Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2018r. w Gliwicach

sprawy z powództwa K. K. (K.)

przeciwko Spółce (...) Spółce Akcyjnej w B.

o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 25 października 2017 r. sygn. akt IV P 352/16

1)  odrzuca apelację co do punktu 2 zaskarżonego wyroku;

2)  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3 518,69 zł (trzy tysiące pięćset osiemnaście złotych i sześćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za okres od dnia 1 maja 2015 roku do dnia 24 marca 2016 roku oraz ustawowych odsetek, z ustawowymi odsetkami od dnia 17 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

b)  w punkcie 3 w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1 080 zł (tysiąc osiemdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

c)  w punkcie 5 w ten sposób, że nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu kwotę 62 zł (sześćdziesiąt dwa złote) tytułem opłaty, od uiszczenia której powód był zwolniony oraz kwotę 315,21 zł (trzysta piętnaście złotych i dwadzieścia jeden groszy) tytułem wydatków;

3)  oddala apelację w pozostałym zakresie;

4)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 441,38 zł (czterysta czterdzieści jeden złotych i trzydzieści osiem groszy) tytułem kosztów w postępowaniu apelacyjnym.

(-) SSR del. Anna Capik-Pater (-) SSO Grzegorz Tyrka (spr.) (-) SSO Teresa Kalinka

Sędzia Przewodniczący Sędzia

VIII Pa 8/18

UZASADNIENIE

Powód K. K. domagał się zasądzenia od pozwanej Spółki (...) Spółki Akcyjnej w B. na swoją rzecz kwoty 10 028,69 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za okres od dnia 1 maja 2015 roku do dnia 24 marca 2016 roku oraz ustawowych odsetek liczonych od daty wymagalności każdej raty wynagrodzenia do dnia 24 lipca 2017 roku, z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2017 roku do dnia zapłaty oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że powód był zatrudniony w kopalni węgla kamiennego na stanowisku dyspozytora metanometrii pod ziemią. Normatywny dobowy czas pracy wynosił 7,5 godziny. Powód świadczył pracę ponad ustaloną normę czasu pracy. Powód musiał przygotować miejsca pracy dla podległych mu pracowników (zapoznanie się z raportem z poprzedniej zmiany, omówienie bieżących problemów i zagrożeń), jak i odpowiedni czas po zakończeniu zmiany (pisanie raportu, kontrola wyjazdu załogi), przez co pracował średnio godzinę na dobę dłużej.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz od powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że powoda obowiązywała dobowa norma czasu pracy wynosząca 7,5 godziny. Pozwana podniosła, że powód nie wykazał pracy w godzinach nadliczbowych. Powodowi nie wydawano poleceń pracy w godzinach nadliczbowych. Pozwana zwróciła uwagę, że ewidencja czasu wejścia na teren zakładu i opuszczenia terenu zakładu nie jest tożsama z czasem pracy. Organizacja czasu pracy nie wymagała, aby powód przychodził przed czasem do pracy i opuszczał teren zakładu później niż po 7,5 godzinach pracy.

Wyrokiem z dnia 25 października 2017 roku Sąd Rejonowy w pkt 1 zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 10 028,69 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 sierpnia 2017 roku, w pkt 2 oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w pkt 3 i 5 orzekł o kosztach procesu, w pkt 4 nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności co do kwoty 3 447,16 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód w okresie objętym pozwem był zatrudniony u pozwanej na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy i świadczył ją na stanowisku dyspozytora metanometrii pod ziemią. Praca na dyspozytorni odbywała się w systemie 3 zmianowym. Pierwsza zmiana trwała od godziny 6:00 do godziny 14:00, druga zmiana trwała od godziny 14:00 do godziny 22:00, trzecia zmiana trwała od godziny 22:00 do godziny 6:00. Do obowiązków powoda należało kontrola ilości metanu znajdującego się pod ziemią. W związku z tym powód odczytywał z monitorów parametry przesłane z czytników znajdujących się pod ziemią. Powód, pracując na pierwszej zmianie, stawiał się w pracy przeciętnie o godzinie 5:30, aby złożyć przełożonemu raport. Raport musiał być złożony do godziny 6:00, tj. do czasu odprawy pracowników dozoru działu wentylacji. Raportowanie trwało przeciętnie 15-20 minut. Powód przeciętnie opuszczał zakład pracy o godzinie 14:05. Na drugiej zmianie (14:00 - 22:00) i trzeciej zmianie (22:00 – 6:00) powód stawiał się w pracy przeciętnie 15 minut przed rozpoczęciem zmiany.

Sąd Rejonowy ustalił, że na zmianie pierwszej pracę świadczyło 2 dyspozytorów metanometrii; zaś na pozostałych przeciętnie 1 dyspozytor. Na pierwszej zmianie jeden z dyspozytorów stawiał się w pracy wcześniej, aby móc złożyć raport; zaś drugi stawiał się w pracy 15 minut przed rozpoczęciem zmiany. Jeżeli na 3 zmianie pracę świadczyło 2 dyspozytorów, to na pierwszą zmianę obaj dyspozytorzy przychodzili do pracy przeciętnie 15 minut przed rozpoczęciem zmiany.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana prowadziła rejestr czasu wejścia na teren zakładu i czas wyjścia z terenu zakładu. Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że 3 zmianowy system pracy dyspozytorów metanometrii wymagał świadczenia pracy co najmniej przez 8 godzin na dobę. Czas pracy dyspozytora metanometrii, który był zaliczony do pracowników zatrudnionych pod ziemią, wynosił 7,5 godzin na dobę i 37,5 godzin na tydzień przy 5 – dniowym tygodniu pracy.

Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu wynagrodzeń na okoliczność obliczenia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przy założeniu, że czasem pracy powoda był czas od wejścia na teren zakładu pracy do czasu jego opuszczenia. Biegły w pisemnej opinii ustalił, że powód w okresie od dnia 1 marca 2015 roku do dnia 24 marca 2016 roku przepracował ponad normę czasu pracy 449 godzin i 8 minut, z czego 73 godziny i 48 minut w dodatkiem 50%, a 375 godzin i 20 minut z dodatkiem 100%. Biegły ustalił, że pozwana wypłaciła już powodowi kwotę 171,10 zł za przepracowane nadgodziny. Natomiast do zapłaty pozostało 8 954,97 zł.

W toku postępowania powód rozszerzył żądanie, domagając się od każdej raty wynagrodzenia za pracę ustawowych odsetek od 11-go dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu pracy do dnia 24 lipca 2017 roku, a następnie od tak obliczonych odsetek i roszczenia głównego ustawowych odsetek od dnia 24 lipca 2017 roku do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek pozwanej o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego. Sąd uznał za bezzasadny zarzut, że czas pozostawania na terenie zakładu pracy nie jest równoznaczny z czasem pracy. Sąd Rejonowy uznał opinię biegłego za rzetelną i nadał jej moc dowodu.

Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powoda zasługuje na częściowe uwzględnienie. Organizacja czasu pracy wymagała na powodzie świadczenie pracy ponad ustaloną normę czasu pracy. Przełożeni powoda posiadali wiedzę, że powód musiał świadczyć pracę ponad normę czasu pracy, tj. 7,5 godziny, i akceptowali zachowanie powoda.

Sąd Rejonowy orzekł o roszczeniu głównym na podstawie art. 151 ¹ § 1 - 3 k.p. Natomiast o odsetkach orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Sąd Rejonowy oddalił roszczenie w części dotyczącej zasądzenia odsetek przed dniem doręczenia stronie pozwanej odpisu pisma modyfikującego żądanie pozwu. O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy o kosztach procesu orzekł na podstawie na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust 1 pkt. 2 w związku z § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 poz. 1804) oraz art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Pozwana zaskarżyła wyrok w całości, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej analizy materiału dowodowego i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że powód pracował w godzinach nadliczbowych w czasie wynikającym z wydruków (...) (czasu wejścia na teren zakładu i czasu opuszczenia zakładu), podczas gdy przebywanie pracownika na terenie zakładu nie jest tożsame z wykonywaniem pracy, czy nawet gotowością do świadczenia pracy,

- art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie, że powód otrzymał wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych,

- art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. w związku z art. 217 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego do spraw wynagrodzeń na okoliczność obliczenia potencjalnego wynagrodzenia, prz założeniu na podstawie zeznań uczestników uśrednionej liczby godzin nadliczbowych w miejsce czasu pracy ustalonego na podstawie wydruków (...),

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie w całości zeznań przełożonego powoda, który wskazał, że powód nie otrzymywał poleceń pracy w godzinach nadliczbowych,

- § 13 ust. 2 (...) poprzez jego niezastosowanie i braku uznania, że powód otrzymywał wynagrodzenie za pracę przez 8 godzin, przy normie czasu pracy wynoszącej 7,5 godziny.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a Sąd Rejonowy przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja pozwanej zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejność należy wskazać, że apelacja pozwanej podlegała odrzuceniu co pkt 2 zaskarżonego wyroku, w którym Sąd Rejonowy oddalił powództwo w pozostałym zakresie – art. 370 k.p.c. w związku z art. 373 k.p.c.

Pozwana zarzuciła naruszenie między innymi art. 233 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Zasada swobodnej oceny dowodów jest jedną z podstawowych reguł procesu cywilnego. Odnosi się ona zarówno do wyboru określonych środków dowodowych, jak i do sposobu ich przeprowadzenia. Ramy swobodnej oceny dowodów określone w art. 233 § 1 k.p.c. wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie rozważenia zebranego materiału. Dając lub odmawiając wiary zeznaniom dowodowym kieruje się wyłącznie własnym przekonaniem (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 czerwca 1999 roku, w sprawie II UKN 685/98, opublikowany w OSNP z 2000roku, Nr 17, poz. 655; z dnia 29 września 2000 roku, w sprawie V CKN 94/00, opublikowany w LEX 52589; z dnia 14 grudnia 2001 roku, w sprawie V CKN 561/00, opublikowany w LEX 52713).

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, samo przytoczenie w apelacji odmiennej własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego nie może być uznane za wystarczające do podważenia dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych oraz ich oceny i znaczenia jako przesłanek rozstrzygnięcia sprawy i nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 września 1969 roku, w sprawie PR 228/69, nie publikowany; z dnia 7 stycznia 2005 roku, w sprawie IV CK 387/04, opublikowany w LEX nr 177263; z dnia 15 kwietnia 2004 roku, w sprawie IV CK 274/03, opublikowany w LEX nr 164852).

Sąd II instancji rozpoznaje sprawę i orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z jego prekluzji – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2006 roku, w sprawie III CSK 128/05, opublikowany w L..

Należy przypomnieć, że ciężar dowodu w zakresie czasu wykonywania pracy spoczywa zarówno na pracowniku, który dochodzi roszczeń z tego tytułu (art. 6 k.c. w związku z art. 300 k.p.), jak i na pracodawcy, który jest zobowiązany do prowadzenia rzetelnej ewidencji czasu pracy (art. 129 ¹¹ ) – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 listopada 2003 roku, w sprawie I PKN 678/00, opublikowany w OSNP-wkł. z 2002 roku, Nr 7, poz. 9.

