Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 listopada 2017 r. w Warszawie

sprawy J. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

z udziałem J. K.

na skutek odwołania J. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 24 października 2014 r. znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż J. F. jako pracownik J. K. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od dnia 1 marca 2014 r. do dnia 31 marca 2014 r.

UZASADNIENIE

J. F. w dniu 17 listopada 2014 r., złożył do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W., odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 24 października 2014 r. nr: (...), stwierdzającej, iż jako pracownik u płatnika składek J. K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 marca 2014 r. do 31 marca 2014 r. W uzasadnieniu odwołania podniósł, iż w toku postępowania wyjaśniającego przed ZUS udowodnił, iż faktycznie wykonywał pracę u płatnika składek J. K. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) w okresie od 1 marca 2014 r. do 31 marca 2014 r. Zdaniem odwołującego, o prawdziwości podniesionego twierdzenia świadczą m.in. złożone pisemnie zeznania świadka S. K.. Wobec powyższego, odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, iż w spornym okresie jako pracownik u płatnika składek (...) podlegał on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (odwołanie z dnia 17 listopada 2014 r., k. 2-5 a.s).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 9 grudnia 2014 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu swojego stanowiska, organ rentowy podkreślił, iż w toku postępowania wyjaśniającego nie przedstawiono dostatecznych dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie pracy przez odwołującego w okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek J. K.. Zdaniem organu rentowego, nie zostały wskazane wymierne korzyści dla płatnika składek z tytułu zatrudnienia odwołującego. Organ rentowy zaznaczył, iż na miejsce odwołującego nie został zatrudniony inny pracownik. W świetle podniesionej argumentacji, organ rentowy wskazał, iż decyzją z dnia 24 października 2014 r. nr: (...) zasadnie stwierdzono, iż J. F. nie podlega od dnia 1 marca 2014 r. do dnia 31 marca 2014 r. ubezpieczeniom społecznym (odpowiedź na odwołanie z dnia 9 grudnia 2014 r., k. 6 a.s)

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2015 r., w sprawie oznaczonej sygn. akt VII U 2423/14, Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie J. F. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 24 października 2014 r., nr: (...) Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wskazał, iż w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie budziło wątpliwości Sądu, że celem zawarcia umowy o pracę płatnika była wola objęcia odwołującego ochroną ubezpieczeniową. W toku postępowania odwołujący, występująca w charakterze zainteresowanego J. K. oraz świadek S. K. nie przedstawili wystarczającego materiału dowodowego na potwierdzenie okoliczności faktycznego zatrudnienia i wykonywania pracy przez J. F.. Sąd Okręgowy zważył, iż odwołujący nie przedstawił jakiejkolwiek dokumentacji potwierdzającej, iż w okresie od 1 marca 2014 r. do 31 marca 2014 r. posiadał kwalifikacje do wykonywania pracy na stanowisku pracownika gospodarczego. Odwołujący nie przedstawił na żadnym etapie postępowania dokumentacji potwierdzającej brak przeciwskazań do wykonywania pracy w magazynie oraz zaświadczenia o odbyciu szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Dokonując analizy zasadności stanowiska ZUS co do pozorności umowy o pracę z dnia 28 lutego 2014 roku, Sąd Okręgowy uznał, że okoliczności wskazywane przez organ rentowy w treści decyzji z dnia 24 października 2014 r. uzasadniające stwierdzenie o niepodleganiu przez J. F. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy o pracę firmie J. K. są wystarczające do zajęcia takiego stanowiska. Według Sądu, przeprowadzone w sprawie postępowanie odwoławcze w sposób niebudzący wątpliwości Sądu wykazało, że ubezpieczony J. F. w okresie zatrudnienia nie posiadał stosownych zaświadczeń o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy. Tymczasem zgodnie z art. 229 § 1 k.p. wstępnym badaniom lekarskim, z zastrzeżeniem § 11, podlegają osoby przyjmowane do pracy. Sąd Okręgowy zważył, iż pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Sumując powyższe wywody Sąd Okręgowy zważył, iż pracodawca odwołującego nie kierując go na badania lekarskie oraz szkolenie BHP nie dopełnił procedury dopuszczenia pracownika do pracy. Co więcej ani pracodawca, ani odwołujący, na których spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności faktycznego wykonywania umowy o pracę, nie wykazali w toku postępowania, iż J. F. poza faktem wadliwego dopuszczenia do pracy, rzeczywiście wykonywał prace pracownika gospodarczego. W toku prowadzonego postępowania, strona odwołująca oraz zainteresowana, co prawda kilkukrotnie podnosiły, iż odwołujący znajdował się sam w magazynie, nie miał kontaktu z innymi pracownikami, jednakże nawet zatrudniająca go J. K., jako bezpośrednia przełożona, nie wskazała jakie konkretnie czynności wykonał odwołujący, w jakich godzinach pracował, na czym polegała jego praca na stanowisku pracownika gospodarczego. Zainteresowana zwróciła uwagę jedynie na swoje inne uchybienie-jako profesjonalisty prowadzącego działalność gospodarczą, albowiem wskazała, iż J. F., nie podpisywał list obecności podczas zatrudnienia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, iż całokształt okoliczności niniejszej sprawy przesądza o pozorności umowy zawartej pomiędzy płatnikiem składek, a odwołującym. Zdaniem Sądu celem umowy, jak słusznie zauważył organ rentowy, było jedynie osiągnięcie kwot zabezpieczenia z systemu ubezpieczeń społecznych, kosztem innych uprawnionych do ochrony ubezpieczeniowej. Na marginesie Sąd podniósł, iż zgodnie z doświadczeniem życiowym, przedsiębiorca J. K., posiadająca zadłużenie podatkowe na kwotę powyżej 8.000,00 zł, nie miała możliwości finansowych zatrudnienia odwołującego za wynagrodzeniem w wysokości 1.680,00 zł miesięcznie.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku (wyrok Sądu Okręgowego z dnia 11 czerwca 2015 r. wraz z uzasadnieniem, k. 54, 59-66 a.s.).

