Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Małgorzata Woźniak-Zendran (spr.)

del. SSO Roman Walewski

Protokolant: st.sekr. sąd. Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2017 r. w Poznaniu

sprawy J. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wznowienie postępowania

na skutek apelacji J. S. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 11 grudnia 2015 r. sygn. akt IV U 808/15

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19.02.2015r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy J. S. (1) wznowienia postępowania w sprawie wydanej decyzji organu rentowego z dnia 20.11.2009r. znak (...), ponieważ przedłożone z wnioskiem z dnia 09.02.2015r. zaświadczenia z dnia 12.07.2014r. nie mają wpływu na prawo i wysokość świadczenia ustalonego decyzją z dnia 20.11.2009r. Wniosek o przeliczenie renty z dnia 16.07.2014r. został uwzględniony przy rozpatrywaniu uprawnień do emerytury na dzień 01.07.2014r.

Odwołanie od tej decyzji złożył J. S. (1), wnosząc o jej uchylenie i wznowienia postępowania w sprawie decyzji z dnia 20.11.2009r. oraz ponowne rozpatrzenie ,zgodnie z wnioskiem z dnia 29.04.2008r.,sprawy o rentę z tytułu niezdolności do pracy i ustalenie podstawy wymiaru renty na nowo na podstawie art. 15 ustawy. Wnioskodawca wskazał, że powyższa decyzja jest niezgodna z przepisami, stanem faktycznym oraz wnioskiem.

We wnioskach odwołujący wskazał, iż spełnia przesłanki do wznowienia postępowania, tj. że przedłożył nowe dowody oraz ujawnił okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Okolicznością tą jest wniosek ZUS Rp-1 o rentę z tytułu niezdolności do pracy z dnia 29.04.2008r., w którym w pkt IV ust. 2 nie wskazał sposobu ustalenia podstawy wymiaru.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 11 grudnia 2015r., w sprawie IV U 808/15 oddalił odwołanie J. S. (1) od powyższej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. S. (1) urodzony (...) w dniu 26.06.1996r. zgłosił do organu rentowego wniosek o emeryturę nauczycielską.

Organ rentowy decyzją z dnia 15.07.1996r. przyznał ubezpieczonemu emeryturę nauczycielską od dnia 01.11.1996r., tj. od ustania zatrudnienia przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przeciętną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z okresu od 01.01.1989r. do 31.12.1995r. oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 101,57% i kwotę bazową 666,96zł. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 29 lat i 11 miesięcy okresów składkowych, 1 miesiąc okresów nieskładkowych. W wyniku kolejnych wniosków o doliczenie stażu pracy organ rentowy decyzją z 01.12.2003r. dokonał przeliczenia emerytury wnioskodawcy przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenie z 7 lat kalendarzowych od stycznia 1989r. do grudnia 1995r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 107,30% kwotę bazową 804,03zł.

Wnioskodawca kolejny wniosek o przeliczenie emerytury złożył w organie rentowym w dniu 07.11.2003r. w oparciu o dołączone zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu w Zespole Szkół (...) w N.. Organ rentowy decyzją z 01.12.2003r. dokonał przeliczenia emerytury wnioskodawcy przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenie z 7 lat kalendarzowych od stycznia 1989r. do grudnia 1995r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 107,30%, kwotę bazową 804,03zł.

Na wniosek wnioskodawcy z dnia 06.03.2008r. o przeliczenie świadczenia organ rentowy decyzją z dnia 20.03.2008r. przeliczył emeryturę przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenie z 7 lat kalendarzowych od 01.1989r. do 12.1995r. gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 107,30%, a przyjęta kwota bazowa 855,35zł Organ poinformował wnioskodawcę, że po przeliczeniu podstawy wymiaru z 20 lat wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu wwpw wyniósł 87,88%, zaś po przeliczeniu z 10 kolejnych z okresu 1983-1992 wwpw wyniósł 104,21%. W związku z tym iż świadczenie uległoby obniżeniu emerytura będzie nadal obliczana wg wwpw 107,30% Dodatek pielęgnacyjny może być wypłacany z tytułu ukończenia 75 lat lub z tytułu niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Wnioskodawca w dniu 29.04.2008r. zgłosił do ZUS wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Decyzją z dnia 27.08.2008r. organ rentowy odmówił przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 20.03.2009r. w spr. IX U 1903/08. Na skutek apelacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 08.07.2009r. w spr. III AUa 477/09 zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzją i przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 01.04.2008r. do 31.05.2010r.

