Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2017r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: SSO Joanna Korzeń

Protokolant: praktykant Kaja Zielińska

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2017r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o zapłatę

1. zasądza od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. na rzecz M. M. kwotę 84 000 (osiemdziesiąt cztery tysiące) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 lipca 2013r. do dnia zapłaty,

2. w pozostałej części powództwo oddala,

3. kosztami postępowania w sprawie obciąża powódkę w 24 % pozwanego w 76 % pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

UZASADNIENIE

Powódka M. M. w pozwie z dnia 1 sierpnia 2013 r., wniosła
o zasądzenie od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) z siedzibą w W. kwoty 110 000 zł tytułem odszkodowania za szkodę poniesioną w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości w skutek utworzenia OOU, w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości z tego powodu oraz z tytułu odszkodowania za szkodę obejmującą koszty związane z rewitalizacją akustyczną w zakresie nieruchomości w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 30 lipca 2013 r. do dnia zapłaty. Jednocześnie powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych / pozew – k. 2-3 akt/.

Uzasadniając swoje roszczenie powódka wskazała, że na skutek wprowadzenia uchwałą nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., wartość należącej do niej nieruchomości lokalowej, położonej przy ul. (...) w W., obniżyła się. W ocenie powódki, ów spadek wartości pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym
z wprowadzeniem ww. uchwały. Jako podstawę prawną żądania powódka wskazała art. 129 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska, zgodnie z którym
w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, a także art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 Prawa ochrony środowiska. Powódka podniosła, iż na poniesioną przez nią szkodę składają się koszty rewitalizacji akustycznej nieruchomości oraz zmniejszenie jej wartości / uzasadnienie pozwu k. 4-14 akt/.

Pozwany Przedsiębiorstwo Państwowe (...) z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że żądanie powódki winno zostać oddalone z uwagi na brak wykazania, aby nieruchomość lokalowa powódki znajdowała się w OOU. Dodał, że przypisanie odpowiedzialności na podstawie
art. 129 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wymaga wykazania ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości, a ograniczenia te muszą powodować, że to korzystanie w dotychczasowy sposób lub w sposób zgodny
z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone. W ocenie pozwanego powód nie wykazał ani szkody, ani związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy szkodą a regulacjami prawnymi wprowadzonymi na podstawie przedmiotowej Uchwały / odpowiedź na pozew – k. 54-65 akt/.

Na rozprawie w dniu 12 maja 2017 r. strona powodowa ograniczyła powództwo do kwoty 84 000 zł i cofnęła powództwo w pozostałym zakresie bez zrzeczenia się roszczenia / protokół rozprawy z dn. 12.05.2017 r. – k. 761 akt/.

Pozwany nie wyraził zgody na cofnięcie powództwa bez zrzeczenia się roszczenia / protokół rozprawy z dn. 12.05.2017 r. – k. 761 akt/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka jest właścicielem lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej 115,69 m2 nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w W., dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Budynek ten znajduje się na działce nr (...), obręb (...) odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) – k. 24-26v. akt; odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) – k. 146-224 akt/.

Lokal mieszkalny został nabyty w dniu 19 listopada 2009 przez powódkę wraz
z mężem I. M. wraz z prawami związanymi z odrębną nieruchomością
w części współwłasności budynku przy ul. (...) / akt notarialny z dn. 19.11.2009 r., repertorium (...) – k. 28-32 akt/. Następnie mąż powódki darował dnia 20 kwietnia 2010 r. udział w przedmiotowej nieruchomości wraz z przysługującymi mu udziałami i prawami w całości powódce / akt notarialny z dn. 20.04.2010 r., repertorium (...) – k. 33-35 akt/.

Przedmiotowa nieruchomość, na mocy uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 r. (Dziennik Urzędowy Województwa (...)
z 2011 r., nr 128, poz. 4086 wraz z załącznikiem nr 6 - dalej zwana: (...)), która weszła w życie 3 sierpnia 2011 r., znalazła się w całości w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. poza strefami Z1 i Z2. Przed tą datą nieruchomość należąca do powódki znajdowała się poza obszarem objętym strefą ograniczonego użytkowania / odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) – k. 24-26v. akt; odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) – k. 146-224 akt/.

Dla terenów położonych – tak jak przedmiotowa nieruchomość - w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą nr (...) ale poza strefami Z1 i Z2,
nie wprowadza się żadnych ograniczeń w zakresie przeznaczenia i sposobu korzystania
z terenu. Określono jedynie wymagania techniczne dotyczące budynków polegające na konieczności zapewnienia odpowiedniej izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi
w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów w obiektach nowoprojektowanych oraz zastosowaniu zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach w budynkach istniejących - § 6 uchwały / bezsporne/.

