Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2016r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Patrycja Gruszczyńska-Michurska

Sędziowie: Sędzia SO Piotr Jarmundowicz (spr.)

Sędzia SR del. Kamila Sierpowicz-Bigos

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 30 sierpnia 2016r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – (...)

przeciwko Gminie W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 18 września 2015r.

sygn. akt I C 896/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 600 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sędzia SO Piotr Jarmundowicz Sędzia SO Patrycja Gruszczyńska-Michurska Sędzia SR del. Kamila Sierpowicz-Bigos

Sygn. akt II Ca 2370/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 września 2015 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia Fabrycznej oddalił powództwo Skarbu Państwa – Nadleśnictwa O. o zapłatę przez Gminę W. 7 772,41 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych w pozwie z dnia 25 listopada 2014 r., sprecyzowanego w piśmie z dnia 30 marca 2015 r. (pkt I) oraz zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanej Gminy 1 200 zł kosztów procesu (pkt II).

Sąd Rejonowy swoje rozstrzygnięcie oparł o następujące ustalenia faktyczne:

W toku postępowania o eksmisję prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu pod sygn. I C 132/10 z powództwa Skarbu Państwa – Nadleśnictwa O. przeciwko L. G., M. C., A. G., K. G., J. C., Ł. C., Gmina W. została zawiadomiona o rozprawie wyznaczonej na dzień 28 kwietnia 2010 r. i pouczona o możliwości przystąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego. Na wyznaczonej rozprawie Gmina W. nie przystąpiła do sprawy w tym charakterze. Wyrokiem z dnia 7 lipca 2010 r. Sąd orzekł o eksmisji pozwanych, orzekając, że przysługuje im uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego Gminy W.. Jednocześnie nakazał wstrzymanie wykonania wyroku opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez Gminę W. oferty zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego. Strony nie złożyły wniosku o uzasadnienie orzeczenia, nie zaskarżyły go także do Sądu Odwoławczego. Z not księgowych wystawionych przez Nadleśniczego, głównego księgowego i starszego specjalistę wynika, że wysokość odszkodowania przysługująca właścicielowi lokalu na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego za opłaty związane z korzystaniem z lokalu w związku z niedostarczeniem lokalu socjalnego dla Pani L. G. wyniosła:

za okres od maja 2011 r. do grudnia 2011r. – 1 045,44 zł,

za 2012 r. – 1 676,28 zł,

za 2013 r. – 1 500,22 zł,

za okres od stycznia do lipca 2014 r. - 591,57 zł,

za okres od lipca 2013 r. do października 2013 r. – po 200,19 zł odszkodowania miesięcznie,

za okres od listopada 2013 r. do lipca 2014 r. - po 162,63 zł odszkodowania miesięcznie,

za sierpień 2014 r. – łącznie 247,14 zł, w tym 162,63 zł czynszu (37,56 m ² x 4,33 zł) + 84,51 zł centralnego ogrzewania (37,56 m ² x 2,25 zł),

za wrzesień 2014 r. – łącznie 247,14 zł, w tym 162,63 zł czynszu (37,56 m ² x 4,33 zł) + 84,51 zł centralnego ogrzewania (37,56 m ² x 2,25 zł).

