentowe załączone do akt niniejszej sprawy/

J. i S. B. (1) kupili gospodarstwo rolne o pow. 1,65 ha w 1973 roku. W roku 1974 kupili jeszcze 1,12 ha ziemi leżącej po sąsiedzku. Gospodarstwo rodziców ubezpieczonej znajdowało się pod adresem W. (...), gdzie ubezpieczona mieszka do chwili obecnej. Wnioskodawczyni ma rodzeństwo. Brat wyprowadził się z domu rodziców w kwietniu 1979 roku, a siostra kilka lat wcześniej. S. B. (2) zmarł w dniu 2 maja 1979 roku. Od kiedy wnioskodawczyni skończyła 16 lat mieszkała tylko z mamą. Od chwili zakupu gospodarstwa pracował w nim ojciec po godzinach pracy w przedsiębiorstwie budowlanym oraz ubezpieczona z mamą. Mama nie pracowała zawodowo. Rodzina uprawiała warzywa oraz hodowała 2 krowy, świnie i kury. Ubezpieczona zajmowała się zwierzętami. Na 4 miesiące przed śmiercią ojciec ubezpieczonej zaczął chorować. Przebył udar, po którym już nie pracował.

/zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:32:07 - 00:44:51 - płyta - k. 50 w zw. z e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:03:31 - 00:09:40 - płyta
- k. 32; zeznania świadka A. G. - e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku
- 00:28:01 - 00:32:45; 00:38:51 - 00:40:57 - płyta - k. 32; zeznania świadka J. G.
- e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:03:01 - 00:05:30, 00:06:13 - 00:06:27 - płyta - k. 50; zeznania świadka B. K. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:14:45 - 00:17:55 - płyta - k. 50/

W 1978 roku ubezpieczona rozpoczęła naukę w szkole zawodowej, z której zrezygnowała po pierwszym półroczu. Nie mogła uczestniczyć w całodziennych praktykach krawieckich, ponieważ zmuszona była pracować w gospodarstwie rolnym i pomagać mamie. Szkoła mieściła się w Ł. - ok. 7 km od miejsca zamieszkania. Wspólnie z mamą podjęła zatem decyzję o zakończeniu nauki i pracy tylko w gospodarstwie rolnym. Ojciec wnioskodawczyni był już wtedy chory i wkrótce zmarł. A. K. chciała pomóc chorującej również mamie. Nie podjęła już ponownie nauki w szkole.

/zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:32:07 - 00:37:38 - płyta - k. 50 w zw. z e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:09:50 - 00:11:50 - płyta
- k. 32; 00:24:19 - 00:26:04 - płyta - k. 32; zeznania świadka B. K. - e-protokół
z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:18:10 - 00:19:40 - płyta - k. 50/

Po śmierci S. B. (2) gospodarstwem zajmowała się tylko ubezpieczona
z matką. Wnioskodawczyni nie chodziła już do szkoły. Brat ubezpieczonej zamieszkał
w odległości ok. 7 km. Sporadycznie pomagał w gospodarstwie przy cięższych pracach

/zeznania świadka A. G. - e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:32:45 - 00:34:20 - płyta - k. 32; zeznania świadka J. G. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:05:30 - 00:05:48 - płyta - k. 50; zeznania wnioskodawczyni e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:32:07 - 00:37:38 - płyta - k. 50 w zw. z e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:20:54 - 00:24:19 - płyta - k. 60; zeznania świadka B. K.
- e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:17:35 - 00:17:55 - płyta - k. 50/

Ubezpieczona wraz z mamą utrzymywały się tylko z pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym. Oddawały mleko do mleczarni oraz warzywa do punktu skupu w Ł.. Pomagał im dalszy znajomy, od którego kupili ziemię. W gospodarstwie nie było maszyn. Znajomy sąsiad w zamian za pomoc w swoim gospodarstwie pomagał im w pracach używając swoich maszyn. Mama ubezpieczonej nie mogła dźwigać, chorowała na nadciśnienie. Ubezpieczona zajmowała się świniami oraz dojeniem krów 2 razy dziennie,
a latem 3 razy dziennie. Krowy trzeba było wyprowadzać na łąkę. W sezonie zajmowała się pieleniem, sadzeniem i zbiorem ziemniaków. Od wiosny do późnej jesieni pracowała od rana do późnego wieczora. Zimą nie było pracy w polu, tylko przy oporządzaniu zwierząt. Praca zimą zajmowała około 4 godzin dziennie, w pozostałym okresie więcej niż 4 godziny. Trzeba było też napalić w piecu.

/zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:32:07 - 00:37:38 - płyta - k. 50 w zw. z e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:11:50 - 00:17:55 - płyta - k. 32/ zeznania świadka A. G. - e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:34:20 - 00:36:39 - płyta - k. 32; zeznania świadka J. G. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:06:13 - 00:06:50, 00:10:11 - 00:12:54- płyta - k. 50; zeznania świadka B. K. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:19:40 - 00:20: 00; 00:22:48 - 00:26:35 - płyta - k. 50/

Sąsiedzi codziennie widywali wnioskodawczynię przy pracy w gospodarstwie, gdy zajmowała się zwierzętami i uprawą warzyw.

/zeznania świadka J. G. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:10:11 - 00:12:54- płyta - k. 50; zeznania świadka B. K. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:22:48 - 00:26:35 - płyta - k. 50/

Ubezpieczona nie kontynuowała nauki. W dniu 22 września 1982 roku rozpoczęła pracę w Usługowej Spółdzielni Pracy w Ł. jako szwaczka. W zakładzie pracowała do 1989 roku. Jednocześnie przed pracą i po pracy w Zakładzie też zajmowała się inwentarzem oraz pracą w polu. Z czasem ubezpieczonej i jej mamie było coraz trudniej utrzymywać gospodarstwo. Ograniczały zasiewy.

/zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:32:07 - 00:37:38
- płyta - k. 50 w zw. z e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:17:55 - 00:20:54 - płyta
- k. 32; zeznania świadka A. G. - e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku
- 00:32:45 - 00:34:20 - płyta - k. 32; zeznania świadka B. K. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:20:00 - 00:25:00 - płyta - k. 50/

Mama wnioskodawczyni zmarła w dniu 6 marca 2004 roku

/zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:32:07 - 00:37:38 - płyta - k. 50 w zw. z e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:20:54 - 00:24:19 - płyta - k. 32; zeznania świadka B. K. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:20:00 - 00:20:45 - płyta - k. 50/

Wnioskodawczyni do chwili obecnej nadal mieszka w dawnym gospodarstwie rodziców.

/zeznania świadka J. G. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:07:05 - 00:07:11 - płyta - k. 50; zeznania świadka B. K. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:20:45 - 00:20:49 - płyta - k. 50/

Sołtys wsi w okresie od 1972 roku do 1990 roku pobierał od wszystkich rolników we wsi W. ubezpieczenie rolnicze. Było ono przymusowe i opłacane kwartalnie. Sołtys pobierał pieniądze za pokwitowaniem i wpłacał je do Urzędu Gminy.

/zeznania świadka J. G. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:07:20 -00:10:11- płyta - k. 50; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:32:07 - 00:37:38 - płyta - k. 50 w zw. z e-protokół z dnia 4 kwietnia 2016 roku - 00:21:30 - 00:22:15 - płyta - k. 32; zeznania świadka B. K. - e-protokół z dnia 24 sierpnia 2016 roku - 00:20:55 - 00:20:48 - płyta - k. 50/

Ubezpieczona w okresie od dnia 1 października 1994 roku do 19 stycznia 2015 roku była zatrudniona w Spółdzielni (...) Zakład Pracy (...) w Ł.. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 30 § 1 pkt 3 k.p. w zw. z art. 55 § 1 ¹ k.p.