Wartość rynkowa prawa własności przedmiotowego lokalu według cen na datę opinii, tj. 20 listopada 2015 r., a według stanu na dzień 3 sierpnia 2011 r. wynosiła 683 000 zł.
Na skutek objęcia nieruchomości obszarem ograniczonego użytkowania ustanowionym powyższą Uchwałą Sejmiku, wartość rynkowa lokalu uległa zmniejszeniu o 26 848 zł / opinia biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego W. S. z dnia 20 listopada 2015 r. – k. 436-462 akt; dokumentacja fotograficzna – k. 463-464 akt/.

Budynek, w którym znajduje się lokal należący do powódki był wykonany przed podjęciem Uchwały przez Sejmik, tj. nie znajdował się w obszarze ograniczonego użytkowania w chwili jego wybudowania lub ostatniej rozbudowy, przebudowy lub nadbudowy. W związku z tym, że nie został zapewniony prawidłowy klimat akustyczny
z uwagi na położenie lokalu powódki w OOU i nie są spełnione wymagania odnośnie dopuszczalnych norm hałasu (spowodowane hałasem lotniczym) konieczne jest przeprowadzenie prac budowlanych polegających na dostosowaniu obiektu do podwyższonych kryteriów technicznych, tj. zapewniających zwiększoną izolacyjność akustyczną. Przed podjęciem Uchwały o utworzeniu strefy OOU budynki były wznoszone zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami technicznymi. Nie zakładano konieczności zapewniania większej izolacyjności akustycznej. Potrzeba ta pojawiła się dopiero po podjęciu Uchwały, a więc po 20 czerwca 2011 r. Stąd też istnieje również konieczność dostosowania mieszkania powódki do wymagań określonych przez przepisy ustanowione już po wybudowaniu przedmiotowego budynku. Dla budynków wielorodzinnych i zamieszkiwania zbiorowego maksymalne dopuszczalne poziomy hałasu wynoszą: - w ciągu dnia – 55dB
i w czasie nocy – 45 dB. Jak wynika z pomiarów akustycznych dotyczących oddziaływania lotniska w strefie OOU natężenie hałasu jest większe niż dopuszczalne, gdyż w nocy przekracza 45 dB. W dacie wzniesienia budynek, w którym mieści się lokal powódki spełniał niezbędne przepisy budowlane. W celu wyeliminowania ograniczonego sposobu
z korzystania z nieruchomości powódka powinna wykonać roboty budowlane związane
z modernizacją obiektu, polegającą na dodatkowej ochronie przegród budowlanych zewnętrznych pod względem akustycznym. Prace te polegają na wykonaniu następujących czynności:

- wzmocnienie izolacji akustycznej przegród zewnętrznych – ściany zewnętrzne elewacyjne, dach,

- zamontowanie okien oraz drzwi zewnętrznych spełniających podwyższone wymagania akustyczne,

- wykonanie instalacji klimatyzacyjnej umożliwiającej korzystanie z pomieszczeń bez konieczności otwierania okien lub też używania funkcji nawiewnej (rozszczelniającej).

Całkowity koszt tych prac wyniesie 84 380 złotych brutto / opinia biegłego z zakresu budownictwa, badania i oceny stanu technicznego, ekonomiki, cen, rozliczeń
i kosztorysowania T. M. – k. 650-677 akt; opinia pisemna uzupełniająca k. 708-719, opinia ustna uzupełniająca – protokół k. 773-774 akt/.

Powódka zgłosiła pozwanemu roszczenie odszkodowawcze w dniu 26 lipca 2013 r. (data prezentaty pozwanego), zakreślając pozwanemu 3-dniowy dniowy termin na zapłatę odszkodowania / wezwanie do zapłaty dołączone do pozwu - k. 20 akt/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgodnych bądź niezaprzeczonych twierdzeń stron oraz wskazanych wyżej znajdujących się w aktach dokumentów i ich kserokopii - których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a także na podstawie opinii biegłych: rzeczoznawcy majątkowego W. S.
i z zakresu budownictwa badania i oceny stanu technicznego, ekonomiki, cen, rozliczeń
i kosztorysowania T. M..

Oceniając opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego W. S.
z dnia 20 listopada 2015 r. Sąd miał na uwadze to, że biegły podał zarówno podstawy materialno-prawne, jak i merytoryczne sporządzonej ekspertyzy. Biegły dokonał szczegółowych ustaleń co do stanu nieruchomości na podstawie oględzin nieruchomości, udokumentowanych załączonym do opinii protokołem oględzin wraz z dokumentacją zdjęciową.