W wykonaniu wyroku Sądu Apelacyjnego organ rentowy decyzją z dnia 20.11.2009r. przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 01.04.2008r. do 31.05.2010r. Wysokość renty została ustalana wg najkorzystniejszego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 107,30% z wynagrodzenia z 7 lat kalendarzowych od I 1989r. do XII 1995r., z kwotą bazową 855,35zł.

Wnioskodawca wniósł odwołanie od decyzji z 20.11.2009r. domagając się ponownego przeliczenia renty wraz z odsetkami, z kwota bazową z dnia wniosku, tj. od 01.04.2008r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 17.02.2010r. w spr. IV U 45/10 oddalił odwołanie, a Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 15.07.2010r. w spr. III AUa 354/10 oddalił apelację wnioskodawcy. Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 20.07.2011r. w spr. II UK 95/11 odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej wnioskodawcy do rozpoznania.

W dniu 19.10.2012r. J. S. wystąpił do organu rentowego z ponownym wnioskiem o przeliczenie podstawy wymiaru renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 20.11.2009r.

Decyzją z dnia 30.12.2011r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy ponownego przeliczenia podstawy wymiaru renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, wskazując iż w oparciu o obowiązujące przepisy prawa brak jest możliwości ustalenia podstawy wymiaru na nowo w myśl art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wyrokiem z dnia 09.03.2012r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w spr. IV U 621/12 oddalił odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji, a Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 06.11.2012r. w spr. III AUa 568/12 oddalił apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego.

W dniu 12.01.2013r. wnioskodawca zgłosił do ZUS wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury na dzień 01.03.2008r.

Decyzją z dnia 12.02.2013r. ZUS odmówił wnioskodawcy ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 111 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Pismem z dnia 12.01.2013r. wnioskodawca żądał wznowienia postępowania w sprawie decyzji z dnia 20.03.2008r. na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy decyzją z dnia 05.03.2013r. odmówił wnioskodawcy ponownego ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej wobec nie przedłożenia nowych dowodów oraz potwierdzenia prawidłowości wydanych przez ZUS decyzji w postępowaniu odwoławczym.

Decyzją z dnia 05.03.2013r. organ rentowy po rozpatrzeniu wniosków J. S. (1) z 09.03.2012r., 15.06.2012r., 07.11.2012r. i 29.11.2012r. odmówił ponownego ustalenia wysokości świadczenia na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wobec nie przedłożenia nowych dowodów w sprawie oraz potwierdzenie prawidłowości wydanych decyzji organu rentowego w postępowaniu odwoławczym.

Od decyzji z dnia 12.02.2013r. i z dnia 05.03.2013r. wnioskodawca wniósł odwołania do Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, który wyrokiem z dnia 12.06.2013r. w spr. IV U 671/13 oddalił odwołania, a apelacja wnioskodawcy od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23.04.2014r. w spr. III AUa 1511/13.

Wnioskodawca w dniu 11.03.2014r. zgłosił wniosek o ustalenie na nowo podstawy wymiaru wcześniejszej emerytury wg najkorzystniejszego wariantu w związku z uprawnieniami do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Decyzją z dnia 08.07.2014r. organ rentowy odmówił przeliczenia świadczenia, gdyż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 7 lat kalendarzowych, tj. od 01.1989r. do 12.1995r. 107,30% jest najkorzystniejszy.

Wnioskodawca wniósł odwołanie od decyzji z dnia 08.07.2014r. do Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, który wyrokiem z dnia 28.11.2014r. w spr. IV U 1590/14 oddalił odwołanie, a Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 03.11.2015r. w spr. III AUa 188/15 oddalił apelację wnioskodawcy od tego wyroku.

