Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 3 września 2015 roku wnioskodawca S. S. wniósł o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu polegającej na:

- prowadzeniu eksploatacji sieci przesyłowej należącej do uczestnika a w tym wypadku na prawie swobodnego dostępu i dojazdu do urządzeń przesyłowych w celu wykonania prac eksploatacyjnych, konserwacyjnych i remontowych oraz usuwania ewentualnych awarii sieci przesyłowej i jej rozbudowy (w ramach przestrzennych ustanowionej służebności i z minimalizacją uciążliwości dla wnioskodawców), oraz

- obowiązku znoszenia przez każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej ograniczeń i zakazów wynikających z istniejących urządzeń wchodzących w skład tej sieci, a także korzystania z nieruchomości obciążonej w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi urządzeń przesyłowych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego na nieruchomości, dla której jest prowadzona księga wieczysta:

a) nr (...) (Ł. dz. 37 i 151/2)

b) nr (...) (Ł. dz. 150/2)

– w pasach eksploatacyjnych, których oś zgodna jest z osią urządzeń przesyłowych o szerokości odpowiednio dla urządzeń:

(1)  WN (110kV) 30 metrów,

(2)  SN (15kV) 10 m,

a ponadto ustanowienie na rzecz uczestnika drogi dojazdowej o szerokości 4,5m.

Ponadto wnioskodawca domagał się zasądzenia na jego rzecz jednorazowego wynagrodzenia za ustanowioną służebność oraz zasądzenia kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz podatku VAT oraz opłaty skarbowej. W uzasadnieniu wnioskodawca podał, że jest właścicielem nieruchomości, na której znajdują się linie energetyczne, które są wykorzystywane przez uczestnika (k. 1-3).

(...) Sp. z o.o. postępowania w piśmie z dnia 13 listopada 2015 roku oświadczył, że podnosi zarzut zasiedzenia prawa służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Jako datę objęcia urządzeń w posiadanie samoistne prowadzące do zasiedzenia prawa odpowiadającego w treści służebności przesyłu uczestnik wskazał 5 grudnia 1990 roku, a podmiotem na rzecz którego nastąpiło zasiedzenie służebności gruntowej (...) Sp. z o.o. Zasiedzenie miało nastąpić z dniem 5 grudnia 2010 roku przy założeniu dobrej wiary uczestnika. Uczestnik podniósł też, iż wnioskodawcy nie wykazali zakresu i przebiegu służebności a także wysokości wynagrodzenia. Uczestnik wskazał też na ewentualną treść służebności przesyłu, w przypadku nie podzielenia przez Sąd zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej. Uczestnik wniósł o zasądzenie od wnioskodawców kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 27-34).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość gruntowa położona w Ł. składa się z działki gruntu oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 1.03.91 ha, dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Trzciance Wydział Ksiąg Wieczystych w Trzciane księga wieczysta nr (...). W księdze wieczystej jako właściciel przedmiotowej nieruchomości figuruje S. S., który nabył przedmiotową nieruchomość na podstawie umowy sprzedaży z dnia 11 grudnia 1989 roku od Skarbu Państwa. Nieruchomość kupił wówczas do majątku wspólnego razem z żoną. Początkowo nieruchomość miała powierzchnię 1.31.00 ha, a działka, z której się składała nosiła numer geodezyjny (...). Następnie działa została podzielona na działki o numerach (...) i działka (...) o powierzchni 0.29.09 ha została sprzedana dnia 10 maja 1996 roku. Udział żony S. S. wnioskodawca nabył częściowo na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Trzciance z dnia 13 czerwca 2011roku wydanego w sprawie I Ns 446/11, a częściowo na podstawie umowy darowizny z dnia 12 marca 2015 roku.

(dowód: odpis księgi wieczystej Sądu Rejonowego w Trzciance Wydział Ksiąg Wieczystych w Trzciance (...) -k. 10; mapa nieruchomości –k.13; umowa sprzedaży, wykaz zmian gruntowych, zawiadomienie z dnia 17 maja 1996 roku – akta ksiąg wieczystych Sądu Rejonowego w Trzciance (...))

Kolejna nieruchomość gruntowa zabudowana położona w Ł. składa się z działek gruntu oznaczonych numerami geodezyjnymi (...), o powierzchni 10.34.84 ha, dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Trzciance Wydział Ksiąg Wieczystych w Trzciane księga wieczysta nr (...). W księdze wieczystej jako właściciel przedmiotowej nieruchomości figuruje S. S., który nabył przedmiotową nieruchomość na podstawie umowy sprzedaży z dnia 18 kwietnia 1967 roku od E. S. i J. S.. Nieruchomość kupił wówczas do majątku wspólnego razem z żoną. Początkowo nieruchomość miała powierzchnię 2.15.00 ha i składała się na nią tylko działka o numerze (...). W dniu 29 marca 1982 roku S. S. z żoną kupili od Skarbu Państwa działkę (...) o powierzchni 7.77.00ha, która została dołączona do już istniejącej księgi wieczystej (...). W 1992 roku nastąpił podział działki (...) i wydzielenie m.in. działki (...) o powierzchni 0.34.00 ha. Działka (...) również została podzielona i wydzielono z niej działkę (...) o powierzchni 0.29.16ha oraz działkę (...) o powierzchni 7.47.84 ha. Udział żony, S. S. nabył częściowo na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Trzciance z dnia 13 czerwca 2011roku wydanego w sprawie I Ns 446/11, a częściowo na podstawie umowy darowizny z dnia 12 marca 2015 roku. Działka (...) o powierzchni 0.29.16 ha została sprzedana dnia 10 maja 1996 roku.