Nota księgowa nr (...) r. z dnia 5 czerwca 2013 r. została doręczona stronie pozwanej w dniu 11 czerwca 2013r., nota księgowa nr (...) z dnia 15 lipca 2013 r. doręczona dnia 22 lipca 2013 r., nota księgowa nr (...) z dnia 5 sierpnia 2013 r. doręczona dnia 9 sierpnia 2013 r., nota księgowa nr (...) z dnia 4 września 2013 r. doręczona dnia 12 września 2013 r., nota księgowa nr (...) z dnia 2 października 2013 r. doręczona dnia 8 października 2013r., nota księgowa nr (...) z dnia 4 listopada 2013 r. doręczona dnia 8 listopada 2013 r., nota księgowa nr (...) z dnia 4 grudnia 2013 r. doręczona w dniu 9 grudnia 2013 r., nr (...) z dnia 3 stycznia 2014 r. doręczona w dniu 10 stycznia 2014 r., nr (...) z dnia 3 lutego 2014 r. doręczona 10 lutego 2014 r., nota księgowa nr (...) z dnia 3 marca 2014 r. została doręczona w dniu 7 marca 2014 r., nota nr (...) z dnia 5 maja 2014 r. została doręczona w dniu 12 maja 2014 r., nota księgowa nr (...) doręczona w dniu 10 lipca 2014 r. a nota księgowa nr (...) z dnia 5 września 2014 r. została doręczona stronie pozwanej 9 września 2014 r. Pismem z dnia 3 czerwca 2014 r. strona pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie i oświadczyła, że nie zgadza się na zapłatę odszkodowania. Wskazała, że uprawnieni nie złożyli wniosku o wskazanie lokalu socjalnego, co potwierdza fakt, że zaspokoili swoje potrzeby mieszkaniowe w inny sposób. Pismem z dnia 11 czerwca 2013 r. Nadleśnictwo O. złożyło wniosek o wymeldowanie z pobytu stałego z lokalu mieszkalnego przy ul. (...) L. G., M. C., A. G., K. G. i Ł. C.. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że Pani L. G. wraz z dziećmi zajmowała lokal mieszkalny we W. przy ul. (...) na podstawie zawartej umowy z nadleśnictwem. Umowa najmu została wypowiedziana z dniem 30 listopada 2009 r. W dniu 7 lipca 2010 r. zapadł wyrok nakazujący pozwanej wraz z dziećmi opuszczenie, opróżnienie i wydanie Nadleśnictwu O. lokalu mieszkalnego przy ul. (...). Według informacji uzyskanych od mieszkańców klatki schodowej przy ul. (...), Pani L. G. wraz z dziećmi wyprowadziła się z lokalu mieszkalnego i od ponad roku w nim nie przebywa. Nie dopełniła obowiązku wymeldowania, Nadleśnictwo nie zna aktualnego adresu jej pobytu. Lokal mieszkalny nie został przekazany Nadleśnictwu. Pismem z dnia 21 października 2013 r. Urząd Miejski W. zawiadomił Nadleśnictwo O. o wydanej w dniu 9 września 2013 r. decyzji orzekającej o wymeldowaniu Pani L. G., Pani A. G., małoletnich K. G., Ł. C. i M. C. z dotychczasowego miejsc pobytu stałego w lokalu przy ul. (...). W piśmie wskazano, że Pani L. G. odebrała decyzję osobiście w dniu 16 września 2013 r. i w tym dniu wykonała ją, zameldowała się wraz z dwójką małoletnich dzieci Ł. C. i M. C. na pobyt stały w C.. Decyzja odnoście pozostałych osób: Pani A. G. i małoletniej K. G. stała się prawomocna w dniu 1 października 2013 r. Pan J. C. posiada tytuł prawny do nieruchomości położonej w miejscowości C. przy ul. (...). Pismem z dnia 18 września 2014 r. strona powodowa reprezentowana przez Nadleśnictwo O. wezwała stronę pozwaną do zapłaty 2 711,76 zł według zestawienia wymienionych w wezwaniu not księgowych. Wezwanie zostało doręczone Urzędowi Miejskiemu W. dnia 16 września 2014 r.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy zważył, że powództwo podlegało oddaleniu.

Sąd Rejonowy wskazał, że w pierwszej kolejności należało rozpoznać zgłoszony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia. Sąd podkreślił, że

zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa, określone w art. 18 ust. 1 ustawy z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego roszczenia odszkodowawcze przedawniają się w terminie trzyletnim, przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń o świadczenia okresowe [tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2014 r., IV CNP 33/13, op. w LEX nr 1438649 i powołane w uzasadnieniu orzecznictwo]. Przepis art. 18 ust. 1 ustawy stanowi o obowiązku uiszczania co miesiąc odszkodowania aż do dnia opróżnienia lokalu przez osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego. Ustawodawca zatem wyraźnie przesądził o kwalifikacji prawnej charakteru tego świadczenia (odszkodowanie) oraz o jego okresowym charakterze (obowiązek comiesięcznego uiszczania). W judykaturze konsekwentnie przyjmuje się, że byłego lokatora i właściciela łączy szczególnego rodzaju stosunek zobowiązaniowy, którego treścią jest zapewnienie właścicielowi płatnego periodycznie, (co miesiąc - art. 18 ust. 1 ustawy) świadczenia za dalsze korzystanie z lokalu (uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2007 r., III CZP 121/07, OSNC 2008/12/137 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2008 r. V CSK 31/08, OSNC-ZD 2009/10/12), określonego zbiorczo, jako świadczenie odszkodowawcze. Nadanie więc przewidzianym w art. 18 ust. 1 ustawy świadczeniom odszkodowawczym charakteru świadczeń okresowych („co miesiąc"), uzasadnia zastosowanie do ich dochodzenia, właściwego dla nich, trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2012 r., IV CSK 490/11, niepubl.). Ten kierunek wykładni, przewidującej, że określone w art. 18 ust. 1 ustawy roszczenia odszkodowawcze przedawniają się w terminie trzyletnim, przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń o świadczenia okresowe, jest konsekwentnie kontynuowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2012 r., IV CSK 303/12, niepubl.).

Sąd I instancji wskazał, że podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej gminy W. jest przepis art. 18 ust. 5 ww. ustawy, w związku z art. 417 k.c. Z uwagi na powyższe, zastosowanie w sprawie, w ocenie Sądu Rejonowego, znajdzie, obok ogólnej regulacji wynikającej z art. 118 k.c., także przepis art. 442 ¹ §1 k.c.

