Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 2359/15

Decyzją z dnia 27 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy G. K. emeryturę od dnia 8 stycznia 2015 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, to jest od stycznia 1997 roku do grudnia 2006 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 172,57 %. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 28 lat i 1 miesiąc okresów składkowych oraz 11 miesięcy okresów nieskładkowych. Okres pracy górniczej został obliczony według następującego przelicznika: 84 miesięcy x 1,8 = 151,2 miesięcy, 229 miesięcy x 1,2 = 274,8 miesięcy tj. łącznie 426,0 miesięcy. Wysokość świadczenia została ustalona na kwotę 3.486,62 zł. Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia.

(decyzja k. 28-29 akt emerytalnych)

W odwołaniu z dnia 30 czerwca 2015 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę powyższej decyzji i przyznanie ubezpieczonemu prawa do zastosowania przelicznika 1,8 do wysokości emerytury w wyniku zaliczenia do pracy górniczej liczonej w wymiarze półtorakrotnym pracy świadczonej przez ubezpieczonego na rzecz Kopalni (...) S.A. w R. (obecnie (...) S.A. Oddział (...) B.) w okresach od
4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku oraz od 10 maja 1988 roku do 5 stycznia 2007 roku, bowiem ze stanu faktycznego potwierdzonego zeznaniami świadków oraz świadectwa wykonywania pracy górniczej wydanego w oparciu o protokoły z posiedzenia komisji weryfikacyjnych wynika, iż wnioskodawca wykonywał prace górniczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce bezpośrednio w przodku wykonując prace mechaniczne na koparkach. Ponadto pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że w wymienionych okresach, bez względu na nazewnictwo stanowisk pracy, ubezpieczony wykonywał czynności rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach, wykonując prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dział III, poz. 7 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku, uprawniającym do przeliczenia emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8. Pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, że wnioskodawca wykonywał prace mechaniczne przy naprawie, konserwacji, bieżących remontach i utrzymaniu koparek nadkładowych i węglowych, montażu i demontażu zespołów i urządzeń na koparkach nadkładowych i węglowych na oddziale w nz-1 w przodku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(odwołanie – k. 2-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Nadmienił, że ubezpieczony w okresie od 26 kwietnia 1986 roku do 12 kwietnia 1988 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową. Podniósł, że zaliczył wnioskodawcy jako pracę górniczą liczoną w wymiarze półtorakrotnym pracę świadczona przez ubezpieczonego w okresie od dnia 17 kwietnia 2007 roku do 31 grudnia 2014 roku. Pozostałe okresy wskazane przez ubezpieczonego nie podlegają zaliczeniu, gdyż w tych okresach był on zatrudniony na stanowiskach: ślusarza oraz mechanika maszyn i urządzeń, czyli stanowiskach nie wymienionych w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(odpowiedź na odwołanie k. 21-22)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca G. K. urodził się w dniu (...). W dniu 30 stycznia 2015 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej i wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Wnioskodawca wskazał, że nadal pozostaje w stosunku pracy w (...) S.A. Oddział (...) B..

(wniosek o emeryturę k. 2-5 odw. akt emerytalnych).

Wnioskodawca ukończył w 1985 roku Technikum Górnicze w K. w zawodzie mechanika o specjalności eksploatacji maszyn i urządzeń mechanicznych górnictwa odkrywkowego.
(kwestionariusz osobowy k. 1, świadectwo dojrzałości technikum zawodowego k. 5 - akta osobowe – koperta k. 111)

Decyzją z dnia 27 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy G. K. emeryturę od 8 stycznia 2015 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, to jest od stycznia 1997 roku do grudnia 2006 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 172,57 %. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 28 lat i 1 miesiąc okresów składkowych oraz 11 miesięcy okresów nieskładkowych. Okres pracy górniczej został obliczony według następującego przelicznika:
84 miesięcy x 1,8 = 151,2 miesięcy, 229 miesięcy x 1,2 = 274,8 miesięcy tj. łącznie 426,0 miesięcy. Wysokość świadczenia została ustalona na kwotę 3.486,62 zł. Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Do stażu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu od 4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku oraz od
10 maja 1988 roku do 5 stycznia 2007 roku na stanowisku ślusarza, mechanika maszyn i urządzeń górnictwa, mechanika maszyn i urządzeń układu (...), mechanika maszyn i urządzeń górniczych w przodku, ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(decyzja k. 28-29 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 21-22)

W okresie od 4 września 1985 r. do 5 stycznia 2007 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) S.A. w R. (a od 1 września 2010 r. nazwa (...) S.A. Oddział (...) B.) w pełnym wymiarze czasu pracy. W świadectwie pracy z dnia 5 stycznia 2007 r. wyżej wymieniony pracodawca wskazał, że wnioskodawca zajmował w okresie zatrudnienia stanowisko mechanika maszyn i urządzeń układu (...). W okresie od
26 kwietnia 1986 roku do 12 kwietnia 1988 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową (do pracy powrócił z dniem 10 maja 1988 r.). W okresie od 13 kwietnia do 9 maja 1988 r. wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego. W pkt 8 tego świadectwa pracy wskazano, że w w/w okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górniczych zatrudnionego w stałej grupie remontowej – zał. Nr 2 poz. 11 do R.. (...) z 23 grudnia 1994 r.

(świadectwo pracy z 5.01.2007 r. – k. 8 - 8 odw. cz. A akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111 oraz w cz. C akt osobowych dot. pierwszego zatrudnienia – koperta k. 111, informacja dla pracownika k. 34 cz. B akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111, zaświadczenie pracy k. 34c - cz. C akt osobowych dot. pierwszego zatrudnienia – koperta k. 111)

W powyższym zakładzie ubezpieczony został zatrudniony w dniu 4 września 1985 roku na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku ślusarza w oddziale Nz-1 (stanowisko wskazane w karcie kandydata do pracy z 15.08.2015 roku – stanowisko wg wykazu z dnia 1.10.1984 r. – ślusarz, stanowisko wg zał. Do Z.. Nr 17 MgiE z 15.08.1983 r. – monter koparki i zwałowarki na odkrywce Dział I poz. 2 pkt 18; stanowisko wskazane w orzeczeniu psychologicznym z 15.08.1985 r. – ślusarz remontowy ukł. (...)). Z dniem 25 kwietnia 1986 roku został zwolniony celem odbycia zasadniczej służby wojskowej. W okresie od 26 kwietnia 1986 roku do 12 kwietnia 1988 roku skarżący odbywał zasadniczą służbę wojskową. W okresie od 13 kwietnia 1988 roku do 9 maja 1988 roku przebywał na urlopie bezpłatnym. W dniu 10 maja 1988 roku wnioskodawca został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górniczych odkrywkowych w Oddziale Nz-1 (stanowisko wskazane w karcie kandydata do pracy z 7.05.1988 r. – mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego – stanowisko wg wykazu z 1.10.1984 r., monter koparek i zwałowarek na odkrywce - stanowisko wg załącznika do zarządzenia nr 17 MgiE z 13.08.1983 r. Dział I, poz. 2 pkt 18). Z dniem 1 marca 1991 roku wnioskodawcę przeszeregowano na stanowisko mechanika maszyn i urządzeń układu (...) w oddziale Nz – 1. Z dniem 1 lutego 1998 r. wnioskodawcę przeszeregowano na stanowisko mechanik maszyn i urządzeń układu (...) przodowy w oddziale
Nz – 1. Od dnia 17 listopada 2006 roku powierzono mu obowiązki mechanika maszyn i urządzeń górniczych w przodku.