/okoliczność bezsporna, a nadto: świadectwo pracy – k. 11 akt ZUS/

Wnioskodawczyni jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ł. od dnia 20 stycznia 2015 roku do chwili obecnej. Od 20 stycznia 2015 roku pobiera zasiłek dla bezrobotnych. W dniu 18 lipca 2015 roku upłynął okres 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

/okoliczność bezsporna, a nadto: zaświadczenie – k. 19 akt ZUS/

We wskazanym okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych ubezpieczona nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz. 645 ze zm.).

/okoliczność bezsporna, a nadto: zaświadczenie – k. 19 akt ZUS/

Decyzją z dnia 15 września 2015 roku - znak (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. - po rozpatrzeniu wniosku z dnia 21 lipca 2015 roku odmówił A. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego, podnosząc w uzasadnieniu, że ubezpieczona na wymagane 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych udowodniła tylko 29 lat, 6 miesięcy i 14 dni okresów składkowych oraz 3 lata 8 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 33 lata, 2 miesiące i 21 dni. Organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy ubezpieczonej okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 5 czerwca 1979 roku do 21 września 1981 roku z uwagi na brak zaświadczenia z KRUS, że rodzice opłacali składkę na (...).

/okoliczność bezsporna, a nadto: decyzja - k. 32 - 32 verte akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS oraz na podstawie zeznań wnioskodawczyni i zeznań świadków: A. G.; J. G.
oraz B. K.. Wymienieni świadkowie mieszkali w sąsiedztwie wnioskodawczyni w okresie, kiedy wykonywała pracę w gospodarstwie rolnym rodziców. Wartości dowodowej tych zeznań nie kwestionował organ rentowy.

Powołane zeznania są spójne, uzupełniają się wzajemnie tworząc logiczną całość. Sąd na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego mógł bez wątpliwości ustalić, że wnioskodawczyni pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców od 5 czerwca 1979 roku do 21 września 1981 roku. To na wnioskodawczyni po śmierci ojca spoczął największy ciężar prowadzenia gospodarstwa. Matka wnioskodawczyni była chora, a rodzeństwo wyprowadziło się. Brat tylko sporadycznie udzielał swojej pomocy przy cięższych pracach.

Istotnie nie zachowały się dokumenty potwierdzające fakt opłacania składek przez rodziców wnioskodawczyni na ubezpieczenie rolnicze. Sąd na wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni zwrócił się do KRUS P. terenowej w Ł. oraz do Urzędu Gminy Ł.. Żaden z tych podmiotów nie posiada dokumentacji potwierdzającej podleganie przez rodziców wnioskodawczyni ubezpieczeniu społecznemu rolników. Okoliczności te nie mają jednak znaczenia dla rozpoznania sprawy, co zostanie wyjaśnione w rozważaniach prawnych Sądu.

Wskazać należy przy tym, że nie ma powodów, by odmówić wiarygodności świadkom, którzy potwierdzili, że składki na ubezpieczenie rolnicze były opłacane przymusowo przez wszystkich rolników we wsi W.. W tym zakresie Sąd oparł się w szczególności na zeznaniach J. G., który w spornym okresie pełnił we wsi funkcję sołtysa.

Zgromadzony materiał dowodowy pozwala na dokonanie jednoznacznych
i stanowczych ustaleń.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku
o świadczeniach przedemerytalnych ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 170 ze zm.), prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia
20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
( tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz. 645 ze zm.), w którym była zatrudniona przez okres
nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych stanowi, że za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści art. 2 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)  nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2)  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia
w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180 - dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne musi spełniać łącznie przesłanki wymienione w art. 2 powołanej ustawy.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku, poz. 645 ze zm.) ilekroć w ustawie jest mowa o przyczynach dotyczących zakładu pracy - oznacza to:

a)  rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy ( Dz. U.
z 2014 r., poz. 1502, z późn. zm.), w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników,

b)  rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,

c)  wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,

d)  rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 1 ¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu było, czy wnioskodawczyni ma wymagany 35-letni okres składkowy i nieskładkowy. Pozostałe przesłanki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Ustaleniu podlegało zatem, czy okres od 5 czerwca 1979 roku do 21 września 1981 roku, podczas którego wnioskodawczyni pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców może być zaliczony do stażu pracy. Organ rentowy odmówił uwzględnienia tego okresu do stażu pracy, a co za tym idzie prawa do świadczenia przedemerytalnego, podnosząc, że brak jest dokumentów potwierdzających opłacanie przez rodziców składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (...), w związku z czym według organu rentowego wnioskodawczyni udowodniła jedynie staż pracy w wymiarze 33 lat, 2 miesięcy i 21 dni.