Zdaniem Sądu opinia biegłego została wykonana w sposób rzeczowy i rzetelny,
w oparciu o fachową wiedzę biegłego - specjalisty, posiadającego odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe. Wnioski będące wynikiem tej analizy nie budzą w ocenie Sądu wątpliwości, a wywód do nich prowadzący jest spójny i logiczny. Biegły przekonująco uzasadnił zastosowanie w opinii metody statystycznej analizy rynku – która jest oparta na wielkiej liczbie transakcji i uwzględnia trendy na rynku nieruchomości – dzięki czemu
w niniejszej sprawie, przy tak a nie inaczej zakreślonej w postanowieniu Sądu tezie dowodowej, metoda ta jest lepsza i bardziej adekwatna niż metody porównywania parami czy korygowania ceny średniej. Wyjaśnienia biegłego Sąd uznał za logiczne i przekonujące.

Biegły wyjaśnił, że już wcześniej, przed wejściem w życie przedmiotowej Uchwały Sejmiku, miał miejsce spadek wartości nieruchomości mieszkaniowych na terenie objętym potem ustanowionym tą Uchwałą obszarze ograniczonego użytkowania lotniska. Spowodowane to było przekroczeniami dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku przez starty i lądowania samolotów oraz wynikający z tego tytułu brak możliwości zachowania odpowiedniego klimatu akustycznego w środowisku. Wprowadzenie OOU w świadomości uczestników rynku utwierdziło pewność o złym stanie akustycznym środowiska oraz definitywny charakter ograniczeń wynikających z przepisów prawa w zakresie przeznaczenia terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków i sposobu korzystania z terenów zlokalizowanych na tym obszarze.

Ta świadomość uczestników rynku nieruchomości oraz powszechnie wiadoma szkodliwość hałasu, a także ograniczenia, jakie narzuca Uchwała - sprawiają, że uczestnicy rynku, świadomi tych zagrożeń i ograniczeń, decydują się na zakup nieruchomości położonych w OOU jedynie pod warunkiem zapłaty niższych cen, niż te, jakie gotowi byliby zapłacić za podobne nieruchomości nieobarczone takimi wadami. Szczególnie mocno dotyczy to – jak wyjaśnił biegły - nieruchomości luksusowych, takich jak przedmiotowa nieruchomość.

Sąd polecił biegłemu oszacowanie spadku wartości przedmiotowej nieruchomości według stanu na dzień 4 sierpnia 2011 r. a cen w dwóch wariantach: z sierpnia 2013 r. oraz cen aktualnych. Z opinii biegłego wynika, że spadek ten był jednorazowy i nastąpił bezpośrednio po wprowadzeniu OOU obejmującego tę nieruchomość. Obniżenie wartości obliczone w cenach z sierpnia 2013 r. wynosi bowiem 26 848 zł, zaś w cenach aktualnych
38 594 zł. Tymczasem odszkodowanie, wynikające z roszczenia nieterminowego, powinno być spełnione po wezwaniu do zapłaty wskazującego termin płatności – dlatego zdaniem Sądu istotne znaczenie ma to, jaki był ubytek wartości nieruchomości (wywołany objęciem jej OOU) w chwili, w której odszkodowanie to powinno być zapłacone, czyli w sierpniu 2013 r., kiedy to upływał termin płatności z wezwania skierowanego przez powoda do pozwanego. Dlatego istotny jest w niniejszej sprawie ubytek wartości oszacowany przez biegłego na dzień terminu płatności – co pokrywa się w zasadzie z terminem wejścia w życie przedmiotowej Uchwały (różnica kilku dni jest pomijalnie nieznacząca – gdyż jest to, trzeba pamiętać, jedynie szacunek).

Z tych względów Sąd za podstawę oceny wysokości żądania przyjął kwotę 26 848 zł.

Ponadto podstawą ustaleń Sąd uczynił opinię biegłego sądowego z zakresu budownictwa badania i oceny stanu technicznego, ekonomiki, cen, rozliczeń i kosztorysowania T. M. z dnia 11 sierpnia 2016 r., opinię uzupełniającą z dnia 18 listopada 2016 r. a także opinię ustną uzupełniającą wydaną na rozprawie w dniu
8 września 2017 r. Zdaniem Sądu opinia biegłego została wykonana w sposób rzeczowy
i rzetelny, w oparciu o fachową wiedzę biegłego - specjalisty, posiadającego odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe. Wnioski będące wynikiem tej analizy nie budzą w ocenie Sądu wątpliwości, a wywód do nich prowadzący jest spójny i logiczny. Biegły wskazał, że w związku z tym, że nie został zapewniony prawidłowy klimat akustyczny
z uwagi na położenie lokalu powódki w OOU i nie są spełnione wymagania odnośnie dopuszczalnych norm hałasu (spowodowane hałasem lotniczym) należy wskazać, że konieczne jest zaprojektowanie takich rozwiązań z dziedziny akustyki budowlanej, które umożliwią zapewnienie właściwego stanu klimatu akustycznego w pomieszczeniach (wzmocnienie izolacji akustycznej przegród zewnętrznych – ściany zewnętrzne elewacyjne, dach, zamontowanie okien oraz drzwi zewnętrznych spełniających podwyższone wymagania akustyczne,- wykonanie instalacji klimatyzacyjnej umożliwiającej korzystanie z pomieszczeń bez konieczności otwierania okien lub też używania funkcji nawiewnej [rozszczelniającej]). Biegły sporządził szczegółowy kosztorys remontowo – budowlany, dołączony do niniejszej opinii.