(dowód: odpis księgi wieczystej Sądu Rejonowego w Trzciance Wydział Ksiąg Wieczystych w Trzciance (...) -k. 11, 12; mapa nieruchomości –k.14; umowy sprzedaży z dnia 29 marca 1982 roku, wykazy zmian gruntowych, umowa darowizny z dnia 12 marca 2015 roku, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po G. S. z dnia 13 czerwca 2011 roku sygn. I Ns 446/11 – akta ksiąg wieczystych Sądu Rejonowego w Trzciance (...))

Działka nr (...) położona jest w północnej części zwartej zabudowy miejscowości Ł.. Do działki dochodzi droga asfaltowa. W sąsiedztwie znajdują się zabudowania zagrodowe, a od strony zachodniej kompleksy leśne. Teren, na którym zlokalizowana jest ta działka, w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy K., oznaczony jest w części od strony drogi jako teren zabudowy zagrodowej, a w tylnej części, przez którą przebiega linia energetyczna, jako tereny rolnicze. Działka ma dostęp do drogi publicznej od strony zachodniej. Działka jest użytkowana jako działka z zabudową zagrodową a w tylnej części jako grunty rolne. Uzbrojona jest w energię elektryczną i wodę. We wschodniej części działki na kierunku północ-południe wybudowana jest napowietrzna linia energetyczna 110kV z 4 przewodami, która przechodzi skośnie przesz działkę w sąsiedztwie wschodniej granicy działki. Rozstaw skrajnych przewodów linii to 5 metrów, a długość linii w obrębie granic działki to 47 metrów. Szerokość pasa wyłączonego przez linię WN z normalnego użytkowania wynosi 12 metrów. Powierzchnia pasa służebności wynosi 564 m2. Konieczne jest ustanowienie drogi dojazdowej do linii, która stanowi pas gruntu o długości 65 metrów i szerokości 3 metry, co daje 195 m2. Wysokość wynagrodzenia z tytułu współkorzystania z nieruchomości wynosi 1.002 zł. Wynagrodzenie za obniżenie wartości nieruchomości na skutek wybudowania urządzeń przesyłowych wynosi 887 zł. Łączna wartość służebności dla całej linii WN wynosi 1.889 zł.

Działki nr (...) położone są w południowej części miejscowości, blisko ulicy (...) miasta K.. Teren, na którym zlokalizowane są te działki w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy K. oznaczony jest jako tereny rolnicze i obszar zalewowy rzeki D.. Omawiane działki (...) mają dostęp do drogi publicznej od strony wschodniej oraz południowej. Działki sąsiadują bezpośrednio z działkami rolnymi niezabudowanymi oraz w części z zabudowanymi. Użytkowane są jako grunty rolne i pastwisko. W wschodniej części działek, w kierunku północ – południe, wybudowana jest napowietrzna linia energetyczna SN 15kV z 3 przewodami, która przechodzi wzdłuż granicy działki, w odległości od 4,5 metra od granicy w części północnej, do przecięcia tej granicy w części południowej. Rozstaw skrajnych przewodów linii to 2 metry. Długość linii w obrębie granic działki to 208 metrów. Dla tej linii usytuowany jest jeden potrójny słup energetyczny oraz dwa słupy A-owe. W północnej części działek, w kierunku wschód-zachód, wybudowana jest napowietrzna linia energetyczna SN 15 kV z 3 przewodami, która przechodzi przez całą szerokość działek. Rozstaw skrajnych przewodów linii to 1,2 metra a długość linii w obrębie działek to 253 metry. Dla tej linii na działkach usytuowane są trzy pojedyncze słupy. Od jednego odchodzi w kierunku sąsiednich zabudować trzecia linia energetyczna 15kV. Rozstaw skrajnych przewodów tej linii to 1,2 metra, a długość linii to 68 metrów. Szerokość pasa wyłączonego przez linię SN z normalnego użytkowania dla odstępu między skrajnymi przewodami 2 metry – 7,2 metra, dla odstępu między skrajnymi przewodami 1,2 metra – 6,4 metra. Powierzchnia gruntu zajętego przez tę linię w ramach służebności wynosi 3.385 m2. Obszar wyłączony z produkcji rolnej dla pojedynczego słupa energetycznego został określony na 13 m2, dla słupa A-owego – 18 m2, dla słupa potrójnego – 170 m2. Łącznie grunt całkowicie wyłączony z użytkowania to 236 m2, a grunt będący we współużytkowaniu właściciela gruntu i właściciela urządzeń energetycznych to 3.149 m2. Wysokość wynagrodzenia z tytułu współkorzystania z działek (...) wynosi 2.378 zł. Wynagrodzenie za obniżenie wartości nieruchomości na skutek wybudowania urządzeń przesyłowych wynosi 1.698 zł. Łączna wartość służebności dla całej linii SN wynosi 4.076 zł.

Łączna wartość służebności przesyłu dla wszystkich działek wynosi 5.965 zł.

(dowód: opinia biegłego J. G. z dnia 17 lutego 2016 roku k. 96-128, z dnia 16 maja 2016 roku- k. 158-159, z dnia 3 sierpnia 2016 roku – k. 170-171, z dnia 4 października 2016 roku – k. 182-183)

Linie energetyczne przechodzące przez nieruchomość wnioskodawcy zostały oddana do użytku przed 5 grudnia 1990 roku. Linie została podłączone do sieci energetycznej i są cały czas eksploatowane.