Zgodnie z art. 322 k.p.c. jeżeli w sprawie o dochody Sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Zastosowanie tego przepisu do roszczeń o wynagrodzenie za pracę
w godzinach nadliczbowych potwierdza Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia
5 maja 1999 roku, w sprawie I PKN 665/98, opublikowany w OSNAP z 2000 roku, Nr 14, poz. 535, którego teza 1 brzmi „niemożność ścisłego ustalenia wysokości wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych nie uzasadnia oddalenia powództwa”, i która również odnosi się do rozpoznawanej sprawy.

Skorzystanie przez Sąd Rejonowy z dobrodziejstwa art. 322 k.p.c. wymagało dokonania szczegółowego ustalenia stanu faktycznego w zakresie obowiązków pracowniczych i organizacji czasu pracy powoda. Na Sądzie Rejonowym ciążył obowiązek dokładnego ustalenia, jakie czynności pracownicze powód wykonywał oraz ile czasu zajmowało powodowi wykonanie poszczególnych czynności pracowniczych. Dopiero tak poczynione ustalenia mogły stanowić podstawę do przyjęcia, że powód świadczył pracę w godzinach nadliczbowych w oznaczonym wymiarze.

Sąd Rejonowy poczynił szczegółowe ustalenia organizacji czasu pracy powoda. Ewidencja przebywania pracownika na terenie zakładu jest istotnym dowodem, że powód świadczył pracę ponad ustaloną normę czasu pracy, tj. 7,5 godziny, ale nie może zastąpić postępowania dowodowego w zakresie ustalenia czasu pracy. Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że pracodawca na pracę w godzinach nadliczbowych wyraził dorozumianą zgodę, czego warunkiem była świadomość pracodawcy, że pracownik wykonuje pracę ponad normę czasu pracy. Zeznania świadków (w tym przełożonego powoda) oraz zeznania powoda jednoznacznie wskazują, że praca powoda nie ograniczała się wyłącznie do pracy, która przeciętnie trwała 7,5 godziny na dobę. Zakres obowiązków pracowniczych wymuszał na powodzie świadczenie pracy ponad normę czasu pracy, tj. 7,5 godziny na dobę.

Sąd Okręgowy, mając na uwadze zarzuty apelacji, uzupełnił postępowanie dowodowe i dopuścił dowód z zeznań powoda na okoliczność jego zakresu obowiązków pracowniczych oraz organizacji czasu pracy. Nadto, Sąd Okręgowy ujawnił źródła prawa pracy w zakresie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Spółki Akcyjnej w G. z dnia 23 listopada 1993 roku w zakresie czasu pracy oraz zasad wynagradzania, w tym za pracę w godzinach nadliczbowych. Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe w zakresie obliczenia potencjalnego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, bowiem zarzuty pozwanej w zakresie założeń przyjętych przez biegłego okazały się trafne.

Przeprowadzone uzupełniające postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie następującego stanu faktycznego:

Powód był zatrudniony w Kopalni (...) w Z., która należała do (...) Spółki Akcyjnej w G.. Powód był objęty Zakładowym Układem Zbiorowym Pracy dla pracowników (...) Spółki Akcyjnej w G. z dnia 23 listopada 1993 roku ( (...)).

Zgodnie z § 10 ust. 2 pkt 1 (...) dla pracowników spółki zatrudnionych pod ziemią czas pracy wynosi 7,5 godziny na dobę i 37,5 godziny na tydzień, przy pięciodniowym tygodniu pracy.

Zgodnie z § 13 ust. 3 (...) pracownikom, o których mowa w § 10 ust. 2 pkt 1 (…) przysługuje wynagrodzenie jak za 8-mio godzinny dzień pracy.

Zgodnie z § 26 ust. 1 (...) praca wykonywana ponad normy czasu pracy, o których mowa w § 10, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Zgodnie z § 26 ust. 5 (...) pracownikom wykonującym pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje, oprócz normalnego wynagrodzenia – dodatek: 1) 50% stawki godzinowej wynikającej z kategorii osobistego zaszeregowania lub zaszeregowania wykonywanej roboty, jednak nie mniej niż 50% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę w dwóch pierwszych godzinach nadliczbowych na dobę – w dni robocze, 2) 100% stawki godzinowej wynikającej z kategorii osobistego zaszeregowania lub zaszeregowania wykonywanej roboty, jednak nie mniej niż 100% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę w dalszych godzinach nadliczbowych oraz w godzinach nadliczbowych przypadających w porze nocnej, w niedziele i święta oraz inne dni wolne od pracy.

Z dniem 1 lutego 2003 roku Kopalnia (...) w Z. została przejęta przez (...) Spółkę Akcyjną w K.. W następstwie tego przejęcia (...) Spółka Akcyjna w K. stała się pracodawcą dla powoda (art. 23 ¹ k.p.). Następnie wskutek połączenia Kopalni (...) w G. oraz Kopalni (...) w Z. pracodawca powoda posiadał nazwę (...) Spółka Akcyjna w K. Oddział Kopalnia (...) w Z..

Dnia 20 grudnia 2004 roku zawarto porozumienie pomiędzy zarządem (...) Spółki Akcyjnej w K. a organizacjami związków zawodowych. Zgodnie z § 13 i § 14 powoda obowiązywały postanowienia Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla pracowników (...) Spółki Akcyjnej w G. z dnia 23 listopada 1993 roku w zakresie czasu pracy i wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Powoda obowiązywał miesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy.

W następstwie zbycia Kopalni (...) w Z., pracodawcą powoda z dniem 1 maja 2015 roku stała się pozwana Spółka (...) Spółka Akcyjna w B. (art. 23 ¹ k.p.).

Powód był zatrudniony w systemie 3 zmianowym. Pierwsza zmiana trwała od godziny 6:00 do godziny 14:00, druga zmiana trwała od godziny 14:00 do godziny 22:00, trzecia zmiana trwała od godziny 22:00 do godziny 6:00. Do obowiązków powoda należała kontrola ilości metanu znajdującego się pod ziemią. W związku z tym powód odczytywał z monitorów parametry przesłane z czytników znajdujących się pod ziemią.

