Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca – Sędzia S.O. Danuta Dadej-Więsyk

Protokolant – st. sekr. sąd. Katarzyna Tokarska-Józwik

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2017 roku w Lublinie

sprawy M. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o emeryturę

na skutek odwołania M. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 6 czerwca 2016 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala M. K. (1) prawo do emerytury począwszy od dnia 13 maja 2016 roku.

Sygn. akt VIII U 2912/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił przyznania M. K. (1) wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zakład podniósł, że do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono wnioskodawcy żadnego okresu pracy, bowiem ubezpieczony nie przedstawił właściwego zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie.

Wnioskodawca w odwołaniu, jak też we wniosku o przyznanie emerytury, twierdził że w okresie od 01 kwietnia 1974 roku do 29 listopada 1991 roku pracował w Spółdzielni Usług (...)w B. (woj. (...), powiat (...)) na stanowisku traktorzysty (kierowcy ciągnikowego), co jest okolicznością bezsporną, bowiem w aktach przedmiotowej sprawy znajduje się świadectwo pracy potwierdzające ten fakt. Pracę tę wykonywał przez okres 17 lat 7 miesięcy 29 dni (k. 2 – 4 a.r.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumenty leżące u podstaw wydania zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie - k. 6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

M. K. (1) urodził się w dniu (...).

W dniu 13 maja 2016 roku złożył wniosek o emeryturę (k. 1-8 akt ZUS).

Po dokonaniu analizy okresów podlegania ubezpieczeniu, organ rentowy uwzględnił wnioskodawcy do prawa do emerytury łącznie 25 lat okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających (karta przebiegu zatrudnienia – k. 41 akt ZUS). Nadto ustalono, że wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (część II pkt 2 wniosku o emeryturę – k. 1v. a.e.).

Organ rentowy nie uwzględnił żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych (decyzja k. 42 a.e.).

W dniu 6 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję, którą odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury. M. K. (1) w okresie od 1 kwietnia 1974 roku do 29 listopada 1991 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę w Spółdzielni Usług (...) w B. na stanowisku kierowcy ciągnikowego (świadectwo pracy - k. 28 a.e., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 7, 9 a.e.). Wnioskodawca w okresie od marca do października każdego roku wykonywał stale mu przydzielonym ciągnikiem rolniczym usługi na rzecz okolicznych rolników. Każdy pracownik miał przydzielony własny sprzęt i ponosił za niego odpowiedzialność. Do ciągnika wnioskodawca miał doczepione urządzenia specjalistyczne. Ubezpieczony obsługując ciągnik pracował też przy opryskach, jak też obsługiwał kombajny zbożowe. Po zakończeniu prac polowych ubezpieczony przez krótki okres zajmował się konserwacją swojego ciągnika i urządzeń specjalistycznych. W okresie zimowym wnioskodawca w zależności od potrzeb miejscowej ludności trudnił się transportem wapna, materiałów budowlanych i innych materiałów wykorzystywanych do produkcji rolnej przy użyciu ciągnika rolniczego i przyczepy. Prace transportowe w sensie ścisłym, wykonywał zimą, bowiem w sezonie letnim do głównych obowiązków należało wykonywanie usług rolniczych. W okresie od listopada do lutego każdego roku, Wnioskodawca zajmował się odśnieżaniem dróg i posypywaniem ich solą oraz konserwacja sprzętu rolniczego będącego na stanie w Spółdzielni Usług(...)w B.. Charakter wykonywanych prac potwierdzili świadkowie: E. P., który pracował razem z wnioskodawcą w okresie od 2 czerwca 1976 roku do 31 stycznia 1998 roku oraz Z. K. (1), którego praca w (...) w B. przypadała w okresie od 1972 roku przez około 16 lat, z przerwą na pracę w (...) w S..

Sprawa pracy w szczególnych warunkach Z. K. (1) zawisła przed Sądem Okręgowym w Siedlcach (sygn. akt IV U 1094/13), któremu okres pracy w(...)w B. zaliczono jako pracę w szczególnych warunkach (zeznania wnioskodawcy – k. 33v, 34, 46v, zeznania świadków: Z. K. (1) – k. 35, E. P. – k. 34v, akta IV U 1093/14 SO w Siedlcach).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujące się w aktach organu rentowego oraz zeznania wnioskodawcy i świadków.

Zeznania wnioskodawcy, co do istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych, w tym okresów zatrudnienia, zajmowanych stanowisk i rodzaju powierzonych obowiązków pracowniczych Sąd uznał za wiarygodne. Są wewnętrznie spójne, logiczne i znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym w postaci dokumentów zawartych w jego aktach rentowych i zeznaniach świadków: Z. K. (2) i E. P..

Wymienieni wyżej świadkowie w sposób spójny przedstawili istotne dla sprawy okoliczności, jak zakres codziennych prac wnioskodawcy wykonywanych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika. Relacja świadków w pełni przekonuje, jeżeli zważy się na fakt, iż wspólnie z wnioskodawcą pracowali w tym samym zakładzie pracy. W szczególności zgodnie obaj świadkowie i wnioskodawca zeznali, że M. K. (1) pracował jako kierowca ciągnika. Praca wykonywana była przez co najmniej osiem godzin dziennie.