Apelację od powyższego wyroku złożył ubezpieczony J. F.. Zaskarżają wyrok w całości, zarzucił mu:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przyjęcie, że jako pracownik u płatnika składek J. K., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 marca 2014 r. do dnia 31 marca 2014r.,

2)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.a. poprzez niezbadanie wszystkich niezbędnych okoliczności oraz dokładnego wyjaśnienia w celu ustalenia prawidłowego stanu faktycznego sprawy,

3)  naruszenie art. 8 k.p.a. poprzez zburzenie zasady pogłębiania zaufania obywateli do organu administracji publicznej,

4)  naruszenie zasady przekonywania wyrażonej w art. 11 k.p.a., poprzez pominięcie twierdzeń strony i nie ustosunkowanie się do podnoszonych przez nią okoliczności.

Wskazując na powyższe zarzuty J. F. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, iż jako pracownik u płatnika składek (...) w okresie 1 marca 2014 r. do 31 marca 2014 r. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł między innymi, że Sąd pierwszej instancji pominął fakt, że J. K. - firma (...) była w trakcie zmian organizacyjnych. Z firmy posiadającej sklepy i zatrudniającej pracowników przekształciła się w firmę prowadzącą sprzedaż towaru przez Internet. Sklepy zostały zamknięte, a pracownicy zwolnieni. Konieczne było uporządkowanie magazynu i odwołujący J. F. pracę tę wykonał, dlatego nie było potrzeby zatrudnienia kolejnego pracownika do porządkowania już posprzątanego magazynu. Wcześniej zgodnie z zeznaniem S. K. w magazynie zatrudniony był inny pracownik. Dlatego też bezzasadne jest stwierdzenie, że stanowisko pracy stworzono fikcyjnie. Nadto w apelacji podniósł, że Sąd I instancji pominął bezzasadnie fakt, iż płatnik składek zgłosił go z tytułu zawartej umowy o pracę do ubezpieczeń dokumentem ZUA, wysłanym w obowiązującym terminie, tj. w dniu 6 marca 2014 r. Zaakcentował, iż zachorował 5 maja 2014 r. Zatem nie spełniał warunków do nabycia prawa do zasiłku chorobowego z tytułu przedmiotowego zatrudnienia.

Z tych względów, zdaniem skarżącego, apelacja jest w pełni uzasadniona ( apelacja J. F. z dnia 24 sierpnia 2015 r., 72-81 a.s.).