(stanowisko uczestnika wyrażone w piśmie z dnia 13 listopada 2015 roku – k. 32 – okoliczność przyznana przez wnioskodawcę w piśmie z dnia 11 grudnia 2015 roku – k. 89v)

W dniu 24 czerwca 1982 roku wpisano do rejestru przedsiębiorstw państwowych Zakłady (...) – Przedsiębiorstwo Państwowe (...).

Z dniem 31 grudnia 1988 roku wydzielony został Zachodni O. E.w P.

Dnia 1 stycznia 1989 roku utworzony został Zakład (...) – przedsiębiorstwo państwowe. Do przedsiębiorstwa tego weszły składniki majątkowe przedsiębiorstwa państwowego (...) na bazie Zakładu (...).

Zarządzeniem nr 193/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w P. i podjęto decyzję o przekształceniu z dniem 12 lipca 1993 roku Zakładu (...) w P. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą (...) Spółka Akcyjna w P.. Aktem notarialnym z dnia 12 lipca 1993 roku przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w P. przekształcono w spółkę akcyjną (...) S.A.

(dowód: kopia postanowienia Sądu Rejonowego w Poznaniu w sprawie Ns PP 155 z dnia 24 czerwca 1982 roku – k. 40, 41; zarządzeniem nr 57 Prezesa Redy Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 roku – k. 42-44, zarządzenie nr 29/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku – k. 44; zarządzenie nr 193/Org/93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku – k. 45; akt notarialny z dnia 12 lipca 1993r. k. 51-54)

Aktem notarialnym z dnia 17 grudnia 2002 roku nazwę spółki (...) S.A.” zmieniono na Grupa (...) S.A., a aktem notarialnym z dnia 23 września 2004 roku nazwę spółki po raz kolejny zmieniono na (...) S.A. Aktem notarialnym z dnia 30 czerwca 2007 roku (...) S.A. zbyła na rzecz (...) Sp. z o.o. przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ¹ k.c., a mianowicie oddział samodzielnie sporządzający bilans, stanowiący organizacyjnie i finansowo wyodrębniony zespół składników materialnych i niematerialnych, przeznaczony do realizacji zadań gospodarczych związanych z dystrybucją energii elektrycznej (przedsiębiorstwo dystrybucyjne). W skład zbytego na rzecz uczestnika postępowania przedsiębiorstwa weszły w szczególności prawa własności ruchomości, a zwłaszcza ruchomości związane z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej, linii kablowych i napowietrznych, sieci dystrybucyjnych oraz zespołów elektroenergetycznych, stacji i rozdzielni energetycznych, transformatorów.

(dowód: akt notarialny z dnia 17 grudnia 2002r. k. 49, 50: akt notarialny z dnia 23 września 2004r. k. 50: akt notarialny z dnia 30 czerwca 2007r. k. 46-49; KRS (...) – k.37-39)

(...) Sp. z o.o. jest użytkownikiem wieczystym i właścicielem budynku na nieruchomości o powierzchni 99 arów, działki (...) położonej w D., Gmina D., Powiat C.- (...), Woj. (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance – Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...). Na nieruchomości tej znajdują się urządzenia energetyczne.

(dowód: decyzja z dnia 25 czerwca 1996 roku – k. 3-; wykaz zmian gruntowych – k. 14, 15; zawiadomienie – k.17 – wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach ksiąg wieczystych Sądu Rejonowego w Trzciance (...))

Pismem z dnia 13 maja 2015r. S. S. wezwał (...) Sp. z o.o. do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu na swojej nieruchomości oraz zapłaty z tego tytułu jednorazowego wynagrodzenia w kwocie 12.952 zł. (...) Sp. z o.o. pismem z dnia 21 sierpnia 2015 roku odmówiła ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu.

(dowód: pismo z dnia 13 maja 2015r. k. 6, 7; pismo z dnia 21 sierpnia 2015 roku – k. 8, 9)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, opinii biegłego z zakresu (...) z dnia 5 marca 2014r. ( k. 109-126) i z dnia 1 lipca 2014 roku (k.143-145) oraz zeznań wnioskodawców K. K. (k. 72) i M. K. (k. 72, 73), zeznań świadka I. S. (k. 91, 92).

