Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2017 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa J. Ć. (1) i małoletniego J. J. (1) reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego – matkę J. Ć. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki J. Ć. (1) kwotę 40.000 zł (czterdzieści tysięcy) tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki J. Ć. (1) kwotę 45.000 zł (czterdziestu pięciu tysięcy) tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

III.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powoda J. J. (1) kwotę 32.500 zł (trzydzieści dwa tysiące pięćset) tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

IV.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz małoletniego powoda J. J. (1) rentę w wysokości 240 zł (dwieście czterdzieści) miesięcznie, płatną do 10. dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami, w przypadku zwłoki w płatności każdej kolejnej raty, do rąk jego matki J. Ć. (1), począwszy od dnia 1 grudnia 2015 r.;

V.  w pozostałej części powództwa oddala;

VI.  znosi koszty procesu między stronami;

VII.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) nieuiszczone w części koszty sądowe:

a)  od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. w kwocie 6.530,46 zł;

b)  od powódki J. Ć. (1) z roszczenia zasądzonego w pkt I w kwocie 4.114,10 zł;

c)  od małoletniego powoda J. J. (1) z roszczenia zasądzonego w pkt III w kwocie 8.062,26 zł.

Sygn. akt I C 31/16

UZASADNIENIE

Powodowie J. Ć. (1) oraz małoletni J. J. (1) reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego - matkę J. Ć. (1) wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S.:

- na rzecz J. Ć. (1) 72.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci partnera życiowego P. J. i 87.500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią wymienionego wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia zapłaty;

- na rzecz małoletniego J. J. (1) 70.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci ojca P. J. i 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią wymienionego wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia zapłaty. Nadto kwot po 1.000 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 grudnia 2015 r. na przyszłość, płatnych do rąk matki J. Ć. (1) do dnia 10-ego każdego miesiąca z góry, tytułem renty odszkodowawczej z ustawowymi odsetkami od dnia uchybienia płatności poszczególnych rat renty.

Powodowie postulowali również o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje żądanie powodowie wskazali, że w dniu 12 stycznia 2014 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego P. J. poniósł jako pasażer szereg poważnych obrażeń ciała skutkujących jego śmiercią. W chwili zdarzenia samochód posiadał ważną polisę, zaś sprawca wypadku B. G. (1) legitymował się umową ubezpieczenia obowiązkowego posiadaczy pojazdów od odpowiedzialności cywilnej zawartą z (...) S.A. (aktualnie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S.).

Pozwany przyjął odpowiedzialność i wypłacił na rzecz J. Ć. (1) kwoty: 7.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci partnera życiowego P. J. i 12.500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią wymienionego, a na rzecz małoletniego J. J. (1) kwoty: 10.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci ojca P. J. i 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią wymienionego, uwzględniając jednocześnie przyczynienie się P. J. do powstania szkody w 50%.

Według powodów wskazane kwoty nie odpowiadają jednak rzeczywistej skali cierpień na skutek zdarzenia, jak też doznanych dolegliwości w sferze ich życia codziennego – wymienieni nie dysponują bowiem aktualnie środkami materialnymi, jak też wsparciem psychicznym, które zapewniał im stale P. J.. Z tego też względu zachodzi konieczność uzupełnienia kwot zadośćuczynienia, jak też zasądzenia odszkodowań z racji pogorszenia ich sytuacji życiowej.

Ponadto według pozwu zachodzi potrzeba, na skutek diametralnego pogorszenia sytuacji materialnej małoletniego J. J. (1), zasądzenia na jego rzecz renty odszkodowawczej na przyszłość w kwocie 1.000 zł miesięcznie, począwszy od grudnia 2015 r. Aktualnie osiągany dochód przez wymienionego oraz jego matkę nie pokrywa bowiem wydatków, których łączny koszt miesięczny to 1.750 zł. /k. 3-28/

W piśmie z dnia 24 listopada 2016 r. powodowie zakwestionowali ostatecznie ustalenie, jakoby P. J. w chwili wypadku podróżował bez zapiętych pasów bezpieczeństwa oponując tym samym podniesionemu przez pozwanego zarzutowi przyczynienia się wymienianego do zaistnienia szkody. /k. 1853-1855/

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zwrot kosztów procesu.
W uzasadnieniu podał, że po przeanalizowaniu wszystkich okoliczności sprawy i uwzględnieniu przyczynienia się P. J. do powstania szkody w 50%, (brak zapiętych pasów bezpieczeństwa), tytułem zadośćuczynienia wypłacił J. Ć. (1) 12.500 zł, zaś małoletniemu J. J. (1) 20.000 zł oraz tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej odpowiednio po 7.500 zł oraz 10.000 zł. Kwoty te, w ocenie pozwanego, są adekwatne do poniesionych przez powodów cierpień oraz strat materialnych. Tym bardziej, jeśli weźmie się pod uwagę, że wzajemne stosunki powódki z P. J. nie były na tyle bliskie, aby uzasadniały ich przyznanie w wysokości wskazanej w pozwie.

W tej sytuacji żądanie uzupełnienia zadośćuczynienia o dodatkowe kwoty uznał za niezasadne i zawyżone. Podobnie jak żądanie wypłat odszkodowania z racji pogorszenia sytuacji życiowej powodów. Tym bardziej, że brak jest w jego ocenie możliwości podzielenia stanowiska powodów, jakoby wszelkie konsekwencje życiowe przytoczone w pozwie pozostawały w ścisłym i nierozerwalnym związku z wypadkiem samochodowym, w którym poniósł śmierć ich ojciec oraz partner.

Odnosząc się natomiast do żądania wypłaty renty na rzecz małoletniego J. J. (1) na podstawie art. 446 § 2 k.c. podniósł, że nie zachodzą ku temu podstawy, albowiem P. J. nie łożył na syna dobrowolnie i stale. Przemawia za tym okoliczność, że obciążał go obowiązek świadczenia alimentów.

