Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił Z. C. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione ponad 25 lat stażu sumarycznego, w tym 9 lat, 7 miesięcy i 1 dzień stażu pracy w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczono wnioskodawcy okres zatrudnienia od 9 maja 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) Spółdzielni (...), natomiast nie uznano okresu od 16 lutego 1978 roku do 14 lipca 1980 roku oraz od 6 września 1982 roku do 16 lutego 1989 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w O.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że zgodnie z oświadczeniem złożonym przez wnioskodawcę wykonywał on oprócz prac związanych z transportem także prace polowe. / decyzja k.21 – 21 odwrót akt ZUS/

W dniu 30 stycznia 2017 roku Z. C. odwołał się od powyższej decyzji , wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury od 23 listopada 2016 roku. W uzasadnieniu wskazał, że w okresie pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w O. wykonywał prace polowe, przy czym była to wyłącznie praca kierowcy ciągnika. Podał, że wykonywał wyłącznie powierzane mu przez kierowników/brygadzistów obowiązki, w tym w zależności od konieczności przeprowadzenia prac polowych, także jako kierowca ciągnika w okresie wiosenno - jesiennym, w szczególności - przy brakach kadrowych. Podniósł, że w okresach, w których prace polowe nie były wykonywane wykonywał jedynie pracę kierowcy w transporcie. Powołane okoliczności – zdaniem ubezpieczonego - pozwalają na ustalenie, że w okresie przed 1 stycznia 1999 roku, w całym czasie pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych (tj. przez 8 lat, 10 miesięcy i 9 dni) ubezpieczony wykonywał wyłącznie pracę kierowcy ciągnikowego lub kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, czyli w warunkach określonych w wykazie A, dziale VIII, pozycji 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. /odwołanie k.2 – 4/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 27 lutego 2017 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie k.7 - 7 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. C. urodził się (...). Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. /okoliczność bezsporna/

W okresie od 16 lutego 1978 roku do 14 lipca 1980 roku oraz okresie od 6 września 1982 roku do 16 lutego 1989 roku Z. C. zatrudniony był w Spółdzielni Kółek Rolniczych w O. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty. /świadectwo pracy k.50, świadectwo pracy k.72/

Do obowiązków powierzonych wnioskodawcy należało:

- wykonywanie wszystkich czynności związanych z przeglądem technicznym m.in.: dokładne czyszczenie traktorów po pracy, każdorazowe uzupełnianie paliwa, wody, oleju, dokładne smarowanie, sprawdzanie połączeń śrubowych, sprawdzanie działania silnika, wymiana oleju silnikowego przy przeglądach, uzupełnianie poziomu oleju silnikowego wraz z wymianą wkładów filtrowych,

- utrzymywanie w ciągłej sprawności traktora i maszyn towarzyszących przy współpracy z brygadzistą i kierownikiem (...),

- bieżące informowanie brygadzisty o aktualnym stanie sprzętu i potrzebach części zamiennych,

- udział w opracowaniu harmonogramów przeglądów technicznych oraz remontów kapitalnych traktorów i maszyn,

- sumienne i zgodne ze stanem faktycznym spisywanie godzin pracy i codzienne rozliczanie się z pobranego paliwa,

- należyte wykonywanie usług polowych i transportowych,

- terminowe rozliczanie kart drogowych,

- dbanie o kulturę jazdy zarówno na drogach publicznych, jak i w pozostałych miejscach,

- wykonywanie innych prac zleconych przez brygadzistę lub kierownika.