Opinia biegłego J. G. została wykonana na okoliczność ustalenia przebiegu linii przesyłowej na nieruchomościach wnioskodawcy, ustalenia powierzchni objętej niezbędną służebnością przesyłu, ustalenie, czy jest konieczne ustanowienie drogi dojazdowej do tych urządzeń, wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, a także ubytku wartości nieruchomości wynikającego z posadowienia na niej urządzeń przesyłowych. Wykonana przez biegłego J. G. opinia z dnia 17 lutego 2016 roku uzupełniona pismem z dnia 16 maja 2016 roku, 3 sierpnia 2016 roku, 4 października 2016 roku jest rzetelna. Sąd nie miał zastrzeżeń co do wniosków opinii. Opinię zakwestionował wnioskodawca S. S. i uczestnik (...) Sp. z o.o. Wnioskodawca kwestionował wysokość współczynnika „k” oraz przyjęty pas służebności. Biegły wyjaśnił, że bierze się tu pod uwagę przeznaczenie gruntów, rzeczywiste usytuowanie urządzeń i utrudnienia z tym związane. Przedmiotowe działki to typowy grunt rolny i pod linią energetyczną można praktycznie bez ograniczeń prowadzić uprawy rolne, a ograniczenia powodują jedynie słupy. W planie zagospodarowania przestrzennego są to tereny jedynie rolne, a zatem nie przewiduje się na nich zabudowy i spekulacje w tym zakresie są nieuzasadnione. Biegły przyznał, iż najtrafniej szerokość służebności może określić podmiot użytkujący linię przesyłową, w tym wypadku (...) Sp. z o.o. Znajduje to wprost odzwierciedlenie w standardach przewidzianych dla biegłych. Na przedmiotowych działkach, na obszarze przebiegu linii przesyłowych, są tereny rolnicze, gdzie nie można niczego budować, toteż Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych nie może mieć zastosowania. Biegły trafnie też zdefiniował, iż pas służebności to teren niezbędny do wykonywania czynności związanych z utrzymaniem sieci. Wpływ na jego szerokość mają też ograniczenia w zagospodarowaniu gruntu, które jednak zazwyczaj są szersze, aniżeli pas niezbędny do wykonywania czynności konserwacyjnych i naprawczych. Jako element pomocniczy przy określaniu szerokości pasa służebności jest szerokość drogi koniecznej do transportu materiałów i sprzętu. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, minimalna szerokość pasa ruchu drogi dojazdowej wynosi 2,5 metra. Dla biegłego jest to wyznacznik minimalnej szerokości pasa służebności. Biegły logicznie argumentował też podważając zarzut nie przestrzegania w ustalonej w tej sprawie szerokości pasa służebności §42ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów, na podstawie którego przy ustalaniu stert, stogów i brogów należy zachować co najmniej odległość 30 metrów od urządzeń i przewodów wysokiego napięcia. Biegły tłumaczył, iż są to jedynie czasowe składowiska płodów rolnych, więc nie jest to ograniczenie w użytkowaniu nieruchomości. Powołane Rozporządzenie zawiera szereg ograniczeń nie tylko w stosunku do linii przesyłowych. Nie oznacza to jeszcze, że we wszystkich tych przypadkach należy występować o ustanowienie służebności. W ocenie Sądu wycena sporządzona przez rzeczoznawcę majątkowego J. G. zawiera fachowe i specjalistyczne informacje dotyczące szacowanej nieruchomości, pasów ochronnych, zawiera plan przebiegu służebności oraz obrazuje czynności przeprowadzone przez rzeczoznawcę w postępowaniu związanym z określeniem wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu (rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego, Dz. U. Nr 207, poz. 2109 z późn. zm.).

Sąd w całości uwzględnił złożone do akt dokumenty powołane przy ustaleniu stanu faktycznego, których prawdziwości i autentyczności strony nie kwestionowały. Sąd uznał za bezcelowe żądanie złożenia przez uczestnika oryginałów dokumentów załączonych do pisma z dnia 16 listopada 2015 roku (k.62-77). W przypadku kopii na kartach od 64 do 71 nie są to w ogóle dokumenty, tylko odpisy przepisane na maszynie. Nie są to zatem zwykłe kserokopie, które dowodziłyby choćby istnienia oryginały będącego pierwowzorem takiej kopii. Przedłożenie w tym zakresie „oryginalnych odpisów” nie dawałoby nić, bowiem takie odpis z dokumentów mógłby być sporządzony zarówno w 1977 roku, jak w 2007 roku. Co do dokumentów na karcie 62, 72, 73, 74, 75 to nie mogłyby one niczego istotnego do sprawy wnieść nawet w oryginale. Nie można z nich w sposób pewny wywodzić, iż urządzenia posadowione na działkach wnioskodawcy są związane z opisanymi tam budowami. Kopia na k. 62 dotyczy modernizacji wsi Ł., a zatem nie pierwotnego pobudowania linii. Kopie na karcie 72-75 wydają się dotyczyć tej samej modernizacji. Żadna z kopii nie dotyczy linii wysokiego napięcia. Dodatkowo w kopii na karcie 71 słupy do linii średniego napięcia chciano zamontować drewniane, a ze zdjęć załączonych przez biegłego J. G. wynika, że na działce wnioskodawcy są słupy betonowe. L. wysokiego napięcia to złup metalowy. Trzeba by zatem przyjąć, iż była jeszcze co najmniej jedna modernizacja.

Sąd oddalił wnioski dowodowe o powołanie biegłego w zakresie, w jakim wykraczał poza okoliczności, na jakie został powołany biegły. W ocenie Sądu, nałożone na biegłego obowiązki były wystarczające dla określenie treści służebności przesyłu i wynagrodzenia za jej ustanowienie. Metodykę pracy każdy biegły winien sam określić nie powinna być ona narzucana przez strony.