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2017 r., wydanym w sprawie o sygn. akt. III AUa 1547/15, Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy nie dokonał ustaleń koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy, a wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zaznaczył, iż przedmiotem kontroli Sądu Okręgowego była decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 października 2014 r. stwierdzająca, że J. F. jako pracownik u płatnika składek J. K., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 marca 2014 r. do dnia 31 marca 2014r. Organ rentowy uznał bowiem, że umowa o pracę miała pozorny charakter a tym samym, stosownie do treści art. 83 § 1 k.p.c., była umową nieważną. W rezultacie, rozstrzygnięcie sprawy wymagało ustalenia spełnienia przez J. F. warunków pozwalających na objęcie wymienionego pracowniczym ubezpieczeniem społecznym w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji.Sąd Apelacyjny uznał, iż trafnie w tej sytuacji, Sąd pierwszej instancji odwołał się do przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych regulujących przedmiotową materię. Z treści cytowanego przez Sąd art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz z treści art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy wynika, że ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Kluczowe zatem znaczenie w rozpoznawanej sprawie miało ustalenie dotyczące posiadania przez ubezpieczonego statusu pracownika. Odnoszący się do tego pojęcia przepis art. 8 ust. 1 omawianej ustawy stwierdza, że „za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. W konsekwencji, koniecznym stało się ustalenie, czy zawarta w dniu 28 lutego 2014 r. umowa o pracę skutkowała powstaniem stosunku pracy w rozumieniu art. 22 k.p.

Analiza materiału dowodowego sprawy, w ocenie Sądu odwoławczego, prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji, pomimo prawidłowego przywołania przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie oraz ukształtowanego na ich tle orzecznictwa, nie dokonał ustaleń pozwalających na rozstrzygnięcie sprawy. Same bowiem ogólnikowe zeznania stron, bez precyzyjnego ustalenia charakteru i rozmiaru prowadzonej przez zainteresowaną pozarolniczej działalności gospodarczej, usytuowania prowadzonych przez nią sklepów oraz zatrudnionych w nich osób, w tym podstawy ich zatrudnienia, usytuowania magazynu, jego wielkości, rodzaju przechowywanych w magazynie materiałów, w którym został zatrudniony odwołujący się, sposobu wykonywania pracy oraz jej rodzaju, nie były wystarczające dla dokonania istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń.Nadto Sąd I instancji poza sferą swojego zainteresowania pozostawił kwestię dotyczącą wzajemnych stosunków zainteresowanej z jej byłym mężem S. K., z którym jest rozwiedziona od 1997 r. Istotne bowiem pozostają relacje wymienionych osób w zakresie prowadzonej przez zainteresowaną pozarolniczej działalności gospodarczej. Jak bowiem wynika z zeznań przesłuchanej w charakterze strony J. K., odwołującego poznała w magazynie w marcu 2014 r.

Dodatkowo Sąd Apelacyjny zauważył, że bezpodstawne jest powoływanie się przez Sąd I instancji na zeznania świadka S. K. albowiem dowód taki nie został przeprowadzony. Podobnie, wbrew twierdzeniom Sądu Okręgowego, brak jest „zeznań świadków złożonych na rozprawie w dniu 25 marca 2015 r.” Taki stan rzeczy powoduje, że rozstrzygnięcie sprawy wymaga przeprowadzenia w całości postępowania dowodowego. Taka potrzeba, jak wskazano na wstępie, występuje nie tylko w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji nie prowadzi jakiegokolwiek postępowania dowodowego ale także, gdy przeprowadzone postępowanie ma szczątkowy charakter a przy tym zawiera wady wyłączjące możliwość dokonania istotnych ustaleń.

Uwzględniając powyższe, Sąd odwoławczy uznał, że zaistniała jedna z podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, wymieniona w art. 386 § 4 k.p.c.