W ocenie Sądu I instancji za moment, w którym strona powodowa dowiedziała się o szkodzie należałoby uznać bezskuteczny upływ terminu na dostarczenie lokalu socjalnego. Sąd wskazał, że nie dysponował dowodami na okoliczność daty wezwania Gminy W. do dostarczenia lokalu socjalnego. Wobec powyższego, oceniając zasadność zgłoszonego zarzutu przedawnienia, posiłkował się treścią art. 120 § 1 zdanie drugie k.c. Wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z dnia 7 lipca 2010 r. uzyskał przymiot prawomocności po upływie 21 dni, zatem z dniem 29 lipca 2010 r. Już wówczas strona powodowa mogła wystąpić o przyznanie lokalu socjalnego osobom objętym orzeczeniem eksmisyjnym. Przy założeniu 3 miesięcznego terminu na spełnienie świadczenia, żądanie odszkodowania stałoby się wymagalne najwcześniej z upływem 29 października 2010 r. Skoro pozew został złożony w dniu 1 grudnia 2014 r., to żądanie zapłaty należności wymagalnych przed grudniem 2011 r. jest przedawnione i nie podlega ochronie prawnej. Sąd wskazał, że strona powodowa dochodziła zbiorczej należności w wysokości 1 045,44 zł z tytułu odszkodowania przysługującego właścicielowi lokalu za okres od maja 2011 r. do grudnia 2011 r. wykazanej notą księgową nr (...) z dnia 25 września 2014 r. i powództwo w tej części podlega oddaleniu jako przedawnione.

Sąd zważył dalej, że w pozostałym zakresie strona powodowa nie wykazała wysokości żądanych należności. W ocenie Sądu odpowiedzialność pozwanej Gminy należy rozumieć jako obowiązek naprawienia szkody za zaniechanie podjęcia działań, które umożliwiłyby dostarczenie osobom uprawnionym lokalu socjalnego. Odpowiedzialność gminy jest samoistna i niezależna od odpowiedzialności osób zajmujących lokal. Sąd Rejonowy zważył, że rzeczą strony powodowej było wykazanie faktu poniesienia szkody na skutek zajmowania przez osoby objęte wyrokiem lokalu przy ul. (...) we W. i to mimo orzeczonej eksmisji z prawem do lokalu socjalnego. Strona powodowa nie sprostała obowiązkowi wykazania istnienia szkody i jej wysokości (art. 6 k.c.) w zakresie objętym odpowiedzialnością pozwanej związaną z obowiązkiem zapewnienia lokalu socjalnego. Sąd podkreślił, że po złożeniu sprzeciwu z licznymi zarzutami: przedawnienia, nie wykazania wysokości żądania i nie zaistnienia szkody, zarządzeniem z dnia 3 czerwca 2015 r. zakreślono pełnomocnikowi strony powodowej (radcy prawnemu) 14 dniowy termin do złożenia pisma przygotowawczego zawierającego ustosunkowanie do zarzutów zawartych w sprzeciwie z powołaniem wszystkich wniosków dowodowych na ich potwierdzenie – pod rygorem pominięcia później zgłoszonych twierdzeń i wniosków dowodowych. Wezwanie powyższej treści zostało doręczone pełnomocnikowi strony powodowej wraz ze sprzeciwem w dniu 19 czerwca 2015 r. (vide: zwrotne potwierdzenie odbioru na k. 74). Pełnomocnik strony powodowej nie skorzystał z możliwości przedstawienia dalszych wniosków dowodowych na okoliczność wysokości dochodzonej pozwem należności i jej związku przyczynowego z niedostarczeniem lokalu socjalnego osobom eksmitowanym. Dopiero na rozprawie dnia 8 września 2015 r. wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentów zawartych w aktach o sygn. I C 1080/12 wskazując, że w powołanej sprawie zapadło orzeczenie uwzględniające żądanie odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego tym samym osobom za wcześniejszy okres. Pełnomocnik strony pozwanej zarzucił, że przedmiotowy wniosek jest spóźniony i nie dotyczy przedmiotu niniejszego sporu. Postanowieniem wydanym na rozprawie dnia 8 września 2015 r. Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie przedmiotowego dowodu podzielając zarzuty strony pozwanej. Dokumenty zawarte w aktach o sygn. I C 1080/12 mogły stanowić jedynie dowód na okoliczność przebiegu i wyniku zawisłej między stronami sprawy o zapłatę odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego za wcześniejszy okres. Dowód taki nie wykazałby zasadności żądania dochodzonego przedmiotowym pozwem. Nie bez wpływu na wynik sprawy są przy tym stanowiska stron, w tym okoliczność przyznania lub wdania się w spór co do faktów stanowiących podstawę rozstrzygnięcia. Nadto powyższy wniosek dowodowy był spóźniony, a pełnomocnik strony powodowej nie powołał się na żadną z okoliczności wskazanych art. 207 § 6 in fine k.p.c. Sąd podkreślił, że obecny na sali w trakcie wydania powyższego postanowienia dowodowego pełnomocnik strony powodowej nie zgłosił zastrzeżenia do protokołu wymaganego art. 162 k.p.c.

