Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 września 2017 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu Wydział I Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia S.R. K. B.

Protokolant: Marta Florczyk

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2017 roku w Zgierzu

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. Oddział (...)
z udziałem M. K. (1), P. K., J. W., R. S., P. S., Z. S., A. S.

o ustanowienie służebności przesyłu

p o s t a n a w i a:

1.  oddalić wniosek;

2.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 418/11

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 29 marca 2011 r. (...) Oddział (...) wystąpiła
o ustanowienie na rzecz wnioskodawcy służebności przesyłu polegającej na prawie korzystania z trwałych i widocznych urządzeń w postaci napowietrznej linii 110 kV (...) posadowionych na:

–

nieruchomościach stanowiących własność Z. i A. S. położonych
w D. oznaczonych jako działki nr ew. (...)i (...) objętych księgą wieczystą KW (...);

–

nieruchomości stanowiącej własność M. i P. K. położonej
w G. na ul. (...) oznaczonej jako działka nr ew. (...) objętej księgą wieczystą KW (...);

–

nieruchomości stanowiącej własność M. K. (1) położonej w G.
na ul. (...) oznaczonej jako działka nr ew. (...) objętej księgą wieczystą KW (...);

–

nieruchomościach stanowiących własność J. W. położonych
w miejscowości J. oznaczonych jako działki nr ew. (...) objętych księgą wieczystą KW (...);

–

nieruchomościach stanowiących własność R. i P. S. położonych
w G. na ul. (...) oznaczonych jako działki nr ew.(...) dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...) objętej księgą wieczystą
KW (...);

–

nieruchomości stanowiącej własność I. K. i M. K. (2) położonej
w G. na ul. (...) oznaczonej jako działka nr ew. (...)

Wnioskodawca wystąpił o zasądzenie od uczestników jednorazowej kwoty wynagrodzenia za ustanowienie służebności, którego wysokość ustalona zostanie przez biegłego i zasądzenie kosztów postępowania na rzecz wnioskodawcy.

(wniosek – k. 2 – 5)

W odpowiedzi na wniosek J. W. nie wyraził zgody na ustanowienie służebności przesyłu.

(pismo – k. 75)

M. i P. K., J. W., P. i R. S. wnieśli
o wydzierżawienie wnioskodawcy części nieruchomości za zapłatą czynszu dzierżawnego płatnego rocznie. A. i Z. S. co do zasady przyłączyli się do wniosku. I. K. i M. K. (2) przyłączyli się do wniosku co do zasady, ale wnieśli
o wynagrodzenie w kwocie 20.000 zł płatne rocznie.

(protokół – k. 99)

Postanowieniem z dnia 9 lipca 2012 r. Sąd zawiesił postępowanie w sprawie z uwagi na toczące się postępowanie w przedmiocie stwierdzenia zasiedzenia służebności przesyłu. Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2016 r. Sąd podjął zawieszone postępowanie.

(postanowienie – k. 106, 142)

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2016 r. Sąd umorzył postępowanie wobec uczestników I. K. i M. K. (2), którzy wyrazili zgodę na cofnięcie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu przez (...) S.A. Pozostali uczestnicy sprzeciwili się cofnięciu wniosku.

(postanowienie – k. 182-183)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 12 marca 1965 roku Wydział Spraw Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej w Ł., działając na podstawie art. 35 ust 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. nr 18 z 1961), zezwolił Biuru (...) w Ł. na przeprowadzenie linii 110 kV G.- Ł. na gruntach obywateli wymienionych w tej decyzji, m. in. J. P. (1). W decyzji tej zaznaczono, że Biuro ma prawo dostępu do tych urządzeń celem ich naprawy
lub konserwacji, a ponadto zobowiązane jest do przedłożenia Wydziałowi opisu szkód wyrządzonych w związku z wejściem na teren objęty zezwoleniem, jeżeli poszkodowani zwrócą się z wnioskiem odszkodowawczym.

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność kserokopia decyzji – k. 7-9)

Powyższa linia 110 kV G.-Ł. przebiega przez nieruchomość stanowiącą własność Z. i A. S. położoną w D. oznaczoną jako działki nr ew. (...)i (...) objętych księgą wieczystą KW (...). Na działkach (...) posadowiony jest słup wysokiego napięcia. Przedmiotowe urządzenia posadowione zostały
w latach 60-tych.