(angaże k. 5, 13- 20, 23, 26-27, 31, 36- 37, 42, 44, wniosek o przeszeregowanie pracownika wraz z wyrażeniem zgody k. 22, umowy o pracę k. 1-1 odw., k. 12-12 odw., karta kandydata do pracy k. 7, zawiadomienie o rozwiązaniu stosunku pracy w związku z powołaniem do wojska k. 4, wniosek o zmianę nazwy stanowiska pracy k. 49, zaświadczenie pracy k. 34c - cz. B akt osobowych dot. pierwszego zatrudnienia – koperta k. 111, zawiadomienie o rozwiązaniu stosunku pracy z 4.01.2007 r., karta przebiegu zatrudnienia – cz. C akt osobowych dot. pierwszego zatrudnienia – koperta k. 111, wyciąg z książeczki wojskowej k. 20a akt emerytalnych)

Ponownie wnioskodawca w powyższym zakładzie był zatrudniony od 17 kwietnia 2007 r. do
17 lipca 2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Ze świadectwa pracy z dnia 17 lipca 2015 r. wystawionego przez powyższego pracodawcę wynika, że wnioskodawca zajmował w okresie zatrudnienia stanowisko mechanika maszyn i urządzeń górniczych w przodku. W pkt 8 tego świadectwa pracy wskazano, że w w/w okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – zał. Nr 3 Dział III poz. 7 do R.. (...) z 23 grudnia 1994 r.

(świadectwo pracy – k. 16-16 odw. cz. C akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111)

Z dniem 17 kwietnia 2007 r. wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górniczych w przodku (nazwa stanowiska wg (...)) w pełnym wymiarze czasu pracy na oddziale nz- 1 (Oddział Remontów Głównych Koparek) na podstawie umowy o pracę na okres próbny, od 17 lipca 2007 r. na podstawie umowy o pracę na czas określony, od 17 lipca 2008 r. na podstawie kolejnej umowy o pracę na czas określony a od 17 lipca 2009 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Z dniem 1 stycznia 2009 roku w związku ze zmianą schematu organizacyjnego w powyższym zakładzie wnioskodawca został przeniesiony do Oddziału m-4 Oddział Mechanicznego Remontów Głównych.

(angaże k. 11, 15, 18-20, 25, 31-32,37, 42, 44-45, umowy o pracę k. 1, 8, 16, 23b - cz. B akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111, karta kandydata do pracy z 15.08.2015 r. – k. 3, orzeczenie psychologiczne z 15.08.1985 r. – k. 7 – cz. A akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu
4 stycznia 2007 roku ustaliła, że G. K. w okresie:

-

od 4 września 1985 roku do 28 lutego 1995 roku pracował jako mechanik zatrudniony w stałej grupie remontowej na odkrywce tj. na stanowisku wymienionym w załączniku nr 2 poz. 11 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

( protokół Komisji Weryfikacyjnej z dnia 4 stycznia 2007 roku - cz. C akt osobowych dot. pierwszego zatrudnienia – koperta k. 111)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu
5 listopada 2009 roku ustaliła, że G. K. w okresach:

-

od 4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku stale przez 168 dniówki jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na koparkach wykonując prace mechaniczne tj. na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 7 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku,

-

od 10 maja 1988 roku do 5 stycznia 2007 roku stale przez 4490 dniówek jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na koparkach wykonując prace mechaniczne tj. na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 7 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku..

( protokół Komisji Weryfikacyjnej z dnia 5 listopada 2009 roku k. 5 cz. C akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111 oraz k. 9-10 akt emerytalnych)

Pismem z dnia 4 maja 2015 roku pracodawca wnioskodawcy poinformował organ rentowy, że Komisja Weryfikacyjna ustaliła, że pomimo posiadanych angaży na stanowiska:

-

ślusarza, mechanika maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego, mechanika maszyn i urządzeń układu (...) w okresach od 4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku oraz od 10 maja 1988 roku do
5 stycznia 2007 roku (prostując tym samym wskazany błędnie w świadectwie wykonywania pracy górniczej okres od 10 maja 1986 roku do 5 stycznia 2007 roku) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy faktycznie wykonywał pracę górniczą bezpośrednio w przodku, która swoim charakterem odpowiada pracy na stanowisku rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach wykonujący prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń (Rozp. MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku, Załącznik 3 dział III poz. 7) co zostało stwierdzone w punkcie III protokołu z dnia 5 listopada 2009 roku posiedzenia Komisji Weryfikacyjnych dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na których okresy pracy zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Ponadto poinformował, że wnioskodawca będąc zatrudnionym na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w okresie od
17 listopada 2006 roku do 31 grudnia 2008 r. w Oddziale Remontów Głównych Koparek i od 1 stycznia 2009 r. do nadal w Oddziale Mechanicznym Remontów Głównych wykonywał w tych oddziałach te same czynności co przed dniem 17 listopada 2006 roku (zmianą nazewnictwa stanowiska pracy) – będąc zatrudnionym w Oddziale Remontów Zewnętrznych M. Podstawowych i Oddziale Remontów Głównych Koparek.

(pismo k. 11 cz. C akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111 oraz k. 23, 25 akt emerytalnych)

Pismem z dnia 24 kwietnia 2015 roku pracodawca wnioskodawcy poinformował organ rentowy, że w okresie od 4 września 1985 roku G. K. był zatrudniony:

-

od 4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku na stanowisku ślusarza w Oddziale Remontów Zewnętrznych M. Podstawowych nz- 1 – wykonywał czynności związane z remontami głównymi koparek nakładowych i węglowych;

-

od 10 maja 1988 roku do 28 lutego 1991 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego w Oddziale Remontów Zewnętrznych M. Podstawowych nz- 1 – wykonywał czynności związane z remontami głównymi koparek nakładowych i węglowych;

-

od 1 marca 1991 roku do 16 listopada 2006 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń układu (...) w Oddziale Remontów Głównych Koparek nz- 1 – wykonywał czynności związane z remontami głównymi i modernizacyjnymi koparek nakładowych i węglowych na odkrywce B. i S.

Poinformował, że niezależnie od nazwy stanowiska pracy (posiadanych angaży) G. K. w powyższych okresach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce następujące prace:

- demontaż i montaż części podzespołów koparek (przekładnie jazdy, przekładnie napędu taśm, płyty gąsienicowe, wózki dwukołowe, konstrukcje wahaczy itp.),

- ustawianie silników i przekładni poszczególnych napędów koparek, stacji przenośnikowych,

- regeneracja konstrukcji nośnej koparek,

- wymiana elementów konstrukcyjnych koparek,

- regeneracja lejów przesypowych na poszczególnych taśmach koparek (np. lej 1/2, lej 3/4), koszy zasypowych, zadaszeń, osłon i itp.,

– czyszczenie ze smaru konstrukcji, szlifowanie konstrukcji,

- montaż nowych konstrukcji przewidzianych dokumentacją projektową na koparkach,

- prace konserwacyjne i smarownicze (m.in. uzupełnianie smaru, wymiana oleju hydraulicznego itp.),

- zabudowa siłowników i podnoszenie wybranych części maszyny (m.in. dźwigary pojazdów koparki i podawarki, konstrukcje obrotnicy głównej i inne elementy konstrukcyjne przewidziane zakresem naprawy), remont przekładni napędu koła czerpakowego,

- wymianę lin wantowych i lin nośnych koparek.

Ponadto poinformował, że wnioskodawca będąc zatrudnionym na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w okresie od 17 listopada 2006 roku do 31 grudnia 2008 r. w Oddziale Remontów Głównych Koparek nz-1 i od 1 stycznia 2009 r. do nadal w Oddziale Mechanicznym Remontów Głównych m-4 wykonywał w tych oddziałach te same czynności co przed dniem 17 listopada 2006 roku.

(pismo k. 10 cz. C akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111 oraz k. 24 akt emerytalnych)

Do zakresu czynności wnioskodawcy na stanowisku przodowy – mechanik maszyn i urządzeń układu (...) na Oddziale Remontów Głównych Koparek nz-1 z dnia 1 stycznia 2002 roku należały:

- szczegółowa znajomość zagadnień techniczno – ruchowych i założeń TE (dokumentów dotyczących własnej branży),

- znajomość strony ekonomicznej działalności oddziału, kosztorysów,

- organizacja zaplecza socjalno-warsztatowego oddziału, dbałość o jego stan,

- prowadzenie robót w sposób bezpieczny zgodnie z przepisami bhp i (...) i zasadami sztuki technicznej,

- przestrzeganie Planu (...) Kopalni w zakresie prac wykonywanych przez oddział,

- przestrzeganie aktualnie obowiązujących przepisów, zarządzeń dotyczących wykonywanych czynności,

- współdziałanie z innymi oddziałami Kopalni w celu wykonywania planowanych zadań,

- ujawnianie spostrzeżonych przypadków niegospodarności i marnotrawstwa,

- wprowadzenie i stosowanie nowych lepszych metod organizacji i techniki pracy w oddziale,

- organizowanie i rozwijanie ruchu współzawodnictwa pracy oraz mchu wynalazczości, nowatorstwa i racjonalizacji,

- rzetelna ocena podległych pracowników i kształtowanie prawidłowych stosunków międzyludzkich na terenie oddziału,

- dbałość o należyte wyposażenie w materiały, narzędzia i urządzenia,

- terminowe i rzetelne wykonywanie zadań doraźnych i długofalowych zleconych przez przełożonych,

- odnośnie prowadzenia robót remontowych zobowiązany jest: szybko usuwać awarie i przeszkody ruchowe urządzeń wydobywczych,

- dbać o należyty stan wykorzystania mocy produkcyjnej urządzeń i maszyn oraz ich bezawaryjnej pracy,

- kontrolowanie wszystkich urządzeń i maszyn czynnych i rezerwowych.