Z ewidencji czasu przebywania pracownika na terenie zakładu wynika, że powód przychodził na teren zakładu na pierwszą zmianę przeciętnie o godzinie 5:50; natomiast opuszczał teren zakładu przeciętnie o godzinie 14:00. Na drugą zmianę powód przychodził przeciętnie o godzinie 13:50; zaś opuszczał teren zakładu przeciętnie o godzinie 22:00. Na trzecią zmianę powód przychodził przeciętnie o godzinie 21:50; zaś opuszczał teren zakładu przeciętnie o godzinie 6:00.

Powód świadczył pracę przeciętnie po 8 godzin na dobę. Faktyczny czas pracy powoda wynikał z faktu, że dyspozytorzy świadczyli pracę na 3 zmiany, każda po 8 godzin. Gdyby powód świadczył pracę przez 7,5 godziny na dobę, to przez pół godziny stanowisko dyspozytora metanometrii byłoby nieobsadzone. Mimo organizacji czasu pracy dyspozytorów, pracodawca zaliczył tę grupę pracowników do osób, których dobowa norma czasu pracy wynosi 7,5 godzin.

Należy zgodzić się z powodem, że świadczył on pracę ponad ustaloną normę czasu pracy, tj. ponad 7,5 godziny. Powód na rozprawie apelacyjnej przyznał (po ujawnieniu wydruku z systemu (...) wejść na teren zakładu i wyjść z terenu zakładu), że przeciętnie pracował po 0,5 godziny dziennie ponad ustaloną normę czasu pracy. Należy przypomnieć, że wykonywanie pracy przeciętnie 8 godzin na dobę oznacza, że w niektórych dniach w tym samym okresie rozliczeniowym pracownik świadczy pracę powyżej 8 godzin na dobę, a w innych dniach tego samego okresu rozliczeniowego czas pracy wynosi mniej niż 8 godzin na dobę i przy ostatecznym rozliczeniu czasu pracy w okresie rozliczeniowym przeciętny dobowy czas pracy nie będzie dłuższy niż 8 godzin (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2001 roku, w sprawie III ZP 20/01, opublikowana w OSNP z 2003 roku, Nr 6, poz. 141).

Ustawowa definicja pracy w godzinach nadliczbowych jest zawarta w art. 151 § 1 zdanie pierwsze k.p. (odpowiednik § 26 ust. 1 (...)). Zgodnie z tym przepisem jest to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu, a także ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Zgodnie z postanowieniami zakładowego układu zbiorowego pracy powoda obowiązywała dobowa norma czasu pracy wynosząca 7,5 godziny. Pracodawca skrócił pracownikom zatrudnionym pod ziemią normę czasu pracy o pół godziny, z uwagi na trudne warunki pracy przyjmując, że za skróconą normę czasu pracy pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jak za 8-godzinny dzień pracy. W doktrynie można spotkać się z poglądem, że termin „praca wykonywana” akcentuje aktywne zachowanie się pracownika oraz jego czynną postawę i działanie w realizacji zadań wynikających ze stosunku pracy. Sama obecność i gotowość do jej wykonywania (oczekiwanie) nie przysparza pracodawcy nowych wartości i korzyści. W związku z tym praca w godzinach nadliczbowych zachodzi jedynie w przypadku efektywnego świadczenia pracy przez pracownika, tj. rzeczywistego wykonywania przez niego obowiązków pracowniczych (A. Józefowicz, „Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy”, Warszawa 1982, s.27).