(przesłuchanie uczestnika A. S. – k. 243 w zw. z k. 101 wyjaśnień informacyjnych, kopia odpisu księgi wieczystej – k. 28-36)

Przedmiotowa linia elektroenergetyczna przebiega również przez nieruchomość stanowiącą własność M. i P. K. położoną w G. na ul. (...) oznaczonej jako działka nr ew. (...) objętej księgą wieczystą KW (...) oraz przez nieruchomość stanowiącą własność M. K. (1) położoną w G. na ul. (...) oznaczoną jako działka nr ew.(...) objętą księgą wieczystą KW (...). Na działce nr (...) posadowiony jest słup elektroenergetyczny.

(przesłuchanie uczestniczki M. K. (1) – k. 242 w zw. z k. 100 wyjaśnień informacyjnych, odpis księgi wieczystej – k. 53, 54)

Powyższa linia przebiega także przez nieruchomość stanowiącą własność J. W. położoną w miejscowości J. oznaczoną jako działki nr ew. (...) objętą księgą wieczystą KW (...). Na nieruchomości posadowiony jest słup wysokiego napięcia. Przedmiotowe urządzenia posadowione zostały w latach 60-tych.

(przesłuchanie uczestnika J. W. – k. 243 w zw. z k. 101 wyjaśnień informacyjnych, kopia odpisu księgi wieczystej – k. 41-46)

J. W. otrzymał przedmiotową nieruchomość w drodze darowizny od J.
i M. G., którzy nabyli nieruchomość od J. i J. P. (2).

(wypis z aktu notarialnego rep. A nr (...) Państwowego Biura Notarialnego z dnia
20 czerwca 1968 r. – załączone akta (...), wypis z aktu notarialnego rep. A
nr (...) z dnia 2 lipca 2003 r. sporządzonego przez notariuszem K. M. –załączone akta KW (...)

Przedmiotowa linia 110 kV G.-Ł. przechodzi także przez nieruchomość stanowiącą własność R. i P. S. położoną w G. na ul. (...) oznaczoną jako działki nr ew. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...) objętą księgą wieczystą KW (...). Na działce nr (...) posadowiony jest słup wysokiego napięcia.

(przesłuchania uczestnika P. S. – k. 243 w zw. z k. 102 wyjaśnień informacyjnych, odpis księgi wieczystej – k. 56, 57)

Wskazana linia przebiega ponadto przez nieruchomość stanowiącą własność I. K. i M. K. (2) położoną w G. na ul. (...) oznaczoną jako działka nr ew. (...)

(bezsporne, nadto kopia postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku – k. 72-72v, aktu własności ziemi – k. 73)

Powyższa linia została wybudowana w 1965 r. i oddana do użytkowania 31 grudnia 1965 r.

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność kopia protokołu inwentaryzacyjnego – k. 21-22v, poświadczona za zgodność kopia protokołu – k. 116-121, oświadczeń o usunięciu usterek – k. 122-123, skorowidza środków trwałych – k. 124-125)

Wnioskodawca prowadził z uczestnikami negocjacje w przedmiocie ustanowienia
na nieruchomościach stanowiących własność uczestników służebności przesyłu
za jednorazowym wynagrodzeniem.

(bezsporne, nadto poświadczone za zgodność kopie pism – k. 23, 26, 27, 48, 50, 51, 62-63, 65-66, notatek ze spotkań – k. 24, 25, 37, 40, 52, 55, 58, zpo – k. 39, 47, 61, 64)

Pismem z dnia 17 marca 2010 r. M. K. (2) i I. K. wezwała (...) S.A. do usunięcia urządzeń przesyłowych z nieruchomości uczestnika i zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w kwocie 240.000 zł.

(poświadczona za zgodność kopia wezwania – k. 59, 60)

Postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2015 r. w sprawie I Ns 1725/11 z wniosku (...) S.A. z udziałem M. K. (1), P. K., R. S., P. S., Z. S., A. S., I. K., M. K. (2) oraz Skarbu Państwa – Starosty (...), Sąd Rejonowy
w Z. oddalił wniosek (...) S.A. o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu dotyczącej urządzeń przesyłowych posadowionych
na nieruchomościach stanowiących własność Z. i A. S. położonych
w D. oznaczonych jako działki nr ew. (...), nieruchomości stanowiącej własność M. i P. K. oznaczonej jako działka nr ew. (...) i nr ew. (...), nieruchomościach stanowiących własność R. i P. S. oznaczonych jako działki nr ew. (...) oraz nr (...), nieruchomości stanowiącej własność I. K. i M. K. (2) oznaczonej jako działka nr ew. (...) W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd wskazał, że wnioskodawcy przysługuje prawo do korzystania z przedmiotowych urządzeń
na podstawie decyzji wywłaszczeniowej, co wyklucza stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu.