/zakres obowiązków k.59 – 61/

W okresie zatrudnienia wnioskodawcy we wskazanej Spółdzielni uzyskiwał on wynagrodzenie zasadnicze zróżnicowane w zależności od tego czy wykonywał prace polowe czy też transportowe. /świadectwo pracy k 72, angaże k.88, k 95-97/

Spółdzielnia Kółek Rolniczych świadczyła usługi dla rolnictwa, gdyż nie posiadała własnej ziemi. W okresie od kwietnia do października wnioskodawca jeździł traktorem do prac polowych, także od rana. /zeznania świadka I. C. 00:15:59 – 00:20:40 protokołu rozprawy z dnia 11 lipca 2017 r. , płyta CD k.33, S. Ż. min. 00:39:58 – 00:49:02 protokołu rozprawy z dnia 11 lipca 2017 r. - płyta CD k.33, /

Wnioskodawca obsługiwał ciągnik marki U. (...) i przeważnie zajmował się transportem zboża z magazynów zbożowych mieszczących się w O. do młynów zlokalizowanych w W. lub S., a także transportem przędzy z O. do zakładów bawełnianych w Ł. lub w M.. Po zakończeniu prac transportowych w danym dniu w okresie prac polowych Z. C. jeździł jeszcze do pracy w polu. Wykonywał ją także po godzinach swojej pracy. /zeznania świadka I. C. (2) min.00:15:59 – 00:21:32, zeznania świadka: A. M. min.00:21:32 – 00:39:58 , S. Ż. min. 00:39:58 – 00:49:02 protokołu rozprawy z dnia 11 lipca 2017 r. - płyta CD k.33, przesłuchanie wnioskodawcy min.00:09:05 – 00:09:30 protokołu rozprawy z dnia 20 października 2017 r. , płyta CD k.103 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:02 – 00:12:46 protokołu rozprawy z dnia 11 lipca 2017 r. - płyta CD k.33/

W zakładzie pracy nie było podziału na kierowców ciągników obsługujących transport oraz kierowców ciągników zajmujących się wykonywaniem prac polowych. O tym czy kierowca ciągnika zostanie skierowany do wykonywania prac polowych , czy też do transportu towarów decydował kierownik. /zeznania świadków: A. M. min.00:21:32 – 00:39:58 , S. Ż. min. 00:39:58 – 00:49:02 protokołu rozprawy z dnia 11 lipca 2017 r. , płyta CD k.33/

W dniu 24 listopada 2017 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. /wniosek k.1 - 8 akt ZUS , decyzja k.21 – 21 odwrót akt ZUS/

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 26 lat i 10 dni ogólnego stażu pracy. /okoliczność bezsporna/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) - od 9 maja 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku w wymiarze 9 lat, 7 miesięcy i 1 dnia. /okoliczność bezsporna/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentacji osobowej ze spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w O. – angaży rozgraniczających stawki wynagrodzenia wnioskodawcy w zależności od rodzaju wykonywanych przez niego prac, dzieląc je na polowe i transportowe oraz z zakresu obowiązków, z którego to dokumentu wynika, że powierzone mu zostały zarówno prace polowe jak i transportowe.

Dlatego też Sąd odmówił wiary zeznaniom świadków oraz przesłuchaniu wnioskodawcy w zakresie w jakim wskazywali, że ubezpieczony zajmował się wyłącznie wykonywaniem prac transportowych, a prace polowe wykonywał jedynie po godzinach swej pracy. Przeciwko prawdziwości tych twierdzeń świadczy bowiem nie tylko powołana dokumentacja pracownicza, ale także zeznania świadków A. M. oraz S. Ż., z których wynika, że w zakładzie pracy nie było ścisłego podziału kierowców ciągników, a o tym co danego dnia będzie wykonywał kierowca, decydował kierownik. Świadkowie ci zeznali, że przeważnie (więc nie tylko) wnioskodawca jeździł w transporcie oraz, ale zdarzało się że pracował traktorem w polu, także od rana. Wersję tę potwierdziła także żona wnioskodawcy zeznająca w sprawie, stwierdzając wprost, że zdarzało się, że ubezpieczony pracował w polu od rana.

Nadto z treści samego odwołania wnioskodawcy złożonego w niniejszej sprawie wynika, że wykonywał on także prace polowe, nie wskazując jednocześnie, że miało to miejsce tylko w godzinach nadliczbowych, czyli poza normatywnym czasem pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się do rozstrzygnięcia czy okresy pracy wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w O. były okresami pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1383) ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, przysługuje emerytura, po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli, w dniu wejścia w życie ustawy, osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury, na podstawie art.184 powołanej ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Z treści przepisu art.32 ustawy wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie zaś z brzmieniem art.32 ust.4 ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949).