W dniu 03.07.2014r. i 16.07.2014r. wnioskodawca zgłosił wniosek o emeryturę wcześniejszą z art. 184 w zw. z art. 183 ustawy emerytalnej oraz wniosek z dnia 16.07.2014r. o przeliczenie podstawy wymiaru renty wraz z zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1966-1972 z (...) i wniosek o emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

Decyzją z dnia 16.10.2014r. ZUS przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 01.07.2014r. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek z uwzględnieniem przedłożonych dokumentów. Po przyjęciu do podstawy wymiaru wynagrodzenia osiągniętego w (...) obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty wyniósł 99,71%, w związku z powyższym do obliczenia wysokości emerytury przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru renty.

W dniu 22.01.2015r. wnioskodawca zgłosił do ZUS wniosek o wznowienie postępowania w sprawie decyzji z dnia 20.11.2009r. o przyznaniu renty oraz ustalenie podstawy wymiaru renty na nowo na podstawie art. 15 ustawy emerytalnej.

Decyzją z dnia 19.02.2015r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy wznowienia postępowania od decyzji z dnia 20.11.2009r.

Na podstawie powyżej przedstawionego stanu faktycznego, Sąd I instancji wydał powyższy wyrok.

Sąd I instancji podniósł, że decyzja z dnia 09.02.2015r., która jest przedmiotem sprawy - odmawiała wnioskodawcy na podstawie art. 114 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS prawa do ponownego przeliczenia świadczenia rentowego, ponieważ zdaniem pozwanego ubezpieczony do wniosku o ponowne przeliczenie świadczenia nie dołączył nowych dowodów mających wpływ na prawo do świadczenia.

Jako podstawę wszczęcia postępowania w rozpoznawanej sprawie wskazano art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015r. 748 ze zm.) który stanowi, że warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń przed sądem ubezpieczeń społecznych jest powołanie nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa. Wskazano, że postępowanie o ponowne ustalenie prawa do świadczeń może zostać wszczęte tylko w dwóch przypadkach - przedłożenia nowych dowodów, czyli dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował w poprzednim postępowaniu oraz ujawnienie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, a nieuwzględnionych przez organ rentowy. Bezpośrednim celem ponownego ustalenia jest rozstrzygnięcie o uprawnieniach emerytalno-rentowych ubezpieczonych, według stanu faktycznego z chwili wydania weryfikowanych decyzji rentowych.

Sąd I instancji podkreślił, że skoro postępowanie zostało wszczęte w oparciu o przepis art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to obowiązkiem organu rentowego oraz następnie Sądu orzekającego była w pierwszej kolejności ocena, czy wystąpiły określone w tym przepisie przesłanki umożliwiające merytoryczne rozpoznanie wniosku. Należało ustalić i ocenić, czy wnioskodawca przedłożył nowe dowody mogące mieć wpływ na zmianę poprzedniej decyzji (z dnia 20.11.2009r.) ustalając wysokość renty, czy ujawniły się także okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mogą rzutować na zmianę (podwyższenie) wysokości świadczenia ubezpieczonego. Ocena, że przesłanki te nie były spełnione prowadzi do odmowy ponownego ustalenia świadczenia przez organ rentowy oraz oddalenia odwołania przez Sąd bez potrzeby merytorycznego zbadania wysokości świadczenia przysługującego wnioskodawcy.

Wskazano, że bez spełnienia przesłanek formalnych z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prowadzenie postępowania dotyczącego merytorycznej oceny wysokości świadczenia jest bezcelowe i bezprzedmiotowe.

Sąd Okręgowy podniósł, że odwołujący w dniu 22.01.2015r. zgłosił kolejny wniosek o przeliczenie świadczenia, nie przedkładając nowych dowodów ani nie wskazał nowych okoliczności poza tymi, które były znane organowi rentowemu. Przedłożone przez wnioskodawcę zaświadczenie o wynagrodzeniu za okres pracy w (...) w N.za okres od 13.09.1966r. do 28.10.1972r. było dowodem znanym organowi rentowemu przy rozpoznaniu wniosku o przeliczenie renty zgłoszonego przez wnioskodawcę w dniu 03.07. i 16.07.2014r. i rozstrzygniętego decyzją ZUS z dnia 16.10.2014r. Przy przyjęciu do podstawy wymiaru wynagrodzenia osiągniętego w (...) obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 99,71% i był niższy od wcześniej ustalonego 107,30% co powoduje, że do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru.