Sąd Rejonowy zważył, że dowodami zaoferowanymi przez stronę powodową na okoliczność wysokości poniesionej przez nią szkody były jedynie noty księgowe wystawione przez samą stronę powodową – nadleśniczego i głównego księgowego. Dokumenty te w żaden sposób nie wykazały wysokości odszkodowania. Wskazana nimi wysokość czynszu i opłat za centralne ogrzewanie nie znajdowała potwierdzenia w innym materiale dowodowym. Sąd podkreślił, że nie dysponował dokumentami umożliwiającymi ustalenie, na jakich zasadach osoby zajmujące lokal korzystały z niego przed wyrokiem eksmisyjnym i do jakich świadczeń były zobowiązane na mocy art. 18 ust. 1 ww. ustawy. Przedstawione przez stronę powodową noty, wobec kwestionowania wysokości poniesionej szkody przez stronę pozwaną, miały moc dowodową równą dokumentom prywatnym i wykazywały jedynie, że strona powodowa złożyła oświadczenie o zadłużeniu w wysokości wskazanej notami, bez ich poparcia dokumentami źródłowymi wykazującymi sposób naliczenia wysokości odszkodowania odpowiadającego wysokości czynszu i opłat za centralne ogrzewanie. Sąd zważył, że nie były mu znane ani warunki najmu ani powierzchnia zajmowanego lokalu ani też nie był władny poczynić ustaleń co do ilości zamieszkujących w lokalu osób w okresie objętym żądaniem pozwu i ewentualnego wpływu tej okoliczności na wysokość odszkodowania. Przedstawione zaś przez stronę pozwaną dokumenty – wniosek o wymeldowanie L. G. wraz z dziećmi, wydanie decyzji w tym przedmiocie i okoliczność zameldowania L. G. wraz z małoletnimi Ł. C. i M. C. w dniu 16 września 2013 r. na pobyt stały w innym miejscu oraz fakt wymeldowania A. G. i małoletniej K. G. wskazuje, że co najmniej od dnia złożenia wniosku o wymeldowanie (tj. dnia 11 czerwca 2013 r.), lokal ten nie był zajmowany przez pięcioro z sześciorga pozwanych objętych wyrokiem eksmisyjnym. Powyższa okoliczność mogła mieć wpływ na wysokość opłat związanych z korzystaniem z lokalu przez J. C., przy czym Sąd, z powodu braku wniosków dowodowych, nie był w stanie ustalić powyższej zależności między składnikami opłat a ilością osób zamieszkujących w lokalu. Strona powodowa nie zaoferowała wniosków dowodowych na okoliczność dalszego zajmowania lokalu przez J. C.. Nadto nie przedstawiono wniosków dowodowych na okoliczność skutecznego zobowiązania Gminy W. do dostarczenia lokalu socjalnego. Zdaniem Sądu wyrażone w pozwie przekonanie, że obowiązek ten wynika już z samej treści wyroku eksmisyjnego nie jest zasadny. Niewątpliwie, obowiązek dostarczenia lokalu socjalnego wynika z prawomocnego orzeczenia eksmisyjnego, ale wezwanie do jego wykonania aktualizuje ten obowiązek. W orzecznictwie analizowano charakter orzeczenia eksmisyjnego w zakresie rozstrzygnięcia stwierdzającego uprawnienie osób eksmitowanych do lokalu socjalnego: w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2014r. [V CNP 32/13, Lex nr 1463429 oraz z dnia 23 listopada 2012r.[ I CSK 292/12, baza orzeczeń Sądu Najwyższego dostępna na stronie http://www.sn.pl] wskazano, że orzeczenie nie stwierdza obowiązku nadającego się do przymusowego wykonania ani nie kreuje po stronie uprawnionego roszczenia o zawarcie z nim umowy najmu lokalu socjalnego. Wyrok wydany w sprawie o nakazanie opuszczenia, opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego nie jest tytułem egzekucyjnym przeciwko gminie, która mogła w tym postępowaniu wystąpić jedynie w roli interwenienta ubocznego. Wypowiedź sądu nie jest nastawiona na kreowanie i wiązanie z konkretną gminą obowiązku dostarczenia konkretnej osobie konkretnego lokalu socjalnego, a tylko tak ukształtowany obowiązek mógłby być postrzegany w kategoriach wierzytelności i odpowiadającego mu długu. Wykonanie obowiązku zaoferowania lokalu socjalnego do wynajęcia wymaga złożenia stosownego oświadczenia przez gminę wobec tych osób, którym to uprawnienie przysługuje. Znaczenie zastrzeżenia dłużnikowi uprawnienia do lokalu socjalnego dla jego relacji z wierzycielem wynika z art. 16 ust. 6 u.o.p.l. Zastrzeżenie dłużnikowi uprawnienia do lokalu socjalnego sprawia, że wyrok orzekający o obowiązku opuszczenia, opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego nie może podlegać wykonaniu przed złożeniem dłużnikowi oferty zawarcia z nim umowy najmu konkretnego lokalu socjalnego. Do momentu złożenia dłużnikowi przez gminę oferty zawarcia z nim umowy najmu lokalu socjalnego wyrokowi nie może być nadana klauzula wykonalności.