Koszt prac został przez biegłego oszacowany na kwotę 84 380 zł brutto.

Wskazane opinie zostały sporządzone przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe na podstawie dokumentów znajdujących się
w aktach niniejszej sprawy. Opinie są precyzyjne i rzeczowe oraz w sposób dokładny i wyczerpujący odpowiadały na zadane biegłym pytania. Z tych względów oraz z uwagi na brak jakichkolwiek przeciwdowodów kwestionujących wywody biegłych Sąd uznał sporządzone opinie w zakresie podanym powyżej za pełnowartościowy materiał dowodowy. Zaznaczyć należy, iż wprawdzie strona pozwana kwestionowała wnioski wypływające z opinii, jednak w ocenie Sądu, biegli odpowiedzieli na przedstawianie zarzuty w opinii uzupełniającej w sposób rzeczowy i wyczerpujący, rozwiewając tym samym pojawiające się w tym zakresie wątpliwości. Dlatego też brak był podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego.

Czyniąc ustalenia stanu faktycznego Sąd pominął opinię biegłej D. W., która posłużyła się metodą korygowania ceny średniej, gdzie wartość nieruchomości określa się na podstawie zbioru co najmniej kilkunastu nieruchomości, które były przedmiotem transakcji sprzedaży i które charakteryzują się podobieństwem co do rodzaju i przeznaczenia w planie miejscowym (w stosunku do wycenianej nieruchomości). Otrzymane wyniki metody zastosowanej przez biegłego W. S. są bardziej obiektywne niż wyniki metody porównawczej czy korygowania cen średnich.

Sąd oddalił wnioski stron o dopuszczenie dowodu z innego biegłego do spraw wyceny nieruchomości, albowiem okoliczność, na którą miał być on powołany została już w sprawie udowodniona. Podkreślenia wymaga fakt, iż sąd nie jest zobowiązany do dopuszczania takiego dowodu w każdym wypadku, gdy przedstawiona opinia jest niekorzystna dla strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 lutego 1974 r. II CR 817/73). W świetle art.286 k.p.c. potrzeba powołania kolejnego biegłego powinna wynikać bowiem z okoliczności sprawy,
a nie jedynie z niezadowolenia strony z wniosków już sporządzonej opinii. Zdaniem Sądu,
w przedmiotowej sprawie nie zaszły takie okoliczności, które rodziłyby konieczność powołania w sprawie dowodu z opinii innego biegłego.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało częściowo na uwzględnienie.

Podstawę rozstrzygania o zasadności roszczenia powoda stanowił przepis art. 129 ust. 2 w zw. z ust. 1 cyt. przepisu i art. 136 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 ze zm. – dalej p.o.ś.). Zgodnie z art. 129 ust. 2 p.o.ś. w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, a szkoda ta obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Stosownie do art. 136 ust. 2 p.o.ś. roszczenie o wykup bądź
o odszkodowanie kieruje się w stosunku do tego podmiotu, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Ustawodawca ograniczył czasowo dochodzenie roszczeń, o których mowa
w powyższym przepisie, albowiem zgodnie z art. 129 ust. 4 p.o.ś. z takim roszczeniem można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Charakter tego terminu był przedmiotem analizy w orzecznictwie. W wyroku Sądu Najwyższego
z 10 października 2008 r. (sygn. akt II CSK 216/08, LEX nr 577165), wyjaśniono i szeroko umotywowano stanowisko, akceptowane także przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie,
że: „Termin do zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy z 2001 r. Prawo ochrony środowiska, jest terminem zawitym, a nie terminem przedawnienia”. Podobnie
w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r. (II CSK 578/12) wskazano,
że „ termin z art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi termin zawity,
w którym żądania z art. 129 ust. 1 - 3 ustawy Prawo ochrony środowiska muszą zostać zgłoszone obowiązanemu do ich realizacji w celu zachowania prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem” (OSNC nr 4/2014, poz. 47).

Jak ustalono, nieruchomość należąca do powódki znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania od daty wejścia w życie uchwały Sejmiku z 20 czerwca 2011 r. tj. od dnia 3 sierpnia 2011 r., i przed tą datą znajdowała się poza jakimkolwiek OOU. Dwuletni termin zawity z art. 129 ust. 4 p.o.ś. mijał zatem 4 sierpnia 2013 r. Powódka zaś zgłosiła pozwanemu swoje roszczenie w dniu 26 lipca 2013 r.: w tej dacie zostało pozwanemu doręczone wezwanie do zapłaty. Przed upływem tego terminu powódka wniosła również pozew w niniejszej sprawie (1 sierpnia 2013 r.).