Sąd I instancji podkreślił, iż decyzją z dnia 20.11.2009r. przyznającą wnioskodawcy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podstawę wymiaru renty stanowiła, zgodnie z art. 21 ust. 2 ustawy emerytalnej, podstawa wymiaru emerytury, do której wnioskodawca był uprawniony od 01.11.1996r. Dlatego rozpoznając wnioski z dnia 03.07.2014r. i 16.07.2014r. o wcześniejszą emeryturę z art. 184 ustawy emerytalnej i o przeliczenie podstawy wymiaru renty ZUS dokonał symulacji wyliczenia podstawy wymiaru renty w oparciu o przedłożony dowód w postaci zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia za lata 1966-1972r. i ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury będącej podstawą wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy wyniósł 99,71%, a zatem był niższy od dotychczas ustalonego, który wynosi 107,30%. Jeżeli wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego ,to wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie (art. 111 ust. 1 ustawy emerytalnej), co nie miało miejsca w niniejszej sprawie. Podkreślono, że w art. 21 ww. ustawy uregulowano kwestię ustalania podstawy wymiaru emerytury lub renty w sytuacji posiadania wcześniej ustalonego prawa do jednego z tych świadczeń lub pobierania świadczenia przedemerytalnego. Zasadą jest przyjęcie podstawy wymiaru poprzedniego świadczenia. Mechanizm ten jest obligatoryjny przy ustalaniu podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy dla osoby, która wcześniej miała ustalane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy albo emerytury.

W ocenie tego Sądu żądanie wnioskodawcy o ustalenie wysokości renty na podstawie art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest bezpodstawne. Spór w tym zakresie został rozstrzygnięty prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 09 marca 2012r. w spr. IV U 621/12. Odwołanie wnioskodawcy od decyzji ZUS z 20 listopada 2009r. (dot. decyzji będącej przedmiotem sporu w niniejszej sprawie) dotyczącej wyliczenia podstawy wymiaru renty ,zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 17.02.2010r. ,a apelacja wnioskodawcy od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15.07.2010r. W powyższym prawomocnie zakończonym postępowaniu Sądy obu instancji dokonały kontroli decyzji z dnia 20.11.2009r. i uznały za niezasadne stanowisko wnioskodawcy, który domagał się przeliczenia podstawy wymiaru renty ustalonej na nowo w myśl art. 15 ustawy emerytalnej.

Ze względu na powyższe Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł odwołujący J. S. (1), zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi odwołujący zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego poprzez nieprawidłową wykładnię przepisów oraz nieprawidłowe dopasowanie stanu faktycznego sprawy do danego przepisu,

2.  naruszenie przepisów postępowania poprzez nieprawidłową ocenę przesłanek wznowienia postępowania w związku z przyjęciem, że zaświadczenie z (...) z dnia 12 lipca 2014r. nie jest nowym dowodem w sprawie wznowienia postępowania dot. decyzji z dnia 20 listopada 2009r. oraz nie rozpatrzenie drugiej przesłanki, tj. wniosku o rentę z dnia 29 kwietnia 2008r., w którym zostały ujawnione okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na wysokość świadczenia i uchybienia te miały istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając na uwadze powyższe, apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego, wznowienie postępowania w sprawie decyzji z dnia 20 listopada 2009r. i ustalenia podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy na nowo na podstawie art. 15 ustawy emerytalnej, jajko świadczenia przyznanego pierwszorazowo.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd Okręgowy, wydając zaskarżony wyrok wyjaśnił okoliczności istotne dla meritum sprawy, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia faktyczne poczynione w pierwszej instancji za własne, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997r., sygn. II UKN 61/97, z dnia 5 listopada 1998r., sygn. I PKN 339/98). Rozpoznając sprawę, Sąd Okręgowy nie naruszył również tak norm prawa materialnego, jak i zasad postępowania, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosków apelacji. Zaskarżone rozstrzygnięcie jest trafne i tym samym nie ma podstaw do jego zmiany.

