Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy w Radomiu utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Radomiu z dnia 10 czerwca 2013 roku, sygn. akt I Nc 1233/13, w którym Sąd Rejonowy nakazał, aby pozwane M. Ł. i K. W. zapłaciły solidarnie na rzecz powoda kwotę 35.201,77 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 maja 2013 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 483,85 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniosły w tymże terminie do tutejszego Sądu zarzuty.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia:

A. K. (1) zawarła z (...) Bank S.A. z siedzibą w G. w dniu 23 lutego 2006 roku umowę kredytu gotówkowego nr (...) w wysokości 11.145,11 zł na okres od dnia 23 lutego 2006 roku do dnia 23 lutego 2011 roku z przeznaczeniem m.in. na cele konsumpcyjne. Złożyła również oświadczenie o poddaniu się egzekucji w zakresie roszczeń z umowy kredytu gotówkowego do kwoty 22.290,22 zł, przy czym ustalono, że Bank będzie mógł wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu w ciągu 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W dniu 27 października 2006 roku A. K. (1) zawarła z (...) Bank S.A. z siedzibą w G. kolejną umowę kredytu gotówkowego nr (...) na kwotę 4.634,95 zł na okres od dnia 27 października 2006 roku do dnia 27 października 2010 roku. Kredytobiorca złożył ponadto oświadczenie o poddaniu się egzekucji w zakresie roszczeń z umowy kredytu gotówkowego do kwoty 9.269,90 zł, przy czym wskazano, że Bank będzie mógł wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu w ciągu 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. A. K. (1) zawarła również w ramach ww. umowy ubezpieczenie na wypadek zgonu lub całkowitej niezdolności do pracy oraz czasowej niezdolności do pracy spowodowanej leczeniem szpitalnym. W związku z brakiem spłaty wymagalnych rat powstało zadłużenie. A. K. (2) zmarła w dniu 25 stycznia 2007 roku. Sąd Rejonowy w Radomiu postanowieniem z dnia 12 listopada 2009 roku w sprawie I Ns 297/09 stwierdził, że spadek po niej na podstawie ustawy nabyły po 1/3 dzieci: K. W., M. Ł. i K. K.. Bank (...) S.A. z siedzibą w K. jest następcą prawnym (...) Bank S.A. z siedzibą w G.. Pismami z dnia 28 listopada 2011 roku M. Ł. i K. W. zostały wezwane przez Bank (...) S.A. do zapłaty kwoty 34.017 zł tytułem trzech niespłaconych kredytów. Na zadłużenie to złożyły się: należność z kredytu nr (...) (4.511,88 zł kapitału, 2.159,87 zł odsetek umownych, 2.670,80 zł odsetek karnych), z kredytu nr (...) (3.365,34 zł kapitał, 242,36 zł odsetki umowne, 180 zł opłaty, 14,50 zł składka na ubezpieczenie) oraz należność z kredytu nr (...) (10.011,18 zł kapitał, 5.397,24 zł odsetki umowne, 5.463,83 zł odsetki karne). Termin zapłaty oznaczono na dzień 8 grudnia 2011 roku. W dniu 19 maja 2013 roku Bank (...) S.A. z siedzibą w K. wystawił wyciągi z ksiąg bankowych przeciwko M. Ł. i K. W. w związku z nabyciem przez nie spadku po A. K. (3), w którym wskazał na wymagalne zadłużenie: w wysokości 10.891,85 zł wynikające z umowy nr (...) (4.511,88 zł niespłacony kredyt, 2.159,87 zł odsetki umowne od dnia 28 grudnia 2006 roku do dnia 27 października 2010 roku, 4.220,10 zł odsetki karne od dnia 27 stycznia 2007 roku do dnia wystawienia wyciągu) oraz w wysokości 24.309,92 zł wynikające z umowy (...) (10.011,18 zł niespłacony kredyt, 5.397,24 zł odsetki umowne za okres od dnia 24 grudnia 2006 roku do dnia 23 lutego 2011 roku, 8.901,50 zł odsetki karne od dnia 23 stycznia 2007 roku do dnia wystawienia wyciągu). W dniu 24 kwietnia 2013 roku K. W. złożyła do Sądu Rejonowego w Radomiu wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po A. K. (1). W dniu 26 września 2013 roku M. Ł. również złożyła wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po A. K. (1). Wnioski te zostały prawomocnie oddalone przez Sądy. Sąd Rejonowy stwierdził, że umowy kredytów gotówkowych zawarła matka pozwanych – A. K. (2). W związku z nabyciem przez córki spadku po zmarłej matce, M. Ł. i K. W. nabyły ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawczyni, a zatem nabyły także długi spadkowe, które obniżają wartość spadku i rodzą po stronie pozwanych powinność ich uregulowania. Skoro w dacie otwarcia spadku istniała wierzytelność należna Bankowi (...) S.A. z siedzibą w K., to zobowiązanie to przechodzi na spadkobierców A. K. (1). M. Ł. i K. W. podnosiły zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego, wskazując fakt, iż nie korzystały z przedmiotowych kredytów, nie posiadały o nich wiedzy, jak też nie są w stawnie z uwagi na ich sytuację materialną, spłacać zadłużenia. W ocenie Sądu Rejonowego, zachowania powoda polegającego na żądaniu zapłaty należności z umów kredytu nie można traktować jako nadużycia prawa podmiotowego. Pozwane wzywane były do zapłaty należnego zobowiązania, zaś wobec braku reakcji z ich strony, powód wystąpił z roszczeniem na drogę postępowania sądowego. Pozwane podnosiły również zarzut przedawnienia roszczeń, których termin wymagalności upływał do kwietnia 2010 roku. Bank (...) S.A. z siedzibą w K. jest przedsiębiorcą, a dochodzone przez niego roszczenie związane jest z prowadzoną działalnością gospodarczą. Termin przedawnienia w takim przypadku wynosi trzy lata. W ocenie Sądu Rejonowego, roszczenie powoda nie ma charakteru roszczenia o zapłatę świadczenia okresowego. Kredytobiorca otrzymuje określoną kwotę pieniędzy i zobowiązany jest także do jej zwrotu do określonego dnia. Okoliczność, że umowa stron przewiduje obowiązek zwrotu przekazanego kapitału w określonych odstępach czasu, nie przemawia za przyjęciem, iż świadczenie kredytowe ma charakter okresowy. Z tego ustalenia Sąd Rejonowy wywiódł wniosek, że skoro świadczenie będące przedmiotem postępowania nie jest okresowe, to termin jego wymagalności należy wiązać z datą ostatecznej zapłaty zadłużenia. Dlatego, w ocenie Sądu Rejonowego, roszczenie z pierwszej umowy kredytu stało się wymagalne z dniem 27 października 2010 roku, a z drugiej umowy z dniem 23 lutego 2011 roku. Roszczenie z pierwszej umowy uległoby przedawnieniu z dniem 27 października 2013 roku, a z drugiej z dniem 23 lutego 2014 roku. Wniesienie pozwu przerwało bieg przedawnienia. Pozew w sprawie niniejszej został wniesiony w dniu 24 maja 2013 roku, a więc, zdaniem Sądu Rejonowego, dochodzone w nim roszczenie nie uległo przedawnieniu.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 496 k.p.c. w związku z art. 922 § 1 k.c., art. 118 k.c., art. 120 § 1 k.c. i art. 123 § 1 pkt 1 k.c. O odsetkach orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniosła K. W., zaskarżając je w całości. Zarzuciła:

- naruszenie przepisu art. 244 k.p.c. i art. 95 ust. 1a ustawy Prawo bankowe poprzez uznanie, że wyciąg z ksiąg bankowych w postępowaniu cywilnym ma moc dokumentu urzędowego, co skutkowało dokonaniem ustaleń faktycznych zgodnie z jego treścią, a powyższe uchybienie stało się przyczyna nieuprawnionego niezastosowania zasady rozkładu ciężaru dowodu, co w konsekwencji doprowadziło do uznania przez Sąd I instancji za udowodnione faktów, z których powód wywodzi skutki prawne, a na które powód żadnych dowodów nie przedstawił;

- naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 95 ust. 1 ustawy Prawo bankowe poprzez brak wszechstronnego rozważenia całokształtu zebranego materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przejawiające się w dokonaniu ustaleń w zakresie wysokości roszczenia w oparciu o dokument prywatny w postaci wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez K. N., której upoważnienie do składania oświadczeni w zakresie praw i obowiązków majątkowych Banku wymagane przepisem art. 95 ust. 1 ustawy Prawo bankowe nie zostało załączone;

- naruszenie przepisów art. 64 oraz art. 65 k.p.c. poprzez uznanie, iż powód posiada legitymację do występowania w niniejszym procesie w charakterze strony, podczas gdy powód żadnym dokumentem nie wykazał przejścia na niego uprawnień z umowy kredytu gotówkowego nr (...) oraz umowy kredytu gotówkowego nr (...) przysługujących (...) Bank S.A., co w konsekwencji skutkowało brakiem wykazanie swojej legitymacji procesowej czynnej do dochodzenia roszczeń objętych postępowaniem;

- naruszenie art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż powód wypełnił zobowiązanie z niego wynikające – udowodnił fakty jak i okoliczności, które podnosił w ramach przedmiotowego postępowania, w sytuacji w której powód nie wyjaśnił sposobu obliczenia kwoty umownych odsetek kapitałowych w kwocie 7.557,11 złotych oraz kwoty 13.121,60 złotych dochodzonej z tytułu odsetek za zwłokę naliczanych do dnia wystawienia wyciągu z ksiąg banku w dniu 19 maja 2013 roku, podstawy do ich naliczenia, kwoty, od której zostały naliczone oraz okresu, za jaki odsetki zostały naliczone, a z dołączonych do pozwu dokumentów – umów kredytu i wyciągu – powyższe okoliczności absolutnie nie wynikają;

- naruszenie art. 118 k.c. poprzez jego niezastosowanie i brak uznania, że roszczenie z tytułu umowy kredytu gotówkowego nr (...) oraz umowy kredytu gotówkowego nr (...) uległo przedawnieniu w części dotyczącej rat, których wymagalność powstała przed dniem 21 maja 2010 roku, mimo że pozwany podnosił taki zarzut w toku postępowania.

Wskazując na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna w zakresie zgłoszonego przez pozwane zarzutu przedawnienia.

Na wstępie wskazać należy, iż w świetle art. 378§2 k.p.c. w granicach zaskarżenia sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne. Współuczestników tych należy zawiadomić o rozprawie. W świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego zawarte w tym przepisie określenie "sąd może" należy traktować w istocie jako powinność, jeżeli bowiem zarzuty apelacyjne są wspólne dla dłużników solidarnych, zasądzone od nich należności w różnej wysokości nie znajdują uzasadnienia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2014 roku, V CSK 506/13, OSNC 2015, nr 6, poz.77). Warunkiem zastosowania art. 378§2 k.p.c. jest nie tylko wspólnota praw i obowiązków współuczestników, ale także wspólność zarzutów apelacji, na podstawie których apelacja miałaby być uwzględniona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008r., II CSK 272/08, OSNC-ZD 2009, nr C, poz.81). Odpowiedzialność pozwanych M. Ł. i K. W. jako spadkobierców A. K. (1) za długi spadkowe jest solidarna (art. 1034§1 k.c.), wynika z tej samej podstawy faktycznej i prawnej. Ponadto pozwane w toku procesu zgłosiły te same zarzuty (por. zarzuty od nakazu zapłaty, k. 30-33, k. 35-37). Z tych względów, w trybie art. 378§2 k.p.c., Sąd Okręgowy zawiadomił pozwaną M. Ł. o rozprawie i rozpoznał sprawę także na jej rzecz (k.280).