Niezależnie od powyższego pozwany zakwestionował również żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia zapłaty. Wskazał, powołując się na stanowisko judykatury, że odsetki te od kwoty zasądzonej tytułem zadośćuczynienia należą się najwcześniej od daty wydania wyroku, albowiem dopiero w tym dniu staje się ona znana zobowiązanemu. /k. 1737-1745/

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 11 stycznia 2014 r. P. J. udał się z miejsca zamieszkania do O.. W drodze powrotnej autem P. J. marki O. (...) o nr rej. (...), z uwagi na fakt uprzedniego spożycia przez wymienionego alkoholu, kierował jego kolega - B. G. (1). P. J. zajmował z przodu miejsce pasażera. Wymieniony nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa. Około godz. 03.00 w nocy 12 stycznia 2014 r., na drodze K. – B., B. G. (1) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że mimo oznak znużenia zaniechał przerwania jazdy i wypoczynku, przez co doprowadził do utraty świadomości, na skutek czego kierowany przez niego pojazd w niekontrolowany sposób zjechał z jezdni na lewe pobocze drogi, a następnie do rowu, po czym uderzył w przydrożne drzewo, w wyniku czego P. J. uderzył w eksplodującą poduszkę powietrzną i następnie w podszycie doznając obrażeń ciała w postaci złamania mostka i żeber po obu stronach, zwłaszcza licznych po stronie lewej, urwania aorty otoczonego krwiakiem, masywnego krwiaka lewej jamy opłucnowej ze spadnięciem płuca, krwiaka zaotrzewnowego lewostronnego, stłuczenia krezki jelita cienkiego oraz innych drobnych obrażeń, na skutek czego poniósł śmierć.

B. G. (1) legitymował się umową ubezpieczenia obowiązkowego posiadaczy pojazdów od odpowiedzialności cywilnej zawartą z (...) S.A. aktualnie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S..

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bartoszycach VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w L. z dnia 26 maja 2014 r., sygn. akt (...), B. G. (1) został prawomocnie skazany za popełnienie przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby lat 5.

/dowód: opinia sądowo – lekarska k. 1824-1827; wyrok (...)k. 296; zeznania B. G. k. 1774; A. D. k. 1773v, dokumenty z akt sprawy (...): zeznania A. D. k. 228-229, M. K. k. 226-227; dokumentacja fotograficzna k. 189-192; 205-218; opinia techniczna k.193-195; ekspertyza kryminalistyczna k. 246-259; protokół oględzin i otwarcia zwłok k. 238-240; wyrok SR (...)k. 281/

P. J. w chwili zdarzenia miał 32 lata, z zawodu był technikiem rolnikiem. Prowadził gospodarstwo rolne, na które składały się: nieruchomość rolna darowana przez rodziców o powierzchni 19,24 ha; nieruchomość rolna w K. o powierzchni 14,6600 ha nabyta w drodze kredytu za kwotę 372.766,00 zł; nieruchomość rolna o powierzchni 29,0134 ha nabyta od Agencji Nieruchomości Rolnych Odział (...) w O. w drodze kredytu za kwotę 475.022 zł; użytki rolne o powierzchni około 30 ha dzierżawione od Agencji Nieruchomości Rolnych.

P. J. uprawiał pszenicę, rzepak oraz żyto uzyskując z tego tytułu łączny dochód w wysokości 345.000 zł rocznie. Wymieniony w 2013 r. obowiązany był uiścić podatek w kwocie 4.825 zł. Na podstawie decyzji z dnia 2 grudnia 2013 r. przyznano mu płatności w ramach systemów bezpośredniego wsparcia za 2013 r. w kwocie 78.099,95 zł. Za 2012 r. uzyskał nadto płatności wolnośrodowiskowe w kwocie 49.082,00 zł. Nadto, z racji zaciągniętych kredytów, był obowiązany uiszczać raty w kwocie łącznej 53.463,60 zł rocznie.

P. J. od 2008 r. pozostawał w nieformalnym związku z J. Ć. (1), z którego w dniu (...) urodził się syn J..

J. Ć. (1) nie pracowała, opiekowała się J. J. (1) oraz O. Ć. – synem ze związku ze zmarłym w 2011 r. D. Ć.. Po utracie prawa do zasiłku dla osób bezrobotnych pozostawała na utrzymaniu partnera.

P. J. na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Lidzbarku Warmińskim z J. Ć. (1) w dniu 22 lipca 2010 r. był obowiązany uiszczać na rzecz syna J. J. (1) alimenty w kwocie 400 zł miesięcznie.

P. J. na stałe mieszkał w domu rodziców w miejscowości B..
Z J. Ć. (1) oraz synem J., którzy mieszkali w oddalonej o 10 km O., spotykał się regularnie po pracy w dni powszednie oraz w weekendy. Wymienieni w czasie wolnym chodzili na basen, do kina, restauracji, wyjeżdżali na wycieczki poza miejsce zamieszkania. Wszystkie atrakcje finansował P. J., który także zapewniał partnerce oraz dzieciom wspólne wakacje nad polskim morzem. P. J. partycypował nadto w codziennych kosztach utrzymania syna i partnerki, tj. opłacał rachunki za ich mieszkanie (500 zł), zaopatrywał w żywność i niezbędne produkty.

J. Ć. (1) mogła liczyć na pomoc P. J. także w związku z jej problemami zdrowotnymi. (...) zapewniał jej wsparcie psychiczne oraz materialne w tym zakresie – woził do lekarza i na badania, dokonywał zakupu lekarstw.

Aktualnie J. Ć. (1) nie pracuje. Pozostaje zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w L. jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Dochód wymienionej oraz dwójki jej synów stanowią renty rodzinne dzieci, w tym wypłacana od 24 lutego 2014 r. na rzecz małoletniego J. J. (1) w kwocie 768,45 zł miesięcznie z KRUS-u; zasiłki rodzinne na dzieci w kwocie łącznej 552 zł miesięcznie (na każde dziecko otrzymuje zasiłek rodzinny w kwocie 106 zł oraz dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka w wysokości 170 zł oraz dodatki celowe).

J. J. (1) w chwili zdarzenia miał 4 lata, obecnie ma lat 7. W roku szkolnym 2016/2017 uczęszcza do 2 klasy Szkoły Podstawowej nr (...) H. S. w O.. Uczy się dobrze, ma bliskie relacje z członkami rodziny oraz rówieśnikami, trenuje piłkę nożną. Prezentuje pogodny nastrój, nie rozpoznano u niego zaburzeń psychicznych. Proces żałoby przebiegł u małoletniego prawidłowo, adekwatnie do jego wieku. Początkowo odczuwał obawę o utratę mamy, moczył się w nocy. Aktualnie wymieniony nie odczuwa głębokiego żalu, odwiedza grób ojca regularnie, wspomina go z mamą oraz dziadkami podczas wspólnych spotkań.