W związku z powyższym, w zaleceniach Sąd Apelacyjny wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy uwzględnić powinien rozważania faktyczne i prawne Sądu Apelacyjnego, zaprezentowane wyżej. Zmierzając do ustalenia okoliczności faktycznych niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy, winien w pierwszej kolejności szczegółowo przesłuchać informacyjnie odwołującego się oraz zainteresowaną na wskazane wyżej, a pominięte przez Sąd I instancji okoliczności dotyczące charakteru działalności gospodarczej prowadzonej przez J. K., rodzaju współpracy z byłym mężem S. K. przy prowadzeniu tej działalności, jej rozmiaru, zatrudnionych osób, charakteru magazynu, jego usytuowania, wielkości, rodzaju składowanych tam materiałów, a przede wszystkim faktycznie wykonywanych przez odwołującego prac oraz sposobu nadzorowania jego pracy. W zależności od treści zeznań stron, Sąd Okręgowy w miarę potrzeby przeprowadzi także inne dowody, w tym zaoferowane przez strony, rozważając potrzebę przesłuchania w charakterze świadka S. K.. Zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd oceni w granicach zakreślonych treścią art. 233 § 1 k.p.c. dokonując ustaleń pozwalających na zastosowanie wymienionych na wstępie przepisów prawa materialnego, w aspekcie istnienia tytułu do ubezpieczeń społecznych J. F. (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 27 lutego 2017 r., k. 102,106-118 a.s.).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący J. F., zamieszkały przy ul. (...) w Ł., w dniu 28 lutego 2014 r. zawarł z J. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...), reprezentowaną przez S. K. (byłego męża zainteresowanej), umowę o pracę na czas określony od dnia 1 marca 2014 r. do 31 marca 2014 roku. Zgodnie z postanowieniami umowy odwołujący był zatrudniony na stanowisku pracownika gospodarczego, w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 1.680,00 zł brutto. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano S.. Strony w umowie ustaliły termin rozpoczęcie pracy na 3 marca 2014 r. Pracownik zobowiązał się do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy, pracodawca zaś do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem w ww. wysokości (umowa o pracę, k.2B akt osobowych odwołującego).

Z uwagi na krótki okres zatrudnienia, zainteresowana nie dopełniła formuły szkolenia BHP i nie wymagała od odwołującego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do pracy od odwołującego ( zeznania J. K., k.52 a.s.).

W ramach swoich obowiązków odwołujący wykonywał prace porządkowe w magazynie firmy znajdującym się w S. przy ul. (...). Odwołujący miał uporządkować towar przywieziony ze sklepów należących do zainteresowanej, posegregować go, ułożyć na półkach, pozdejmować ceny, a następnie pozamiatać i wynieść śmieci. Magazyn miał powierzchnię ok 300 m ² i były w nim przechowywane artykuły do sprzedaży, takie jak zabawki, AGD, łyżki, widelce, miski, talerze, artykuły szkolne i biurowe, odzież, obuwie, sztuczne kwiaty itp. Wcześniej porządkowaniem magazynu zajmował się K. S., jednak z uwagi na chorobę zrezygnował on z pracy. Po przyjściu do pracy odwołujący otrzymywał od zainteresowanej lub S. K. polecenia wykonania konkretnych robót. Zwykle takie prace zajmowały mu jeden albo kilka dni. Gdy wykonał wyznaczone prace, wyznaczano mu nowe zadania. Odwołujący pracował w godzinach 6-14, tj. 8 godzin dziennie, nie podpisywał listy obecności, bowiem zainteresowana lub jej były mąż zazwyczaj przebywali na terenie magazynu, który znajdował się na tej samej posesji co ich dom, dlatego nie widzieli konieczności sporządzania dla odwołującego dodatkowej formy potwierdzania jego obecności w pracy. Wynagrodzenie odwołujący otrzymał gotówką. Sporna umowa wygasła z upływem okresu, na który została zawarta i nie była ponawiana ( zeznania odwołującego, k.51-52, k136-137 a.s., zeznania S. K., k.138 a.s., zeznania zainteresowanej J. K., k.52,137 a.s.).

Zainteresowana nie przedłużyła umowy z odwołującym, bowiem wykonał on wszystkie prace w magazynie, zatem nie było potrzeby dalszego zatrudniania go. Po wykonaniu pracy przez odwołującego nie było potrzeby zatrudnienia w magazynie innej osoby, bo wszystkie prace były już wykonane (zeznania S. K., k.138 a.s., zeznania J. K., k.52 a.s.)