Na tym stanowisku wnioskodawca ponosił odpowiedzialność za należyte wypełnianie swoich obowiązków pracowniczych a w szczególności za prawidłową organizację pracy, kontrolę wykonywania oraz egzekwowania obowiązków pracowniczych przez podległych mu pracowników, jak też za szkody majątkowe powstałe w wyniku zaniedbań, braku należytego nadzoru i właściwej kontroli nad powierzonym odcinkiem pracy.

(zakres czynności k. 32 cz. C akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111)

Pismem z dnia 9 lutego 2017 roku pracodawca wnioskodawcy wskazał, że G. K. był zatrudniony:

- od 4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku na stanowisku ślusarza w Oddziale Remontów Zewnętrznych M. Podstawowych nz- 1 – wykonywał czynności związane z remontami głównymi koparek nadkładowych i węglowych na odkrywce,

-

od 10 maja 1988 roku do 28 lutego 1991 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego w Oddziale Remontów Zewnętrznych M. Podstawowych nz- 1 – wykonywał czynności związane z remontami głównymi koparek nadkładowych i węglowych na odkrywce,

-

od 1 marca 1991 roku do 16 listopada 2006 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń układu (...) w Oddziale Remontów Głównych Koparek nz- 1 – wykonywał czynności związane z remontami głównymi i modernizacyjnymi koparek nadkładowych i węglowych na odkrywce P/B. i P/S.,

-

w okresie od 17 listopada 2006 roku do 5 stycznia 2007 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w Oddziale Remontów Głównych Koparek nz- 1 - wykonywał czynności związane z remontami głównymi i modernizacyjnymi koparek nadkładowych i węglowych na odkrywce P/B. i P/S.,

-

w okresie od 17 kwietnia 2007 roku do 31 grudnia 2008 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w Oddziale Remontów Głównych Koparek nz- 1 - wykonywał czynności związane z remontami głównymi i modernizacyjnymi koparek nadkładowych i węglowych na odkrywce P/B. i P/S.,

- w okresie od 1 stycznia 2009 roku do 17 lipca 2015 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w Oddziale Mechanicznym Remontów Głównych m-4 - wykonywał czynności związane z remontami głównymi i modernizacyjnymi koparek nadkładowych i węglowych oraz zwałowarek na odkrywce P/B. i P/S..

Poinformował, że niezależnie od nazwy stanowiska pracy (posiadanych angaży) G. K. w powyższych okresach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce następujące prace:

- demontaż i montaż części podzespołów koparek (m.in. przekładnie napędu k/cz., przekładnie napędu taśm, przekładnie jazdy itp.; płyty gąsiennicowe, koła zabierakowe i napędowe; wózki dwukołowe, konstrukcje wahaczy; silników poszczególnych napędów)

- regeneracja konstrukcji nośnej koparek,

- regeneracja lejów przesypowych na poszczególnych taśmach koparek (np. lej 1/2, lej 3/4), koszy zasypowych, zadaszeń, osłon i itp.,

– czyszczenie ze smaru konstrukcji, szlifowanie konstrukcji,

- montaż nowych konstrukcji przewidzianych dokumentacją projektową na koparkach,

- prace konserwacyjne i smarownicze (m.in. uzupełnianie smaru, wymiana oleju hydraulicznego),

- zabudowa siłowników i podnoszenie wybranych części maszyny (m.in. dźwigary pojazdów koparki i podawarki, konstrukcje obrotnicy głównej i inne podziały maszyn itp.),

- wyważanie maszyn podstawowych ( korekta mas balastowych),

- wymiana lin nośnych i odciągowych,

- wymiana konstrukcji kół czerpakowych,

-wymiana szyn bocznego prowadzenia mostu,

- modernizacja podstaw wyłączników krańcowych zabudowanych na maszynach,

- naprawa śrub sterowania pojazdami maszyn,

- regeneracja siłowników skrętu i podnoszenia.

Powyższe prace były wykonywane w kolejnych cyklicznych remontach głównych wykonywanych przez oddziały: nz-1( lata 1985 - 2008) i m-4 (lata 2009 - 2015) następujących maszyn podstawowych układu (...) :

-

koparki węglowe: K-36, K-37, K-38, K-39, K-40,

-

koparki nadkładowe: K-41, K-42, K-43, K-44, K-45, K-46,

-

zwałowarki: Z-92, Z-94, Z-95, Z-96, Z-97, Z-98, Z-99.

(pismo z dnia 9 lutego 2016 roku k. 125-125 odw.)

W dniu 12 stycznia 2015 roku (...) S.A. Oddział (...) B. w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że wnioskodawca był zatrudniony w powyższym zakładzie od 4 września 1985 roku do
5 stycznia 2007 roku i od 17 kwietnia 2007 roku do nadal i na przestrzeni tego okresu w okresie od
4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku, od 10 maja 1986 roku do 5 stycznia 2007 roku, od
17 kwietnia 2007 roku do nadal wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę górniczą na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonującego prace mechaniczne wymienione w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Jednocześnie wskazano, że wnioskodawca w okresie od 26 kwietnia 1986 roku do 12 kwietnia 1988 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową (przerwa po wojsku trwała od 13 kwietnia 1988 roku do 9 maja 1988 roku.
(świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 6 cz. C akt osobowych dot. drugiego zatrudnienia – koperta k. 111)

Oddział (...)1 był oddziałem remontu koparek i zajmował się naprawami maszyn podstawowych. Podlegał pod oddział remontowy obsługi przygotowania koparek. (...) było około 20 sztuk (13 koparek i 6 zwałowarek). Praca polegała na wymienianiu na maszynach przekładni, bębnów, wózków, które w czasie pracy się zepsuły, naprawie napędów głównych, konserwacji różnych podzespołów, wymianie części. Powyższe czynności wchodziły w zakres remontów głównych. Remonty były przeprowadzane wg harmonogramu remontów – tzw. planowane remonty – trwające od 1 do 3 miesięcy. Remonty były przeprowadzane tylko na maszynach pracujących w urobku. Koparki były węglowe i urabiające urobek. Na innych maszynach praca oddziału nie była wykonywana. Później po połączeniu oddziałów NZ1 i NZ2 (oddział remontów zwałowarek) powstał oddział M4.

(zeznania świadka W. R. 00:27:34 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka J. T. 00:40:26 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka M. U. 00:52:32 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59 - płyta CD k. 286, zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286, zeznania wnioskodawcy 00:05:50 - p łyta CD k. 369 , 00:05:50 - płyta CD k. 369 w zw. z 00:02:36 – płyta CD k. 119 )

Pierwsze prace modernizacyjne maszyn miały miejsce po 2000 roku.
(zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59 - płyta CD k. 286)

Maszyny znajdowały się bezpośrednio w przodku, czyli w rejonie prac maszyny podstawowej przy urabianiu węgla i zwałowaniu nadkładu, są to elementy układu. Koparki i zwałowarki kopały na ścianie. Odkrywka to jest teren tzw. wkop, a przodek to jest ściana, która jest urabiana. Maszyny te były na różnych poziomach roboczych w zależności od tego, gdzie akurat był kopany węgiel. Maszyna na czas remontu głównego znajduje się na poziomie roboczym. Poziom roboczy to jest poziom, po którym porusza się koparka. Było 7 poziomów roboczych. Koparka znajdowała się cały czas w tym samym miejscu, w którym pracowała. Po naprawie, czy modernizacji była uruchamiana i zaczynała kopać.