Zgodnie z treścią §3 i 4 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Analiza treści wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że do prac w warunkach szczególnych należą wymienione w dziale VIII (zatytułowanym „W transporcie i łączności”) pod poz. 3 „Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”.

Praca taka została także wymieniona w uchwale nr 64/83 Zarządu Głównego Związku Spółdzielni Rolniczych z dnia 25 lipca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy spółdzielczości rolniczej. W dziale VIII (zatytułowanym „W transporcie i łączności”) pod poz. 3 „Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych” w punkcie 1 wymieniono „kierowcę ciągnika”.

Należy także wskazać, iż prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika.

R. legis instytucji przewidzianej w art.32 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Stosownie zaś do treści §2 ust.1 powołanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl §2 ust.2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Regulacja §2 statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778).

Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199).

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art.473§1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art.246 i 247 k.p.c.). W sprawach tych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego.

W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420).

Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą §2 cytowanego rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art.32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art.245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60).

Zawarte w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uszeregowanie prac w poszczególnych branżach ma charakter porządkujący i jednocześnie tworzy domniemanie, że pracownik wykonujący prace w danej branży, wymienione w wykazie, pracował w warunkach szczególnych. Nie oznacza to jednak, że pracownik wykonujący te same prace w innej branży nie wykonuje jej w warunkach szczególnych. Czysto formalistyczne potraktowanie przynależności przedsiębiorstwa do określonej branży oznaczałoby niemożność uznania za pracę w warunkach szczególnych pracy identycznej z wykonywaną w innej branży, do której jednak formalnie przedsiębiorstwo nie należy. Takie rozumowanie byłoby absurdalne i oznaczałoby nierówne traktowanie pracowników wykonujących tę samą pracę, na takim samym sprzęcie, z których jedna - z uwagi na branżę - byłaby pracą w warunkach szczególnych a druga nie, co przecież skutkowałoby nabyciem lub - nie - prawa do emerytury. Istotna jest uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia wykonywanych prac, a te dla kierowców ciągników są identyczne bez względu na przyporządkowanie do branży. /tak wyrok SA w Lublinie z dnia 19 kwietnia 2016 r,III AUa 1206/15, lex 2044266/

Dopuszcza się możliwość uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach także w sytuacji, gdy zakład zatrudniający ubezpieczonego nie należy do określonej branży - według nomenklatury przyjętej w rozporządzeniu, ale wykonuje zadania całkowicie odpowiadające branżowej specyfice (zob. także wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 2014 r., I UK 337/13, LEX nr 1458817, z dnia 6 lutego 2014 r., I UK 314/13, OSNP 2015 Nr 5, poz. 66).

Umieszczenie stanowisk kierowcy ciągnika i kombajnisty w dziale VIII - "W transporcie i łączności", mimo ujęcia ich odrębnie od pracy kierowcy samochodów ciężarowych, autobusów i pojazdów specjalistycznych, łączy szkodliwość tej pracy nie z samym tylko faktem prowadzenia pojazdów gdziekolwiek (w polu), lecz z faktem prowadzenia tych pojazdów przy uwzględnieniu specyfiki "technologii" pracy w transporcie i łączności, a więc obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym.

Podkreślić należy jednak, iż ustawodawca w obecnie obowiązujących przepisach celowo odszedł od szczegółowego określania stanowisk pracy, skupiając się na zakresach obowiązków, bowiem nazwy stanowisk pracy mogły być bardzo różne w zależności od zakładu pracy. Ponadto ustalano je często na długo przed wejściem w życie przepisów określających pracę w warunkach szczególnych. Z tej przyczyny Sąd ma nie tylko prawo, ale i obowiązek ustalać rzeczywisty zakres obowiązków, bez względu na nazwę stanowiska.