Należy zwrócić uwagę, że wyrażany jest także pogląd przeciwny, że czas, w którym pracownik pozostawał poza normalnymi godzinami pracy w dyspozycji pracodawcy, ale faktycznie nie wykonywał pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, winien być uznany za pracę w godzinach nadliczbowych kompensowaną na zasadach określonych w art. 151 ¹ -151 ³ k.p. Zdaniem zwolenników tego poglądu nie można przywiązywać nadmiernej wagi do określenia „praca wykonywana”. Brak jest racjonalnych podstaw do przyjęcia, że definicja czasu pracy, o której mowa w art. 128 § 1 k.p. nie dotyczy godzin nadliczbowych (art. 151 § 1 k.p.) i że w tych dwóch przepisach ustawodawca posłużył się odmiennym pojęciem czasu pracy. Prawne pojęcie czasu pracy jest tylko jedno, a ustawodawca wprowadził je w celu ustalenia czasowych granic zatrudnienia pracownika. Wszelkie ustalenia dotyczące pojęcia czasu pracy mają odniesienie do pracy nadliczbowej, gdyż ustawodawca nie dokonał normatywnego rozróżnienia czasu faktycznej pracy od okresu pozostawania w dyspozycji pracodawcy. Cechą charakterystyczną pozostawania w dyspozycji jest ograniczenie swobody zachowania się pracownika w takim zakresie i w takim stopniu, jaki jest determinowany potrzebą wykonywania nałożonych na niego obowiązków. Jeżeli pozostawanie w dyspozycji pracodawcy jest częścią składową czasu pracy, to logicznie musi rzutować na pracę w godzinach nadliczbowych. Gdyby ustawodawca chciał wprowadzić w tym zakresie wyjątek i posłużyć się innym pojęciem czasu pracy, to zamieściłby stosowny przepis. Skoro tego nie uczynił, czas poświęcony przez pracownika musi być przez pracodawcę odpowiednio honorowany (M. Kawecka-Sobczak w glosie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 września 1976, w sprawie I PR 115/76, opublikowana w OSPiKA z 1978 roku, Nr 2, s. 56; T. Liszcz, „Prawo Pracy”, Warszawa 2009, s. 360; A. Marek, „Godziny nadliczbowe po zmianach Kodeksu pracy”, Monitor Prawniczy z 2004 roku, Nr 19, s. 911; K. Rączka, „Praca w godzinach nadliczbowych w znowelizowanym Kodeksie pracy”, Praca i Zabezpieczenie Społeczne z 2004 roku, Nr 1, s. 13-14 oraz [w:] „Kodeks pracy. Komentarz”, (red.) Z. Salwa, Warszawa 2005, s. 571; T. Nycz, „Wybrane problemy czasu pracy – art. polemiczny”, Monitor Prawniczy z 2004 roku, Nr 7, s. 187-188 oraz „Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych”, Praca i Zabezpieczenie Społeczne z 2000 roku, Nr 7-8, s. 36 i n.; E. Szemplińska, [w:] „Kodeks pracy. Komentarz”, (red.) L. Florek, Warszawa 2005, s. 846; K. Walczak, „Kodeks pracy”, Warszawa 2003, s. 226-227). Należy pamiętać, że świadczenie przez pracownika pracy w ramach stosunku pracy nie jest zobowiązaniem rezultatu, ale starannego działania i przy ocenie zasadności roszczeń o wynagrodzenie za godziny nadliczbowe rezultat ten, choć nie jest obojętny, nie może być uznawany za decydujący (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1977 roku, w sprawie I PRN 168/77, opublikowany w Służbie Pracowniczej z 1978 roku, Nr 4, poz. 34). Poświęcenie pracodawcy czasu przez pracownika oraz ograniczenie w tym zakresie jego swobody osobistej nie może prowadzić do pozbawienia go uprawnień przewidzianych przepisami prawa pracy tylko z tego powodu, że pracodawca nie był w stanie skorzystać z pracy podwładnego. Ryzyko to powinno obciążać pracodawcę, gdyż takie jest ratio legis przepisów o pracy w godzinach nadliczbowych. Odmienna interpretacja stanowiłaby zaprzeczenie funkcji ochronnej przepisów o czasie pracy. Należy podnieść, że intencją ustawodawcy, posługującego się technicznym określeniem „praca wykonywana” było położenie akcentu na to, kiedy powierzona praca jest wykonywana, a nie, że jest „wykonywana”. W związku z tym przebywanie pracownika „po godzinach” w zakładzie – wynikające z polecenia przełożonego (względnie z obiektywnych okoliczności, kiedy to pracownik sam podejmuje taką decyzję) i oczekiwanie w tym czasie na jego polecenie uzasadnia przyjęcie istnienia pracy w godzinach nadliczbowych i wypłatę stosownego wynagrodzenia z tego tytułu (Beata Bury, „Praca w godzinach nadliczbowych jako obowiązek pracownika”, Biblioteka Monitora Prawa Pracy, Warszawa 2011, s.18-19).

Zgodnie z art. 80 zdaniem pierwszym k.p., wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Przysługuje jednak i za czas niewykonywania pracy, jeżeli przepis tak stanowi (art. 80 zdanie drugie k.p.). Nadmiernym uproszczeniem byłoby pojmowanie ,,wykonywania pracy” potocznie jako tylko faktycznego jej świadczenia (rzeczywistego wykonywania czynności i zadań, które należą do obowiązków pracownika). Zwrot ten ma wszak znaczenie
prawne. Jednym z mierników ilości wykonanej pracy – najszerzej stosowanym w praktyce – jest czas pracy. Z definicji czasu pracy wynika, że jest nim czas pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 k.p.). Nieusprawiedliwiony byłby zatem generalny wniosek, że dla celów ustalenia czasu wykonywania pracy ponad obowiązujące pracownika normy wymiaru czasu pracy, brany jest pod uwagę wyłącznie czas faktycznego jej świadczenia. Że wobec tego każda przerwa w rzeczywistym, faktycznym świadczeniu pracy powinna być odliczana od czasu wykonywania pracy. Za czas niewykonywania pracy – przerw w pracy zaliczanych do czasu pracy, wynagrodzenie za pracę przysługuje na podstawie art. 80 zdanie pierwsze k.p. Podstawę prawną zachowania prawa do wynagrodzenia za okres niewykonywania pracy, którego nie wlicza się do czasu pracy stanowi konkretny przepis w ramach reguły wyrażonej w art. 80 zdanie drugie k.p. Zatem, zaliczenie przerwy do czasu pracy powoduje, że traktuje się ją tak, jak czas wykonywania pracy (fikcja prawna) ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami, także w zakresie prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Upoważnia to do wniosku, że czasem wykonywania pracy w rozumieniu art. 151 k.p. jest nie tylko czas faktycznego świadczenia przez pracownika pracy, ale także okresy przerw w jej wykonywaniu zaliczanych do czasu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2005 roku, w sprawie II PK 151/04, opublikowany w OSNP z 2005 roku, Nr 17, poz. 262).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że powód świadczył pracę w godzinach nadliczbowych, przeciętnie po 0,5 godziny na dobę. Nie można zgodzić się z pozwaną, że powód przez te 0,5 godziny przebywał na terenie zakładu pracy i nie świadczył pracy. W związku z tym zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. okazał się chybiony, mając na uwadze organizację czasu pracy dyspozytorów metanometrii. Także nie można zgodzić się z ustaleniem Sądu Rejonowego, że czas pracy powoda rozpoczynał się zawsze od chwili wejścia na teren zakładu pracy do czasu jego opuszczenia. Takie ustalenie jest sprzeczne z zeznaniami przełożonego powoda W. N. oraz samego powoda. Sąd Okręgowy na podstawie art. 322 k.p.c. przyjął, że powód świadczył pracę przeciętnie po 8 godzin na dobę, przy uwzględnieniu, że dobowa norma czasu pracy powoda wynosiła 7,5 godzin.