Odwołujący nie znał wcześniej ani zainteresowanej, ani S. K.. Przed podjęciem zatrudnienia u zainteresowanej odwołujący prowadził własną działalność gospodarczą i z tego tytułu odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne. Z uwagi na fakt, iż jego firma straciła rentowność, odwołujący rozpoczął poszukiwanie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Z tych względów, odwołujący odpowiedział na ogłoszenie wywieszone przez byłego męża zainteresowanej i zawarł sporną umowę o pracę z dnia 28 lutego 2014 r. na okres 1 miesiąca ( zeznania odwołującego, k. 51-52, 136-137 a.s.).

W odniesieniu do zainteresowanej Sąd ustalił, iż J. K. od 17 grudnia 1997 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...). Głównym przedmiot działalności stanowi pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach (wg. kodu PKD 47.19.Z). W ramach tej działalności zainteresowana prowadziła stacjonarne sklepy przemysłowe. Pod koniec 2013r. zainteresowana prowadziła 3 sklepy stacjonarne (w N., C. i O.) i zatrudniała dwóch pracowników. Na dzień 31 marca 2014 r. zainteresowana zatrudniała, oprócz odwołującego, trzech pracowników. Były to: U. D.- zatrudniona na pełny etat za wynagrodzeniem 1.680,00 zł brutto, B. J. za wynagrodzeniem 800 zł brutto i I. K.- zatrudniona na ¼ etatu za wynagrodzeniem 420.00 zł brutto. Zainteresowana z reguły zatrudniała pracowników w oparciu o umowę o pracę. Z dniem 23 maja 2014 r. zainteresowana zakończyła działalność 2 z 3 sklepów stacjonarnych. Obecnie zainteresowana nie prowadzi już sklepu w formie stacjonarnej, bowiem przenosiła całkowicie sprzedaż do Internetu. Wobec tego zainteresowana obecnie nie zatrudnia już żadnych pracowników, a w prowadzeniu działalności pomagają jej synowie. Były mąż zainteresowanej S. K. od początku prowadzenia przez nią działalności był jej pełnomocnikiem i miał prawo do zawierania umów o pracę w jej imieniu. S. K. jednak nigdy nie był pracownikiem zainteresowanej, nie był też rejestrowany jako osoba współprowadząca działalność gospodarczą. To S. K. – były mąż zainteresowanej zamieścił ogłoszenie o poszukiwaniu pracownika i to on zrekrutował odwołującego. Odwołujący się nie jest spokrewniony ani spowinowacony ani z zainteresowaną, ani z jej byłym mężem (wydruk z CEIDG, k.36 a.s., wykaz pracowników zainteresowanej, k. 141 a.s., zeznania zainteresowanej, k.137, 139 a.s., zeznania S. K. w charakterze świadka k.138 a.s.).

Z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u zainteresowanej, odwołujący w obowiązującym terminie został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w okresie od 1 marca 2014r. do 31 marca 2014 r. ( (...), k. nienumerowana a.r.).

W celu weryfikacji prawidłowości zgłoszenia odwołującego do ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 25 sierpnia 2014 r. wszczął postępowanie wyjaśniające (zawiadomienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego, k. nienumerowana a.r.).

W oparciu o analizę danych zaewidencjonowanych na koncie płatnika oraz dokumentację złożoną w postępowaniu wyjaśniającym, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 24 października 2014 r., decyzję nr (...), w której stwierdził, że J. F. jako pracownik u płatnika składek J. K., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 marca 2014 r. do dnia 31 marca 2014 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wyjaśnił, iż dokumenty zgromadzone w postępowaniu wyjaśniającym w tym: kopia umowy o pracę na czas określony, lista płac za marzec 2014 r. oraz dokument ZUS ZUA, nie potwierdzają faktycznego wykonywania obowiązków zgodnie z umową. Zdaniem organu stanowisko, na którym został zatrudniony ubezpieczony zostało stworzone z dniem rozpoczęcia pracy, a po upływie okresu jej trwania, pracodawca nie przyjął nowej osoby do pracy. Organ rentowy wydając przedmiotową decyzję miał nadto na uwadze, iż płatnik składek nie przedstawił zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do pracy na danym stanowisku oraz karty szkolenia wstępnego w zakresie BHP. Powyższe argumenty w ocenie organu, świadczyły o zawarciu umowy o pracę pomiędzy J. K., a J. F. jedynie w celu uzyskania ubezpieczenia i prawa do zasiłku z funduszu ubezpieczeń społecznych (decyzja organu rentowego z dnia 24 października 2014r., nr (...), k. nienumerowana a.r.).