Stanowisko organu rentowego nie jest słuszne w świetle okoliczności faktycznych sprawy oraz obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2016 roku, poz. 887 ze zm.) przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5–7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Powołany przepis wymienia trzy okresy podlegające uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury oraz obliczania wysokości emerytury, które z zastrzeżeniem art. 56 traktować można jako okresy składkowe.

W tym miejscu wskazać należy, że przed dniem 1 stycznia 1983 roku nie istniał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników za domownika. Ubezpieczenie to zostało wprowadzone dopiero od dnia 1 stycznia 1983 roku ustawą z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin ( t.j. Dz.U. 1989 nr 24 poz. 133) i dotyczyło m. in. domowników, czyli osób bliskich rolnikowi, pracujących w jego gospodarstwie, dla których praca ta stanowiła główne źródło utrzymania. Przed dniem 1 stycznia 1983 roku, domownicy - w rozumieniu art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - nie byli ubezpieczeni i nie mieli obowiązku odprowadzania składek.

Jak stanowi art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ilekroć w ustawie jest mowa o domowniku
– rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

a) ukończyła 16 lat,

b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

W rozpoznawanej sprawie nie ma zatem znaczenia dla rozstrzygnięcia, czy rodzice wnioskodawczyni opłacali za siebie składki na ubezpieczenie rolnicze.

Dopiero za okres późniejszy, po dniu 1 stycznia 1983 roku, wnioskodawczyni byłaby zobowiązana do wykazania, że opłacane były za nią składki na ubezpieczenie społeczne rolników ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2009 roku, sygn. akt III AUa 5187/08, publ. LEX nr 574505). Regulacja ta nie dotyczy wnioskodawczyni, która już w dniu 22 września 1982 roku rozpoczęła pracę w Usługowej Spółdzielni Pracy
w Ł. jako szwaczka.

Wnioskodawczyni pracowała w spornym okresie w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 lat do czasu podjęcia pracy zawodowej. Co więcej jej praca nie była pomocą w gospodarstwie, a ze względu na śmierć ojca, chorobę matki oraz zamieszkiwanie przez rodzeństwo w innych miejscowościach musiała wziąć na siebie większość obowiązków związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

W 1978 roku ubezpieczona rozpoczęła naukę w szkole zawodowej, z której zrezygnowała po pierwszym półroczu. Nie mogła uczestniczyć w całodziennych praktykach krawieckich, ponieważ zmuszona była pracować w gospodarstwie rolnym i pomagać mamie. Po śmierci S. B. (2) gospodarstwem zajmowała się tylko ubezpieczona
z matką. Wnioskodawczyni nie chodziła już do szkoły. Brat ubezpieczonej mieszkał
w odległości ok. 7 km i tylko sporadycznie pomagał w gospodarstwie przy cięższych pracach

Ubezpieczona wraz z mamą utrzymywały się tylko z pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym. Oddawały mleko do mleczarni oraz warzywa do punktu skupu w Ł.. Pomagał im dalszy znajomy, od którego kupili ziemię. W gospodarstwie nie było maszyn. Znajomy sąsiad w zamian za pomoc w swoim gospodarstwie pomagał im w pracach używając swoich maszyn. Mama ubezpieczonej nie mogła dźwigać, chorowała na nadciśnienie. Ubezpieczona zajmowała się świniami oraz dojeniem krów 2 razy dziennie,
a latem 3 razy dziennie. Krowy trzeba było wyprowadzać na łąkę. W sezonie zajmowała się pieleniem, sadzeniem i zbiorem ziemniaków. Od wiosny do późnej jesieni pracowała od rana do późnego wieczora. Zimą nie było pracy w polu, tylko przy oporządzaniu zwierząt. Praca zimą zajmowała około 4 godzin dziennie, w pozostałym okresie więcej niż 4 godziny.