Wskazani świadkowie z racji swoich obowiązków pracowniczych znali specyfikę czynności i sposób pracy wnioskodawcy na zajmowanych przez niego stanowiskach. Stałość i powtarzalność tych zdarzeń spowodowały, iż okoliczności te zostały dobrze zapamiętane. Świadkowie są nadto osobami obcymi dla wnioskodawcy, niezainteresowanymi wynikiem postępowania, nie mieli żadnego powodu, aby składać zeznania w sposób niezgodny z rzeczywistym obrazem.

Dowody z dokumentów Sąd obdarzył wiarą. Ich treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron nie budziły one również wątpliwości Sądu tak, co do ich formy, jak i treści.

Odwołanie wnioskodawcy jest zasadne.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015roku, poz. 748), mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura, taka przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według art. 32 ust. 2 cytowanej ustawy za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 cytowanej normy prawnej stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43, ze zmianami) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury wnioskodawca musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnić co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Dokonując oceny, czy pracę wykonywaną przez odwołującego należy zakwalifikować, jako pracę w szczególnych warunkach należy podkreślić, że wnioskodawca występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za sporne okresy. Taka sytuacja, lub wadliwe wystawienie świadectwa nie przekreśla w żaden sposób możliwości ubiegania się o prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Podnieść jednak należy, iż świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest ani organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowe zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 roku, III UK 31/04, OSNP z 2005 roku, Nr 1, poz. 13). Powyższe oznacza, że brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach bądź jego nieprawidłowe wypełnienie nie dyskwalifikuje prawa wnioskodawcy do ubiegania się o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym.

Sąd, w przeciwieństwie do organu rentowego, nie jest związany określonymi środkami dowodowymi, gdyż zgodnie z treścią art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron.

Stosownie do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku, I PK 194/08, Lex nr 528152, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNP z 2002 roku, Nr 11, poz. 272).

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż w okresie od 1 kwietnia 1974 roku do 29 listopada 1991 roku w Spółdzielni Usług (...) w B. łącznie 17 lat, 7 miesięcy i 29 dni. M. K. (1) w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał „Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”, wymienione w wykazie A, Dziale VIII „W transporcie i łączności”, pod pozycją 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Natomiast akt resortowy, to jest Uchwała nr 24 Zarządu Krajowego Związku Kółek i Organizacji Rolniczych z dnia 14 czerwca 1983 roku w sprawie wykonywania prac w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych Kółek Rolniczych (Informator KZRKiOR z 1983 roku, Nr 6, poz. 18) wskazuje szczegółowe stanowiska zawarte w wykazie A cytowanego wyżej rozporządzenia i wśród stanowisk opisanych w Dziale VIII, w pozycji 3, w pkt. 1 figuruje stanowisko kierowcy ciągnika.

W orzecznictwie wskazuje się, że „umieszczenie stanowiska traktorzysty w dziale VIII w transporcie łączności, wiąże szkodliwość tej pracy nie tylko z faktem prowadzenia tych pojazdów, lecz ich prowadzenia przy uwzględnieniu specyfiki „technologii" pracy w transporcie i obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym" (vide: Wyrok SA w Łodzi z dnia 13 listopada 2015 r., III AUa 529/15, Lex nr 1960733). M. K. (2) posługiwał się w swojej pracy ciągnikiem siodłowym, lecz jego działalność była ściśle podporządkowana celom związanym z rolnictwem.

Należałoby uznać, że „stopień szkodliwości lub uciążliwości pracy wnioskodawcy jako Kierowcy Traktora w Spółdzielni Usług (...) (w rolnictwie) nie wykazuje żadnych istotnych różnic w stosunku do pracy kierowcy ciągnika w transporcie, rozumianym słownikowo jako zespół czynności związanych z przemieszczaniem osób i dóbr materialnych przy użyciu odpowiednich środków (np. samochodu, kolei, rurociągu)”. Nie bez znaczenia wydaje się również to, że pod pozycją 3 działu VIII tego wykazu (transport), wymienione zostały prace m.in. kierowców kombajnów, które to urządzenia w zdecydowanej większości są maszynami rolniczymi, wykorzystywanymi nie w transporcie, ale przy pracach w rolnictwie” (vide: Wyrok SN z dnia 25 marca
2014 r., I UK 337/13, Lex nr 1458817, Wyrok SN z dnia 6 lutego 2014 r., I UK 314/13, Lex nr 1439383).

O porównywalnej szkodliwości prac wykonywanych ciągnikiem a nawet większej przy pracach polowych świadczy wysokość wynagrodzenia, które było wyższe przy pracach polowych niż w transporcie (świadectwo pracy – k. 28 a.e.).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że M. K. (1) spełnił wszystkie warunki do przyznania mu prawa do emerytury w oparciu o przepis art. 184 ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, od dnia 13 maja 2016 roku, to jest od dnia złożenia wniosku o emeryturę.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.