(zeznania świadka W. R. 00:27:34 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka J. T. 00:40:26 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka M. U. 00:52:32 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59 - płyta CD k. 286, zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286, zeznania wnioskodawcy 00:05:50 - p łyta CD k. 369 , 00:05:50 - płyta CD k. 369 w zw. z 00:02:36 – płyta CD k. 119).

Praca wnioskodawcy polegała na uczestniczeniu w naprawach awarii, bieżącej konserwacji i remontach głównych, demontażu i montażu podzespołów i zespołów maszyn podstawowych, tj. koparek wielonaczyniowych nakładowych i zwałowarek w przodku. Wnioskodawca zajmował się wykonywaniem napraw, aby maszyna mogła pracować, utrzymaniem ruchu koparek i następnie zwałowarek. Remonty miały na celu utrzymanie maszyny w ciągłej sprawności. Koparki miały około 200 m wysokości, zwałowarki - 80 m wysokości. Wnioskodawca zajmował się smarowaniem bębnów, wymianą przekładni i silnika (każda maszyna miała ich po kilkadziesiąt), wymianą oleju, smaru, wykonywaniem montażu i demontażu podzespołów, sprawdzaniem podzespołów, aby nie wystąpiła awaria. Wnioskodawca prace wykonywał w brygadzie. Na każdej zmianie były 3-4 brygady. Każda brygada składała się z około 5 pracowników. Po stawieniu się do pracy brygada dojeżdżała transportem na miejsce awarii co zajmowało około 10 – 15 minut. Awaria zdarzała się prawie codziennie. Maszyny były wyłączane na czas awarii. W zakładzie była tzw. brygada transportowa, która dowoziła niezbędne do usunięcia awarii materiały, czy części zamienne do remontów, względnie smary do maszyn. Czas trwania naprawy różnił się w zależności od tego co się zepsuło. Po usunięciu awarii dojeżdżano na miejsce kolejnej awarii albo dokonania konserwacji danej maszyny. Odwołujący pracował na 3, później na 2 zmiany (od 7.00 do 15.00 i od 15.00 do 23.00). Praca odbywała się na powietrzu bez względu na warunki atmosferyczne. Pracę tą wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdarzało się, ze pracował w ponadnormatywnym czasie pracy.

(zeznania świadka W. R. 00:27:34 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka J. T. 00:40:26 , 00:49:40 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka M. U. 00:52:32 , 01:03:36 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59, 00:22:12 - płyta CD k. 286, zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286, zeznania wnioskodawcy 00:05:50 - płyta CD k. 369 w zw. z 00:02:36 – płyta CD k. 119)

Brygada remontowa wnioskodawcy nie była kierowana do innych prac poza przodkiem. (zeznania świadka J. T. 00:49:40 – płyta CD k. 119, zeznania świadka M. U. 01:03:36 – płyta CD k. 119, zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59 - płyta CD k. 286, zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286)

W zakładzie były także odrębne brygady w wydziale warsztatowym powołane do wykonania remontu planowego, który wymagał naprawy na warsztacie.

( zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59 - płyta CD k. 286, zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286, zeznania wnioskodawcy 00:05:50 - p łyta CD k. 369 , 00:05:50 - płyta CD k. 369 w zw. z 00:02:36 , 00:18:13 – płyta CD k. 119)

Osobna brygada transportowała także dane elementy do warsztatu. Wnioskodawca nie należał do takiej brygady warsztatowej, ani transportowej.
(zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59 - płyta CD k. 286, zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286, zeznania wnioskodawcy 00:05:50 - płyta CD k. 369).

Remont planowy nie różnił się niczym od remontu głównego z wyjątkiem tego, że maszynę trzeba było odstawić nagle dlatego, że wystąpiła awaria. To były takie same prace wykonywane na poziomie roboczym.

(zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286)

Prace modernizacyjne były przy okazji remontów głównych. Modernizacje były wykonywane z uwagi na starzenie się elementów.

(zeznania świadka J. W. 00:24:26 - płyta CD k. 286)

Angaże wnioskodawcy się zmieniały, ale charakter oddziału oraz jego pracy nie zmieniały się. Odwołujący okresowo był brygadzistą pracującym. Przed 2007 rokiem nie było w zakładzie w ogóle stanowiska „rzemieślnika”.

(zeznania świadka W. R. 00:27:34 – płyta CD k. 119, zeznania świadka J. T. 00:49:40 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka M. U. 00:52:32, 01:03:36 – płyta CD k. 119 , zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59, 00:22:12 - płyta CD k. 286, zeznania wnioskodawcy 00:05:50, 00:15:16 - p łyta CD k. 369 , 00:05:50 - płyta CD k. 369 w zw. z 00:02:36 , 00:18:13 – płyta CD k. 119)

Zmiany stanowisk następowały wskutek zmian organizacyjnych w powyższym zakładzie pracy. Nazwę stanowiska ujednolicono od 2007 roku.

(zeznania świadka K. K. (1) 00:03:59 - płyta CD k. 286)

Drugi okres zatrudnienia wnioskodawcy w zakładzie został uwzględniony przez ZUS do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym na podstawie ewidencjii dniówek przodkowych i angaży.
(bezsporne)

Wskazane w piśmie pracodawcy wnioskodawcy z dnia 12 lutego 2016 roku prace (k. 125-125 odw.) wiązały się z utrzymaniem ruchu maszyn przodkowych (koparek i zwałowarek), zaangażowanych w procesie produkcji (urabianie kopaliny lub zwałowanie nadkładu) przez zagwarantowanie ich prawidłowej eksploatacji (konserwacje, remonty i przeglądy maszyn i urządzeń, bieżące usuwanie awarii oraz dbanie o prawidłowe działanie maszyn).

(o pinia biegłego sądowego w zakresie górnictwa, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy dr inż. S. Z. k. 319-326)

Występują dwa rodzaje przodków: przodek eksploatacyjny i przodek zwałowy:

-przodek eksploatacyjny jest to ta część wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się skałę, czyli węgiel brunatny i nadkład łącznie z kopalinami towarzyszącymi. Obejmuje ona skarpy urabianego zbocza oraz tą część poziomów roboczych, na których aktualnie pracują maszyny urabiające,

- przodek zwałowy jest to ta część zwałowiska, gdzie aktualnie formowany jest korpus zwału, przy pomocy urządzeń odbierających urobek ze środków transportu.

W kopalni węgla brunatnego wszystkie urządzenia stosowane w ciągłej eksploatacji za pomocą układu (...) (koparka-przenośnik taśmowy-zwałowarka) stanowią urządzenia przodkowe.

(o pinia biegłego sądowego w zakresie górnictwa, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy dr inż. S. Z. k. 319-326, załączniki do opinii k. 327-331)

W piśmie z dnia 24 lipca 2017 roku pracodawca wnioskodawcy wskazał, że G. K. w okresie zatrudnienia w Oddziale Kopalnia (...), pomimo różnych nazw stanowisk pracy i oddziałów na których pracował, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku wykonywał pracę górniczą, która odpowiada pracy na stanowisku: rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonujący prace mechaniczne (zgodnie z Rozporządzeniem MP i PS z dnia 23.12.1994 r. zał. 3, dział III pkt.7). Zgodnie z Protokołem z dnia 06.11.2006 r. w sprawie określenia definicji „przodka", spisanym przy udziale przedstawicieli (...), Politechniki (...), Instytutu (...) „P.-lnstutut" oraz Kopalni (...) ustalono, iż pod pojęciem przodka w kopalni odkrywkowej węgla brunatnego stosującej ciągłą technologię eksploatacji za pomocą układu (...) należy rozumieć:

- przodek eksploatacyjny - jest to ta część wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się skałę czyli węgiel brunatny i nadkład łącznie z kopalinami towarzyszącymi. Obejmuje ona skarpy urabianego zbocza oraz tą część poziomów roboczych, na których aktualnie pracują maszyny urabiające;

- przodek zwałowy - jest to ta część zwałowiska, gdzie aktualnie formułowany jest korpus zwału, przy pomocy urządzeń odbierających urobek ze środków transportu. Zgodnie z wyjaśnieniami Głównego Mechanika (znak (...)) maszyny podstawowe podczas wykonywania remontów głównych znajdują się na placu remontowym usytuowanym na poziomie roboczym, a więc w miejscu gdzie prowadzona jest eksploatacja tzn. kopanie nadkładu lub węgla przez koparkę lub zwałowanie nadkładu przez zwałowarkę.