W tym miejscu wskazać także należy, że regulacja wskazana w art. 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprost nie stawia innych wymagań, jakie należy spełniać w zakresie warunków pracy w gospodarstwie rolnym. Przede wszystkim przepis ten nie wyznacza rozmiaru świadczonej pracy, podczas gdy art. 6 ust. 2 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do uwzględnienia okresów pracy przed dniem 15 listopada 1991 roku wymaga, aby praca wykonywana była w wymiarze, co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy.

Wątpliwości odnośnie interpretacji przepisu art. 10 ust. 1 zostały usunięte licznymi orzeczeniami Sądu Najwyższego, w których jako przesłankę zaliczenia okresu pracy
w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16-go roku życia przyjmowano wymiar pracy przekraczający 4 godziny dziennie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1997, Nr 23, poz. 473; wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2000 r., II UKN 155/00, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2002, Nr 16, poz. 394).

Kwestia pracy w gospodarstwie rolnym była wielokrotnie przedmiotem rozważań
w orzecznictwie sądowym. W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności:

1) wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o u.s.r. oraz

2) czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie.

W orzecznictwie wskazywano również, iż za stałą pracę w gospodarstwie rolnym nie można uznać jedynie doraźnej pomocy w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci, jako członków rodziny rolnika (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2000 r., II UKN 535/99, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2001, Nr 21, poz. 650).

Mając wszystkie powyższe okoliczności na uwadze należy zatem uwzględnić do stażu pracy cały wnioskowany przez odwołującą okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Zastosowanie w rozpoznawanej sprawie znajduje art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wnioskodawczyni pracowała niewątpliwie przed dniem 1 stycznia 1983 roku w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Nadto przepis ten nie uzależnia możliwości potwierdzenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia od tego, czy rolnik, u którego pracował domownik opłacał składkę na ubezpieczenie społeczne rolników. Regulacja ta nie stawia wprost innych wymagań, jakie należy spełnić w zakresie warunków pracy w gospodarstwie rolnym. A contrario praca w gospodarstwie rolnym dopiero po dniu 1 stycznia 1983 roku powinna zostać wykazana opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Pozostałe przesłanki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego nie były kwestionowane przez organ rentowy, a więc uznać należy, że wnioskodawczyni spełnia wszystkie przesłanki przewidziane w aktualnie obowiązującym stanie prawnym, jakie zostały określone w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, aby zostało jej przyznane prawo do tego świadczenia.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się na wniosek osoby zainteresowanej, od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z dokumentami, o których mowa w ust. 3 (tj. dowody uzasadniające prawo do świadczenia przedemerytalnego, w tym decyzja o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub informację o upływie 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w art. 2 ust. 3, a także dowody wymagane do ustalenia prawa do emerytury oraz jej wysokości, określone przepisami ustawy o emeryturach i rentach
z FUS).

A. K. złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne w dniu 21 lipca 2015 roku.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 15 września 2015 roku i przyznał wnioskodawczyni prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 22 lipca 2015 roku.

Z uwagi na wynik postępowania Sąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( t. j. Dz. U. 2013, poz. 461) w brzmieniu nadanym przez § 1 pkt 3b Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1079). Sąd zasądził zatem od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
I Oddziału w Ł. na rzecz A. K. kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego mając również na uwadze, że zgodnie z § 21 obowiązującego od dnia 1 stycznia 2016 roku rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U z 2015 r, poz. 1800) - do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, doręczając protokoły zgodnie z wnioskiem – k.63 oraz wypożyczając akta ZUS

19 grudnia 2016 roku

M.U.