Sąd Okręgowy zasadniczo podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji. Z uwagi na treść zarzutów apelacji w zakresie tych ustaleń Sąd Okręgowy, jako sąd merytoryczny (por. art. 382 k.p.c.) uzupełnił postępowanie dowodowe i przeprowadził dowód z kalendarzy spłat do umów kredytowych z dnia 27 października 2006 roku i 23 lutego 2006 roku zawartych przez (...) Bank S.A. z siedzibą w G. z A. K. (1), z dokumentów potwierdzających wpłaty należności wynikających z tych umów (k. 172-177) oraz rozliczenia tych umów z wyszczególnieniem okresów i kwot od jakich bank naliczał odsetki (k. 205-252).

Przeprowadzone przez Sąd Okręgowy dowody pozwoliły na dokonanie dodatkowych ustaleń w zakresie dotyczącym treści umów kredytowych zawartych przez (...) Bank S.A. z siedzibą w G. z A. K. (1). Zarówno z § 4 umowy kredytu gotówkowego nr (...) jak i z § 4 umowy kredytu gotówkowego nr (...) wynikało, że kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu i należnych odsetek w wysokościach i terminach podanych w kalendarzu spłat stanowiącym integralną część umowy. Z treści dokumentu z dnia 6 czerwca 2016 roku - kalendarza do umowy kredytowej nr (...) wynika, że A. K. (1) spłaciła umówioną kwotę kredytu i odsetek kapitałowych wynoszącą 145,82 zł, wymagalną na dzień 27 listopada 2006 roku w dniu 23 listopada 2006 roku oraz wynoszącą 145,82 zł, wymagalną na dzień 27 grudnia 2006 roku w dniu 20 grudnia 2006 roku (k.174). Pozostałych kwot ustalonych w kalendarzu do umowy kredytowej nr (...) nie spłaciła w terminach określonych umową (k.172). Z tytułu kredytu wynikającego z tej umowy nie spłaciła kwoty 4.511,88 zł, zaś z tytułu kapitałowych odsetek umownych kwoty 2.159,87 zł (k.172-173). Z treści dokumentu z dnia 6 czerwca 2016 roku - kalendarza do umowy kredytowej nr (...) wynika, że A. K. (1) spłaciła w terminach wynikających z tej umowy kwoty kredytu i odsetek kapitałowych wynoszące łącznie 3.070,60 zł wymagalne do dnia 23 grudnia 2006 roku (k.177). Pozostałych kwot ustalonych w kalendarzu do umowy kredytowej nr (...) nie spłaciła w terminach określonych umową (k.175). Z tytułu kredytu wynikającego z tej umowy nie spłaciła kwoty 10.011,18 zł, zaś z tytułu kapitałowych odsetek umownych kwoty 5.397,24 zł (k.175-176). Sąd Okręgowy dał wiarę dokumentom, z których przeprowadził dowód. Treść tych dokumentów nie budzi wątpliwości.

Niezasadne są zarzuty apelacji zmierzające do podważenia ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy. W szczególności nieskuteczny jest zarzut naruszenia art. 244 k.p.c. i art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe poprzez uznanie, że wyciąg z ksiąg bankowych ma moc dokumentu urzędowego. Z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, aby Sąd pierwszej instancji uznał wyciągi z ksiąg banków za dokumenty mające moc dokumentów urzędowych. Trafnie skarżąca wskazała, iż wyciągi z ksiąg banków w toczącym się w sprawie niniejszej postępowaniu mają charakter dokumentów prywatnych i podlegają ocenie według zasady określonej w art. 233§1 k.p.c. Brak jest jednak podstaw do podważenia oceny wiarygodności tych dokumentów dokonanej przez Sąd pierwszej instancji. Okoliczność, iż wyciągi z ksiąg banku dołączone do pozwu są wiarygodne została potwierdzona treścią umów załączonych do pozwu oraz treścią kalendarzy spłat do umów kredytowych z dnia 27 października 2016 roku i 23 lutego 2006 roku zawartych przez A. K. (1) oraz dokumentów potwierdzających wpłaty należności wynikających z tych umów (k. 172-177). Skarżąca w żaden sposób nie wykazała, aby treść tych dokumentów nie była prawdziwa. Fakt wypłaty kredytu został potwierdzony dokumentami, z których wynika realizacja umów polegająca na spłacie części kredytu przez kredytobiorcę.

Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 233§1 k.p.c. w zw. z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe w związku z podpisaniem wyciągu z ksiąg banku przez K. N., której upoważnienie do składania oświadczeń, w ocenie skarżącej, nie zostało wykazane. Wbrew twierdzeniom apelacji strona powodowa dołączyła do pozwu notarialnie potwierdzony odpis pełnomocnictwa udzielonego przez uprawnione do reprezentacji banku osoby pracownikowi banku - K. N. min. do podpisywania wystawianych przez bank wyciągów z ksiąg bankowych (k.21).

Niezasadny jest zarzut braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda. Powód załączył do pozwu poświadczony notarialnie odpis rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (k.23). Z treści wpisów w rejestrze przedsiębiorców KRS wynika, że doszło do połączenia banków w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie całego majątku (...) Banku S.A. (spółki przejmowanej) na Bank (...) S.A. (spółkę przejmującą). Uchwała w sprawie połączenia została podjęta w dniu 27 października 2009 roku. Następnie na podstawie art. 529§1 pkt 4 k.s.h. (...) Bank S.A. (bank przejmujący) przejął wydzieloną część Banku (...) S.A. obejmującą jego podstawową działalność, bez kredytów hipotecznych i wstąpił w prawa oraz obowiązki spółki dzielonej (k. 254-256). Zatem legitymacja procesowa czynna została wykazana przez powoda.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 6 k.c. wskazać należy, iż w toku postępowania odwoławczego strona powodowa przedstawiła dokumenty świadczące o sposobie obliczania kwoty odsetek kapitałowych oraz odsetek za zwłokę. Okoliczności dotyczące sposobu wyliczenia tych odsetek nie były kwestionowane przez skarżącą przed Sądem pierwszej instancji. Dopiero w apelacji K. W. zarzuciła brak wyjaśnienia sposobu obliczania umownych odsetek kapitałowych i odsetek za zwłokę. Z tego względu potrzeba przeprowadzenia dowodów na tę okoliczność powstała dopiero w postępowaniu odwoławczym. Wbrew twierdzeniom skarżącej, ze złożonych przez powoda w toku postępowania apelacyjnego dokumentów wynika, że odsetki umowne były naliczane od zaciągniętego kapitału do terminu płatności poszczególnych kwot kredytu wskazanych w kalendarzach do umów kredytowych i ich wysokość została wskazana w tych kalendarzach. Odsetki za opóźnienie w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego w stosunku rocznym były naliczane od dnia następującego po terminie płatności danej kwoty wskazanej w kalendarzu spłat do umowy kredytowej. Zatem nie doszło do naliczenia jednocześnie odsetek umownych i odsetek za opóźnienie od tej samej kwoty świadczenia wskazanej w kalendarzu spłat do umowy kredytowej, gdyż do daty płatności naliczano odsetki umowne a po bezskutecznym upływie terminu płatności danej kwoty wskazanego w umowie naliczano odsetki za opóźnienie (wyliczenia odsetek k. 205-252).

Sąd Okręgowy podziela ocenę Sądu pierwszej instancji w zakresie braku podstaw do zastosowania w sprawie niniejszej art. 5 k.c. Nie ma zatem podstaw powtarzania argumentów przemawiających za tą oceną, które to argumenty zostały przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Zasadny jest natomiast zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 118 k.c. poprzez jego niezastosowanie i brak uznania, że roszczenie z tytułu umów kredytowych uległo przedawnieniu w części dotyczącej rat i odsetek, których wymagalność powstała przed dniem 21 maja 2010 roku.