Sąd oddalił wniosek uczestnika postępowania o powołanie biegłego z zakresu elektroenergetyki (k.27). W ocenie Sądu, czas pobudowania urządzeń przesyłowych wymaga okazania stosownych dokumentów i planów, ewentualnie osobowych źródeł dowodowych. Opinia biegłego z zakresu elektroenergetyki opierałaby się zatem w tej części wyłącznie na materialne zgłoszonych przez strony. Linie przesyłowe są własnością uczestnika i on powinien przedłożyć stosowne dokumenty dla określenia dokładnego czasu pobudowania urządzeń i przyłączenia ich do sieci. Potwierdzenie przez wnioskodawcę związku urządzeń energetycznych na nieruchomości wnioskodawcy z siecią energetyczną uczestnika wydaje się wynikać w sposób oczywisty z samego faktu zgłoszenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu. Nie wymaga to wiadomości specjalnych. Częstotliwość czynności związanych z obsługą linii energetycznej to okoliczność faktyczna, a nie wymagająca wiedzy specjalnej. Współczynnik „k” określił już biegły rzeczoznawca. Wszystkie linie energetyczne znajdują się na terenach rolnych i nie ma to znaczenia ewentualne promieniowanie, bowiem ludzie korzystają z tego terenu jedynie przy sezonowych pracach polowych.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Obecną służebność przesyłu ustanawia się na rzecz przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43 ¹ KC. Chodzi zatem o wszelkie podmioty prawa cywilnego prowadzące działalność gospodarczą. Generalnie ma ona służyć przedsiębiorcom przesyłowym w realizacji ich działalności gospodarczej, polegającej na „dostarczaniu mediów”. Dla ich potrzeb skonstruował ustawodawca odrębną, trzecią kategorię służebności. Dokonując porównań, można tutaj dostrzegać fragmentaryczne podobieństwo zarówno do służebności gruntowych, jak też służebności osobistych. Wszakże w oczach ustawodawcy przeważa podobieństwo do służebności gruntowych. Postanowił zatem odrębnie, że do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych; o szczegółach w komentarzu do art. 305 ⁴ KC (vide. Gniewek E. Kodeks cywilny. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck 2010r. źródło: Legalis , komentarz do art. 305 1 k.c.).

Zgodnie z art. 305 ² . § 2 k.c. jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych (art. 305.4 k.c).

Z uwagi na brak ustawowych "wskazówek", według których należy ustalić wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu można tu per analogiam sięgnąć do dorobku orzecznictwa i doktryny dotyczących wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Ustanowienie służebności drogi koniecznej w postępowaniu sądowym jest, ujmując w uproszczeniu, rodzajem wywłaszczenia, tyle że nie ze względu na cel publiczny, lecz prywatny. Skutkiem ustanowienia tej służebności jest w istocie pozbawienie dotychczasowego właściciela możności wykorzystywania gruntu zajętego pod drogę, natomiast skutkiem ustanowienia służebności przesyłu wyłącznie ograniczenie użytkowania polegające na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. Wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. Inwestycja na nieruchomości obciążonej służąca w gruncie rzeczy celom publicznym jest zdarzeniem nieodwracalnym w pewnym przedziale czasu. Przewidywany okres trwałości urządzeń ma również wpływ na wysokość wynagrodzenia, którego suma nawet w odległej perspektywie nie powinna przekraczać wartości obciążonej nieruchomości, a jeśli nieruchomość ze względu na głębokość posadowienia urządzeń przesyłowych może być nadal wykorzystywana, suma wynagrodzenia w takiej perspektywie powinna być odpowiednio niższa od wartości nieruchomości (vide. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r. II CSK 401/11, publ. LEX nr 1211144).

Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych, a jako kryteria pomocnicze należy wziąć pod uwagę: zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, którego składnikiem stała się służebność (zob. art. 55 ¹ pkt 3 k.c.), ewentualne obniżenie wartości nieruchomości obciążonej, straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej, na przykład w postaci utraty pożytków z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu. Na wysokość wynagrodzenia będzie miał wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela nieruchomości obciążonej. Należy wziąć pod uwagę zarówno rodzaj, rozmiar, położenie, właściwość i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych, jak i rodzaj, powierzchnię i przeznaczenie nieruchomości obciążonej. Wysokość tego wynagrodzenia powinien ustalać każdorazowo biegły sądowy (rzeczoznawca majątkowy) (vide. Dadańska K. w Kidyba A. (red).: Kodeks cywilny Komentarz Tom III Zobowiązania, opublikowano Lex 2010 komentarz do art. 305 ² kodeksu cywilnego).

W sprawie podniesiony został zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. W niniejszej sprawie uczestnik (...) Sp. z o.o. twierdził w odpowiedzi na wniosek, że początek biegu zasiedzenia służebności gruntowej miał miejsce dnia 5 grudnia 1990 roku (k.32). Nie było przez wnioskodawcę kwestionowane, iż dnia 5 grudnia 1990 roku wszystkie linie energetyczne na nieruchomości wnioskodawcy już istniały. Ponieważ objęcie w posiadanie miało nastąpić w dobrej wierze, termin zasiedzenia miał upłynąć najpóźniej w 5 grudnia 2010roku. Sąd przyjął przy tym, iż linie były pobudowane i podłączone do sieci najpóźniej 5 grudnia 1990 roku. Nie został w sprawie zaproponowany żaden wiarygodny materiał dowodowy pozwalający ustalić, iż linie zostały pobudowane w innej dacie. Uznać jednak należy, iż zarzut zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu nie został odpowiednio wykazany.

W myśl art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Cytowany artykuł samodzielnie określa charakter posiadania służebności gruntowej jako przesłanki nabycia jej przez zasiedzenie. Przesłanką tą jest posiadanie służebności polegające na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia znajdującego się na cudzej nieruchomości w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Jednocześnie dla nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu nie jest niezbędne, by widoczne elementy trwałego urządzenia, będącego przedmiotem korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego znajdowały się na nieruchomości, którą obciążać ma ta służebność (vide. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011r., sygn. akt.I CSK 157/11). Zgodnie z art. 352 §1 k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy, czyli art. 336 – 341kc.