J. F. złożył odwołanie od powyższej decyzji, inicjując tym samym niniejsze postępowanie odwoławcze (odwołanie z dnia 17 listopada 2014 r., k. 2-5 a.s).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach rentowych, zeznań świadka S. K. oraz zeznań stron. Zebrany przez Sąd materiał dowodowy był spójny, a treść poszczególnych dowodów korespondowała ze sobą i nie budziła zastrzeżeń, co do ich wiarygodności.

Za wiarygodne Sąd uznał zebrane w sprawie dowody z dokumentów, na które złożyły się dokumenty osobowe odwołującego, dokumenty załączone do akt organu rentowego oraz przedłożone przez strony w toku postępowania.

Okoliczności ustalone na podstawie zeznań S. K., zainteresowanej oraz odwołującego wzajemnie się uzupełniały, tworząc jednolity, logiczny i niebudzący wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego, obraz okoliczności sprawy. Korespondowały także ze zgromadzoną dokumentacją znajdującą się w aktach sądowych oraz aktach rentowych. Z tego też względu, Sąd nie znalazł żadnych powodów, aby kwestionować ich wiarygodność w jakiejkolwiek części.

Całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, stanowił w ocenie Sadu podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie zważył, co następuje:

Odwołanie J. F. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 24 października 2014 r. nr (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół kwestii podlegania przez odwołującego ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u zainteresowanej J. K. w okresie od 1 marca 2014 r. do 31 marca 2014 r. Na mocy skarżonej decyzji, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego w przedmiocie prawidłowości zgłoszenia J. F. do ubezpieczeń społecznych przez ww. płatnika składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął stanowisko, zgodnie z którym odwołujący mimo zawarcia umowy o pracę, faktycznie nie świadczył pracy na rzecz wskazanego powyżej podmiotu, samo zaś podpisanie przez niego umowy oraz zgłoszenie go do ubezpieczeń społecznych miało jedynie na celu uzyskanie świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych.

Odwołujący kwestionował powyższe stanowisko organu rentowego wskazując, że faktycznie wykonywał pracę zgodnie z zawartą umową o pracę. W związku z powyższym przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie, czy umowa o pracę z dnia 28 lutego 2014 r. była ważna i skuteczna, czy też, zgodnie z twierdzeniem organu rentowego wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, została zawarta dla pozoru, jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i w konsekwencji nie wywołała skutków w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Rozstrzygnięcie powyższej kwestii wymagało dokonania szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych
(t.j. Dz. U. z 2017r. poz. 1778, dalej: ustawa systemowa). Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. W myśl art. 11 ust. 1 ustawy systemowej pracownicy, podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 ustawy systemowej). Ponadto w myśl art. 13 pkt 1 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Definicję pracownika zawiera art. 8 ust. 1 ustawy systemowej, zgodnie z którym za pracownika uważa się osobę pozostająca w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. Stosownie do art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy.