(bezsporne, nadto poświadczona za zgodność kopia postanowienia wraz z uzasadnieniem –
k. 198-205v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych dowodów uznanych
za wiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek podlegał oddaleniu w całości.

Stosownie do przepisu art. 305 ¹ k.c., nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia,
o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Jak stanowi art. 305 ² § 2 k.c., jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna
do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Ustanowienie służebności przesyłu jest możliwe tylko na rzecz takiego przedsiębiorcy, który jest właścicielem urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych lub który zamierza wybudować takie urządzenia (art. 49 § 1 k.c.). Przesłanką uwzględnienia przez sąd rejonowy wniosku o ustanowienie służebności przesyłu jest wykazanie, że jest ona konieczna
dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych.

Uwzględnienie roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy właścicielowi urządzeń przesyłowych nie służy uprawnienie do korzystania
z obciążonej nieruchomości w zakresie jaki miałby wynikać z ustanowienia służebności. W niniejszej sprawie prawomocnym postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2015 r.
w sprawie I Ns 1725/11 Sąd Rejonowy w Zgierzu oddalił wniosek (...) S.A. o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu dotyczącej urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomościach stanowiących własność Z. i A. S., nieruchomości stanowiącej własność M. i P. K., nieruchomościach stanowiących własność R. i P. S. i nieruchomości stanowiącej własność I. K. i M. K. (2) oznaczonej jako działka nr ew. (...). Sąd oddalił wniosek o zasiedzenie z tego względu, że wnioskodawcy przysługuje uprawnienie do władania nieruchomością w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu
z uwagi na decyzję z dnia 12 marca 1965 roku wydaną w trybie art. 35 ust 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. nr 18 z 1961). Stosownie do art. 365 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd jest związany orzeczeniem zapadłym w sprawie I Ns 1725/11, w tym także poglądem wyrażonym w jego uzasadnieniu. . W postępowaniu nieprocesowym bowiem powaga rzeczy osądzonej rozciąga się także na treść uzasadnienia w zakresie, jaki był przyczyną oddalenia wniosku. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2016 r. V CSK 72/16, Lex nr 2160752 , (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2003, III CZP 97/02, OSNC 2003, Nr 12, poz. 160).

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy uznał, iż decyzja wywłaszczeniowa z dnia 12 marca 1965 r. wiąże uczestników postępowania i Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela to stanowisko. Decyzja ta stanowi ograniczenie prawa własności w rozumieniu art. 140 k.c. i jest jednocześnie tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości w zakresie wskazanym w treści tej decyzji, zaś na każdoczesnym właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek znoszenia ograniczeń wynikających z uprawnienia przyznanego podmiotowi wskazanemu w treści tej decyzji lub jego następcy prawnego. Decyzja ta ma charakter trwały, uprawnienia przedsiębiorcy wynikające z decyzji nie podlegają ograniczeniom czasowym. Stanowisko to potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym decyzja wydana na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 ze zm.) jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego korzystania z wymienionej w tej decyzji nieruchomości (tak uchwała SN z dnia 20 stycznia 2010 r. sygn. III CZP 116/09). Dopóki decyzja ta funkcjonuje w obrocie prawnym, stanowi ona podstawę stosunków prawnych między każdoczesnym właścicielem urządzenia przesyłowego, a właściciela nieruchomości, na której posadowionej jest urządzenie. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 lutego 2015 r., (II CSK 310/14, LEX nr 1663401), także przed dniem 3 sierpnia 2008 r., jak również po tej dacie, przedsiębiorca przesyłowy może wywodzić swoje uprawnienie do władania cudzą nieruchomości w określonych granicach z decyzji administracyjnej wydanej na podstawie art. 35 ustawy z 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości albo z przysługującej mu służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, lub wprost ze służebności przesyłu. Jednocześnie Sąd Najwyższy sprecyzował, iż w razie otrzymania przez przedsiębiorcę przesyłowego na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami decyzji administracyjnej, przyznającej prawo wstępu i korzystania z cudzej nieruchomości, na której są posadowione urządzenia przesyłowe, nie jest potrzebne występowania o ustanowienie służebności przesyłu, a nawet nie ma tytułu do ustanawiania wówczas takiej służebności, gdyż przedsiębiorca ma w postaci decyzji uprawnienie do ingerencji w cudze prawo własności w takim samym zakresie, w jakim nastąpiłoby to na podstawie służebności (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2016 r., III CSK 328/15, LEX nr 2152887; tak też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 r., III CSK 123/14, LEX nr 1652392; uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13, OSNC 2014/7-8/68, LEX nr 1444416). Jak stwierdził przy tym Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 września 2014 roku, sygn. akt IV CSK 724/13 (LEX nr 1544571) wzgląd na konstytucyjną ochronę praw majątkowych wyrażoną w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, uzasadnia rygorystyczne wymagania dotyczące tego aspektu treści decyzji administracyjnej o charakterze wywłaszczeniowym. W razie wydania takiej decyzji z niedokładnym określeniem nieruchomości, której dotyczy, ustalenie jej zakresu przedmiotowego może nastąpić przy wykorzystaniu innych elementów zawartych w treści tej decyzji, w tym dotyczących wymienionych w decyzji stron tego postępowania, o ile pozwala to na jednoznaczne przyporządkowanie nieruchomości wymienionym w decyzji stronom postępowania administracyjnego będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi określonych nieruchomości.