Na wstępie należy podkreślić, że odwołujący w wywiedzionej apelacji nie przedstawia żadnych merytorycznie zasadnych zarzutów, poprzestając jedynie na polemice z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji. Nadto argumenty w niej prezentowane były już podnoszone na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, do których Sąd Okręgowy trafnie się odniósł.

W kontekście przedmiotu zaskarżenia kluczowe jest to, że zakres postępowania w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych zakreślony jest treścią decyzji, od której wniesiono odwołanie. Przedmiotowa decyzja dotyczyła odmowy prawa do wznowienia postępowania w sprawie ponownego ustalenia wysokości renty i została wydana na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227, z późn. zm.).

Stosownie do powołanego przepisu prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Uzasadnieniem dla ponowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją organu rentowego, wyznaczającym jego cel, jest niezgodność zawartego w decyzji rozstrzygnięcia z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną ubezpieczonego. W ponowionym postępowaniu organ rentowy dąży więc do ustalenia, czy popełnione przez niego uchybienia albo przedłożone przez ubezpieczonego dowody lub ujawnione fakty- mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń. Bezpośrednim celem ponownego ustalenia jest rozstrzygnięcie o uprawnieniach emerytalno-rentowych ubezpieczonych, według stanu faktycznego z chwili wydania weryfikowanych decyzji rentowych. W doktrynie oraz judykaturze przyjmuje się i tut. Sąd pogląd ten w całości podziela, że postępowanie w sprawie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości stanowi nadzwyczajną kontynuację postępowania przed organem rentowym w tej samej sprawie, wskutek przedłożenia nowych dowodów lub ujawnienia nowych okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które miały wpływ na prawo do określonego świadczenia (R. Babińska, Wzruszalność prawomocnych decyzji rentowych, Warszawa 2007; K. Antonów, Ponownie ustalanie prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, Przegląd Sądowy 2009 nr 1, s. 59 oraz K. Antonów, M. Bartnicki, B. Suchacki, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, Warszawa 2009, a nadto uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1996r., II UZP 18/96 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000r., II UKN 41/00, z dnia 21 września 2010r., III UK 94/09 i z dnia 24 marca 2011r., I UK 317/10).

Ponowne ustalenie w trybie przepisu art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zmierza zatem do podważenia decyzji organu rentowego, niezależnie od tego, czy uprawomocniła się ona na skutek upływu terminu odwołania, czy też rozstrzygnięcia sądu. To swoiste "wznowienie postępowania" w takich sprawach w sposób oczywisty ogranicza bowiem prawomocność, czy też niewzruszalność decyzji organu rentowego. Przepisy art. 114 ustawy różnicują jedynie kompetencje organu rentowego w zależności od okoliczności, w jakich nastąpiło uprawomocnienie się weryfikowanych decyzji. Wyrazem tego są odrębne regulacje zawarte w przepisach art. 114 ust. 1 i ust. 2 ustawy emerytalnej. Kryterium odróżniające regulację ust. 1 i ust. 2 tego artykułu ma charakter podmiotowy w tym sensie, że ust. 2 odnosi się wyłącznie do organu rentowego i to w szczególnej sytuacji, gdy wcześniej prawo do świadczenia lub jego wysokość zostały ustalone orzeczeniem organu odwoławczego. Oznacza to, że zakresem zastosowania tego przepisu objęte są przede wszystkim wyroki ustalające prawo do świadczeń, i to w szczególnych sytuacjach, gdy organ rentowy ma zamiar zmienić na korzyść ubezpieczonego treść ustalonego uprawnienia (pkt 1) albo też na jego niekorzyść (pkt 2).

Przechodząc do przepisu art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, zachodzi konieczność uwzględnienia, że wykładnia i sposób (przesłanki) zastosowania art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS były przedmiotem licznych wypowiedzi w orzecznictwie (przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004r., II UK 228/03 oraz z dnia 25 maja 2004r., III UK 31/04, a także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2004r., II UK 404/03) oraz i w literaturze (w szczególności R. Babińska, Wzruszalność prawomocnych decyzji rentowych, Warszawa 2007; K. Antonów (w:) K. Antonów, M. Bartnicki, B. Suchacki, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, Warszawa 2009; K. Antonów, Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. Pojęcie oraz właściwości postępowań przedsądowych i ochrony cywilnosądowej, Warszawa 2011; R. Babińska-Górecka, Uwagi na temat projektu nowelizacji art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (nowa podstawa i przesłanki wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych), PiZS 2013 nr 11, s. 12).