Miesięcznie J. Ć. (1) przeznacza aktualnie około 300 zł na lekarstwa i wizyty J. J. (1) w związku ze zdiagnozowanym u niego atopowym zapaleniem skóry, 750 zł na utrzymanie mieszkania (na trzy osoby), 60 zł na zajęcia dodatkowe powoda, około 20 zł na jego szkołę i około 200 zł na odzież. Łącznie z wydatkami na żywność miesięczny koszt utrzymania wymienionego wynosi 1.000 zł.

J. Ć. (1) w reakcji na śmierć partnera odbyła naturalną, nieprzedłużoną i niepowikłaną żałobę. Występujące początkowo u powódki zaburzenia i obniżenie nastroju stopniowo się zmniejszały, aktualnie ustały. Wymieniona odnalazła się w nowej sytuacji, funkcjonuje prawidłowo, bez zakłóceń.

Powódka i jej syn w dalszym ciągu odczuwają brak partnera i ojca w życiu.

Powódka oraz J. J. (1) mogą liczyć na pomoc bliskich, w tym rodziców P. Z. J. oraz jej męża. Wymienieni pokrywają koszty leczenia wnuka na atopowe zapalenie skóry (około 300 zł miesięcznie), zapewniają mu również bezpośrednią pieczę w razie potrzeby.

Po stracie partnera powódka i jej syn J. nie leczyli się psychiatrycznie, ani nie byli poddawani terapii psychologicznej.

/dowód: opinia sądowo - psychiatryczna J. J. k. 1844-1847; opinia sądowo - psychiatryczna i sądowo – psychologiczna J. Ć. k. 1874-1879; zeznania J. Ć. k. 1774v-1775; J. D. k. 1773v-1774; Z. J. k. 1774; skrócony odpis aktu urodzenia k. 42; zaświadczenie k. 43; skrócony odpis zgonu k. 44; zgłoszenie szkody k. 45-61; decyzje (...)k. 70-765; zaświadczenie powódki z UP k. 76; akt notarialny z dnia 19.12.2013 r., z 19.11.2004 r. k. 77-88, 90-93; postanowienie SR w Braniewie (...)k. 89; decyzje w sprawie wymiaru podatku rolnego k. 94-97; decyzja o przyznaniu płatności rolno środowiskowej k. 98-101; decyzja w sprawie przyznania płatności k. 102-106; świadectwo dojrzałości k. 107-110; decyzja z dnia 07.10.2014 r. k. 111; informacja o spłacie kredytu k. 112-113; umowa o kredyt inwestycyjny k. 114-126; wykazy z banku k. 126-129; zaświadczenie z 27.01.2014 r. k. 129; dokumentacja fotograficzna k. 130-146; odpis protokołu z dnia 22.07.2010 r. k. 1043; dokumenty z akt szkody k. 1714-1736; decyzje k. 111/

Pismem z dnia 26 stycznia 2015 r. powódka w imieniu własnym oraz małoletniego syna J., zgłosiła pozwanemu szkodę w związku ze śmiercią P. J., domagając się zapłaty:

- na swoją rzecz kwoty 100.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie jej sytuacji życiowej,

- na swoją rzecz kwoty 100.000 złotych tytułem zadośćuczynienia,

- na rzecz małoletniego syna kwoty 100.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie jego sytuacji życiowej,

- na rzecz małoletniego syna kwoty 120.000 złotych tytułem zadośćuczynienia.

W toku postępowania likwidacyjnego wypłacono, przy uwzględnieniu przyczynienia się P. J. do powstania szkody w 50%, tytułem zadośćuczynienia: J. Ć. (1) kwotę 12.500 zł, zaś małoletniemu J. J. (1) kwotę 20.000 zł oraz tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej odpowiednio kwoty po 7.500 zł oraz 10.000 zł.

/dowód: bezsporne, akta szkody w formie kserokopii k. 1368-1736; decyzje z dnia 26.02.2015 r. k. 62-69/

Na posiedzeniu w dniu 9 czerwca 2014 r. w Sądzie Rejonowym w Bartoszycach VII Zamiejscowym Wydziale w L. J. Ć. (1) złożyła w imieniu małoletniego J. J. (1) oświadczenie o odrzuceniu spadku po P. J..

Spadek po P. J. nabyli na podstawie ustawy jego rodzice J. J. (4) i Z. J. bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe.

/dowód: akt notarialny – protokół dziedziczenia k. 304-307; akt poświadczenia dziedziczenia k. 308-310/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie częściowo.

Okoliczności wypadku z nocy z 11/12 stycznia 2014 r., w wyniku którego śmierć poniósł P. J., nie były sporne. Żadna ze stron nie kwestionowała bowiem dokumentacji zgromadzonej na potrzeby postępowania karnego o sygn. akt (...), z której wynika, że B. G. (1) kierując samochodem marki O. (...) o nr rej. (...), mimo oznak znużenia, zaniechał przerwania jazdy, przez co utracił świadomość, na skutek czego kierowany przez niego pojazd zjechał na pobocze, a następnie do przydrożnego rowu uderzając w drzewo.

W ocenie powodów wątpliwości budził wyłącznie fakt odstąpienia przez P. J. od użycia w trakcie jazdy pasów bezpieczeństwa. Rozstrzygając tę kwestię Sąd oparł się na zeznaniach ratowników medycznych M. K. i A. D. złożonych na potrzeby sprawy (...), dokumentacji technicznej i fotograficznej sporządzonej w tym postępowaniu, a także opinii sądowo - lekarskiej autorstwa biegłego z Katedry Medycyny Sądowej Wydziału Nauk Medycznych (...) w O. – P. E.. M. K. i A. D. zeznając w dniach 11 i 12 lutego 2014 r. jasno i spójnie podawali bowiem, że pasażer zajmujący miejsce z przodu, obok kierowcy, bezpośrednio po wypadku nie miał zapiętych pasów. Brak jest podstaw, by odmówić wymienionym wiary. Świadkowie ci są osobami obcymi dla stron (niezainteresowanymi końcowym rozstrzygnięciem), przedmiotowe depozycje składali zaś na podstawie własnych, naocznych spostrzeżeń, w niedługi czas od zaistnienia zdarzenia, kiedy dysponowali świeżą pamięcią na temat jego przebiegu. A. D. potwierdziła nadto tę wersję zeznając przed Sądem w dniu 6 czerwca 2016 r.