Nietrafny okazał się zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy § 13 ust. 3 (...). W tym zakresie spór dotyczy wykładni prawa. Pozwana uznała, że skoro powód za każdy dzień pracy otrzymywał wynagrodzenie za pracę, jak za 8 godzin, przy normie czasu pracy wynoszącej 7,5 godziny, to nie posiada prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych do ósmej godziny.

Zgodnie z § 13 ust. 3 (...) pracownikom, o których mowa w § 10 ust. 2 pkt 1 (…) przysługuje wynagrodzenie jak za 8-mio godzinny dzień pracy.

Należy przyjąć, że cytowana norma (...) daje gwarancję pracownikowi, że skrócenie normy czasu pracy nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia za pracę. W przeciwnym razie pracownik, którego norma czasu pracy została obniżona, byłby traktowany jak pracownik świadczący pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2000 roku, w sprawie III ZP 6/00, opublikowana w OSNP z 2000 roku, Nr 20, poz. 740). W związku z tym pracownik, którego dobowa norma czasu pracy została obniżona do 7,5 godziny, posiada prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (tj. normalnego wynagrodzenia i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych) ponad 7,5 godzin na dobę (wyrok Sądu najwyższego z dnia 6 lipca 2005 roku, w sprawie III PK 51/05, opublikowany w OSNP z 2006 roku, Nr 5-6, poz. 85).

Trafny okazał się zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. i w związku z art. 217 § 2 k.p.c. w zakresie przyjęcia przez Sąd Rejonowy bez zastrzeżeń opinii biegłego z zakresu wynagrodzeń. Biegły nie uwzględnił, że powodowi wypłacono za 8 godzinny dzień pracy w soboty, niedziele i święta wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. Z dokumentacji płacowej oraz ewidencji czasu pracy wynika, że praca powoda w soboty, niedziele i święta (np. 1-go maja) została zaliczona przez pozwaną do pracy w godzinach nadliczbowych. Pozwana przyjęła, że powód w te dni świadczył pracę po 8 godzin na dobę, i był to czas pracy w godzinach nadliczbowych.

Należy w tym miejscu przypomnieć, że w razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek przewidziany w art. 151 ¹¹ § 2 in fine lub § 3 k.p. – uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 roku w sprawie II PZP 11/05, opublikowana w OSNP z 2006 roku, Nr 11-12, poz. 170.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku pozwanej o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu wynagrodzeń. Sąd Okręgowy samodzielnie dokonał obliczeń.

Ustalając zasady obliczenia wynagrodzenia normalnego, Sąd Okręgowy miał na uwadze wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1986 roku w sprawie I (...), opublikowany OSNCP z 1987 roku, Nr 9, poz. 140. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu najwyższego „normalne wynagrodzenie (…) jest to wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie w zwykłych warunkach i terminach wypłat, a więc którego wysokość obejmuje zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia, jeżeli zgodnie z obowiązującymi w zakładzie pracy przepisami o wynagradzaniu pracowników takowe dodatkowe składniki przysługują pracownikowi. Wynagrodzenie to więc może obejmować również dodatek funkcyjny czy dodatek za staż pracy, jak również dodatek za pracę szkodliwą dla zdrowia czy inne dodatki, albowiem stałe dodatkowe składniki wynagrodzenia mają charakter wynagrodzenia jak najbardziej „normalnego”. W skład normalnego wynagrodzenia pracownika może wchodzić również premia, jeżeli ma ona charakter stały i nie jest uzależniona od uzyskania określonych konkretnych osiągnięć w pracy, nie objętych zadaniami wykonywanymi w godzinach nadliczbowych.” Podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2011 roku, w sprawie II PK 3/11.

Bezsporny był fakt, że podstawą do obliczenia normalnego wynagrodzenia winny stanowić takie składniki wynagrodzenia za pracę, jak: wynagrodzenie zasadnicze, premia, świadczenie tzw. Karta Górnika (tj. dodatek stażowy). Sąd Okręgowy uznał, że do obliczenia normalnego wynagrodzenia należy przyjąć także świadczenie w postaci tzw. dodatku gwarantowanego. Należy wskazać, że na porozumienie z dnia 3 stycznia 2008 roku zawarte między zarządem (...) Spółką Akcyjną w K. a Komitetem (...) Spółki Akcyjnej w K.. W porozumieniu strony ustaliły wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, wynikającego z przyrostu, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 roku o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 roku, Nr 1, poz. 2 ze zm.), na kwotę 5 228,50 zł. Nadto strony przyjęły, że ramach przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia określonego w ust. 1 ustala się, że począwszy od dnia 1 lutego 2008 roku do każdej przepracowanej dniówki przysługuje stały gwarantowany dodatek kwotowy w wysokości określonej dla poszczególnych grup pracowniczych w załączniku Nr 1 do porozumienia (tj. dla pracowników pod ziemią, dla pracowników przeróbki mechanicznej węgla, dla pracowników powierzchni). Dodatek skutkował w elementach płacowych nieujętych w załączniku Nr 2 tj. nagrody rocznej, dniówki urlopowej, dniówki chorobowej. Dodatek gwarantowany stanowił zatem formę podwyżki wynagrodzenia za pracę. Pracodawca nie zdecydował się na podwyższenie procentowe wynagrodzenia za pracę, lecz przyznania pracownikowi dodatku gwarantowanego do każdej dniówki, w zależności od miejsca świadczenia pracy. Skoro dodatek gwarantowany jest stałym składnikiem wynagrodzenia za pracę i stanowi formę wzrostu wynagrodzenia za pracę, to należy go uwzględnić przy obliczaniu normalnego wynagrodzenia.

Celem obliczenia stawki godzinowej normalnego wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych należy przyjąć, że dobowa norma czasu pracy wynosi 7,5 godzin oraz § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (jednolity tekst Dz.U. z 2017 roku, poz. 927) – uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2005 roku, w sprawie III PK 51/05.