W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenie ubezpieczonego, że wykonywał on w spornych okresach pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy nie znajduje potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym.

Wskazać należy, że o ile podstawowym obowiązkiem pracowniczym wnioskodawcy było wykonywanie obowiązków kierowcy ciągnika, co sprowadzało się do wykonywania usług transportowych, to jednak zgromadzony materiał dowodowy nie wskazuje, aby prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze.

W ocenie Sądu nie ulega bowiem wątpliwości, że zakład pracy wnioskodawcy oprócz usług transportowych, świadczył także usługi dla rolników i już choćby z tego powodu (zważywszy na wzmożoną intensywność prac w okresie żniw) nie sposób przyjąć, że wnioskodawca w godzinach pracy wykonywał wyłącznie prace w transporcie. Ponadto, o tym jakiego rodzaju prace danego dnia będzie świadczyć wnioskodawca decydował kierownik. Zdaniem Sądu, wnioskodawca nie wykazał w toku niniejszego procesu, by praca kierowcy w transporcie zajmowała mu 8 godzin dziennie.

W ocenie Sądu, nie ma natomiast żadnych podstaw do potraktowania prac polowych jako prac w transporcie. Wymienienie w wykazie A, dziale VIII pod pozycją 3 prace kierowców ciągników i kombajnów nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych, bez względu na miejsce i rodzaj, zostały wymienione w dziale XIV zatytułowanym "prace różne". Nie można zatem uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą "w transporcie", nawet jeżeli kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika prace polowe. Dla zakwalifikowania pracy kierowcy ciągnika, jako wykonywanej w warunkach szczególnych, istotne znaczenie ma to, czy była ona wykonywana w transporcie czy w ramach rolniczych prac polowych. /tak SA w Rzeszowie w wyrokuz dnia 3 listopada 2016 r., III AUa 403/16 ,LEX nr 2157722/.

Ewidentnie kierowca ciągnika przy pracach w polu nie jest narażony na te same czynniki szkodliwe w tym samym stopniu nasilenia, jak w transporcie. /tak SA w Łodzi w wyroku dnia 27 stycznia 2016 r. III AUa 900/15,LEX nr 2008341, podobnie SN w wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r. ,I UK 172/13 ,LEX nr 1467147, wyroki SA w Łodzi: z dnia 3 marca 2015 r., III AUa 713/14, (LEX nr 1680011), z dnia 23 września 2015 r., III AUa 78/15 (LEX nr 1820544), z dnia 29 kwietnia 2015 r., III AUa 862/14 (LEX nr 1747526), z dnia 12 maja 2015 r., III AUa 922/14 (LEX nr 1747521), z dnia 5 maja 2015 r., III AUa 979/14 (LEX nr 1755196), z dnia 17 kwietnia 2015 r., III AUa 772/14 (LEX nr 1747274).

Reasumując, w ocenie Sądu, z zebranego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego wynika jasno, iż wnioskodawca w spornym okresie nie wykonywał stale, a wiec w sposób ciągły, w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy tylko czynności określonych w dziale VIII poz. 3 wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) określającego prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy stwierdzić należy, że pomimo iż wnioskodawca spełnił pozostałe przesłanki do przyznania emerytury, ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze emerytura mu nie przysługuje.

Przyjmując nawet, że ubezpieczony wykonywał w spornym okresie zimą (od listopada do marca) prace transportowe, jego „zimowy” staż pracy w Spółdzielni także nie pozwala na przyjęcie, że łącznie z uznanym przez organ rentowy okresem pracy w szczególnych warunkach, wynosi on co najmniej 15 lat. Sąd uznał, że okres ten w przypadku wnioskodawcy wyniósł 3 lata, 7 miesięcy i 24 dni (z czego w okresie od 16 lutego 1978 roku do 14 lipca 1980 roku przypadało na miesiące zimowe łącznie 9 miesięcy i 12 dni, a w okresie od 6 września 1982 roku do 16 lutego 1989 roku – 2 lata, 10 miesięcy i 12 dni).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

S.B.