Powyższej oceny nie niweczy przy tym fakt, że zeznający przed tutejszym Sądem B. G. (1) powołał się na niepamięć odnośnie spornej kwestii. Świadek ten w chwili wypadku niezaprzeczalnie pozostawał wszak pod wpływem silnych emocji, co przełożyło się na zdolność czynienia przez niego drobiazgowych obserwacji. Z biegiem czasu zaś – od daty zajścia minęły już bowiem przeszło 2 lata – pamięć na jego temat uległa dalszemu zatarciu.
Z tego też względu jego depozycje nie mogły stanowić rzetelnej podstawy ustaleń odnośnie zapięcia pasów bezpieczeństwa przez P. J. w nocy z 11/12 stycznia 2014 r.

Z tego też względu Sąd uznał relacje M. K. i A. D. za w pełni wiarygodne. Tym bardziej, że korespondują one również z wnioskami opinii biegłego P. E., który logicznie, spójnie i rzeczowo wypowiedział się w tym przedmiocie wskazując, że zakres i rodzaj doznanych przez P. J. obrażeń – przy braku zabezpieczenia wszystkich, niezbędnych śladów - wprawdzie nie wyklucza wniosku o użyciu przez niego pasów bezpieczeństwa, tym niemniej czyni go mało prawdopodobnym. Zwłaszcza w świetle faktu, że B. G. (1) – który miał zapięte pasy bezpieczeństwa – nie doznał wówczas poważniejszych urazów.

Sąd, uznając konkluzje ekspertyzy za wyczerpujące i niesprzeczne, nie znalazł podstaw do akceptacji postulatu strony powodowej o określenie przez biegłego alternatywnie zakresu i skali obrażeń ciała, jakich mógłby doznać P. J., gdyby w chwili wypadku niezaprzeczalnie miał zapięte pasy bezpieczeństwa. P. E. wprost stwierdził bowiem, że dokonanie miarodajnych ustaleń w tym zakresie jest niemożliwe z przyczyn obiektywnych. Odtworzenie niepowtarzalnych warunków zdarzenia, a tym samym przedstawienie pewnych danych na jego temat, napotyka na oczywiste trudności. Wniosek w takim kształcie nie zmierza zatem do uzyskania wiedzy na temat rzeczywistego przebiegu zajścia, co mogłoby służyć wykazaniu istotnych faktów na jego temat, ale prowadzi do przedstawienia dywagacji pozostających w sferze domniemań. Z tej przyczyny wniosek powodów o uzupełnienie opinii biegłego w tym kierunku pominięto.

W świetle dokonanych rozważań niewątpliwym jest, że winę za spowodowanie wypadku w nocy z 11/12 stycznia 2014 r. ponosi kierowca – B. G. (1). Zaniechanie przez P. J. jazdy samochodem z zapiętymi pasami bezpieczeństwa, a zatem złamanie przez wymienionego jednej z podstawowych zasad bezpieczeństwa (wynikającej z art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, Dz.U.2017.0.128), uzasadnia natomiast przypisanie mu przyczynienia się do powstania szkody. Zastosowanie w omawianym przypadku będzie miała zatem regulacja art. 362 k.c., zgodnie z którą obowiązek naprawienia szkody ulega „odpowiedniemu zmniejszeniu” stosownie do okoliczności danego przypadku. Skoro natomiast przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody może stanowić podstawę do obniżenia odszkodowania należnego bezpośrednio poszkodowanemu, to tym bardziej jest to uzasadnione wobec osób jedynie poszkodowanych pośrednio, którym ustawa przyznaje prawo dochodzenia określonych roszczeń z tytułu jego śmierci. Przepis art. 362 k.c. dotyczy wszak ogólnie ujętego „obowiązku naprawienia szkody” bez różnicowania podstawy prawnej, z którego obowiązek ten wynika, jak również podmiotu, na rzecz którego obowiązek ten ma być spełniony. /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 marca 2012 r. I ACa 911/12 Lex 1294715/

Poza sporem pozostaje również podstawa prawna odpowiedzialności (...) S.A. z siedzibą w S., jako następcy prawnego (...) S.A., które w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego ubezpieczało również odpowiedzialność cywilną sprawcy wypadku poruszającego się tym pojazdem. Pozwany zresztą swej odpowiedzialności w opisanym zakresie nie kwestionował, czego dowodzi fakt wypłacenia J. Ć. (1) kwoty: 7.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie jej sytuacji życiowej po śmierci partnera życiowego i 12.500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią wymienionego, a na rzecz małoletniego J. J. (1) kwoty: 10.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci ojca i 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią wymienionego.

W konsekwencji, na gruncie zgłoszonych w pozwie żądań, rozstrzygnięcia wymagało, czy w świetle przepisów regulujących odpowiedzialność pozwanego ( art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. 24 k.c., art. 446 § 2 k.c. i art. 446 § 3 k.c. w zw. z art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych … - Dz. U. z 2013 r. poz. 392) żądania zadośćuczynienia i odszkodowania oraz renty zasługują na uwzględnienie i ewentualnie w jakiej części.

Zgodnie z dyspozycją art. 446 § 4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przepis ten ma na celu zadośćuczynienie najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej w wyniku czynu niedozwolonego doznanej przez nich krzywdy, a więc naprawienie szkody niemajątkowej, w odróżnieniu od przewidzianego w art. 446 § 3 k.c. odszkodowania za szkodę majątkową wynikającą ze śmierci bezpośrednio poszkodowanego. Prawidłowa wykładnia art. 446 § 4 k.c. wymaga przede wszystkim podkreślenia, że roszczenie oparte na tym przepisie jest rodzajowo i normatywnie odmienne od roszczenia zmierzającego do naprawienia szkody majątkowej, opartego na art. 446 § 3 k.c. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego, lecz ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc członkom jego rodziny w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 87/13, LEX nr 1383297). Zadośćuczynienie to ma zrekompensować krzywdę wynikającą z naruszenia dobra osobistego i ból spowodowany utratą najbliższej osoby.

Zgodnie z prezentowanym w orzecznictwie stanowiskiem na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c. , mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości oraz umiejętność odnalezienia się w niej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, niepubl.).

