Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu 15 września 2017 r. w W.

na rozprawie

sprawy z powództwa E. S.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o odszkodowanie

1.  zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. na rzecz powódki E. S. kwotę 100 000 zł ( sto tysięcy złotych ) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016r. do dnia zapłaty tytułem spadku wartości nieruchomości powódki położonej przy (...) (działka nr (...), obręb ew. (...)) w W., dla której w Sądzie Rejonowym dla Warszawy M. prowadzona jest księga wieczysta nr (...), na skutek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.;

2.  oddala powództwo w pozostałej części.

3.  koszami procesu obciąża w 20% powódkę a w 80% pozwanego pozostawiając ich szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu.

SSO Ewa Teofilak

Sygn. akt XVI GC 483/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14 marca 2014r. ( data prezentaty ) E. S. wniosła o zasądzenie od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) z siedzibą w W. kwoty 80.000 zł (osiemdziesiąt tysięcy złotych) w tym kwoty (...).000 zł tytułem odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości oraz 30.000 zł tytułem odszkodowania związanego z koniecznością poniesienia nakładów na poprawę warunków akustycznych w budynku strony powodowej wraz z odsetkami od dnia 19/07/2013 do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu.

Powódka wskazała, iż jest właścicielką zabudowanej nieruchomości gruntowej, położonej w W. przy ul. (...) ( działka nr (...)) , zabudowanej budynkiem mieszkalnym, która na skutek wejścia w życie Uchwały (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20/06/2011 r. znalazła się w strefie Z1 obszaru ograniczonego użytkowania ustanowionego dla portu lotniczego(...) w W. . Skutkiem wejścia w życie tej uchwały nieruchomości objęte obszarem utraciły na wartości. Nadto na powódkę został nałożony obowiązek zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku z uwagi na emitowany przez pozwanego hałas co wiąże się koniecznością poniesienia kosztów . Powódka jako podstawę swoich roszczeń wskazała art. 129 ust. 2 POŚ oraz subsydiarnie art. 435 §1 KC w zw. z art. 322 POŚ.

(pozew k. 2-63)

W odpowiedzi na pozew z dnia (...)r. (data stempla pocztowego) Przedsiębiorstwo Państwowe (...) z siedzibą w W. domagało się oddalenie powództwa, w szczególności jako złożonego z przekroczeniem terminu zawitego. Pozwany wskazywał, że nieruchomość powódki znajdowała się już na terenie ograniczonego użytkowania – w strefie „M”, ustanowionego na podstawie Rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) z dnia 07/08/2007 r. Obciążenia wynikające z tego aktu prawnego są analogiczne, co w przypadku Uchwały (...), zatem należało w ocenie pozwanego uznać, iż wszelkie roszczenia powinny być zgłaszane w terminie zawitym upływającym z dniem 25/08/2009r. W drugiej kolejności pozwany wskazywał brak wykazania poniesienia szkody przez powódkę, twierdząc, iż samo położenie nieruchomości w strefie nie powoduje „automatycznego” obniżenia wartości oraz zarzucił brak wykazania istnienia związku przyczynowo – skutkowego. W zakresie roszczenia o odszkodowanie za koszty zapewnienia prawidłowego klimatu akustycznego w pomieszczeniach budynku strony powodowej pozwany wskazywał, że powódka nie wykazała braku istnienia prawidłowego klimatu, zgodne z wymogami Rozporządzenia nr (...) oraz zaprzeczył zwiększeniu się hałasu na nieruchomości strony powodowej na skutek wejścia w życie uchwały (...). Pozwany zanegował także możliwość dochodzenia roszczenia przez stronę powodową na podstawie art. 435 KC oraz datę początkową żądanych odsetek.

(odpowiedź na pozew k. 80- 122)

Pismem złożonym na rozprawie dnia 24 sierpnia 2017 r. strona powodowa rozszerzyła powództwo do kwoty 130.000 zł , z czego zażądała kwoty 100 000 zł tytułem utraty wartości nieruchomości strony powodowej, a 30.000 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej z odsetkami ustawowymi od dnia 19/07/2013 r. do 31/12/2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016r. do dnia zapłaty.