Powyższe okoliczności świadczą o zachowaniu przez powódkę dwuletniego terminu zawitego dla zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. Dla skuteczności ich zgłoszenia i zachowania tego terminu wystarczające jest bowiem, zdaniem Sądu, dojście żądania do świadomości adresata – lub wniesienie pozwu.

Skoro pozwany odebrał przesyłkę 26 lipca 2013 r. , to właśnie tę datę przyjąć należy jako zgłoszenie roszczeń powoda. Dla tej oceny irrelewantny pozostaje termin na spełnienie tego żądania, który w ocenie Sądu ma znaczenie jedynie w odniesieniu dla ewentualnego żądania odsetkowego. Wystarczające dla zachowania powyższego terminu zawitego jest także, jak wspomniano, złożenie pozwu (nadanie go na poczcie).

Przepis art. 129 ust. 2 p.o.ś. samodzielnie reguluje podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości
w wyniku objęcia jej obszarem ograniczonego użytkowania. Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej w tym zakresie są:

- wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego, które powoduje ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości,

- szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego czy innych podmiotów mających prawa do nieruchomości,

- oraz związek przyczynowy pomiędzy wprowadzonym ograniczeniem a szkodą.

Co istotne, odpowiedzialność pozwanego z tytułu utraty wartości nieruchomości nie może mieć źródła w art. 435 k.c., albowiem art. 129 p.o.ś. przewiduje reżim odpowiedzialności odrębny od regulowanego tym przepisem k.c. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24 lutego 2010 r. (III CZP 128/09, LEX nr 578138) za taką interpretacją przemawia dążenie do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania w zakresie szkody polegającej na obniżeniu wartości nieruchomości. Sąd orzekający podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który w wyroku
z 9 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, podkreślił, że: „ przepisy art. 435 k.c. w zw. z art. 322 p.o.ś. i art. 129 p.o.ś. przewidują rozłączne reżimy odpowiedzialności. Rozszczepienie tych skutków na szkody wynikające z ograniczeń przewidzianych wprost w rozporządzeniu
o ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania oraz szkody wynikające z emisji hałasu byłoby zresztą sztuczne” (tak samo: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 06 maja 2010 r., II CSK 602/09, oraz w postanowieniu z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09 ). Wskazać też trzeba, że przyjęcie dopuszczalności zastosowania art. 435 k.c. jako podstawy odpowiedzialności pozwanego prowadziłoby do ominięcia 2-letniego terminu zawitego przewidzianego w art. 129 ust. 4 p.o.ś. i niweczyłoby funkcję gwarancyjną tego przepisu, który pozwala podmiotowi nadmiernie ingerującemu w środowisko naturalne na prowadzenie racjonalnej gospodarki finansowej, umożliwiając mu zaspokojenie roszczeń poszkodowanych w przewidywalnym terminie.

Stosownie do art. 86 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązek ochrony środowiska ma charakter powszechny, co między innymi oznacza nakaz respektowania standardów jego jakości. Nie ma on jednak charakteru bezwzględnego. Istnieją dwa instrumenty prawne, których wdrożenie może wyłączać stosowanie powszechnie obowiązujących standardów jakości środowiska. Jednym z nich jest od 1 stycznia 1998 r. obszar ograniczonego użytkowania. Tworzy się go na podstawie art. 135 p.o.ś, jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, wymaganej przepisami ustawy z dnia 03 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008 Nr 199 poz. 1227 ze zm.) albo z analizy porealizacyjnej wynika, że pomimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych, nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu.

Utworzenie dla (...) im. (...) w W. obszaru ograniczonego użytkowania wynikało z tego, że podjęte przez Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. działania i zastosowane rozwiązania organizacyjne i techniczne, ograniczające oddziaływanie akustyczne lotniska im. F. C. w W., nie spowodowały dotrzymania standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnego średniego, długotrwałego poziomu dźwięku. Oddziaływanie akustyczne lotniska na środowisko nadal bowiem znacznie wykraczało poza teren, do którego Przedsiębiorstwo Państwowe (...) posiadało tytuł prawny. Zasięg oddziaływania hałasu lotniczego dla lotniska został obliczony w oparciu o pomiary wykonane za pomocą systemu monitoringu hałasu na terenie lotniska, punktowe pomiary kontrolne oraz obliczenia empiryczne.