Ustawodawca nie wskazuje zasad ustalania wysokości omawianego zadośćuczynienia. Posiłkować zatem w tym zakresie należy poglądami wypracowanymi w judykaturze na tle stosowania art. 445 k.c. , art. 23 k.c. i art. 24 k.c. Niewątpliwie krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia wskazuje się, że każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Należy przy tym zaznaczyć, że zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa” ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00 i wyrok z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/10). Rolą zadośćuczynienia jest bowiem złagodzenie doznanej niewymiernej krzywdy poprzez wypłacenie nie nadmiernej, lecz odpowiedniej sumy, w stosunku do doznanej krzywdy. Ustalenie jej wysokości powinno być więc dokonane w ramach rozsądnych granic, odpowiadających aktualnym warunkom i sytuacji majątkowej społeczeństwa przy uwzględnieniu, iż wysokość zadośćuczynienia musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.

Przy ustalaniu wysokości kwot zadośćuczynienia Sąd uwzględnił zatem stopień cierpień powodów, zmiany w sferze psychicznej, jakich doznali w wyniku tragicznego i nagłego zdarzenia, jak też nieodwracalność skutków powstałych wskutek śmierci osoby dla nich najbliższej. Sąd miał przy tym na względzie, że odczuwane przez wymienionych cierpienia po śmierci odpowiednio – partnera życiowego i ojca - były tym bardziej dotkliwe, że łączyły ich z nim bliskie więzi, które zostały zerwane nagle i niespodziewanie. Jak wynika z wiarygodnych, albowiem spójnych i jasnych – nadto niekwestionowanych przez stronę pozwaną - zeznań J. Ć. (1) oraz J. D. i Z. J. powódka oraz P. J., pomimo iż nie byli małżeństwem, tworzyli dobry i trwały związek, wspólnie wychowywali dziecko, wspierali się wzajemnie i troszczyli o siebie. Powódka mogła przy tym liczyć na partnera w każdej sytuacji życiowej – wymieniony nie tylko bowiem dostarczał jej oraz synowi J. stale środków utrzymania, ale również zapewniał pomoc w razie zaistnienia takiej potrzeby (np. wizyty u lekarza), a także dbał o wspólny wypoczynek, co wiązało się z organizacją przez niego wyjazdów wakacyjnych i tzw. czasu wolnego. Bliskim relacjom wymienionych nie stał przy tym na przeszkodzie fakt oddzielnego zamieszkiwania, co było spowodowane koniecznością prowadzenia przez P. J. oddalonego o około 10 km od O. kilkudziesięciuhektarowego gospodarstwa rolnego. Z drugiej strony nieweryfikowalne zdają się twierdzenia powódki odnośnie czynienia wspólnych z P. J. planów na przyszłość odnośnie prowadzenia działalności agroturystycznej.

Niewątpliwe jest także, że powodowie po śmierci P. J. odczuwali ból, pustkę, osamotnienie, żal, zawiedzione nadzieje i nie mogli pogodzić się z jego śmiercią. Krzywda wywołana śmiercią – ojca i partnera życiowego - jest jedną z dotkliwszych i mocniej odczuwalnych, jeśli weźmie się pod uwagę rolę, jaką pełnił on w rodzinie. Nie bez znaczenia pozostaje nadto okoliczność, że J. J. (1) w chwili zdarzenia był dzieckiem niespełna 5-letnim. Utrata rodzica w takim wieku stanowiła dla niego sytuację trudną i niezrozumiałą. Aktualnie – o czym wiarygodnie zeznali przesłuchani w sprawie świadkowie i powódka – wymieniony poszukuje informacji o ojcu, wypytuje o niego członków rodziny. Zachowania te ewidentnie świadczą o tęsknocie za jego obecnością. Ma to znaczenie zwłaszcza w kontekście kształtowania postaw życiowych dziecka (wzorowania się chłopca na ojcu), czy też istotnej ojcowskiej funkcji dyscyplinującej w trudnym dla dziecka wieku dojrzewania, w który wkroczy małoletni za pewien czas. O rozmiarze krzywdy małego dziecka doznanej wskutek śmierci rodzica decyduje wszak przede wszystkim, mówiąc najogólniej, pozbawienie, niedającego się przecenić, udziału ojca w jego życiu, rozwoju, dorastaniu, dojrzewaniu.

Niezależnie od powyższego wskazać trzeba, że okres żałoby J. Ć. (1) i J. J. (1) minął bez powikłań. Wymienieni – które to okoliczności wynikają z jasnych, spójnych i rzeczowych opinii biegłych psychologa i psychiatry, które Sąd za stronami podzielił w pełni – z uwagi na przynależne im predyspozycje, wiek oraz upływ czasu poradzili sobie skutecznie z następstwami tragicznego zdarzenia. Aktualnie nie odczuwają, z punktu widzenia psychicznego, jego negatywnych skutków. J. J. (1) odnajduje się dobrze w rzeczywistości szkolnej, rozwija umiejętności sportowe, pozostaje w dobrych relacjach z rówieśnikami. Podobnie jego matka – J. Ć. (1) – która obecnie funkcjonuje prawidłowo, nie przejawia zaburzeń i obniżenia nastroju. Ma ustabilizowaną sytuację życiową, na co wpływa zapewne także fakt, że może liczyć na wsparcie osobiste, finansowe oraz rzeczowe ze strony swojej matki, jak też rodziców P. J..

Reasumując, przy uwzględnieniu okoliczności mających wpływ na rozmiar cierpień i sytuację powodów po śmierci P. J. odpowiednimi kwotami zadośćuczynienia dla każdego z wymienionych będzie po 75.000 zł, które należy pomniejszyć z uwagi na przyczynienie się poszkodowanego (o czym będzie jeszcze mowa poniżej), a także o kwoty już wypłacone na ich rzecz z tego tytułu przez pozwanego.