Zgodnie z art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Oczywistym jest, że zawarcie umowy o pracę w celu wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy odpowiada prawu pracy, a całkowicie zgodne z porządkiem prawnym i z zasadami współżycia społecznego jest dążenie stron umowy o prace do tego, ażeby pracownik z tytułu pracowniczego statusu uzyskiwał przewidziane w prawie o ubezpieczeniach społecznych prawa i świadczenia. Są to podstawowe i niebudzące żadnych wątpliwości relacje między stosunkami pracy i stosunkami ubezpieczenia społecznego. Jednak sam fakt złożenia przez strony oświadczeń zawierających formalne elementy określone w art. 22 k.p. nie oznacza jeszcze, że taka umowa jest ważna. Z treści art. 22 k.p. wynika, że stosunek pracy charakteryzuje się pewnymi szczególnymi cechami, tj.: koniecznością osobistego wykonywania pracy, podporządkowaniem pracodawcy, wykonywaniem pracy na jego rzecz i ryzyko oraz odpłatnością za pracę. Istotą stosunku pracy jest, to, aby praca odbywała się pod kierownictwem pracodawcy i by pracownik stosował się do jego poleceń związanych zwłaszcza z organizacją i przebiegiem pracy. Świadcząc pracę w oparciu o umowę o pracę pracownik jest podporządkowany pracodawcy, co do czasu, miejsca i sposobu jej wykonywania. Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. Po stronie pracownika musi zatem istnieć chęć świadczenia pracy oraz możliwości jej świadczenia, a po stronie pracodawcy potrzeba zatrudnienia i korzystania z tej pracy za wynagrodzeniem. Istnienie faktycznego stosunku pracy jest warunkiem powstania pracowniczego ubezpieczenia społecznego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 października 2014r., sygn. akt III AUa 25/14, Legalis). Można więc stwierdzić, że stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy charakteryzujący się ww. cechami i jest realizowany.

W judykaturze utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym w sytuacji, gdy stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzona składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006r., sygn. akt III AUa 433/2005, Legalis). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku, sygn. akt II UK 43/05, Legalis). O tym, że strony istotnie nawiązały umowę o pracę nie decyduje formalne zawarcie umowy nazwanej umowa o pracę, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie na jej podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy – a więc świadczenia pracy podporządkowanej w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Nie można mówić o umowie o pracę, jeżeli w łączącym strony stosunku prawnym brak jest podstawowych elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, takich jak osobiste wykonywanie czynności oraz podporządkowanie organizacyjne i służbowe (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 roku, sygn. akt I PKN 394/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1998 roku, sygn. akt I PKN 416/98, Legalis). Dokonując kwalifikacji stosunku prawnego należy uwzględniać zarówno zgodny zamiar stron i cel umowy, jak i okoliczności istniejące w chwili jej zawierania (wyrok Sądu Najwyższego z 18 czerwca 1998 roku, sygn. akt I PKN 191/98, Legalis).

Sąd zważył również, że zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Nadto w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym pozorność umowy o pracę ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy gdy jest świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 roku, sygn. akt I UK 120/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2009 roku, sygn. akt I UK 43/09, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 marca 2014 roku, sygn. akt III AUa 426/13, Legalis).

Zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, świadczy o fikcyjności zgłoszenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. W sytuacji, w której stronom umowy o pracę przyświeca jedynie intencja włączenia do ubezpieczenia społecznego (i uzyskanie świadczeń płynących z tego ubezpieczenia) pod pozorem zatrudnienia, bez jego rzeczywistego wykonywania (art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), zawarcie umowy o pracę nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 lutego 2014r., III AUa 929/13). Jednocześnie a contrario do powyższego przyjmuje się, że nie można stwierdzić pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, w sytuacji, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 12 maja 2011r., II UK 20/11; z 19 października 2007r., II UK 56/07; z 5 października 2005 r., I UK 32/05).

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe w oparciu o załączone do akt sprawy dokumenty, zeznania S. K. oraz przesłuchanie stron i na tej podstawie stwierdził, że sporna umowa nie miała charakteru pozornego, a realnym motywem jej zawarcia było odpłatne świadczenie pracy przez odwołującego na rzecz zainteresowanej.

Przede wszystkim Sąd miał na względzie, że odwołujący i zainteresowana nie znali się wcześniej ani na gruncie prywatnym, ani zawodowym. Odwołujący zgłosił się do zainteresowanej z ogłoszenia, a po rozmowie ze S. K. został zatrudniony. Sąd miał przy tym na względzie, iż pracodawca nie stawiał dużych wymagań względem kandydata do pracy. Wynikało to z faktu, iż charakter pracy przesądzał o tym, iż poszukiwana osoba nie musiała posiadać żadnych kwalifikacji.