Przesłankami odpowiedzialności z art.129 PrOchrŚrod są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodujące ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości oraz związek przyczynowy miedzy wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości. Na mocy uchwały, nieruchomość powodów w całości znalazła się w OOU. Obszar ów ustanowiono na podstawie art.135 ust. 1 PrOchrŚrod, zgodnie z którym, jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. W przepisach prawa brak jest legalnej definicji obszaru ograniczonego użytkowania, jednak nie ulega wątpliwości, że są to obszary charakteryzujące się ograniczeniami w sposobie korzystania z nieruchomości położonych w jego obrębie dotyczące przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dla budynków, oraz sposobie korzystania z terenów z uwagi na wystąpienie szkodliwego oddziaływania wywołanego przekroczeniem norm immisyjnych. Owo przekroczenie norm stanowi przyczynę wprowadzenia takiej strefy. W przedmiotowej sprawie, wprowadzenie OOU uzasadnione było przekroczeniem norm hałasu, jaki generowany był przez lotnisko.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 lutego 2010 r., sygn. III CZP 128/09, związek ustanowienia OOU z obniżeniem wartości nieruchomości należy rozumieć szeroko. W związku z ustanowieniem OOU pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego o utworzeniu obszaru, lecz także obniżenie jej wartości wynikające z tego, że na skutek wejścia w życie przepisów dochodzi do zawężenia granic własności (art.140 i 144 k.c.) i tym samym ograniczenia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej w OOU. Właściciel, który przez wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji przekraczającej standard ochrony środowiska, zostaje w wyniku ustanowienia OOU możliwości takiej pozbawiony. Szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art.129 ust. 2 PrOchrŚrod jest więc także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że właściciel musi znosić dopuszczalną na tym obszarze immisję.

Mając na uwadze powyższe rozważania, wskazać należy, że szkoda opisana przez Sąd Najwyższy w ww. orzeczeniu występuje także w przedmiotowej sprawie. Z treści uchwały wprowadzającej OOU na nieruchomości należącej do powódki nie wynikały wszak okoliczności, które bezpośrednio ograniczyły sposób korzystania z nieruchomości, ale jak należy podnieść za Sądem Najwyższym, sam fakt, iż powódka narażona będzie na immisje w postaci hałasu generowanego przez lotnisko i nie będzie mogła się temu sprzeciwić, stanowi pewien rodzaj ograniczenia jej uprawnień właścicielskich. W związku z brakiem szczególnych regulacji dotyczących wysokości odszkodowania z art.129 PrOchrŚrod., na mocy dyspozycji z art.322 PrOchrŚrod. , do odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, a dokładnie art.361 § 2 k.c., który wskazuje pełną odpowiedzialność zobowiązanego za wprowadzenie ograniczeń i zaistniałą w ten sposób szkodę. Na potrzeby zatem dokonania stosownego oszacowania szkody, konieczne jest wystąpienie uszczerbku w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których powódka doznała wbrew swojej woli. Szkodę rozumieć zatem należy również jako zmniejszenie aktywów, a pogorszenie nieruchomości prowadzi do zmniejszenia jednego z aktywów, jakim jest nieruchomość. Obniżenie wartości nieruchomości należy w takim przypadku rozumieć jako wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego z art.129 PrOchrŚrod nie jest zatem zbycie nieruchomości, a odszkodowanie nie jest ograniczone do rzeczywistej straty, obowiązuje bowiem zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości.

Celem rozstrzygnięcia wątpliwości, czy zmniejszenie władztwa powódki nad nieruchomością poprzez niemożność wystąpienia z żądaniem zaniechania immisji przez generujące je lotnisko, (tj. wejście w życie) uchwały spowodowało obniżenie wartości nieruchomości powódki, konieczne było skorzystanie z wiadomości specjalnych, wobec czego Sąd oparł swoje ustalenia na opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości. Ze sporządzonej przez niego opinii jednoznacznie wynika, że nieruchomość powódki po ustanowieniu OOU straciła na wartości.

Zważając na powyższe rozważania Sąd uznał, że pomiędzy wejściem w życie Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 r., która weszła w życie
4 sierpnia 2011 r., a szkodą poniesioną przez powódkę dotyczącą zmniejszenia wartości jej nieruchomości – istnieje związek przyczynowy, a tym samym zostały spełnione wszystkie przesłanki odpowiedzialności podmiotu, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. W związku
z tym uwzględnieniu podlegały roszczenia powódki w zakresie żądania odszkodowania
za szkodę poniesioną w związku z OOU w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości.