Odnosząc się do kwestii przyczynienia się P. J. do powstania szkody stwierdzić trzeba, że wymieniony – jak to już wyżej ustalono - w chwili wypadku nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa. Powszechnie wiadomo, że używanie pasów realnie zwiększa bezpieczeństwo przed najpoważniejszymi skutkami wypadków komunikacyjnych, chociaż w niektórych sytuacjach może prowadzić do powstania innych, zwłaszcza w przypadku działania dużych sił w trakcie wypadku. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że kierowca pojazdu, którym podróżował zmarły, był zapięty pasami i przeżył wypadek. Uwzględniając jednak, że każda wypowiedź odnośnie do skutków, jakie powstałyby dla zdrowia zmarłego w przypadku zapięcia przezeń pasów, miałaby charakter spekulatywny (co wynika wprost z opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej), w ocenie Sądu niezapięcie pasów i niedochowanie tego obowiązku w ruchu drogowym, który został wprowadzony dla zwiększenia bezpieczeństwa jego uczestników, uzasadnia zmniejszenie przysługujących uprawnionym roszczeń odszkodowawczych - tym niemniej nie o 50%, jak uczynił pozwany w postępowaniu poprzedzającym wytoczenie powództwa - ale o 30%. W ocenie Sądu nie ma bowiem wystarczających podstaw do przyjęcia, że konieczne jest ograniczenie tej odpowiedzialności w tak wysokim stopniu, jak to uczynił pozwany. Przyjęcie 50%-owego przyczynienia prowadziłoby do wniosku, że P. J. ponosi na równi z B. G. (1) odpowiedzialność za skutki zdarzenia z nocy z 11/12 stycznia 2014r. Oceniając sprawę rozsądnie i z pełnym rozeznaniem, takie rozstrzygnięcie zdaje się chybione. Nie negując bowiem, że rola P. J. w zakresie powstania szkody była istotna, nie można wywodzić, że była ona tożsama z rolą kierowcy, który do wypadku swoim zachowaniem bezpośrednio doprowadził.

W konsekwencji, po pomniejszeniu kwot zadośćuczynienia (75.000 zł) o 30% z tytułu przyczynienia się P. J., a nadto po odjęciu kwot już wypłaconych przez pozwanego tytułem zadośćuczynienia, na rzecz J. Ć. (1) należało zasądzić kwotę 40.000 zł tytułem uzupełnienia zadośćuczynienia (30% z kwoty 75.000 zł, czyli 52.500 zł minus 12.500 zł), zaś na rzecz J. J. (1) kwotę 32.500 zł tytułem uzupełnienia zadośćuczynienia (30% z kwoty 75.000 zł, czyli 52.500 zł minus 20.000 zł).

W toku sprawy nie ujawniono żadnych nowych okoliczności, które mogłyby znacząco wpłynąć na zakres odpowiedzialności pozwanego, nieznanych w dacie wydania decyzji odmawiającej przyznanie zadośćuczynienia w rozmiarze większym niż już wypłacone lub nie mogących zostać ustalone przez pozwanego przy profesjonalnym i wnikliwym podejściu do żądań powodów oraz materiału zebranego w sprawie karnej. W ocenie Sądu po tej dacie pozwany znalazł się zatem w opóźnieniu, uzasadniającym żądanie odsetek ustawowych wynikających z art. 481 § 1 i 2 k.c. od dnia 28 lutego 2015r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

Brak było natomiast podstaw do uwzględnienia roszczeń o zadośćuczynienie dochodzonego w niniejszej sprawie w całości. To, w jakiej wysokości należy przyznać zadośćuczynienie i odszkodowanie, winno być uzależnione od okoliczności danej sprawy, stopy życiowej społeczeństwa. Należy mieć nadto na uwadze kompensacyjny, a nie represyjny, charakter tego roszczenia. W świetle powyższego, w ocenie Sądu, żądanie kwot odpowiednio przez J. Ć. (1) w wysokości uzupełniającej: 87.500 zł oraz przez J. J. (1) w wysokości 100.000 zł należało uznać za wygórowane i nie przystające do realiów niniejszej sprawy.

Przechodząc do oceny żądania odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej powodów, którego podstawę stanowi art. 446 § 3 k.c., przypomnieć trzeba, że pozwany wypłacił J. Ć. (1) z tego tytułu kwotę 7.500 zł, zaś J. J. (1) 10.000 zł przy jednoczesnym uwzględnieniu przyczynienia się P. J. do powstania szkody w 50%.

Przesłanką stosowania art. 446 § 3 k.c. jest przynależność do najbliższej rodziny zmarłego oraz znaczne pogorszenie sytuacji życiowej osoby najbliższej, pod którym rozumie się niekorzystne zmiany bezpośrednio w ich sytuacji materialnej, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, które rzutują na ich sytuację materialną. Pogorszenie sytuacji życiowej musi być obiektywnym i przyczynowo uzasadnionym wynikiem śmierci osoby najbliższej, a nie wynikać tylko z subiektywnych reakcji i ich życiowych konsekwencji.

Na gruncie niekwestionowanych w sprawie dowodów w postaci zeznań powódki, świadków oraz dokumentów dotyczących prowadzenia przez P. J. działalności rolnej przyjąć należy, że wymieniony przed 12 stycznia 2014 r. partycypował w kosztach utrzymania najbliższych – obojga powodów. Oczywistym jest przy tym, że powódka J. Ć. (1) pozostawała wówczas od kilku już lat na wyłącznym utrzymaniu partnera, który – po wygaśnięciu zasiłku dla osób bezrobotnych – był jedynym żywicielem jej oraz małoletniego syna J.. P. J. nie ograniczał się przy tym wyłącznie do łożenia na rzecz syna kwoty odpowiadającej wysokości zasądzonych alimentów, tj. 400 zł, lecz dobrowolnie i stale łożył na mieszkanie powodów 500 zł oraz ich wydatki na jedzenie, rozrywki i odzież. Sąd stwierdzając tę okoliczność miał przy tym na uwadze, że aktualnie trudno jest – z uwagi na rodzaj i specyfikę działalności rolnej - dokładnie określić wysokość uzyskiwanego przez P. J. z tego tytułu dochodu miesięcznego. Nie budzi jednak wątpliwości, że w przeważającej mierze przeznaczany był on na utrzymanie i rozwój około 90–hektarowego gospodarstwa, w tym spłatę zobowiązań finansowych, które miesięcznie wynosiły około 5.000 zł.

Po śmierci partnera sytuacja materialna i życiowa powódki uległa zatem pogorszeniu. Wymieniona nadal bowiem nie pracuje zawodowo skupiając się na opiece nad dziećmi, została natomiast pozbawiona stałego i regularnego wsparcia finansowego ze strony partnera. Jedyny dochód wymienionej stanowią aktualnie zasiłki rodzinne w kwocie 106 zł na każde z dzieci oraz dodatki z tytułu samotnego wychowywania w wysokości łącznej 340 zł miesięcznie, a także celowe, np. na zakup przyborów szkolnych.