Trafnie Sąd pierwszej instancji wskazał, że roszczenia banku wynikające z umów kredytowych przedawniają się, w oparciu o treść art. 118 k.c., z upływem trzyletniego terminu jako wynikające z działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2003 roku, I CKN 316/2001, Lex nr 367775). Nie są to roszczenia o charakterze świadczeń okresowych, bowiem ich ogólna ilość jest znana z góry. Zatem są to roszczenia o charakterze świadczenia jednorazowego. Spełnienie takiego świadczenia może nastąpić jednorazowo. Jednak jeśli świadczenie takie ma charakter świadczenia podzielnego, jego spełnienie może nastąpić również w częściach. Do świadczeń okresowych należą min. odsetki za opóźnienie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2003 roku, III CZP 37/03, OSP 5/04, poz.57). Przy czym roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia roszczenia głównego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, III CZP 42/04, OSNC 9/05, poz.149). Natomiast odsetki od udzielonego kredytu bankowego są elementem składowym świadczenia głównego stron umowy kredytu, stanowią bowiem, z jednej strony cenę płaconą przez kredytobiorcę za korzystanie z oddanych mu do dyspozycji środków finansowych banku, z drugiej zaś strony wynagrodzenie pobierane przez bank za udostępnienie kredytobiorcy tych środków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2011 roku, I CSK 46./11, Lex nr 1102253).

W sprawie niniejszej strony umów kredytowych będących podstawą dochodzonego roszczenia w kalendarzach spłat, stanowiących integralną część umów, wskazały konkretne kwoty świadczenia, do którego spełnienia zobowiązała się A. K. (1) oraz daty wymagalności tych kwot. Świadczenie pieniężne ma charakter podzielny, dlatego może być spełnione częściami (art. 379§2 k.c.). Skoro strony umów kredytowych postanowiły, iż świadczenie kredytobiorcy będzie spełniane w częściach i określiły konkretne daty płatności poszczególnych części świadczenia to nie ma podstaw do ustalenia, że termin wymagalności roszczenia banku należy liczyć od daty wymagalności ostatniej raty kredytu. Skoro w §8 umów bank zastrzegł sobie prawo naliczania odsetek karnych od zadłużenia przeterminowanego, tj. od niespłaconych w terminie kwot kredytu to uznać należy, iż terminy określone w kalendarzu spłat były terminami wymagalności poszczególnych kwot, do spłacania których zobowiązał się kredytobiorca. Ponadto w §9 umów kredytowych strony przewidziały uprawnienie banku do wypowiedzenia umowy kredytu jeżeli kredytobiorca nie zapłaci w terminach określonych w umowie pełnych rat kredytu za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim pisemnym wezwaniu kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania. Przyjęcie poglądu prezentowanego przez Sąd pierwszej instancji, a sprowadzającego się do ustalenia terminu wymagalności całego roszczenia banku na dzień płatności ostatniej raty kredytu prowadziłoby do możliwości nieuzasadnionego manipulowania terminem przedawnienia przez nierealizowanie uprawnienia do wypowiedzenia umowy kredytowej, zawartej niekiedy na bardzo długi czas (umowy długoterminowe) i tym samym obejścia art.119 k.c.

W piśmiennictwie przyjmuje się, że roszczenie staje się wymagalne wówczas, gdy wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jest to stan potencjalny, o charakterze obiektywnym, którego początek następuje w chwili, gdy wierzytelność zostaje "uaktywniona". Według niektórych autorów przez wymagalność roszczenia powinno się rozumieć ostatni dzień, w którym dłużnik może spełnić świadczenie w sposób zgodny z treścią zobowiązania. Taki też podgląd prezentuje Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 17 grudnia 2008 roku I CSK 243/08 (OSNC 2010/1/16). Roszczenia mogą uzyskać przymiot wymagalności w dniu oznaczonym przez ustawę lub przez czynność prawną albo w dniu wynikającym z właściwości zobowiązania. Skoro strony umów kredytowych określiły terminy płatności świadczenia, do spełnienia którego kredytobiorca był zobowiązany to uznać należy, iż terminy te są terminami wymagalności. A zatem trzyletni termin przedawnienia rozpoczynał się od dnia, w którym minął termin płatności dla każdej wskazanej w kalendarzu spłat raty kredytowej. Odnosząc się do twierdzeń strony powodowej zawartych w odpowiedzi na apelację (k.165-170) wskazać należy, iż art. 75 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz.U. nr 140, poz. 939 ze zm.) oraz art. 14 obowiązującej w dacie zawierania umów ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U. nr 100, poz. 1081) precyzowały warunki wypowiedzenia umowy kredytu przez bank oraz określały termin wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy kredytowej przez bank skutkuje rozwiązaniem umowy i postawieniem w stan wymagalności całej wierzytelności banku. Powyższe pozostaje jednak bez wpływu na wymagalność poszczególnych części świadczenia pieniężnego kredytobiorcy w czasie trwania umowy kredytu w sytuacji, gdy do wypowiedzenia umowy nie dojdzie. Wbrew twierdzeniom strony powodowej, wobec zaniechania spełnienia świadczeń przez kredytobiorcę w terminach określonych kalendarzami spłat za dwa okresy płatności, bank, zgodnie z treścią umów kredytu, miał prawo wypowiedzieć umowę stawiając w stan wymagalności pozostałe, nie wymagalne jeszcze raty kredytu i skutecznie żądać zaspokojenia swojej wierzytelności. Roszczenie takie nie byłoby przedwczesne. Bank w sprawie niniejszej nie zrealizował jednak uprawnienia do wypowiedzenia umów kredytu.