Natomiast stosownie do treści art.136 ust. 3 PrOchrŚrod w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art.129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.
W odniesieniu do odszkodowania w zakresie kosztów koniecznych do wypełnienia wymagań technicznych, w orzecznictwie zwrócono uwagę na to, że roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych kosztów. Podmiot poszkodowany na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, aby móc domagać się odszkodowania z tego tytułu, nie musi wykazywać, że już poniósł nakłady niezbędne do osiągnięcia standardów obowiązujących na obszarze ograniczonego użytkowania. Wystarczy, że udowodni, jaka musi być ich realna wysokość. Ustawodawca użył co prawda w art.136 ust. 3 PrOchrŚrod określenia "także koszty poniesione", co mogłoby wskazywać na koszty już wydatkowane w celu wypełnienia wymagań technicznych jednak odwołanie do art.129 ust. 2 PrOchrŚrod oraz słowo "także" wskazują, że jest to tylko jedna ze szkód, które podlegają naprawieniu na podstawie art.129 ust. 2 PrOchrŚrod. Przy dokonaniu wykładni wskazanego przepisu należy zwrócić uwagę, że celem uregulowań art. 129 i 136 PrOchrŚrod jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. W konsekwencji uzasadniona wydaje się konstatacja, że wskazanie na koszty poniesione w celu spełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. W ocenie Sądu, przepisu art.136 ust. 3 PrOchrŚrod nie można zatem traktować jako zawężającego zakres odszkodowania wskazany w art.129 ust. 2 cytowanej ustawy. Wskazać zresztą należy, iż ustawodawca w art.136 ust. 3 PrOchrŚrod jednoznacznie napisał, że szkodą są koszty poniesione w celu wypełnienia przedmiotowych wymagań, "nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie" (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2008 r., sygn. akt I ACa 2/08).

Biegły T. M. wskazał, że budynek, w którym znajduje się mieszkanie powódki był wykonany przed podjęciem Uchwały. Przedłożony przez (...) przegląd ekologiczny wykazał, że oddziaływanie akustyczne lotniska znacznie wykracza poza teren, do którego zarządca posiada tytuł prawny. Dotyczy to zarówno pory dziennej jak i nocnej. Przegląd przedstawia również działania organizacyjne i techniczne podejmowane i zrealizowane przez pozwanego na przestrzeni ostatnich lat w celu ograniczenia uciążliwości portu lotniczego na środowisko, m.in. poprzez wprowadzenie ograniczenia pracy lotniska w porze nocnej, w tym: a) zakaz wykonywania prób silników bez zabezpieczeń; b) zakaz wykonywania lotów szkolnych, próbnych i technicznych; c) dopuszczenie wykonywania operacji lotniczych przez statki powietrzne certyfikowane w zakresie hałasu według Rozdziału 3, 5 i 10 załącznika 16 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym – po uzyskaniu zezwolenia zarządzającego lotniskiem; d) wprowadzenie standardowych procedur odlotów i dolotów i ich ciągła optymalizacja; e) wprowadzenie specjalnych procedur startów i lądowań, ustalających pierwszeństwo wykorzystywania dróg startowych dla dolotów i odlotów w porze nocnej. Jak wskazał biegły, wnioski wynikające z powyższego przeglądu wskazują, że podejmowane przez pozwanego – zarządcę Lotniska (...) działania i zastosowane rozwiązania organizacyjne i techniczne, ograniczające oddziaływanie akustyczne lotniska, nie spowodowały dotrzymania standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnego poziomu dźwięku zarówno w porze dziennej jak i nocnej. Oddziaływanie akustyczne lotniska na środowisko nadal znacznie wykraczało poza teren, do którego PP (...) posiadała tytuł prawny. Wynika to głównie ze specyfiki hałasu lotniczego, gdzie źródła hałasu oddziałują na tereny położone wokół lotniska z różnych wysokości, bez możliwości ich wyciszenia lub osłonięcia. Jedynymi metodami zmniejszenia skutków przekroczenia norm akustycznych są działania planistyczne oraz organizacyjne w postaci specjalnych, antyhałasowych procedur startów i lądowań. Z tego względu konieczne było utworzenie dla (...) im. (...) w W. obszaru ograniczonego użytkowania.

Zgodnie z Uchwałą granicę zewnętrzną OOU wyznacza się na podstawie obwiedni izolinii równoważnego poziomu dźwięku A LAeqN = 45 dB i izolinii LAeqD = 55 dB
w przypadku, gdy izolinia LAeqD = 45 dB zawiera się wewnątrz obszaru ograniczonego izolinią LAeqD = 55 dB. Granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu (...). Z kolei, jako podstawę wyznaczenia zewnętrznej granicy przyjęto linię obwiedniową wyznaczoną z połączenia izofony o wartości LAeqN = 45 dB dla pory nocnej izofony o wartości LAeqD = 55 dB dla pory dziennej. Wartości przyjętych wskaźników hałasu są zgodne z wartościami wymienionymi w załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. „ W sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku” (Dz. U. Nr 120, poz. 826).

Jak wskazywał biegły T. M., w celu wyeliminowania ograniczonego sposobu korzystania z nieruchomości powódki powinna ona wykonać roboty budowlane związane z modernizacją obiektu polegającą na dodatkowej ochronie przegród budowlanych zewnętrznych pod względem akustycznym. Prace te polegają na wykonaniu następujących czynności: wzmocnienie izolacji akustycznej przegród zewnętrznych – ściany zewnętrzne elewacyjne, dach, - zamontowanie okien oraz drzwi zewnętrznych spełniających podwyższone wymagania akustyczne, - wykonanie instalacji klimatyzacyjnej umożliwiającej korzystanie z pomieszczeń bez konieczności otwierania okien lub też używania funkcji nawiewnej (rozszczelniającej).