W konsekwencji, przyjąć należy, że przy uwzględnieniu pomocy, jaką realnie świadczył powódce partner w wymiarze finansowym, rzeczywista szkoda wynikająca z pogorszenia jej sytuacji życiowej bezpośrednio po jego śmierci zamyka się w kwocie 75.000 zł. Na jej poczet należy przy tym zaliczyć świadczenie z tego tytułu wypłacone już w wysokości 7.500 zł przez pozwanego, a nadto uwzględnić stopień przyczynienia się P. J. do powstania szkody, (tj. na poziomie 30%). Mając na uwadze powyższe, tytułem uzupełnienia odszkodowania wynikającego z art. 446 § 3 k.c. i wypłaconego dotychczas przez pozwanego do kwoty 7.500 zł, na rzecz powódki J. Ć. (1) należało zasądzić kwotę 45.000 zł. O odsetkach w omawianym zakresie Sąd orzekł z podobnych względów jak przy zadośćuczynieniu na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Odmiennie zgoła rysuje się, z punktu widzenia przesłanek art. 446 § 3 k.c., sytuacja małoletniego J. J. (1). Niezależnie bowiem od faktu, że wymieniony uzyskuje aktualnie rentę w kwocie 768,45 zł miesięcznie brak jest podstaw do wywodzenia o pogorszeniu jego sytuacji życiowej również z innych względów. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że w świetle aktualnie obowiązującego stanowiska judykatury, zasądzone na podstawie art. 446 § 3 k.c. odszkodowanie służy nie tyle wyrównaniu trudno uchwytnych i niedających się ścisłe obliczyć szkód niemajątkowych spowodowanych śmiercią osoby najbliższej (typu np. utrata stabilizacji, poczucia bezpieczeństwa, pozbawienie powoda opieki ojca, jego wsparcia i pomocy), lecz uszczerbków majątkowych (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 kwietnia 2015 r., III CSK 173/14). Pogorszenia sytuacji życiowej odnosi się zatem wyłącznie do aspektów materialnych. Pod pojęciem tym rozumie się przy tym pogorszenie nie tylko obecnej sytuacji materialnej, lecz także utratę realnej możliwości polepszenia warunków życia w przyszłości. Rozpatrując sprawę w tym kontekście zwrócić wypada uwagę, że powód – jako syn zmarłego P. J. – był jedynym spadkobiercą pozostawionego przez niego majątku, w skład którego wchodziło między innymi przeszło 63-hektarowe gospodarstwo rolne. W dniu 9 czerwca 2014 r. J. Ć. (1) złożyła przed sądem w imieniu małoletniego J. J. (1) oświadczenie o odrzuceniu spadku.
W tym miejscu podkreślić wypada, że Sąd ma świadomość, że w skład spadku wchodziły nie tylko aktywa, lecz również pasywa (nieruchomości rolne o powierzchni 14,6600 ha i 29,0134 ha nabyte zostały w drodze kredytu), zaś dla skutecznego dokonania wskazanej czynności – przekraczającej zakres zwykłego zarządu - wymagane było uzyskanie uprzedniej zgody sądu opiekuńczego. Tym niemniej takie rozwiązanie – nie negując jego zgodności z przepisami prawa – nasuwa poważne wątpliwości z punktu widzenia możliwości zasądzenia odszkodowania na podstawie art. 446§ 3 k.c. Podkreślić wszak trzeba, że obecnie obowiązujące przepisy kodeksu cywilnego dotyczące kwestii spadkobrania pozwalały na uregulowanie sytuacji małoletniego spadkobiercy w sposób kompleksowy i umożliwiający mu czerpanie korzyści i dochodu z odziedziczonego majątku nawet w przypadku konieczności ponoszenia związanych z tym ciężarów finansowych (poprzez ustanowienie zarządcy – kuratora). W takim natomiast przypadku podjęcie decyzji o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego rodzi - zdaniem Sądu - poważne konsekwencje z punktu widzenia oceny jego aktualnej i przyszłej sytuacji materialnej. Tym bardziej, że strona powodowa nie wykazała, aby pasywa spadku przewyższały jego aktywa. Wręcz przeciwnie, mając na uwadze stanowisko J. Ć. (1) o wysokiej dochodowości prowadzonej przez P. J. działalności, można wywodzić, że gospodarstwo to generowało znaczny zysk.
W tej zaś sytuacji twierdzenie o pogorszeniu się sytuacji życiowej małoletniego powoda zdaje się chybione. Nie można bowiem z jednej strony rezygnować z możliwości uzyskania majątku, aby następnie – powołując na wynikłą z tej przyczyny trudną sytuację materialną – dochodzić praw finansowych od innego podmiotu. Z tego też powodu Sąd uznał, że powodowi J. J. (1) nie należy się, poza przyznaną mu już w toku postępowania likwidacyjnego przez pozwanego kwotą 10.000 zł, odszkodowanie z tytułu pogorszenia jego sytuacji życiowej.

Odnosząc się na końcu rozważań do roszczenia rentowego małoletniego powoda należy wskazać, że w myśl art. 446 § 2 k.c. obowiązek naprawienia szkody z tytułu utraty żywiciela ograniczony jest zakresem ustawowego obowiązku alimentacyjnego ciążącego na zmarłym w stosunku do osób poszkodowanych wskutek jego śmierci; zakres tego obowiązku, gdy chodzi o dziecko niezdolne do samodzielnego utrzymania się, wyznaczają jego potrzeby oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zmarłego (wyrok SN z dnia 10 grudnia 1999 roku, II CKN 285/99, niepubl.)