[...] Obowiązek gminy dostarczenia lokalu socjalnego jest ściśle związany z postępowaniem egzekucyjnym zmierzającym do wykonania wyroku orzekającego eksmisję osób z lokalu mieszkalnego. Skoro bowiem, zgodnie z art. 14 ust. 6 u.o.p.l., orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego, to niewykonanie tego obowiązku przez gminę uniemożliwia wykonanie wyroku eksmisyjnego, konsekwencją czego jest także szkoda, którą ponosi wierzyciel z tytułu zajmowania tego lokalu przez osoby zobowiązane do opróżnienia, opuszczenia i wydania lokalu mieszkalnego w następstwie czego nie może on swobodnie korzystać z tego lokalu mieszkalnego, pobierać z niego pożytków itp. W istocie więc odpowiedzialność odszkodowawcza gminy wynikająca z art. 417 k.c. w zw. z art. 18 ust. 5 u.o.p.l. za niedostarczenie osobom uprawnionym do lokalu socjalnego z mocy wyroku związana jest z zaniechaniem podjęcia przez gminę czynności umożliwiających wierzycielowi przeprowadzenie skutecznej egzekucji. Z tej perspektywy należy uwzględnić, że wyrok eksmisyjny, tak, jak każdy inny tytuł egzekucyjny, powinien być wykonany przez wymienionego w nim dłużnika dobrowolnie, bez potrzeby wszczynania postępowania egzekucyjnego, tj. wymuszenia zachowania dłużnika zgodnego z treścią prawomocnego orzeczenia sądowego w drodze zastosowania przymusu państwowego. Wykonując dobrowolnie obowiązek wynikający z tytułu egzekucyjnego polegający na opróżnieniu, opuszczeniu i wydaniu lokalu mieszkalnego, dłużnik uprawniony do otrzymania lokalu socjalnego nie musi skorzystać z zastrzeżonego w tym tytule uprawnienia. Z powyższego wynika, że obowiązek złożenia oferty zawarcia umowy najmu aktualizuje się z chwilą zawiadomienia Gminy o tym, że osoba eksmitowana nie wykonała dobrowolnie orzeczenia sądowego i chce skorzystać z przysługującego jej uprawnienia a wolą wierzyciela jest przymusowe wyegzekwowanie obowiązku wydania lokalu. Sąd Rejonowy podkreślił, że przepisy procedury cywilnej rządzą się zasadą skargowości, także w zakresie postępowania egzekucyjnego – to rzeczą wierzyciela jest skierowanie wniosku egzekucyjnego do komornika, czy też poprzedzającego egzekucję wniosku o dostarczenie lokalu socjalnego. Sąd zważył, że w sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia - Krzyków pod sygn. I C 132/10 Gmina W. otrzymała odpis pozwu z informacją o możliwości przystąpienia do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego. Uprawnienie takie – a nie zobowiązanie – przysługuje jej na mocy art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego [t.j. Dz.U. nr 150 z 2014r.]. Nie przystępując do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego Gmina W. pozbawiła się możliwości wpływu na treść rozstrzygnięcia poprzez kwestionowanie uprawnień pozwanych do lokalu socjalnego, czy zaskarżenie orzeczenia w tej części. Fakt przystąpienia gminy lub zaniechanie tej czynności nie ma przy tym wpływu na termin aktualizacji obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego. Odmienna interpretacja obowiązujących przepisów nakładałaby na gminę obowiązek przygotowania odpowiedniego lokalu socjalnego już w czasie trwania postępowania rozpoznawczego - mimo niepewności, co do czasu jego zakończenia oraz jego wyniku, co do samego obowiązku wydania lokalu mieszkalnego oraz istnienia uprawnienia do otrzymania przez osoby pozwane lokalu socjalnego, a następnie skorzystania przez uprawnionych z oferty najmu lokalu socjalnego. Taka wykładnia prowadziłaby do konieczności długotrwałego utrzymywania przez gminy wolnych zasobów mieszkaniowych obejmujących lokale socjalne w rozmiarze adekwatnym do liczby toczących się spraw o nakazanie opróżnienia lokali mieszkalnych, co nie byłoby działaniem ani społecznie, ani ekonomicznie racjonalnym [vide ww. uzasadnienia orzeczeń Sądu Najwyższego]. Z uwagi na powyższe, wobec nie wykazania roszczenia, zdaniem Sądu I instancji powództwo podlegało oddaleniu.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy oparł o art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiodła strona powodowa, zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi strona powodowa zarzuciła:

I/. błąd w ustaleniach faktycznych, który mógł mieć wpływ na treść wyroku, a to poprzez bezzasadne przyjęcie, że strona powodowa nie wezwała skutecznie pozwanej do dostarczenia lokalu socjalnego,

II/. naruszenie przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, a to art. 233 par. 1 k.p.c. przez dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem istotnej części materiału dowodowego tj. pisma pozwanej z dnia 19.07.2013 roku (znak (...)) znajdującego się w aktach sprawy oraz z jednoczesnym przekroczeniem granic swobody wnioskowania (oceny) w tym uznanie, że noty księgowe wystawione przez stronę powodową a obejmujące czynsz i opłat za centralne ogrzewanie nie wykazały wysokości odszkodowania.

Przy tak sformułowanych zarzutach strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 7 772 41 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie w przypadku gdyby uwzględnienie apelacji przez zmianę zaskarżonego wyroku było niemożliwe strona pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje lub przekazanie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sądowi I Instancji.

W odpowiedzi na apelację wyrażonej na rozprawie w dniu 30 sierpnia 2016 r. (k. 108) pełnomocnik pozwanej Gminy W. wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy zważył, że postępowanie apelacyjne oparte jest na apelacji pełnej cum beneficio novorum, której istota polega na tym, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę ponownie, to znaczy jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji (zobacz: uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, mająca moc zasady prawnej z 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/2007 OSNC 2008/6 poz. 55). Sąd drugiej instancji, zachowując pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia, ma obowiązek merytorycznie rozpoznać sprawę, nie ograniczając się tylko do skontrolowania legalności orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji. Rozpoznając sprawę kontynuuje postępowanie rozpoczęte w sądzie pierwszej instancji. Jest również sądem, który przeprowadza - jeśli zachodzi konieczność - własne postępowanie dowodowe, w którym istnieje możliwość powtórzenia i uzupełnienia dowodów przeprowadzonych w sądzie pierwszej instancji oraz uwzględnienia nowych faktów i dowodów. Skoro istotą postępowania apelacyjnego jest merytoryczne sądzenie sprawy, to sąd drugiej instancji ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji.

Realizując powyższe obowiązki, Sąd Okręgowy po rozważeniu na nowo całego zebranego w sprawie materiału dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w konsekwencji czego uznał, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest trafne.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97 - OSNC 1999, z. 3, poz. 60; z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 21/98 - OSNAP 2000, Nr 4, poz. 143; z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 356/98 - LEX nr 50863; z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 - LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03 - LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09 - LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09 - LEX nr 602700).

Strona powodowa we wniesionym środku odwoławczym podniosła wyłącznie zarzuty o charakterze naruszenia norm prawa procesowego. Strona powodowa zarzuciła, iż Sąd Rejonowy dokonał błędnych ustaleń faktycznych polegających na tym, że strona powodowa nie wezwała skutecznie Gminy W. do dostarczenia lokalu socjalnego. Nadto Sąd I instancji pominął przy dokonywaniu ustaleń faktycznych w sprawie pisma pozwanej Gminy W. z dnia 19 lipca 2013 r. nr (...)) oraz przekroczył granice swobody wnioskowania przez uznanie, że noty księgowe wystawione przez stronę powodową nie wykazały wysokości odszkodowania.

Zdaniem Sądu Odwoławczego powyższe zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Odwoławczego skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania przez skarżącego, że Sąd Rejonowy uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego oraz nie dokonał wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 1998 r. II UKN 151/98 - OSNAPiUS 1999/15/492; z 4 lutego 1999 r. II UKN 459/98 - OSNAPiUS 2000/6/252; z 5 stycznia 1999 r. II UKN 76/99 - OSNAPiUS 2000/19/732). Podkreślić trzeba, że jeśli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00 LEX nr 56906). Zważyć bowiem trzeba, że zarzut naruszenia przez sąd tego przepisu może okazać się zasadny tylko wtedy, gdy orzekający sąd wyjdzie poza granice swobodnej oceny dowodów. Oznacza to, że jeśli sąd I instancji, po wszechstronnym rozważeniu materiału dowodowego, wyprowadził z dowodów wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to nawet jeśli z tego samego materiału dowodowego dałoby się wysnuć inne wnioski, sąd odwoławczy nie może ingerować w dokonane ustalenia faktyczne (por. np.: wyrok Sądu Najwyższego z: 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56096; 27 września 2002 r., IV CKN 1316/00, LEX nr 80273).