Maszyny podstawowe podczas wykonywania remontów głównych znajdują się na placu remontowym usytuowanym na poziomie roboczym, a więc w miejscu gdzie prowadzona jest eksploatacja tzn. kopanie nadkładu lub węgla przez koparkę, lub zwałowanie nadkładu przez zwałowarkę. Wykonując opisane czynności maszyna podstawowa przejeżdża po poziomie roboczym współpracując z przenośnikiem taśmowym. Miejsce postoju maszyny na poziomie roboczym należy traktować jako przodek. Użyte w sporządzonej przez sztygara oddziałowego p. K. K., a podpisanej przez Głównego Mechanika charakterystyce stanowisk pracy p. G. K. (pismo z dnia
9 lutego 2016r.) w sformułowaniu: ”był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce” - słowo „na odkrywce” oznacza wykonywanie pracy tam gdzie kopią nadkład lub węgiel koparki lub zwałują nadkład zwałowarki. Opisane zasady obowiązują również dla remontów modernizacyjnych które stanowią część zakresu remontów głównych i są wykonywane na maszynach podstawowych równocześnie z remontami głównymi.

Zgodnie z Postanowieniem nr (...) Dyrektora Oddziału (...) B. z dnia 31.07.2014r. (aktualnie wg Instrukcji 15660/A Dyrektora Oddziału (...) B. z dnia 4.05.2016r.) pracownicy wykonujący czynności zgodnie z Rozporządzeniem MP i PS z dnia 23.12.1994r. Załącznik nr 3, Dział III, poz.7 zatrudnieni są na stanowisku „mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku”. Natomiast pracownicy nie spełniający warunków określonych w w/w dokumencie są zatrudnieni na stanowisku „mechanik maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce” (zgodnie z Załącznikiem nr 2 poz. 11). Powyższa zasada obowiązuje dopiero od czasu wejścia w życie Zarządzenia Prezesa Zarządu - Dyrektora Generalnego (...) S.A. Nr 73/061 z dnia 28.12.2006r.

W Kopalni (...) nie wydano dokumentu, który określałby zasięg przodka. Natomiast, Zarządzeniem Nr 73/061 z dnia 28.12.2006r. Prezesa Zarządu - Dyrektora Generalnego (...) S.A. w sprawie: wykazu stanowisk pracy górniczej oraz ewidencjonowania okresów zatrudnienia na stanowiskach, na których okresy pracy górniczej zalicza się w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury, określono stanowiska pracy na których wykonywane są prace w przodku. Dostosowanie nazewnictwa stanowisk pracy do pracy faktycznie wykonywanej przez pracowników umożliwiło też właściwą weryfikację okresów pracy górniczej wykonywanej przed wydaniem przedmiotowego Zarządzenia. Zarządzenie określiło zasady ewidencjonowania okresów pracy na wymienionych stanowiskach (brak wykonywania w dniu roboczym z jakiś powodów pracy w przodku wiąże się z brakiem wskazania tak zwanej „dniówki przodkowej").

Praca wykonywana przez G. K. w okresie od 4 września 1985 r. do 5 stycznia 2007 r. nie różniła się swoim charakterem od pracy wykonywanej w okresie od 17 kwietnia 2007 r. do
17 lipca 2015 r. Zapis w świadectwie pracy z dnia 5 stycznia 2007 r. (od 4 września 1985 r. do 5 stycznia 2007 r. praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jako mechanik maszyn i urządzeń górniczych zatrudniony w stałej grupie remontowej - zał. Nr 2, poz. 11 Rozporządzenia MP i PS z dnia 23.12.1994 r.) wynika z faktu, iż rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem w dniu 5 stycznia 2007 r. nastąpiło przed właściwą weryfikacją okresów jego pracy górniczej. W dniu 5 listopada 2009 r. Komisja Weryfikacyjna, działająca na podstawie Zarządzenia Nr 73/061 z dnia 28 grudnia 2006 r., ustaliła na posiedzeniu w podpionie Naczelnego Inżyniera Energomechanicznego Centrum (...), że G. K. w okresie od 04.09.1985 r. do 25.04.1986 r. i od 10.05.1988 r. do 16.11.2006 r. pomimo posiadanych angaży na stanowiska: ślusarz, mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego, mechanik maszyn i urządzeń układu (...) oraz w okresie od 17.11.2006 r. do
05.01.2007 r. faktycznie wykonywał pracę górniczą stale i pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku, która swym charakterem odpowiada pracy na stanowisku rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonujący prace mechaniczne (zgodnie z Rozp. MP i PS z dnia 23.12.1994r. zał. nr 3 Dz. III poz. 7), co zostało potwierdzone w wydanym pracownikowi w dniu 12.01.2015 r. świadectwie wykonywania pracy górniczej.

(załączniki nr 2 do opinii – k. 329-331)

Stanowiska pracy G. K. w okresie zatrudnienia w Kopalni (...), według angaży posiadały różne nazwy, jak i oddział, w którym był zatrudniony. Prace te związane były z utrzymaniem ruchu maszyn przodkowych (koparek i zwałowarek), zaangażowanych w procesie produkcji (urabianie kopaliny lub zwałowanie nadkładu) przez zagwarantowanie ich prawidłowej eksploatacji (konserwacje, remonty i przeglądy maszyn i urządzeń, bieżące usuwanie awarii oraz dbanie o prawidłowe działanie maszyn).

Charakter i miejsca wykonywanych prac G. K. w Kopalni (...) w okresach:

- od dnia 4 września 1985 roku do dnia 25 kwietnia 1986 roku,

- od dnia 10 maja 1988 roku do dnia 5 stycznia 2007 roku,

- uwzględnionym przez organ rentowy,

były pracami określonymi w art. 50 d ust. l pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2016 poz. 887).

(o pinia biegłego sądowego w zakresie górnictwa, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy dr inż. S. Z. k. 319-326)

Praca wnioskodawcy, w okresie zatrudnienia w (...) była pracą górniczą, gdyż spełniała łącznie przesłanki co do:

- miejsca pracy - przodek eksploatacyjny i przodek zwałowy, na poziomie roboczym,

- rodzaju czynności - inne prace przodkowe - utrzymanie ruchu maszyn podstawowych związanych z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urabianiu węgla brunatnego i nadkładu łącznie z kopalinami towarzyszącymi oraz formowaniem zwałowiska,

- obsługi mechanicznej i konserwatorskiej maszyn podstawowych w przodku - koparek węglowych i koparek nadkładowych oraz zwałowarek.

Praca Wnioskodawcy, była wykonywana w przodkach: węglowych i zwałowych, gdzie stosowana jest ciągła technologia eksploatacji za pomocą układu (...) (koparka wielonaczyniowa-taśmociąg-zwałowarka).

Przyjmując definicję przodka w kopalni węgla brunatnego, według Protokołu spisanego w dniu
6 listopada 2006r. w B. (K-9), zasięg przodka eksploatacyjnego i zwałowego winien ustalić Pracodawca w porozumieniu z kierownikiem ruchu zakładu górniczego. Zasięg przodka eksploatacyjnego i zwałowego nie został ustalony w Kopalni (...).

Na zasięg przodka - odległość od czoła przodka, w (...) B., ma wpływ:

- stosowany zabierkowy system wybierania złoża,

- geometryczne parametry pracy maszyn podstawowych: koparek (długości wysięgnika urabiającego i ładującego), zwałowarek (długości układu pobierającego i zwałującego) oraz przenośników samojezdnych.

Czoło przodka (skarpy) to powierzchnia calizny przodkowej, która przez urabianie lub zwałowanie przesuwa się zgodnie z kierunkiem postępu przodka (Ilustrowany górniczy słownik encyklopedyczny. G., 1955).