Strona powodowa wykazała zasadność domagania się renty na rzecz J. J. (1), tym niemniej nie w postulowanej przez nią wysokości 1.000 zł miesięcznie. Nie budzi wątpliwości, że P. J. wykonywał przed wypadkiem względem małoletniego syna ciążący na nim obowiązek alimentacyjny poprzez dostarczanie mu środków finansowych, przeznaczanych na jego utrzymanie. Czynił również osobiste starania o jego rozwój i wychowanie pomagając w opiece nad nim, zapewniając rozrywki. Wysokość zasądzanych na rzecz J. J. (1) alimentów określiły zatem, z jednej strony jego, usprawiedliwione potrzeby, z drugiej zaś możliwości zarobkowe i majątkowe zmarłego. Jeśli chodzi o możliwości zarobkowe i majątkowe P. J. – człowieka zaledwie 32-letniego, to mając na względzie fakt pomyślnego prowadzenia przez niego działalności rolnej, (z zyskiem), jak i nieprzerwane jej kontynuowanie, umożliwiałyby one aktualnie łożenie kwoty 1.000 zł i w konsekwencji, w tejże kwocie przyczynianie się do zaspokajania potrzeb małoletniego. Obecnie J. J. (1) jest starszy o 2 lata, podlega obowiązkowi szkolnemu, który generuje o wiele wyższe koszty utrzymania i wychowania dziecka, wymaga zapewnienia podręczników, przyborów i pomocy szkolnych, opłacenia wydatków związanych z edukacją i zajęciami dodatkowymi (m. in. ubezpieczenie, klasowe, czy komitet rodzicielski). Co więcej małoletni winien mieć zaspokojone potrzeby co do odpowiedniego do jego wieku obuwia i odzieży, środków czystości i higieny, wreszcie zapewnione wyżywienie potrzebne do jego prawidłowego rozwoju, jak i lekarstwa związane ze zdiagnozowanym schorzeniem skóry. J. Ć. (1) wykazała bowiem, że J. J. (1) musi korzystać stale z pomocy lekarza dermatologa. Biorąc pod uwagę usprawiedliwione potrzeby małoletniego, jak i to, co napisano wyżej, a mianowicie, że zasądzona renta alimentacyjna nie może być wyższa od kwoty, którą zmarły byłby obowiązany świadczyć z tytułu obowiązku alimentacyjnego - przy ustalaniu jej wysokości należy stosować kryteria przyjęte w art. 135 k.r.i.o. (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego) oraz w art. 446 § 2 k.c., za zasadne uznano określenie kosztów utrzymania J. J. (1) na poziomie 1.000 zł miesięcznie. Tym niemniej zasądzenie tej kwoty nie okazało się zasadne w świetle okoliczności, że J. J. (1) uzyskuje aktualnie rentę w kwocie 768,45 zł miesięcznie. Z tego też względu Sąd uznał za zasadne zasądzić od pozwanego na rzecz małoletniego wyłącznie rentę stanowiącą brakującą różnicę w kwocie 240 zł miesięcznie, płatną do dnia 10 - tego każdego miesiąca do rąk matki J. Ć. (1) z ustawowymi odsetkami, w przypadku zwłoki w płatności każdej kolejnej raty, począwszy od dnia 1 grudnia 2015 roku.

W pozostałym zakresie, (tj. ponad zasądzone kwoty renty, odszkodowania i zadośćuczynień), powództwo oddalono, o czym orzeczono w punkcie V wyroku.

Mając na uwadze treść art. 100 k.p.c., jak również fakt, iż każdy z powodów jedynie w części wygrał niniejszą sprawę, a mianowicie powódka J. Ć. (1) w 53%, a powód J. J. (1) w 19%, koszty niniejszego procesu należało co do zasady rozdzielić stosunkowo. Uwzględnić trzeba było przy tym, że wprawdzie współuczestnictwo powodów w procesie miało charakter formalny (wyrok SN 16 października 2008 roku, III CSK 143/08, opubl. LEX nr 470015), niemniej reprezentował ich jeden pełnomocnik, podejmujący w ich imieniu wspólne czynności, co uzasadnia obniżenie wynagrodzenia zgodnie ze wskazaniami Sądu Najwyższego zawartymi w uchwale III CZP 29/15. Sprawa była bowiem nieskomplikowana od strony prawnej lub faktycznej, a czynności pełnomocnika były jednorodzajowe w stosunku do każdej z reprezentowanych osób. W związku z tym uznano, że wynagrodzenie pełnomocnika należałoby określić w stawce minimalnej, wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, i na poczet kosztów procesu każdemu z powodów zaliczyć jej połowę, podobnego zabiegu dokonując w przypadku pozwanego. Oznacza to, że przyjęto, że po stronie każdego z powodów na koszty procesu składały się opłata od pozwu (1000 zł) i wynagrodzenie pełnomocnika w połowie stawki minimalnej (3 600 zł), zaś po stronie pozwanej po 3 600 zł w stosunku do każdego z powództw. Koszty procesu zasadne po stronie J. Ć. (1) wyniosłyby zatem 53% z kwoty 4 600 zł, koszty zasadne po stronie J. Ć. (3) - 19 % z kwoty 4 600 zł, tj. 874 zł, zaś koszty po stronie pozwanego – 47% z 3600 w stosunku do J. Ć. (1) i 81% z 3 600 zł w stosunku do J. Ć. (3). Uznając zatem, że globalnie ujmując wysokość zasadnych kosztów procesu po obu stronach była zbliżona, na podstawie art. 100 k.p.c. koszty te postanowiono wzajemnie znieść.

Nadto, nakazano ściągnąć od stron nieuiszczone koszty sądowe, obejmujące brakującą część opłaty od pozwu J. Ć. (1) (7 000 zł), brakującą część opłaty od pozwu J. Ć. (3) (8 200 zł) oraz wydatki na stawiennictwo świadków i opinie biegłych (3 506,82 zł – por. k. 1833, 1857, 1882), które podzielono w równym stopniu między oba powództwa (tj. po 1 753,41 zł), uznając ostatecznie, że całość tych kosztów miała związek z powództwem J. Ć. (1) w zakresie kwoty 8 753,41 zł (nieuiszczona opłata od jej żądań i połowa wydatków), a z powództwem J. Ć. (3) w kwocie 9 953,41 zł (analogicznie jak w przypadku J. Ć. (1)).

Z uwagi na wynik procesu, na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, strony obciążono tymi kosztami proporcjonalnie i:

1.  od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa nakazano ściągnąć kwotę 53% z kosztów należnych w sprawie z powództwa J. Ć. (1) (4 639,31 zł) i 19 % z kosztów należnych w sprawie z powództwa J. Ć. (3) (1 891,15 zł), tj. łącznie 6 530,46 zł;

2.  powódki J. Ć. (1) z zasądzonego na jej rzecz roszczenia na rzecz Skarbu Państwa nakazano ściągnąć 47% z kosztów należnych od jej powództwa, tj. kwotę 4 114,10 zł;

3.  powoda J. J. (1) z zasądzonego na jego rzecz roszczenia na rzecz Skarbu Państwa nakazano ściągnąć 81% z kosztów należnych od jego powództwa, tj. kwotę 8 062,26 zł.