Niewątpliwie w sprawie obecnie uczestnik, a wcześniej jego poprzednicy prawni, korzystali z trwałych urządzeń na nieruchomości wnioskodawcy. Słupy przesyłowe i linie przesyłowe były widoczne i co do korzystania z nich przez kolejne przedsiębiorstwa energetyczne wnioskodawca nie mógł mieć wątpliwości.

W orzecznictwie przyjmuje się, że posiadanie służebności nie musi być wykonywane w sposób ciągły, ale wystarczy, jeżeli jest wykonywane stosownie do potrzeb, tak jak to jest w przypadku służebności przesyłu (vide. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 1356/12, publ LEX nr 1313323). Nadto o stanie posiadania prowadzącym do zasiedzenia służebności polegającej na korzystaniu z linii napięcia decyduje przede wszystkim przebieg linii nad nieruchomością obciążoną, a nie umiejscowienie słupa podtrzymującego przewody. Istnieje związek techniczny i gospodarczy pomiędzy elementami sieci energetycznej, do których należą linie energetyczne, słupy, stacje transformatorowe. Jeżeli więc przedsiębiorstwo energetyczne działa, prowadzi działalność polegająca na przesyłaniu energii elektrycznej, to korzysta z urządzeń stanowiących sieć energetyczną (vide. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 roku, sygn. akt. II CSK 218/12, publ. LEX nr 1288630).

Zgodnie z treścią art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Do dnia 1 października 1990r terminy określone w art. 172kc wynosiły odpowiednio – 10 lat, przy posiadaniu w dobrej wierze i 20 lat przy posiadaniu w złej wierze (art. 1 pkt 32 lit.a) ustawy z dnia 28 lipca 1990r. – Dz. U. Nr 55, poz.321). Jest możliwe nabycie służebności odpowiadającej służebności gruntowej przez Skarb Państwa przed 1 lutego 1989 roku (por. uchwala Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2009 roku, IIICZP 70/09, OSNC 2010/5/64). Osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989r. mając status państwowej osoby prawnej nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989r. zaliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty, jeżeli nastąpiło przeniesienie posiadania (vide. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006r. sygn. akt. I CSK 11/05 publ. LEX nr 181257). Zmiana Kodeksu cywilnego dokonana ustawą z dnia 31 stycznia 1989r. otworzyła dla państwowych osób prawnych możliwość nabywania dla siebie własności nieruchomości i innych praw rzeczowych. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 29 września 1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464 z późniejszymi zmianami) grunty stanowiące własność Skarbu Państwa będące w dniu 5 grudnia 1990r. w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stawały się z tym dniem z mocy samego prawa przedmiotem użytkowania wieczystego tych podmiotów, a budynki, lokale i urządzenia wzniesione na tych nieruchomościach stawały się własnością tych osób prawych. W zakresie ruchomości nabycie tychże przez państwowe przedsiębiorstwa nastąpiło z mocy ustawy z dniem 7 stycznia 1991 roku. Wtedy do weszła w życie zmiana art. 42ust.2 ustawy z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1384) wprowadzona ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1991 roku, Nr 2, poz.6). Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo gospodaruje wydzielonym i nabytym mieniem stanowiącym część mienia ogólnonarodowego. Ustawa stwierdziła więc nabycie z mocy prawa wydzielonego przedsiębiorstwu mienia. Tym samym ustawodawca uregulował kwestię praw państwowych osób prawnych do mienia Skarbu Państwa oddanego tym osobom do korzystania. W orzecznictwie nie ulega wątpliwości, iż nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że posiadanie służebności przesyłowej przez przedsiębiorstwa państwowe przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny z 1989r. nie było posiadaniem w rozumieniu art. 352 §1kc i nie mogło prowadzić do zasiedzenia (vide. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008r., sygn. akt I CZK 171/08 publ. OSNC 2010, nr 1, poz.15). Stąd nie budzi wątpliwości dopuszczalność nabycia w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu w art. 305 ¹ – 305 ⁴ kc (vide. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2005r., sygn. akt, II CK 489/04, publ. Mon. Prawn., nr 21). Nie ulega wątpliwości, że dostarczanie przez państwowe przedsiębiorstwa energetyczne energii elektrycznej oraz budowa i konserwacja urządzeń do tego służących było wykonywane w ramach działalności gospodarczej państwa, a więc w ramach dominium, a nie w ramach władczych uprawnień (vide. uchwala całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007r. sygn. akt III CZP 30/07, publ. OCNC 2008, nr 5, poz. 43).

Co do zasady nie było zatem przeszkód prawnych, aby, czy to uczestnik, czy jego poprzednicy prawni nabyli prawo odpowiadające treści służebności przesyłu przez zasiedzenie.

Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 292 k.c., do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie stosuje się przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie jedynie odpowiednio. Tym samym posiadania prowadzącego do nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w taki zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, władanie zaś w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336kc, jako posiadanie zależne. Nie ulega wątpliwości, że uczestnik postępowania na skutek przekształceń podmiotowych, jest następcą prawnym pierwotnego właściciela urządzeń przesyłowych, którym był Skarb Państwa działający poprzez przedsiębiorstwo państwowe Zakłady (...), przynajmniej w zakresie własności urządzeń przesyłowych i prawa związanych z tą własnością. Po dniu 1 lutego 1989r. poprzednik prawny uczestnika - Zakłady (...) – Przedsiębiorstwo Państwowe (...) korzystał z nieruchomości wnioskodawcy w zakresie korzystania z tych urządzeń przesyłowych we własnym imieniu i na własną rzecz, a zatem kontynuował korzystanie z urządzeń przesyłowych wykorzystywanych do tego dnia przez Skarb Państwa. Stąd pomiędzy Skarbem Państwa i osobą prawną uwłaszczoną jego nieruchomością z dniem 7 stycznia 1991r. istnieje następstwo prawne w zakresie posiadania nieruchomości, jak również korzystania z urządzeń przesyłowych. Kolejne przekształcenia podmiotowe nie zmieniały zakresu korzystania z tych urządzeń przesyłowych. Od samego początku powstania linii energetycznej najpierw Skarb Państwa, a potem kolejne podmioty użytkowały linię napowietrzną znajdującą się na posesji wnioskodawcy. Jednakże w ocenie Sądu Rejonowego zgłaszając zarzut zasiedzenia prawa odpowiadającego treści służebności przesyłu uczestnik był zobowiązany dokładnie określić zakres prawa, które jego zdaniem zasiedział. Zatem winien podać zarówno jaką linię przesyłową obejmuje zasiedziane prawo, jak też w jakim zakresie obejmują one strefy ochronne, jakie w związku z tym uprawnienia uzyskał wobec właściciela nieruchomości, jakie obowiązki nałożono na właścicielu nieruchomości w związku z zasiedzeniem prawa odpowiadającego treści służebności przesyłu. Uczestnik w ogóle nie odniósł się do wielkości pasów służebności proponowanych przez wnioskodawcę, chociaż gdyby zasiedział prawo odpowiadające treści służebności powinien dokładnie określić zakres zasiedzianego prawa. Uczestnik tym bardziej nie przedstawił żadnych map przebiegu prawa odpowiadającego treści służebności, które miał zasiedzieć. Nie można przy tym przyjąć, iż uczestnik nie wie, jakie prawo zostało zasiedziane. W tej sytuacji nie można stwierdzić, że rzekomo zasiedziane prawo odpowiadające treści służebności jest tożsame z zakresem wniosku zgłoszonego w sprawie przez S. S. z dnia 3 września 2015 roku. W ocenie Sądu, uczestnik zgłosił zarzut zasiedzenia nieruchomości niejako „w ciemno”, nie mając w rzeczywistości sam przekonania, że jakiekolwiek zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu miało miejsce. Datę pobudowania i oddania do eksploatacji urządzeń przesyłowych miał dopiero ustalić biegły z dziedziny elektroenergetyki. Skoro jednak uczestnik taką jednoznaczną wiedzą nie dysponuje, nie sposób przyjąć, iż miał jakiekolwiek podstawy do uznania, iż nabył już służebność gruntową gwarantującą mu korzystanie z nieruchomości wnioskodawcy. Za chybiony należy uznać stanowisko uczestnika posiadania przedmiotowych urządzeń na nieruchomości wnioskodawcy w dobrej wierze. Sąd podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku (wyrok z dnia 18 marca 2015 roku, I ACa 906/14, LEX nr 1665068), iż w dobrej wierze jest taki posiadacz samoistny, który ma błędne, lecz usprawiedliwione okolicznościami przekonanie, że przysługuje mu prawo, które faktycznie wykonuje. Dobrą wiarę wyłącza przy tym nie tylko pozytywna wiadomość o braku uprawnienia, ale i brak tej wiadomości spowodowany niedbalstwem. W niniejszej sprawie uczestnik nie przedstawił żadnych argumentów pozwalających na uznanie, iż miał choćby najmniejsze podstawy do przyjmowania, iż jego posiadanie ma oparcie w przepisach prawa. Od powstania tej instalacji upłynął okres kilkudziesięciu lat, a uczestnik nawet nie uporządkował dokumentacji z tym związanej. Świadczy to o niedbalstwie uczestnika i w żaden sposób nie pozwala na przyjęcie istnienia dobrej wiary w zakresie posiadania nieruchomości wnioskodawcy. Uznać należy zatem, iż uczestnik pozostawał w złej wierze posiadając bez tytułu prawnego nieruchomość wnioskodawcy. Od dnia 5 grudnia 1990 roku do chwili obecnej upłyną okres 26 lat. Tymczasem do zasiedzenia służebności w złej wierze uczestnik musiałby korzystać z nieruchomości wnioskodawcy 30 lat. Tym samym również nie została wykazana przesłanka zasiedzenia służebności w postaci upływu określonego terminu posiadania służebności przesyłu.

Wnioskodawca S. S. jest właścicielem nieruchomości położonych w Ł., działek oznaczonych numerami geodezyjnymi (...), dla których prowadzone są przez Sąd Rejonowy w Trzciance Wydział Ksiąg Wieczystych w Trzciance księgi wieczyste nr (...).

Uczestnik postępowania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. jest przedsiębiorcą, właścicielem linii energetycznej przechodzącej przez nieruchomość wnioskodawców.

Zgodnie z wnioskiem wnioskodawcy i wyżej cytowanymi przepisami Sąd obciążył nieruchomości wnioskodawcy na rzecz uczestnika posiadającego na tej nieruchomości linię przesyłową, prawem polegającym na tym, że uczestnik może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń a także służebnością dojazdu do linii przesyłowej na działce (...). Określając treść służebności Sąd uwzględnił niezbędne potrzeby eksploatacyjne przedsiębiorstwa przesyłowego obecnego, jak również będącego w przyszłości właścicielem urządzeń przesyłowych, a także konieczne obowiązki każdorazowego właściciela nieruchomości.