Zdaniem Sądu nie znajduje uzasadnienia argumentacja organu rentowego, iż po stronie pracodawcy nie istniała potrzeba zatrudnienia odwołującego, ponieważ na jego miejsce nie zatrudniono nowego pracownika. W pierwszej kolejności zaakcentowania wymaga, iż wcześniej porządkowaniem magazynu zajmował się K. S., który jednak z uwagi na chorobę zrezygnował z pracy. Nie bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest to, iż zainteresowana stopniowo wycofywała się z prowadzenia sklepów stacjonarnych. Likwidacja sklepów implikowała konieczność przetransportowania znajdującego się w nich dotychczas towaru do magazynu. Stopniowe przenoszenie towaru do magazynu, wymagało uprzedniego uprzątnięcia go, tak aby znalazło się miejsce na nowy towar. Od początku wiadomym było, iż taka praca ma ograniczony zakres czasowy, a co za tym idzie, z założenia nowy pracownik miał być zatrudniony krótkookresowo. Pracodawca oszacował, iż uprzątnięcie magazynu zajmie około miesiąca, toteż tylko na taki okres zawarł umowę z odwołującym. Nadto z ekonomicznego punktu widzenia trudno wymagać, aby pracodawca zatrudnił kolejnego pracownika, czy też przedłużał umowę z dotychczasowym, w sytuacji gdy zadania, do których realizacji potrzebował pracownika zostały wykonane. W świetle powyższych okoliczności Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż po stronie pracodawcy istniała potrzeba zatrudnienia pracownika i korzystania z jego pracy.

W ocenie Sądu, zgromadzone w sprawie dowody dają wyraźne podstawy do przyjęcia, że J. F. świadczył pracę na rzecz J. K. w sposób przewidziany w umowie o pracę. Odwołujący porządkował towar przywieziony ze sklepów, segregował go, układał na półkach, zdejmował z niego ceny, zamiatał magazyn i wynosił śmieci. Tym samym nie budzi wątpliwości, iż odwołujący wykonywał prace porządkowe w magazynie firmy znajdującym się w S. przy ul. (...). Odwołujący pracował po 8 godzin dziennie, tj. od 6 do 14. J. F. wykonywał pracę według poleceń zainteresowanej lub S. K.. Pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem występowała ścisła podległość. Nadto praca odwołującego podlegała pełnej weryfikacji i kontroli. Nadzór pracodawcy nad pracownikiem był wykonywany w sposób dopuszczalny dla stosunku pracy. Za wykonaną pracę odwołujący otrzymał umówione wynagrodzenie, którego wysokość nie odbiegała od wynagrodzeń innych pracowników zatrudnionych u zainteresowanej, ani od wynagrodzenia rynkowego za proste prace porządkowe. Tym samym w ocenie Sądu stosunek łączący odwołującego i płatnika składek spełniał wszystkie przesłanki wynikające z art. 22 k.p.

Na marginesie Sąd zważył, że jest prawdą, że pracodawca w odniesieniu do zatrudnienia odwołującego dopuścił się pewnych uchybień, bowiem odwołujący został dopuszczony do pracy bez wymaganego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do pracy na danym stanowisku, nadto nie odbył wymaganego szkolenia wstępnego w zakresie BHP. Niemniej jednak, w ocenie Sądu, okoliczności te nie świadcząo tym, że praca nie była przez odwołującego faktycznie wykonywana. Podkreślenia wymaga, iż nieprawidłowo przeprowadzone szkolenie BHP, jak i brak zaświadczenia lekarskiego o dopuszczeniu pracownika do pracy nie może obciążać pracownika. Brak szkolenia i stosownego badania lekarskiego nie niweczy stosunku pracy, jeżeli osoba faktycznie wykonywała pracę tak jak pracownik (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 lipca 2013 r., III AUa 350/13).

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że sporna umowa o pracę z dnia 28 lutego 2014 r. nie spełniała cech umowy pozornej w kontekście art. 83 § 1 k.c. Zamiarem stron było odpłatne świadczenie pracy przez J. F. na rzecz prowadzonej przez J. K. działalności, a zamiar ten realizował się w ramach zawartego przez strony stosunku pracy. Odwołujący wykonywał na rzecz zainteresowanej pracę, co znalazło potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Z tych też względów Sąd Okręgowy uznał odwołanie J. F. za zasadne i w konsekwencji orzekając do istoty sprawy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. dokonał stosownej zmiany zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o czym orzekł w sentencji wyroku.

Zarządzenie: (...)