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia wykonywał stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace przodkowe związane z utrzymaniem ruchu maszyn - montaż, demontaż i remonty maszyn urabiających (koparki węglowe i nadkładowe) oraz zwałowarki.

Remonty maszyn podstawowych (koparki i zwałowarki) z uwagi na zagrożenia czynnikami geologiczno-geotechnicznymi i hydrogeologicznymi realizowane są w ograniczonym obszarze przodka, poza pasem bezpieczeństwa.

Zgodnie z §65 rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 roku w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego (Dz. U. poz. 1008) - dla każdej maszyny kierownik ruchu zakładu górniczego określa szerokość pasa bezpieczeństwa, w zależności od przyjętej technologii eksploatacji złoża, od górnej lub dolnej krawędzi poszczególnych skarp. Przekroczenie granicy tego pasa jest niedopuszczalne.

Nie jest możliwe precyzyjne określenie czynności wykonywanych w danej fazie remontów planowanych (przeglądy, remonty: bieżące, średnie i kapitalne) gdyż podział na fazy zależy od organizacji procesu technologicznego i instrukcji obsługi (dokumentacja techniczno-ruchowa) danej maszyny. Modernizację maszyn często przeprowadza się równolegle z remontem kapitalnym.

(o pinia uzupełniająca biegłego sądowego w zakresie górnictwa, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy dr inż. S. Z. k. 319-326)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie zgromadzonych dokumentów w aktach sprawy, aktach rentowych, zeznań wnioskodawcy i wskazanych świadków, a także opinii biegłego sądowego w zakresie górnictwa, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy dr inż. S. Z.. Opinia ta jest wiarygodna i została sporządzona przez biegłego w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji osobowej wnioskodawcy oraz osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy i świadków. W ocenie Sądu, opinia biegłego jest rzetelna, sporządzona została zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot. Wynikające z niej wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione. Biegły ten prawidłowo określił charakter prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie ( inne prace przodkowe - utrzymanie ruchu maszyn podstawowych związanych z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urabianiu węgla brunatnego i nadkładu łącznie z kopalinami towarzyszącymi oraz formowaniem zwałowiska; obsługa mechaniczna i konserwatorska maszyn podstawowych w przodku - koparek węglowych i koparek nadkładowych oraz zwałowarek), który był niezmienny niezależnie od nazwy stanowiska pracy i posiadanych angaży, miejsce pracy wnioskodawcy (przodek eksploatacyjny i przodek zwałowy, na poziomie roboczym) z uwzględnieniem całokształtu okoliczności faktycznych. Biegły prawidłowo zakwalifikował wymienione w piśmie pracodawcy wnioskodawcy z dnia 12 lutego 2016 roku prace (k. 125-125 odw.) wykonywane przez wnioskodawcę prace jako wiążące się z utrzymaniem ruchu maszyn przodkowych (koparek i zwałowarek), zaangażowanych w procesie produkcji (urabianie kopaliny lub zwałowanie nadkładu) przez zagwarantowanie ich prawidłowej eksploatacji (konserwacje, remonty i przeglądy maszyn i urządzeń, bieżące usuwanie awarii oraz dbanie o prawidłowe działanie maszyn). Fakt wykonywania przez wnioskodawcę prac polegających na konserwacji, remontach, przeglądach maszyn i urządzeń, usuwaniu awarii został natomiast potwierdzony zeznaniami wnioskodawcy oraz świadków, świadczących z wnioskodawcą w spornym okresie na tożsamych lub podobnych stanowiskach. Uwzględniwszy powołaną w opinii biegłego definicję pojęcia „przodek” i „praca w przodku” według Protokołu spisanego 6 listopada 2006 roku w B. (k. 9) tj. przodek eksploatacyjny (część wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się skałę, czyli węgiel brunatny i nadkład łącznie z kopalinami towarzyszącymi. Obejmuje ona skarpy urabianego zbocza oraz tą część poziomów roboczych, na których aktualnie pracują maszyny urabiające) oraz przodek zwałowy (część zwałowiska, gdzie aktualnie formowany jest korpus zwału, przy pomocy urządzeń odbierających urobek ze środków transportu) oraz fakt, że w kopalni węgla brunatnego wszystkie urządzenia stosowane w ciągłej eksploatacji za pomocą układu (...) (koparka - przenośnik taśmowy - zwałowarka) stanowią urządzenia przodkowe, charakterystykę pracy G. K. z dnia 12 lutego 2016 roku (k. 125-125 odw.) po dokonaniu analizy źródeł dowodowych osobowych biegły wysnuł prawidłowy wniosek, że G. K. w okresie zatrudnienia wykonywał prace przodkowe związane z utrzymaniem ruchu maszyn - montaż, demontaż i remonty maszyn urabiających (koparki węglowe i nadkładowe) oraz zwałowarki. Z uwagi na występującą w aktach sprawy różne nazwy stanowisk pracy i nazwy Oddziałów, w których wnioskodawca wykonywał prace a także różny charakter pracy w wydanych świadectwach pracy z dnia 5.01.2007 roku i z dnia 17.07.2015 roku biegły uzyskał pisemne wyjaśnienie i doprecyzowanie charakteru oraz miejsca wykonywanych prac przez wnioskodawcę, wystawione przez Kopalnię (...) w dniu 24 lipca 2017 roku (wnioskodawca pomimo różnych nazw stanowisk pracy i oddziałów na których pracował, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku wykonywał pracę górniczą, która odpowiada pracy na stanowisku: rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonujący prace mechaniczne -zgodnie z Rozporządzeniem MP i PS z dnia 23.12.1994 r. zał. 3, dział III pkt.7; w Kopalni (...) nie wydano dokumentu, który określałby zasięg przodka; praca wykonywana przez G. K. w okresie od 4 września 1985 r. do 5 stycznia 2007 r. nie różniła się swoim charakterem od pracy wykonywanej w okresie od 17 kwietnia 2007 r. do 17 lipca 2015 r. a zapis w świadectwie pracy z dnia 5 stycznia 2007 r. wynika z faktu, iż rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem w dniu 5 stycznia 2007 r. nastąpiło przed właściwą weryfikacją okresów jego pracy górniczej) uwzględniające pisemne wyjaśnienia Głównego Mechanika (maszyny podstawowe podczas wykonywania remontów głównych znajdują się na placu remontowym usytuowanym na poziomie roboczym), a więc w miejscu gdzie prowadzona jest eksploatacja tzn. kopanie nadkładu lub węgla przez koparkę lub zwałowanie nadkładu przez zwałowarką. Wykonując opisane czynności maszyna podstawowa przejeżdża po poziomie roboczym współpracując z przenośnikiem taśmowym. Dlatego miejsce postoju maszyny na poziomie roboczym należy traktować jako przodek; użyte w charakterystyce stanowisk pracy wnioskodawcy z dnia 9 lutego 2016r. w sformułowaniu: ”był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce” - słowo „na odkrywce” oznacza wykonywanie pracy tam gdzie kopią nadkład lub węgiel koparki lub zwałują nadkład zwałowarki. Opisane zasady obowiązują również dla remontów modernizacyjnych które stanowią część zakresu remontów głównych i są wykonywane na maszynach podstawowych równocześnie z remontami głównymi. Powyższe pismo z dnia 24 lipca 2017 roku koresponduje także z ustaleniami Komisji weryfikacyjnej dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na których okresy pracy zalicza się w wymiarze półtorakrotnym (akta osobowe wnioskodawcy). W związku z powyższym biegły zakwalifikował prace G. K. jako prace na stanowiskach pracy, na których okresy pracy w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym - dział III pkt 7 załącznik nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. 1995 nr 2 poz. 8). W ocenie Sądu, opinia ta nie zawiera żadnych braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W pisemnej opinii uzupełniającej dodatkowo biegły odniósł się do zgłoszonych przez strony uwag i wątpliwości, wyjaśniając, że remonty maszyn podstawowych (koparki i zwałowarki) z uwagi na zagrożenia czynnikami geologiczno-geotechnicznymi i hydrogeologicznymi realizowane są w ograniczonym obszarze przodka, poza pasem bezpieczeństwa, a także, że nie jest możliwe jak słusznie wskazał biegły precyzyjne określenie czynności wykonywanych w danej fazie remontów planowanych (przeglądy, remonty: bieżące, średnie i kapitalne) gdyż podział na fazy zależy od organizacji procesu technologicznego i instrukcji obsługi (dokumentacja techniczno-ruchowa) danej maszyny. Modernizację maszyn często przeprowadza się równolegle z remontem kapitalnym.