W niniejszej sprawie decyzja z dnia 12 marca 1965 r. określa nieruchomości, których dotyczy poprzez wskazanie ich właścicieli będących jednocześnie stronami postępowania wywłaszczeniowego. Decyzja ta nie została skutecznie wzruszona, co pozwala domniemywać, iż jest ważna. Uczestnicy nie kwestionowali również, iż decyzja dotyczy nieruchomości określonych we wniosku oraz, iż w decyzji wymienione zostały osoby będące ich poprzednikami prawnymi. Wobec tego decyzja wywłaszczeniowa wiąże również uczestników.

Należy również wskazać, iż, pomimo niekorzystnego dla uczestników uzasadnienia postanowienia w sprawie I Ns 1725/11, nie wnieśli oni środka zaskarżenia od tego postanowienia. W tym miejscu należy wskazać, iż, według tradycyjnego ujęcia, gravamen stanowi przesłankę dopuszczalności zaskarżenia orzeczenia i oznacza pokrzywdzenie polegające na niekorzystnej dla strony różnicy między zgłoszonym przez nią żądaniem
a sentencją orzeczenia, wynikającej z porównania zakresu żądania i treści rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 1936 r., C III 1030/35, OSN 1937, nr 1,
poz. 11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1950 r., ŁC 990/50, PiP 1950, nr 2, s. 359, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1953 r., NP 1954, nr 5-6, s. 168). Według szerszego ujęcia, skarżący ma natomiast interes prawny w zaskarżaniu orzeczenia, jeżeli nie uzyskał tych wszystkich korzyści prawnych, jakie powinno zapewnić mu orzeczenie wolne od wad i nie mógł ich uzyskać w innej, łatwiejszej drodze.
(por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1971 r., III CZP 79/71, OSNC 1972, nr 6, poz. 101).

W niniejszej sprawie skarżący mieli zatem interes prawny w zaskarżeniu orzeczenia
w sprawie I Ns 1725/11, gdyż pomimo formalnie zgodnego z ich stanowiskiem oddalenia wniosku o stwierdzenia zasiedzenia służebności przesyłu, z uzasadnienia skarżonego orzeczenia wynikało, że oddalenie wniosku nastąpiło na skutek uznania, że wnioskodawca posiada prawo do korzystania z urządzeń przesyłowych na podstawie decyzji wywłaszczeniowej. Zrozumienie sentencji orzeczenia w takim przypadku było ściśle powiązane z jego uzasadnieniem. Uczestnicy nie wnieśli apelacji od powołanego postanowienia.

Jedynie J. W. nie był uczestnikiem postępowania w sprawie I Ns 1725/11, jednakże jest on następcą prawnym J. P. (1) wymienionego w decyzji. Nie ulegało zatem wątpliwości, że jest związany decyzją wywłaszczeniową. Podnoszony przez uczestników fakt niedoręczenia im decyzji jest bez znaczenia, albowiem decyzja wydawana była w czasie, gdy nieruchomości, których dotyczy były własnością innych osób.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Zasadą jest, że w postępowaniu nieprocesowym, zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c., każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Wyjątki od niej przewidziane są w § 2 art. 520 k.p.c., który dopuszcza możliwość stosunkowego rozdzielenia obowiązku zwrotu kosztów lub włożenia go na jednego z uczestników w całości, wówczas gdy są oni
w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub ich interesy są ze sobą sprzeczne oraz w § 3, zgodnie z którym sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika, gdy interesy uczestników są sprzeczne lub uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie.

W niniejszej sprawie interesy uczestników postępowania nie były sprzeczne,
a sprowadzały się do unormowania stosunków prawnych dotyczących posadowionych
na nieruchomości urządzeń przesyłowych.

W tym stanie faktycznym należało orzec jak w sentencji