( pismo kr 1038 )

Pozwany domagał się oddalenia powództwa również w rozszerzonej części.

(pismo procesowe k. 1048 – 1076 )

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka jest właścicielką zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) (dz. ew. (...), obręb (...)) o pow. 0,0811 ha na mocy umowy darowizny z dnia 27/04/1993 r. oraz umowy o podział majątku dorobkowego sporządzonej w W. przed notariuszem J. H. w dniu 16/03/2001r. Rep A- (...). Dla przedmiotowej nieruchomości Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...). Na nieruchomości posadowiony jest budynek mieszkalny o powierzchni zabudowy 94 m ^{( 2)} .

(dowód: wydruk z KW k. 44-46, wypis z rejestru gruntów k. 58, wypis z kartoteki budynków k. 59)

Rozporządzeniem Wojewody (...) nr (...) z dnia 07 sierpnia 2007 roku
w sprawie utworzenia OOU dla (...) im. (...) w W., które weszło w życie w dniu 25 sierpnia 2007 roku (dalej: OOU 2007), został utworzony obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...). Podstawą wydania Rozporządzenia była treść art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 roku, Nr 129, poz. 902 ze zm.).

Zgodnie z treścią § 4 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia w obszarze ograniczonego użytkowania zabroniono:

1)przeznaczania nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także pod zabudowę mieszkaniową;

2)zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki oraz na stały lub wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży, a w strefie M – także na cele mieszkaniowe – z zastrzeżeniem ust. 2;

3)budowy nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także budynków mieszkalnych, z zastrzeżeniem ust. 2.

Ponadto dopuszczono zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

Zaś §5 tego rozporządzenia w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadził następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1)w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych;

2) w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach poprzez zwiększenie izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach.

Rozporządzenie nr (...) weszło w życie 14 dni od jego ogłoszenia tj. 25 sierpnia 2007 r. Termin zawity do zgłaszania roszeń upływał z dniem 25/08/2009 r.

Na mocy powyższego rozporządzenia nieruchomość strony powodowej położona w W. przy ul. (...) znalazła się w całości w obszarze ograniczonego użytkowania 2007, w całości w strefie „M” tego obszaru.

(bezsporne, dowód: Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2007 roku, Nr 156, poz. 4276 z załącznikami k. 107-110)

Powódka nie zgłosiła pozwanemu swoich roszczeń w zakresie obniżenia wartości nieruchomości oraz kosztów rewitalizacji akustycznej na podstawie ww. Rozporządzenia.

( okoliczność zgłoszenia roszczenia na mocy ww. Rozporządzenia nie została przez powódkę skutecznie wykazana )

Na mocy Decyzji nr (...) z dnia 23/07/2009r. Powiatowy
Inspektor Nadzoru Budowalnego udzielił powódce pozwolenia na użytkowanie samowolnie rozbudowanego budynku mieszkalnego na przedmiotowej nieruchomości. Z uzasadnienia do decyzji wynikało , że w 1990r. powódka samowolnie rozbudowała budynek mieszkalny przy ulicy (...) w W. . Dnia 12 lipca 2007 roku powódka skierowała do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego wniosek o legalizację tej inwestycji. Po przeprowadzeniu kontroli w dniu 11 marca 2008 roku Inspektor potwierdził zgodność inwentaryzacji budowlanej ze stanem faktycznym.