W związku z powyższym miesięczne wynagrodzenie należało podzielić przez ilość godzin, które pracownik powinien przepracować zgodnie z obowiązująca go normą czasu pracy, tj. przez 7,5 godzin.

Sąd Okręgowy uznał, że w każdym dniu pracy, przypadającym od poniedziałku do piątku (za wyjątkiem dni wolnych od pracy ustalonych na podstawie odrębnych przepisów), powód świadczył pracę w godzinach nadliczbowych w wymiarze 0,5 godziny na dobę. Sąd Okręgowy przy obliczaniu wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych nie uwzględnił sobót, niedziel i świąt, bowiem za te dni powód otrzymał już wynagrodzenie za pracę wraz z dodatkiem za 8 godzin pracy.

Obliczenia Sądu Okręgowego przedstawiają się następująco:

1.  Maj 2015 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 799,80 zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 528 zł (dodatek gwarantowany) = 4 489,80 zł : (20 dni roboczych x 7,5 h) = 29,93 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 150 h = 12,40 zł (100%), 6,20 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (15 dni x 0,5 h) = 7,5 h, z czego 4,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(7,5 h x 29,93 zł ) + (4,5 h x 12,40 zł) + (3h x 6,20 zł) = 224,48 zł + 55,80 zł + 18,60 zł = 298,88 zł.

2.  Czerwiec 2015 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 799,80zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 495 zł (dodatek gwarantowany) = 4 456,80 zł : (21 dni roboczych x 7,5 h) = 28,30 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 157,5 h = 11,81 zł (100%), 5,90 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (14 dni x 0,5 h) = 7,5 h, z czego 4,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(7,5 h x 28,30 zł ) + (4,5 h x 11,81 zł) + (3h x 5,90 zł) = 212,25 zł + 53,15 zł + 17,70 zł = 283,10 zł

3.  Lipiec 2015 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 799,80zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 693 zł (dodatek gwarantowany) = 4 654,80 zł : (23 dni robocze x 7,5 h) = 26,98 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 172,5 h = 10,78 zł (100%), 5,39 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (20 dni x 0,5 h) = 10 h, z czego 6,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(10 h x 26,98 zł) + (6,5 h x 10,78 zł) + (3,5 h x 5,39 zł) = 269,80 zł + 70,07 zł + 18,87 zł = 358,74 zł.

4.  Sierpień 2015 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 799,80zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 627 zł (dodatek gwarantowany) = 4 588,80 zł : (20 dni roboczych x 7,5 h) = 30,59 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 150 h = 12,40 zł (100%), 6,20 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (19 dni x 0,5 h) = 9,5 h, z czego 3,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(9,5 h x 30,59 zł) + (3,5 h x 12,40 zł) + (6 h x 6,20 zł) = 290,61 zł + 43,40 zł + 37,20 zł = 371,21 zł.

5.  Wrzesień 2015 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 734,70 zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 363 zł (dodatek gwarantowany) = 4 259,70 zł : (22 dni robocze x 7,5 h) = 25,82 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 165 h = 11,27 zł (100%), 5,64 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (11 dni x 0,5 h) = 5,5 h, z czego 3,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(5,5 h x 25,82 zł) + (3,5 h x 11,27 zł) + ( 2 h x 5,64 zł) = 142,01 zł + 39,45 zł + 11,28 zł = 192,74 zł.

6.  Październik 2015 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 688,20 zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 693 zł (dodatek gwarantowany) = 4 543,20 zł : (22 dni robocze x 7,5 h) = 27,53 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 165 h = 11,27 zł (100%), 5,64 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (21 dni x 0,5 h) = 10,5 h, z czego 6 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(10,5 h x 27,53 zł) + (6 h x 11,27 zł) + (4,5 h x 5,64 zł) = 289,07 zł + 67,62 zł + 25,38 zł = 382,07 zł.

7.  Listopad 2015 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 688,20 zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 627 zł (dodatek gwarantowany) = 4 477,20 zł : (20 dni roboczych x 7,5 h) = 29,85 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 150 h = 12,40 zł (100%), 6,20 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (19 dni x 0,5 h) = 9,5 h, z czego 4,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(9,5 h x 29,85 zł) + (4,5 h x 12,40 zł) + (5 h x 6,20 zł) = 283,58 zł + 55,80 zł + 31 zł = 370,38 zł.

8.  Grudzień 2015 roku

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 688,20 zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 528 zł (dodatek gwarantowany) = 4 378,20 zł : (20 dni roboczych x 7,5 h) = 29,19 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 150 h = 12,40 zł (100%), 6,20 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (16 dni x 0,5 h) = 8 h, z czego 6,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(8 h x 29,19 zł) + (6,5 h x 12,40 zł) + (1,5 h x 6,20 zł) = 233,52 zł + 80,60 zł + 9,30 zł = 323,42 zł.

9.  Styczeń 2016 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 688,20 zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 297 zł (dodatek gwarantowany) = 4 147,20 zł : (19 dni roboczych x 7,5 h) = 29,10 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 142,5 h = 13,05 zł (100%), 6,53 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (9 dni x 0,5 h) = 4,5 h, z czego 2 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(4,5 h x 29,10 zł) + (2 h x 13,05 zł) + (2,5 h x 6,53 zł) = 130,95 zł + 26,10 zł + 16,33 zł = 173,38 zł.

10.  Luty 2016 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 860 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 688,20 zł (premia) + 1 302 zł (KG) + 429 zł (dodatek gwarantowany) = 4 279,20 zł : (21 dni roboczych x 7,5 h) = 27,17 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 860 zł : 157,5 h = 11,81 zł (100%), 5,91 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (13 dni x 0,5 h) = 6,5 h, z czego 3,5 h w porze nocnej.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(6,5 h x 27,17 zł) + (3,5 h x 11,81 zł) + (3 h x 5,91 zł) = 176,61 zł + 41,34 zł + 17,73 zł = 235,68 zł.