Dokonując pewnych uogólnień, przyjmuje się, że zwrot "przedłożenie nowych dowodów" użyty w treści art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia (jego wysokości). Natomiast użyty w tym przepisie termin "ujawnienie okoliczności", generalnie oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnoprawnych związanych z ustalaniem przez organ rentowy prawa do emerytur (rent) lub wysokości tych świadczeń. Są to więc określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia i/lub jego wysokości (np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy), a także uchybienia normom prawa procesowego lub materialnego przez organ rentowy, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną zainteresowanych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2014r., I UK 322/13).

W przedmiotowej sprawie, wnioskodawca ponownie wnosząc o przeliczenie świadczenia, wskazał na istnienie jego zdaniem nowych okoliczności. Powoływał się bowiem na przedłożony do akt niniejszego postępowania dokument w postaci zaświadczenia o wynagrodzeniu za okres pracy w (...) w N. za okres od 13 września 1966r. do 28 października 1972r. Podkreślić jednak należy z całą mocą, że przedmiotowy dokument wystawiony został w dniu 12 lipca 2014r., a odwołujący żąda wznowienia postępowania w sprawie decyzji wydanej przez organ rentowy w dniu 20 listopada 2009r. Okoliczności w nim zawarte wskazują wprawdzie na okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, jednakże w momencie wydawania omawianej decyzji przez pozwanego, przedmiotowy dokument jeszcze nie istniał, a zatem w niniejszym postępowaniu nie ziściły się obligatoryjne przesłanki uregulowane w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, które uprawniają do wznowienia postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie zostały bowiem przez skarżącego przedłożone żadne nowe dowody i nie ujawniono żadnych okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji z dnia 20 listopada 2009r. ,a które nie byłyby znane organowi rentowemu przed wydaniem uprzednich decyzji ustalających wysokość świadczenia. Stąd też nie było podstaw do merytorycznego ponownego obliczania wysokości renty skarżącego.

Przedmiotowy dokument nie istniał na dzień wydania decyzji z 20.11.2009r., a tym samym nie zaistniała sytuacja odnalezienia przez stronę dokumentu, który mógł i powinien był być dołączony do wniosku i rozpoznany decyzją przez ZUS, a jedynie wskutek jakiś okoliczności , nie zapoznano z nim organu rentowego i zachodzi tym samym potrzeba wznowienia postępowania- a takich właśnie wypadków dotyczy przedmiotowy przepis art.114 ust.1 ustawy emerytalnej.

W niniejszej sprawie natomiast strona po wielu latach od wydania pierwotnej decyzji uzyskała od byłego pracodawcy dokument mogący ewentualnie mieć wpływ na wysokość jej świadczenia, ale taka okoliczność rodzi jedynie możliwość wystąpienia z wnioskiem o przeliczenie świadczenia, a nie wznowienie postępowania w sprawie jego pierwotnego przyznania i wyliczenia.

Przypomnieć natomiast w tym miejscu należy, iż przedłożone przez odwołującego zaświadczenie o wynagrodzeniu za okres pracy w (...) w N. z dnia 12 lipca 2014r. było dowodem znanym organowi rentowemu przy rozpoznawaniu wniosku o przeliczenie renty ,a rozstrzygniętego decyzją ZUS z dnia 16 października 2014r. Po przyjęciu do podstawy wymiaru wynagrodzenia osiągniętego u ww. pracodawcy obliczony wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 99,71% i był niższy od wcześniej ustalonego 107,30% i dlatego zgodnie z obowiązującą zasadą – do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru, jako korzystniejszą dla ubezpieczonego.

Przesłanką do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 20.09.2009r. nie może być tym bardziej zarzut, iż we wniosku z 29.04.2008r. wnioskodawca nie zaznaczył , o który ze sposobów obliczenia wysokości renty, ubezpieczony wnosi i wbrew zarzutom apelującego- Sąd Okręgowy odniósł się także do powyższego zarzutu.