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy należycie wyjaśnił sprawę, a przeprowadzona ocena dowodów jest prawidłowa i odpowiada powyższym kryteriom. Apelacja strony powodowej nie wykazała uchybień w rozumowaniu Sądu I instancji, które podważałyby prawidłowość dokonanej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Tym samym podniesiony zarzut naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c. był bezzasadny.

Zdaniem Sądu Odwoławczego na podstawie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego nie można wyprowadzić wniosku, że strona powodowa skutecznie wezwała pozwaną Gminę do dostarczenia lokalu socjalnego. Wskazać trzeba, że strona powodowa do pozwu dołączyła jedynie kserokopie: not księgowych wraz ze zwrotnymi potwierdzeniami odbioru, wezwania do zapłaty, wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia Krzyków z dnia 7 lipca 2010 r. sygn. akt I C 132/10 oraz postanowienie tegoż Sądu z dnia 10 lutego 2014 r. (k. 10 – 49 akt). W sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym strona pozwana jak dowody w sprawie zaoferowała: pismo strony powodowej z dnia 11 czerwca 2013 r., zawiadomienie Urzędu Miejskiego W. z dnia 21 października 2013 r. nr (...), pismo Urzędu Miejskiego W. skierowane do strony powodowej z dnia 3 czerwca 2014 r. nr (...) oraz pismo Urzędu Gminy C. z dnia 15 stycznia 2014 r. (k. 65 – 68). Z powyższych dokumentów, które Sąd I instancji zaliczył w poczet materiału dowodowego, nie wynika, aby zawierały treści świadczące o zawiadomieniu strony pozwanej o braku dobrowolnego opuszczenia lokalu przez pozwanych w sprawie I C 132/10, a tym samym dostarczenia im lokalu socjalnego. Wręcz przeciwnie z samego postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia Krzyków z dnia 10 lutego 2014 r. wynika, że Sąd ten oddalił wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi z dnia 7 lipca 2010 r., wobec nie wykazania przez Skarb Państwa – Nadleśnictwo O., aby została złożona (pozwanym w sprawie I C 132/10) oferta najmu lokalu socjalnego, a więc aby Gmina została zawiadomiona o treści zapadłego w sprawie I C 132/10 rozstrzygnięcia oraz nie opuszczenia lokalu przez byłych najemców. Z dołączonej zaś do akt korespondencji wynika natomiast, że niektórzy z pozwanych w sprawie I C 132/10 dobrowolnie opuścili lokal mieszkalny, co miało nastąpić już w 2012 r.

Analiza akt wskazuje także, że wbrew twierdzeniom apelacji, nie znajduje się w nich pismo strony pozwanej z dnia 19 lipca 2013 r. nr (...). Pisma takiego nie ma także w sprawie I C 132/10. Z tego względu brak jest podstaw do uznania za słuszny zarzutu strony powodowej dotyczącego błędnego ustalenia przez Sąd Rejonowy, iż strona powodowa nie wezwała Gminy W. do dostarczenia lokalu socjalnego. Sąd I instancji prawidłowo skonstatował na podstawie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego, że brak jest dowodów na wezwanie przez stronę powodową Gminy W. do dostarczenia lokalu socjalnego. Należy zauważyć, że prawomocny wyrok przyznający uprawnienie do lokalu socjalnego ma takie znaczenie, że gmina właściwa jest zobowiązana zapewnić osobie uprawnionej lokal socjalny (art. 14 ust. 1 zd. 1 u.o.p.l.). Brak ustawowego unormowania terminu wykonania obowiązku i zdarzeń, od których byłby uzależniony jego bieg, pozostaje bez wpływu na aktualizację obowiązku naprawienia szkody poniesionej przez właściciela wskutek braku możliwości podjęcia skutecznej egzekucji, dysponowania lokalem i osiągania z tego tytułu dochodów lub poniesienia kosztów korzystania przez osoby eksmitowane z lokalu. Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej gminy jest bezprawność działania polegająca na zaniechaniu wykonania obowiązku. Ustalenie faktu zaniechania wiąże się z wiedzą gminy o wyroku, którym zostało przyznane uprawnienie do lokalu socjalnego. Gmina nie jest stroną stosunku pomiędzy właścicielem a lokatorem. Jeżeli gmina uczestniczy w procesie realizując uprawnienie do wstąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego (art. 15 ust. 2 u.o.p.l.), wiedzę taką ma z chwilą jego wydania. Uczestnictwo w procesie jest jednak uprawnieniem a nie obowiązkiem, a więc sama możliwość udziału w procesie wskutek zawiadomienia przez sąd nie jest równoznaczna z wiedzą o wyroku. W takim wypadku ustalenie chwili uzyskania wiedzy musi nastąpić in casu z uwzględnieniem wszystkich okoliczności faktycznych. Mieć należy na uwadze, że obowiązek gminy związany jest z wykonaniem wyroku sądowego, które jest uzależnione zarówno od tego, czy dłużnik go wykona, jak i od tego czy wierzyciel będzie chciał wszcząć postępowanie egzekucyjne. Zasadą powinno być dobrowolne wykonanie przez dłużnika wyroku eksmisyjnego, a więc obowiązek gminy powinien się aktualizować w momencie zawiadomienia przez dłużnika, że chce zrealizować przyznane mu uprawnienie albo w wypadku bezczynności dłużnika w momencie zawiadomienia przez wierzyciela (właściciela) o treści wyroku. Jak wskazuje Sąd Najwyższy jest to sytuacja zbliżona do określonej w art. 786 k.p.c., czyli uzależnienia wykonania tytułu wykonawczego od zdarzenia, które powinien wykazać wierzyciel. Nie można wykluczyć, że gmina uzyska wiedzę o wyroku w inny sposób w toku wykonywania zadań własnych. Zapewnienie lokali socjalnych należy do zadań własnych gminy (art. 4 ust. 2 u.o.p.l.), jednakże realizacja tego obowiązku wymaga podjęcia czynności faktycznych i prawnych zmierzających do pozyskania zasobu mieszkaniowego. Ocena bezprawności działania powinna też uwzględniać, poza datą wiedzy o prawomocnym wyroku eksmisyjnym, okoliczności dotyczące możliwości wykonania obowiązku w chwili uzyskania tej wiedzy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2015 r. V CA 1/15, Lex nr 1770897).