Sąd odmówił mocy dowodowej opinii biegłego sądowego z zakresu geologii i górnictwa w odkrywkowych zakładach górniczych, wydobywania kopalin metodą odkrywkową M. B., gdyż opinia ta budzi tak duże wątpliwości, że nie mogła stać się podstawą ustaleń faktycznych. Po pierwsze, biegły w sposób nieprawidłowy określił charakter czynności wykonywanych przez wnioskodawcę w trakcie zatrudnienia w Kopalni (...) w spornych okresach oraz w okresie uwzględnionym przez organ rentowy. Oceniony przez biegłego charakter wykonywanych czynności nie znajduje potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym zwłaszcza w postaci osobowych źródeł dowodowych. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz z załączonych zakresów działania oddziału nz-1 i m-4 biegły wysnuł nieprawidłowe wnioski. Biegły ten w opinii przyznał wstępnie zresztą, że prace wykonywane przez G. K. opisane podczas rozprawy z dnia 27 stycznia 2016 roku przez samego odwołującego się i świadków, odpowiadają pracy, o której mowa w art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., jednak pod warunkiem, iż wnioskodawca wykonywał wyłącznie, lub w zdecydowanej części prace wynikające z jego wyjaśnień oraz zeznań świadków przedstawionych podczas rozprawy w dniu 27 stycznia 2016 r. W dalszych wywodach wysnuł ostatecznie odmienny wniosek bowiem zbyt duże znaczenie biegły przypisał literalnej wykładni charakterystyki stanowiska pracy (k. 125-125 odw.), świadectwu pracy z dnia 5 stycznia 2007 r. i załączonym przez niego do opinii zakresów działania oddziału nz-1 i m-4, z których wynika, że do zadań oddziału należało również (a może przede wszystkim jak stwierdza biegły) wykonywanie prac w innych miejscach niż w przodku (tj. wykonywanie remontów głównych i ulepszeń koparek, wykonywanie remontów głównych i ulepszeń zwałowarek, wykonywanie remontów głównych i ulepszeń innych maszyn i urządzeń, wykonywanie remontów oraz budowa przenośników (przenośniki taśmowe w układzie (...) znajdowały się na terenie całej odkrywki), budowa koparek i zwałowarek (dot. montażu maszyn poza przodkiem), przygotowanie wcześniejsze potrzebnych: materiałów, części zamiennych, podzespołów i zespołów maszyny, narzędzi specjalnych i typowych, oprzyrządowania, transport w/w części na remontowaną maszynę, a zużytych z powrotem do magazynu, sprzątnięcie placów remontowych z zużytych części materiałów, w okresie między remontami realizacja innych zleceń warsztatowych (poza przodkiem). Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków jednoznacznie wynika natomiast, że wnioskodawca wykonywał głównie remonty bieżące maszyn podstawowych, nie wykonywał ich natomiast w warsztacie (remonty w warsztacie wykonywała odrębna brygada). Świadkowie zeznający na ostatnim terminie rozprawy wyjaśnili także, że prace modernizacyjne były wykonywane przez wnioskodawcę po 2000 roku i były wykonywane w przodku. Pomimo tych zeznań biegły w pisemnej opinii uzupełniającej podtrzymał swoją opinię podstawową. Zdaniem Sądu fakt ten wskazuje na to, że biegły nie uwzględnił w sposób prawidłowy całości przedstawionego mu materiału dowodowego. Tym samym biegły ten nie wyjaśnił w sposób przekonywujący postawionej przez siebie tezy, „ iż czynności wykonywane przez wnioskodawcę nie są pracami określonymi w art. 50d ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS”. Z powyższych względów opinia ta jest niepełnowartościowym dowodem w sprawie. Wobec tego Sąd przyjął za podstawę rozstrzygnięcia opinię innego biegłego sądowego z powyższego zakresu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie w całości.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.).

Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  ukończył 55 lat życia;

2)  ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej

co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek

o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Stosownie do treści art. 51 ust 1 ww. ustawy przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1)  1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2)  1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3)  1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4)  1.2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

2.  Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur łączny okres pracy obliczony z zastosowaniem przeliczników, o których mowa w ust. 1, uwzględnia się w wymiarze nie dłuższym niż 45 lat.

W sprawie organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy w wymiarze 1,5 okresu od 4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku na stanowisku ślusarz oraz od 10 maja 1988 roku do 5 stycznia 2007 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego (do 28 lutego 1991 roku), mechanik maszyn i urządzeń układu (...) (do 16 listopada 2006 roku) i mechanik maszyn i urządzeń (do 5 stycznia 2007 roku). Wnioskodawca natomiast domagał się zastosowania do wysokości emerytury w spornych okresach przelicznika 1,8.

Powyższe wiąże się z koniecznością ustalenia, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę wyczerpuje przesłanki z art. 50 c ust 1 pkt 4 ustawy, czy też dodatkowo charakteryzuje się przesłankami z art. 50d ustawy. Wiąże się to w konsekwencji z koniecznością ustalenia czy bezspornie wykonywana przez wnioskodawcę praca górnicza, była jednocześnie pracą, o której mowa w art. 50 d, przy uwzględnieniu również tej okoliczności, iż praca wykonywana przez wnioskodawcę w pozostałym okresie zatrudnienia na oddziale nz-1 a następnie oddziale m-4 (powstałym z połączenia oddziałów nz-1 i nz-2), tj. od 17 kwietnia 2007 r. do 17 lipca 2015 r. w okresie zatrudnienia na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w Oddziale Remontów Głównych Koparek nz- 1 (do 31 grudnia 2008 r. ) i na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w Oddziale Mechanicznym Remontów Głównych m-4 (do 17 lipca 2015 roku) została zaliczona przez organ rentowy do prac górniczych kwalifikowanych i wysokość emerytury została wyliczona w tym zakresie przy zastosowaniu przelicznika 1,8.

Zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 ww. ustawy za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Z kolei pkt 32 Załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995 roku, Nr 2, poz. 8 ), zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego wskazuje, iż pracę górniczą wykonują: rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni na stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy, wulkanizatorzy, automatycy, cieśle. Natomiast stosownie do treści pkt 7 dział III Załącznika nr 3 ww. Rozporządzenia zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których okresu w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym osobą spełniającą warunki do uznania jej pracy za pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym jest: rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

Należy tym miejscu jednocześnie z całą mocą podkreślić, iż zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej półtorakrotnemu przeliczeniu podlegają tylko okresy pracy górniczej wykonywanej "w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych". Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154).

Z przepisów wynika również, że nie każda praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się bowiem konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego, wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. Rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Rodzaj zaś prac podlegających zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym zasadniczo został scharakteryzowany w przepisie art. 50d ust.1. pkt 1 ustawy emerytalnej. Z treści załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika bowiem, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Chodzi wyłącznie o czynności stanowiące element ciągu technologicznego bezpośrednio związane z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario - jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Skoro bowiem praca na odkrywce w kopalni węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy w przodkach pod ziemią, to polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z pozyskiwaniem węgla brunatnego ze złoża (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku,
I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, (...) 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, L. i wskazane w nich orzecznictwo).

Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornych okresów pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał zatem przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn, miejsce ich wykonywania, a także wymiar czasu pracy wykonywanej przez wnioskodawcę.