Sąd ten zasadnie wskazał bowiem, iż decyzją z dnia 20.11.2009r. przyznającą wnioskodawcy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podstawę wymiaru renty stanowiła, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 21 ust. 2 pkt 2 w związku z art.21 ust.1 pkt 1 ustawy emerytalnej, podstawa wymiaru emerytury, do której wnioskodawca był uprawniony od 01.11.1996r.

Zasadnie Sąd I instancji podkreślił, że w art. 21 ww. ustawy uregulowano kwestię ustalania podstawy wymiaru emerytury lub renty w sytuacji posiadania wcześniej ustalonego prawa do jednego z tych świadczeń lub pobierania świadczenia przedemerytalnego. Zasadą jest przyjęcie podstawy wymiaru poprzedniego świadczenia.

Dodatkowo należy podkreślić, że mechanizm ten jest obligatoryjny przy ustalaniu podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy dla osoby, która wcześniej miała ustalane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy albo emerytury, bowiem w takich przypadkach ustawodawca nie przewidział możliwości alternatywnej- tj. ustalania podstawy wymiaru na nowo w myśl art.15 ustawy emerytalnej, jak tego żąda wnioskodawca.

Wariant określony w art. 21 ust. 1 pkt 2 Emerytury Renty FUSU został bowiem przewidziany przez ustawodawcę jedynie dla osoby składającej wniosek o emeryturę, która wcześniej posiadała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, czyli w odwrotnej sytuacji do wnioskodawcy.

Podkreślić przy tym należy, iż organ rentowy zawsze ma obowiązek ustalenia i wyboru wariantu korzystniejszego dla osoby zainteresowanej. Oznacza to, że na organie rentowym ciąży obowiązek działania z urzędu na korzyść uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych, w ramach którego to obowiązku ZUS jest uprawniony i zobowiązany do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego nie tylko w razie braku dowodów niezbędnych do wydania decyzji, lecz także wówczas, gdy wniosek o przyznanie świadczenia jest niekompletny.

Takich uchybień w niniejszej sprawie nie było, bowiem niezależnie od braku wskazania przez ubezpieczonego wnioskowanego wariantu naliczenia renty, możliwy był w sprawie tylko jeden wariant i ten został zastosowany przez pozwany organ.

Dopiero rozpoznając wnioski o wcześniejszą emeryturę z art. 184 ustawy emerytalnej i o przeliczenie podstawy wymiaru renty- w oparciu o nowy przedłożony dowód w postaci zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia za lata 1966-1972r- ZUS miał podstawę by dokonać symulacji wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia w możliwych wariantach z art.15 ustawy emerytalnej i ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 99,71%, a zatem był niższy od dotychczas ustalonego wwpw renty, który wynosi 107,30%. Jeżeli wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego ,to wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie (art. 111 ust. 1 ustawy emerytalnej), co nie miało miejsca w niniejszej sprawie.

Podkreślić dodatkowo należy, iż spór w tym zakresie został już zresztą rozstrzygnięty prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 09 marca 2012r. w spr. IV U 621/12. Odwołanie wnioskodawcy od decyzji ZUS z 20 listopada 2009r. (dot. decyzji będącej przedmiotem sporu w niniejszej sprawie) dotyczącej wyliczenia podstawy wymiaru renty ,zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 17.02.2010r. ,a apelacja wnioskodawcy od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15.07.2010r. W powyższym prawomocnie zakończonym postępowaniu Sądy obu instancji dokonały kontroli decyzji z dnia 20.11.2009r. i uznały za niezasadne stanowisko wnioskodawcy, który domagał się przeliczenia podstawy wymiaru renty ustalonej na nowo w myśl art. 15 ustawy emerytalnej.

Niezależnie od powyższego, istotą sporu pozostaje czy ubezpieczony wykazał przesłanki do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją z 20.11.2009r., a skoro jak wykazano powyżej, podniesione zarzuty takiego warunku nie spełniają, apelację ubezpieczonego ,na podstawie art. 385 k.p.c. , należało oddalić jako bezzasadną .