W celu ustalenia obiektywnej wartości prac remontowych koniecznych do realizacji biegły sporządził kosztorys budowlany zgodnie z ogólną metodą kosztorysowania na bazie Katalogów Nakładów Rzeczowych. Katalogi te opracowane zostały i opublikowane przez Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa lub też Ośrodek (...) Związku (...).

Biegły stwierdził, że w dacie wzniesienia budynku, w którym znajduje się mieszkanie powódki spełniał on niezbędne przepisy budowlane wskazując przy tym, że po ujawnieniu przekroczonych poziomów hałasu oraz po podjęciu Uchwał o powołaniu OOU i mając na względzie zalecenia zawarte w Uchwałach konieczne jest wykonanie szeregu praw budowlanych mających na celu spełnienie zaleceń tam zawartych.

W wyniku obliczeń zastosowanych przez biegłego zgodnie z powyższą metodą kosztorysowania, wartość robót budowlanych, które należy wykonać w budynku mieszkalnym, aby osiągnąć konieczny klimat akustyczny w mieszkaniu powódki wynosi kwotę ~ 84 380 zł brutto.

Jedną z fundamentalnych, konstrukcyjnych zasad procesu cywilnego jest, mająca bezwzględny charakter, zasada dyspozycyjności (art. 321 § 1 k.p.c.), będąca korelatem leżącej u podłoża prawa cywilnego autonomii praw prywatnych, wyrażającej wolność decyzji
w zakresie realizacji przysługujących stronie praw podmiotowych. Obowiązywanie tej zasady, oznaczającej na gruncie postępowania cywilnego także swobodę dysponowania uprawnieniami o charakterze procesowym, sprawia, że sąd nie może orzekać o tym, czego strona nie żądała, ani wychodzić poza żądanie, a więc rozstrzygać o tym, czego pod osąd nie przedstawiła (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 r., III CZP 76/08, LEX Nr 422211).

Strona powoda na rozprawie w dniu 12 maja 2017 r. ograniczyła powództwo do kwoty 84 000 zł. W związku z tym, Sąd uwzględnił roszczenie w zakresie szkody z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości na kwotę 26 848 złotych – wynikającą z opinii biegłego W. S. oraz roszczenie szkody w zakresie kosztów związanych
z rewitalizacją akustyczną lokalu na kwotę 57 152 złotych – wynikającą z opinii biegłego T. M., łącznie dając kwotę 84 000 złotych, co uzasadniało orzeczenie jak w punkcie 1-szym sentencji wyroku.

Wprawdzie strona pozwana cofnęła pozew w zakresie kwoty 26 000 zł bez zrzeczenia się roszczenia, lecz wobec nie wyrażenia przez pozwaną zgody na takie cofnięcie pozwu zachodziła potrzeba prowadzenia postępowania i wydania orzeczenia. W myśl art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty aż do wydania wyroku za zgodą pozwanego, jeżeli
z cofnięciem pozwu nie jest połączone zrzeczenie się roszczenia. Cofnięcie nie jest skuteczne, ponieważ pozwana nie wyraziła zgody na cofnięcie pozwu.

Z uwagi na powyższe sąd oddalił powództwo orzekając jak w punkcie 2. wyroku.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem powód może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które pozwany odpowiedzialności nie ponosi. Jeśli zaś strony nie ustaliły umownie wysokości odsetek, należą się odsetki w wysokości ustawowej (art. 481 § 2 k.c.). W niniejszej sprawie wezwanie do zapłaty pozwany odebrał, jak ustalono, w dniu 26 lipca 2013 r. Wyznaczony tam 3-dniowy termin minął nieskutecznie 29 lipca 2013 r., a zatem pozwany znajdował się w zwłoce ze spełnieniem żądania powódki od dnia następnego, tj. od 30 lipca 2013 r. Od tej też daty – aż do dnia zapłaty - należą się powódce odsetki ustawowe.

Zgodnie z art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c., Sąd obowiązany jest w orzeczeniu kończącym postępowanie orzec o jego kosztach. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu. Na gruncie niniejszej sprawy rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu uzasadnia treść przepisu art100 k.p.c., zgodnie z którym w przypadku częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

Powódka dochodziła odszkodowania w wysokości 110 000,00 zł,
a należne jej odszkodowanie wynosi 84 000,00 zł, co oznacza, że wygrała proces w 76 % i w takiej też części należy się jej zwrot poniesionych kosztów. Pozwanemu zaś przysługuje 24 % poniesionych kosztów. Wobec powyższego, Sąd obciążając w ten sposób strony kosztami postępowania w sprawie, pozostawił ich szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu, o czym orzeczono w punkcie 3. wyroku.