11.  Marzec 2016 rok

Stawka godzinowa normalnego wynagrodzenia

1 521,82 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 563,07 zł (premia) + 1065,27 zł (KG) + 297 zł (dodatek gwarantowany) = 3 447,16 zł : (18 dni roboczych x 7,5 h) = 25,53 zł

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

1 521,82 zł : 135 h = 11,27 zł (100%), 5,64 zł (50%)

Powód przepracował ponad normę czasu pracy i nie otrzymał rekompensaty (9 dni x 0,5 h) = 4,5 h.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

(4,5 h x 25,53 zł) + (4,5 h x 5,64 zł) = 114,89 zł + 25,38 zł = 140,27 zł.

W związku z powyższym wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych za okres od dnia 1 maja 2015 roku do dnia 24 marca 2016 roku wynosi 3 129,87 zł.

Mając na uwadze zakres żądania powoda, to jest także odsetek ustawowych od każdej raty wynagrodzenia, od 11-tego dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu pracy do dnia 24 lipca 2017 roku, obliczenia dochodzonego roszczenia przedstawiają się następująco (przy zastosowaniu kalkulatora odsetek ustawowych z programu lex):

1.  298,88 zł za maj 2015 roku + 46,09 zł odsetki,

2.  283,10 zł za czerwiec 2015 roku + 41,80 zł odsetki,

3.  358,74 zł za lipiec 2015 roku + 50,53 zł odsetki,

4.  371,21 zł za sierpień 2015 roku + 49,76 zł odsetki,

5.  192,74 zł za wrzesień 2015 roku + 24,57 zł odsetki,

6.  382,07 zł za październik 2015 roku + 46,11 zł odsetki,

7.  370,38 zł za listopad 2015 roku + 42,26 zł odsetki,

8.  323,42 zł za grudzień 2015 roku + 34,80 zł odsetki,

9.  173,38 zł za styczeń 2016 roku + 17,62 zł odsetki,

10.  235,68 zł za luty 2016 roku + 22,64 zł odsetki,

11.  140,27 zł za marzec 2016 roku + 12,64 zł odsetki.

Dotychczasowe obliczenia wskazują, że wartość dochodzonego roszczenia wynosi 3 518,69 zł (3 129,87 zł + 388,82 zł) w miejsce orzeczonej przez Sąd Rejonowy kwoty 10 028,69 zł.

Mając uwadze powyższe ustalenia stanu faktycznego oraz rozważania prawne, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. oraz art. 322 k.p.c., art. 151 k.p. i § 10 ust. 2 pkt 1, § 13 ust. 3, § 26 ust. 5 pkt 1 i 3 (...) oraz art. 481 k.c. w związku z art. 300 k.p. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3 518,69 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za okres od dnia 1 maja 2015 roku do dnia 24 marca 2016 roku oraz ustawowych odsetek, z ustawowymi odsetkami od dnia 17 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Na mocy 386 § 1 k.p.c. i art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. oraz § 9 ust 1 pkt. 2 w związku z § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 poz. 1804) i § 2 pkt 5 w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1 800) oraz art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jednolity tekst Dz.U. z 2018 roku, poz. 300) należało zmienić zaskarżony wyrok w punkcie 3 w ten sposób, że zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1 080 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, a punkcie 5 w ten sposób, że nakazano pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu kwotę 62 zł tytułem opłaty, od uiszczenia której powód był zwolniony oraz kwotę 315,21 zł tytułem wydatków.

Pozwana wygrała postępowanie w 65% (3 519 zł : 10 100 zł). Obie strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników i przed zmianą stanu prawnego wynagrodzenie pełnomocnika wynosiło 3 600 zł (4 800 zł x 75% - sprawa dotyczy wynagrodzenia za pracę. Zatem koszty procesu wyniosły 7 200 zł. Skoro pozwana wygrała w 65%, to należne jej koszty wynoszą 4 680 zł (7 200 zł x 65%). Skoro powód poniósł już koszty w wysokości 3 600 zł, to winien pozwanej dopłacić 1 080 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego należało orzec na podstawie art. 100 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (jednolity tekst Dz.U. z 2018 roku, poz. 265).

Stawka wynagrodzenia pełnomocnika powoda za występowanie przed Sądem II instancji wynosi 675 zł = (1 800 zł stawka wynagrodzenia uzależniona od wartości przedmiotu sporu x 75% - sprawa dotyczy wynagrodzenia za pracę x 50% postępowanie prowadził ten sam pełnomocnik przed Sądami I i II instancji); a pełnomocnika pozwanej 1 012,50 zł (1 800 zł stawka wynagrodzenia uzależniona od wartości przedmiotu sporu x 75% - sprawa dotyczy wynagrodzenia za pracę x 75% postępowanie prowadził inny pełnomocnika niż przed Sądem I instancji). Zatem koszty postępowania apelacyjnego wyniosły 1 717,50 zł = (1 012,50 zł +675 zł + 30 zł). Postępowanie apelacyjne pozwana wygrała w 65% (3 519 zł : 10 100 zł wartość przedmiotu zaskarżenia). W związku z tym koszt jaki powinien ponieść powód wynosi 1 116,38 zł = 1 717,50 zł x 65%. Skoro powód już poniósł koszty swojego pełnomocnika procesowego w wysokości 675 zł, to winien dopłacić pozwanej kwotę 441,38 zł.

SSR del. Anna Capik-Pater SSO Grzegorz Tyrka (spr.) SSO Teresa Kalinka

Sędzia Przewodniczący Sędzia