W dalszej kolejności Sąd musiał określić wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu, z obszarem pasa dojazdowego koniecznego dla wykonywania służebności dojazdu, na terenie o łącznej powierzchni 3.949 m ². Sąd w oparciu o opinie biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, ustalił wysokość jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu (współkorzystania z nieruchomości) na działce nr (...) położonej w Ł. oraz wynagrodzenie za obniżenie wartości nieruchomości na skutek wybudowania urządzenia przesyłowego na kwotę 1.889 zł, natomiast wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu (współkorzystania z nieruchomości) na działce nr (...) położonej w Ł. oraz wynagrodzenie za obniżenie wartości nieruchomości na skutek wybudowania urządzenia przesyłowego na kwotę 4.076 zł, łącznie 5.965 zł. W ocenie Sądu, do wartości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu należy w tej sprawie zaliczyć również umniejszenie wartości nieruchomości spowodowane posadowieniem urządzeń przesyłowych na działce. Niższa wartość działki wynikająca z istniejącej infrastruktury przesyłowej winna być zrekompensowana przez uwzględnienie w wynagrodzeniu za ustanowienie służebności wynagrodzenia za obniżenie wartości nieruchomości. Sąd nie podziela w tym zakresie poglądu reprezentowanego przez uczestnika postępowania, iż zmniejszenie wartości nieruchomości przez posadowienie urządzeń przesyłowych nie powinno być zasądzane. Sąd Rejonowy podziela stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2012 roku (IV CSK 56/12, LEX nr 1227856) iż wynagrodzenie powinno uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności, a zatem również zmniejszenie wartości nieruchomości. Stanowisko to należałoby uzupełnić jeszcze stwierdzeniem, zaprezentowanym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 września 2011 roku (II CSK 681/10, LEX nr 1043999), iż szkoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości występuje wtedy, gdy ma charakter trwały i nieodwracalny, a zatem z reguły z momentem obciążania nieruchomości służebnością przesyłu. Jak wskazał w opinii biegły J. G., jest to jeden z elementów wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Przy takim poglądzie, poprzedni właściciel, wobec nie ustanowienia służebności przesyłu nie miał możliwości występowania o odszkodowanie w związku ze zmniejszeniem się wartości nieruchomości, bowiem cały czas mógł wystąpić z roszczeniem negatoryjnym i żądać usunięcia instalacji. Szkoda więc nie była trwała, a obecnie w związku z obciążeniem nieruchomości służebnością przesyłu stała się trwała.

Sąd nie doszukał się w roszczeniu zgłoszonym w sprawie nadużycia prawa podmiotowego, o jakim mowa w art. 5 k.c. Zarzut takie zgłosił uczestnik (...) Sp. z o.o. W sprawie uczestnik nie dowiódł, że którykolwiek z właścicieli przedmiotowej nieruchomości kiedykolwiek wyraził zgodę na postawienie tam sieci energetycznej. Wnioskodawcy nie domagają się też usunięcia słupa, co mogłoby zagrozić dostawom prądu dla wielu użytkowników, ale jedynie uregulowania stanu prawnego sieci przechodzącej przez ich działkę i wynagrodzenia w rozsądnej wysokości. W sposób zasadny korzystają zatem ze swojego prawa podmiotowego.

W zakresie roszczenia wykraczającego poza ustalone w orzeczeniu Sądu szerokości pasów służebności przesyłu i dojazdu Sąd wniosek oddalił.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 520§2 kpc. Interesy wnioskodawców i uczestnika (...) Sp. z o.o. były w sprawie sprzeczne. Uczestnik wnosił o oddalenie w całości roszczenia podważając wszystkie jego elementy. Wezwany przed rozprawą do zawarcia stosownej umowy zignorował to wezwanie. Podniósł w sprawie zarzut zasiedzenia mający zniweczyć roszczenie. W tej sytuacji (...) Sp. z o.o. powinien ponieść całość kosztów związanych z ustalenie służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Na koszty składają się: opłata od wniosku – 80 zł, opłata za pełnomocnictwo 2 x 17 zł, wynagrodzenie biegłego 2.388,05zł, wynagrodzenie pełnomocników 2 x 240 zł (§7pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – Dz.U. z 2002r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Z tego wnioskodawca zapłacił 337 zł i w takiej wysokości uczestnik (...) Sp. z o.o. winien zwrócić wnioskodawcy koszty. (...) Sp. z o.o. winien też zwrócić Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu w Trzciance kwotę 1.194,03 zł pozostałej kwoty wynagrodzenia za opinię biegłego.

Na marginesie stwierdzić należy, iż bezpodstawne byłoby dodatkowe liczenie podatku VAT do wynagrodzenia pełnomocnika określonego według stawek. W myśl § 2 ust 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.) zasądzając opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. W sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach (ust. 3). W niniejszej sprawie wnioskodawca ustanowił swoim pełnomocnikiem radcę prawnego z wyboru. Toteż o żadnym dodatkowym doliczeniu podatku VAT nie może być mowy. Podwyższeniu wynagrodzenia o podatek VAT stoi również na przeszkodzie art.3ust.1pkt1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 roku o cenach (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 385), według którego w cenie za usługę już zawarty jest podatek od towarów i usług. Wskazany wyżej przepis rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku jest wyjątkiem od tej zasady i jak każdy wyjątek nie może być interpretowany rozszerzająco.

/-/ S.S.R. Piotr Chrzanowski