W tym miejscu należy ponownie wskazać, że w aktach sprawy nie znajduje się pismo z dnia 19 lipca 2013 r., na które powołuje się strona powodowa. Tym samym podniesiony w apelacji zarzut nie uwzględnienia przez Sąd Rejonowy powyższego pismo, przy dokonywaniu ustaleń faktycznych, nie mógł zostać uznany za zasługujący na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie trafny był także zarzut strony powodowej, iż noty księgowe wystawione przez nią wykazały wysokość należnego odszkodowania. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten, adresowany do sądu, określa która ze stron powinna wykazać fakty, z których wyciąga dla siebie korzystne skutki prawne, a w konsekwencji którą też dotkną skutki niepowodzenia ich udowodnienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2010 r., IV CSK 25/10, nie publ. oraz z dnia 29 kwietnia 2011 r., I CSK 517/10, nie publ.). Przez fakty w rozumieniu wymienionego wyżej przepisu należy rozumieć wszelkie okoliczności, z którymi normy prawa materialnego wiążą skutki prawne, w tym więc powstanie i treść stosunku prawnego. Uwzględniając treść tego przepisu wierzyciela dochodzącego od dłużnika spełnienia świadczenia obciąża ciężar wykazania przysługującej mu wobec dłużnika wierzytelności, tj. wykazania wszystkich faktów, z którymi właściwe przepisy materialne wiążą powstanie wierzytelności o określonej treści i rozmiarze.

W niniejszej sprawie strona powodowa na potwierdzenie wysokości swojego roszczenia przedłożyła kserokopie not księgowych. W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana zakwestionowała, nie tylko samą zasadę odpowiedzialności, ale także wysokość poniesionej przez stronę powodową szkody, zarzucając brak dowodów potwierdzających wysokość kwot podanych w notach księgowych. W odpowiedzi na powyższe zarzuty, strona powodowa nie zaoferowała skutecznie wniosków dowodowych, na podstawie których można byłoby ustalić prawidłowość dochodzonego odszkodowania. Także w apelacji strona powodowa nie wskazała takich wniosków, w oparciu o które można by było ustalić zasadność wysokości dochodzonego przez stronę powodową odszkodowania. Z tego względu trafne było stanowisko Sądu Rejonowego, iż w sytuacji zakwestionowania przez stronę pozwaną wysokości not księgowych wystawionych przez stronę powodową, brak było podstaw do uznania, że strona powodowa wykazała wysokość swojego roszczenia. Sąd Okręgowy w całości podziela wywód prawny dotyczący nie udowodnienia przez stronę powodową wysokości należnego odszkodowania. Z tego względu nie ma potrzeby powielania w tym miejscu trafnej argumentacji Sądu Rejonowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji nie naruszył w zaskarżonym wyroku żadnych norm prawa materialnego. Z tego względu brak było podstaw do jego zmiany. W konsekwencji apelacja strony powodowej jako bezzasadna podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c., o czym orzeczono w pkt I wyroku.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w art. 98 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. z § 6 pkt 4 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w związku z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

W niniejszej sprawie strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji strony powodowej oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. Mając na uwadze, iż apelacja strony powodowej nie zasługiwała na uwzględnienie, należało zasądzić od niej na rzecz na rzecz strony pozwanej 600 zł kosztów zastępstwa prawnego.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy działając na podstawie powołanych wyżej przepisów orzekł jak w pkt II sentencji wyroku.

Piotr Jarmundowicz Patrycja Gruszczyńska – Michurska Kamila Sierpiowicz - Bigos