Żądanie pozwu obejmowało należność z tytułu niespłaconego kredytu w kwocie 14.523,06 zł, należność z tytułu umownych odsetek kapitałowych w kwocie 7.557,11 zł, należność z tytułu odsetek karnych za opóźnienie liczonych do dnia 19 maja 2013 roku w kwocie 13.121,60 zł oraz roszczenie o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (k.3-4). Skoro pozew w sprawie niniejszej został wniesiony w dniu 21 maja 2013 roku (data nadania na poczcie pozwu bez braków formalnych) to przedawnieniu uległy świadczenia należne bankowi i dochodzone pozwem z umowy nr (...) w kwocie 9523,78 zł (raty kredytu z odsetkami wymagalne do dnia 27 kwietnia 2010 roku, k. 173) i z umowy (...) w kwocie 19.639,10 zł (raty kredytu wraz z odsetkami wymagalne do dnia 23 kwietnia 2010 roku, k. 176). Nie uległy przedawnieniu raty kredytu, kapitałowe odsetki umowne i odsetki za opóźnienie od tych rat z umowy nr (...) w kwocie 1368,07 zł (w tym 863,24 zł tytułem kapitału i odsetek kapitałowych oraz 504,83 zł tytułem odsetek karnych za opóźnienie) i z umowy nr (...) w kwocie 4670,82 zł ( w tym 3040,81 zł tytułem kapitału i odsetek kapitałowych oraz 1630,11 zł tytułem odsetek karnych za opóźnienie). Łącznie należność nieprzedawniona wynosi 6038,89 zł.

Wobec powyższego, zaskarżony wyrok należało zmienić, o czym orzeczono na podstawie art. 386§1 k.p.c. W pozostałym zakresie apelację jako pozbawioną podstaw faktycznych oraz prawnych oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania za obie instancje Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 100 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając. Powód wygrał proces w 17%. W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji powód poniósł opłatę od pozwu wynoszącą 441 zł, pozwane w postępowaniu tym nie poniosły kosztów, nadto były zwolnione od opłaty od zarzutów. Zatem winny zwrócić powodowi 17% kwoty 441 zł, tj. 74,97 zł. Powód natomiast na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2010, nr 90, poz.594 ze zm.) winien uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Radomiu 83% opłaty od zarzutów wniesionych przez każdą z pozwanych, tj. łącznie kwotę 2191,20 zł. Na koszty postępowania poniesione przez pozwaną w drugiej instancji składa się opłata od apelacji wynosząca 300 zł i koszty zastępstwa procesowego wynoszące 1800 zł. Powód nie poniósł żadnych kosztów w postępowaniu odwoławczym. Strona powodowa winna zatem zwrócić pozwanej 83% sumy poniesionych przez nią kosztów, tj. 1743 zł. Pozwana była zwolniona od opłaty od apelacji w kwocie 1461 zł. Zatem w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych powód został obciążony kwotą 1212,63 zł na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Radomiu z tytułu części brakującej opłaty od apelacji.

(...) M. A. D.