W sprawie w celu zaliczenia prac wnioskodawcy do prac wskazanych w pkt 7 dział III załącznika nr 3 ww. rozporządzenia, na który powołuje się wnioskodawca, w związku z art. 50 d ust. 1 ustawy musiałyby być to prace mechaniczne wykonywane w pełnym wymiarze czas pracy i stale w przodku na koparce wielonaczyniowej lub zwałowarce, przy obsłudze, konserwacji, demontażu i montażu maszyn - koparki wielonaczyniowej, zwałowarki, które to prace są jednocześnie pracami bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku lub innymi pracami przodkowymi, tj. również łączącymi się z bezpośrednimi i zasadniczymi procesami produkcyjnymi zakładu górniczego, a związanymi z pozyskaniem węgla, czyli z procesami urabiania lub ładowania urobku lub przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach - tak wielokrotne i utrwalone stanowisko przyjęte min. w wyrokach SN i SA - por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia
21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, OSNPUiSP 20i3,nr 3-4, poz. 38; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09, LEX; wyroki SA w Katowicach z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX: z dnia
25 marca 2010 roku, IIIAUa (...), LEX; z dnia 30 stycznia 2013 roku, IIIAUa 832/12,LEX; z dnia
28 czerwca 2013 roku, IIIAUa (...), LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, L. i wskazane w nim orzecznictwo.

Z powyższych rozważań wynika zatem, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom w kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej w przodku tylko wówczas, gdy spełnia łącznie wszystkie wskazane w powołanych przepisach przesłanki: co do miejsce wykonywania, co do rodzaju czynności, co do obsługi wskazanych w tym przepisie maszyn i urządzeń. Wypełnienie np. jedynie warunku pracy w przodku nie jest zatem wystarczające do uznania, że praca ta spełnia definicję z art. 50 d ust. 1 pkt 1 i znajduje się w wykazie III załącznika 3 poz. 7 czy poz. 1 rozporządzenia.

W sprawie sporna była ocena wykonywanych czynności przez wnioskodawcę w okresach od
4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku oraz od 10 maja 1988 roku do 5 stycznia 2007 roku, czy spełniły one podaną definicję prac zaliczanych do prac górniczych w wymiarze półtorakrotnym i w jakim wymiarze czasu były wykonywane przez wnioskodawcę.

Sąd poczynił ustalenia faktyczne w oparciu zeznania świadków i wnioskodawcy, dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy, w oparciu o charakterystykę stanowiska pracy wnioskodawcy, a także na podstawie opinii biegłego w zakresie górnictwa, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy dr inż. S. Z.. Odnośnie miejsca pracy wykonywanej przez wnioskodawcę należało uznać, iż w związku z rodzajem maszyn i urządzeń na jakich wykonywał swoje czynności, miejsce pracy ograniczało się wyłącznie do pracy w przodku. Nie budzi wątpliwości w świetle ww. materiału dowodowego, iż wnioskodawca w spornym okresie wykonywał prace polegające na naprawach, bieżącej konserwacji i remontach głównych, demontażu i montażu podzespołów i zespołów maszyn podstawowych, tj. koparek wielonaczyniowych nakładowych i zwałowarek w przodku. Wnioskodawca zajmował się wykonywaniem bieżących napraw, aby maszyna mogła pracować, utrzymaniem ruchu koparek i następnie zwałowarek. Remonty miały na celu utrzymanie maszyny w ciągłej sprawności. Koparki miały około 200 m wysokości, zwałowarki - 80 m wysokości. Wnioskodawca zajmował się smarowaniem bębnów, wymianą przekładni i silnika (każda maszyna miała ich po kilkadziesiąt), wymianą oleju, smaru, wykonywaniem montażu i demontażu podzespołów, sprawdzaniem podzespołów, aby nie wystąpiła awaria. Wnioskodawca prace wykonywał w brygadzie. Na każdej zmianie były 3-4 brygady. Każda brygada składała się z około 5 pracowników. Po stawieniu się do pracy brygada dojeżdżała transportem na miejsce awarii co zajmowało około 10 – 15 minut. Awaria zdarzała się prawie codziennie. Maszyny były wyłączane na czas awarii. W zakładzie była tzw. brygada transportowa, która dowoziła niezbędne do usunięcia awarii materiały, czy części zamienne względnie smary do maszyn. Czas trwania naprawy różnił się w zależności od tego co się zepsuło. Po usunięciu awarii dojeżdżano na miejsce kolejnej awarii albo dokonania konserwacji danej maszyny. Odwołujący pracował na 3, później na 2 zmiany (od 7.00 do 15.00 i od 15.00 do 23.00). Praca odbywała się na powietrzu bez względu na warunki atmosferyczne. Pracę tą wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Prace wykonywane przez odwołującego w sposób oczywisty dotyczą koparki wielonaczyniowej urabiającej węgiel lub zdejmującej nadkład. Wnioskodawca w całym okresie zatrudnienia wykonywał naprawy, usuwał awarie, zajmował się remontami maszyn i ich konserwacją, wykonywał demontaż i montaż podzespołów i zespołów wyłącznie koparek nakładowych wielonaczyniowych i zwałowarek.

Wnioskodawca pracował na tzw. oddziale Nz-1 (Dział Remontów Głównych Koparek) zajmującym się bieżącą naprawą, remontami i konserwacją maszyn podstawowych, tj.koparek wielonaczyniowych nakładowych i zwałowarek w przodku. Brygada zajmowała się wyłącznie tymi maszynami podstawowymi. Nie zajmowała się zatem całym układem (...), nie zajmowała się taśmociągiem, przenośnikami taśmowymi. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynikało jednoznacznie, iż charakter pracy na oddziale nz -1, a następnie m-4 nie zmienił się. Na powyższe wskazują również angaże z okresu zaliczonego wnioskodawcy przez organ rentowy do pracy górniczej kwalifikowanej, gdzie pracodawca wskazywał jako stanowisko pracy wnioskodawcy – mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku. Wnioskodawca nie wykonywał prac transportowych, nie zajmował się pracami remontowymi w warsztacie. W pełnym wymiarze czasu pracy i stale wnioskodawca pracował zatem przy naprawach, konserwacji i remontach, demontażu i montażu podzespołów i zespołów koparek wielonaczyniowych nakładowych i zwałowarek w przodku. Celem było utrzymanie ruchu maszyn podstawowych – koparek i zwałowarek. Prace te wyczerpywały pojęcie prac przodkowych jako pozostających w bezpośrednim związku z procesem urabiania i pozyskiwania urobku oraz przy likwidacji i transporcie maszyn urabiających w przodkach.

Poza tym podkreślenia wymaga, że ubezpieczony w całym okresie zatrudnienia wykonywał taką samą pracę, zmianie ulegało tylko nazewnictwo stanowisk pracy. Organ rentowy zaliczył natomiast tylko część tego okresu zatrudnienia z przelicznikiem 1,8, chociaż charakter pracy wnioskodawcy nie zmienił się. Podział okresu zatrudnienia ze względu na przelicznik jest możliwy jedynie w przypadku jeżeli w spornym okresie ubezpieczony wykonywał prace różnego rodzaju. Z taką sytuacją nie mamy jednak do czynienia w niniejszej sprawie.

W tej sytuacji, w ocenie Sądu, można uznać, iż wnioskodawca wykonywał prace, o których mowa w art. 50d ust. 1 ustawy, tj. czynności mechaniczne polegające na obsłudze, konserwacji, demontażu i montażu maszyn - koparki wielonaczyniowej, zwałowarki, w przodku w okresie od
4 września 1985 roku do 25 kwietnia 1986 roku oraz od 10 maja 1988 roku do 5 stycznia 2007 roku.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż Sąd miał na uwadze, że o uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym - zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego - decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracę łączącej go z pracodawcą ani nazwa zajmowanego stanowiska pracy określona w angażach czy zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych (por. wyroki SN z dnia 25 marca 1998 roku, II UKN 570/98; z dnia 22 marca 2001 roku, IIUKN 262/00; z dnia 2 czerwca 2010 roku, I UK 25/10; publ. LEX).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Mając na uwadze powyższe o kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik tj. art. 98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Z. na rzecz wnioskodawcy G. K. kwotę 60,00 złotych, na podstawie § 11 ust 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) – punkt 2 sentencji wyroku.

Sąd zastosował ww. rozporządzenie z uwagi na datę wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji. Obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804) zmienione Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. 2016, poz. 1667) nie ma bowiem zastosowania do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem jego wejścia w życie - tj. przed
1 stycznia 2016 roku. Do czasu zakończenia takich postępowań w danej instancji stosuje się przepisy dotychczasowe.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego oraz wypożyczyć akta ZUS.

15.01.2018r.

K.W.