( dowód : decyzja nr (...) z dnia 23/07/2009r kr 60)

Na skutek m.in. zmiany w 2009 r. procedur operacji lotniczych na kierunku północno-zachodnim (M. – U.) pozwany, jako administrator lotniska O., został zobowiązany do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego dla (...) im. (...) w W. w zakresie oddziaływania akustycznego. Przedłożony przez pozwanego Przegląd Ekologiczny dla (...) im. (...) w W. wykazał, że oddziaływanie akustyczne portu znacznie wykracza poza teren, do którego zarządca posiada tytuł prawny. W tej sytuacji z uwagi także na powiększenie się obszaru, na którym dochodziło do przekroczeń hałasu Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku, która weszła w życie 04 sierpnia 2011 roku (dalej: OOU 2011), utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W..

Zgodnie z powyższą uchwałą w strefie OOU (§6) określono wymagania techniczne dotyczące budynków: w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235, dalej: Prawo budowlane) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy, zaś w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach – zgodnie z ustawą Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy.

Na mocy tej uchwały nieruchomość strony powodowej znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania, w strefie Z1.

(bezsporne, dowód: uchwała nr (...) z dnia 20/06/2011 r. Sejmiku Województwa (...) wraz z załącznikiem nr 6 kr 47-50)

(...) obejmuje tereny OOU 2011 najbardziej zagrożone, gdzie hałas miarodajny przekracza poziom 55 dB w porze nocy i równocześnie, prawie w całej strefie, poziom 65 dB w porze dziennej. Podobnie kształtuje się poziom długookresowych wskaźników hałasu: w porze nocy wskaźnik LN przekracza poziom 55 dB, a w porze dnia poziom wskaźnika LDWN jest wyższy niż 65 dB. Granicą strefy Z1 jest izofona przebiegu miarodajnego poziomu dźwięku o wartości 55 dB w porze nocy. Zgodnie z mapą akustyczną nieruchomość powódki jest położona w strefie, gdzie hałas nocny jest na poziomie 55 dB zaś dzienny – 60 dB.

(dowód : mapy akustyczne kr 882 )

Pismem z dnia 18/07/2013r. złożonym u pozwanego w dniu 19/07/2013 r. (data prezentaty pozwanego) strona powodowa zgłosiła roszczenie w trybie art. 129 ust. 2 i 4 POŚ. żądając zapłaty odszkodowania w kwocie 950 000 zł, w tym kwoty 600 000 zł z tytułu spadku wartości i 350 000 zł z tytułu kosztów rewitalizacji . Jednocześnie wezwała pozwanego do podjęcia negocjacji w sprawie ustalenia wysokości szkody.

(dowód: pisma ze zgłoszeniem roszczeń k. 51-52)

Wnioskiem datowanym na 25/07/2013r. strona powodowa domagała się zawezwania do próby ugodowej Przedsiębiorstwa Państwowego (...) na kwotę łączną 950.000 zł . Na posiedzeniu w dniu 08/11/2012 r. nie doszło do zawarcia ugody (sygn. akt: II Co 1478/12).

(dowód: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej k. 53-56, protokół w sprawie XVI GCo 650/13 k. 57)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody złożone przy pozwie, odpowiedzi na pozew oraz pismach dopuszczonych stosownymi decyzjami Sądu.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu akustyki, uznając, iż wobec wygaśnięcia roszczeń z tytułu nakładów na koszty rewitalizacji akustycznej w budynku strony powdowiej przeprowadzenie tego dowodu byłoby zbędne oraz prowadziło do nadmiernej przewlekłości postępowania.

W piśmie z dnia 23 grudnia 2014r. ( k 129 i nast. ) strona powodowa wnosiła o zobowiązanie pozwanego w trybie art. 248 KPC do złożenia do akt sprawy kopii zgłoszenia sporządzonego i wysłanego do pozwanego w sierpniu 2009 roku przez powódkę, zaś w przypadku zaprzeczenia faktowi otrzymania takiego zgłoszenia o zobowiązanie go do złożenia do akt sprawy potwierdzonej za zgodność kopii książki korespondencji odbiorczej za okres od 1 do 30 sierpnia 2009 roku.

Wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 KC ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zobowiązanie pozwanego do wykazywania okoliczności tak istotnych w sprawie tzn. , że powódka zgłosiła roszczenie pozwanemu w 2009 roku stanowi niezasadne przerzucenie ciężaru wykazania tej okoliczności na pozwanego. Pozywany nie ma obowiązku przechowywania dokumentacji oraz korespondencji z tym związanej przez tak długi okres czasu to jest od 2009 do 2014 roku (ponad 5 lat ). Istotnym jest tu także fakt, Sąd nie miał instrumentu przymuszającego pozywanego do rzetelnego wykonania takiego zarządzenia z uwagi na fakt , że nie miałby w tej z sytuacji zastosowania art. 233 KPC. W ocenie Sądu strona powodowa nawet nie uprawdopodobniła , że taki wniosek został przez powódkę złożony.

Wobec wniosków stron Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości. Sąd oparł się na opinii tego biegłego z dnia 15/04/2016 r., opinii uzupełniającej z dnia 06.02.2017r. wraz z ustnymi wyjaśnieniami do opinii złożonymi w zakresie, w jakim oszacował spadek wartości nieruchomości powódki w wyniku wprowadzenia OOU 2011.

W ocenie Sądu opinia została sporządzona w sposób logiczny, rzeczowy i przejrzysty. Biegły wskazał, na czym opierał się wydając opinię, z jakich źródeł korzystał i którą posłużył się metodologią. W sposób zrozumiały i przekonujący przedstawił wnioski opinii oraz w jaki sposób do nich doszedł. Sąd nie miał także wątpliwości odnośnie tego, że biegły posiada odpowiednie kompetencje i doświadczenie do wydania opinii w sprawie. Należy podkreślić, iż biegły jest rzeczoznawcą majątkowym od 1997r. a został powołany na listę biegłych sądowych w 2014 r. zatem należy uznać, iż posiada niezbędne doświadczenie w przedmiocie objętym zakresem niniejszej sprawy. Biegły wyjaśnił w szczególności, jakie okoliczności uwzględnił przy doborze nieruchomości do przeprowadzenia analizy porównawczej zarówno na terenie objętym OOU 2007 i 2011 jak i na terenie pobliskim, ale nieobjętym tą strefą. Powyższe przekonuje, iż przyjęta metoda jest prawidłowa i prowadzi do uzyskania adekwatnych wyników końcowych.

Również w ocenie Sądu sposób sporządzenia opinii odpowiada prawu, w szczególności jest zgodny z wymogami Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U. 2004 nr 207 poz. 2109 ze zm.). W § 4 ust. 2 powołanego rozporządzenia wskazano metody sporządzania operatu szacunkowego. Z treści ww. przepisu nie wynika, aby któraś z nich była nadrzędna w stosunku do innych, zatem to do biegłego należy wybór, która z nich będzie najodpowiedniejsza i najbardziej adekwatna do uzyskania rzetelnego wyniku.

Biegły zastosował podejście porównawcze, metodę porównywania parami.

Przy stosowaniu podejścia porównawczego konieczna jest znajomość cen transakcyjnych nieruchomości podobnych do nieruchomości będącej przedmiotem wyceny, a także cech tych nieruchomości wpływających na poziom ich cen.

Przy metodzie porównywania parami porównuje się nieruchomość wycenianą o znanych cechach, kolejno z nieruchomościami podobnymi, o znanych cenach transakcyjnych i cechach. Wartość określa się poprzez korygowanie cen transakcyjnych ze względu na różnice ocen pomiędzy nieruchomością wycenianą i nieruchomościami podobnymi. Procedura działań przy stosowaniu tej metody wyceny zgodnie z obowiązującymi standardami zawodowymi rzeczoznawców majątkowych przedstawia się następująco: utworzenie zbioru nieruchomości podobnych o znanych cenach transakcyjnych i cechach, stanowiącego podstawę wyceny; aktualizacja cen transakcyjnych na datę wyceny; ustalenie cech rynkowych wpływających w sposób zasadniczy na zróżnicowanie cen na rynku nieruchomości; ocena wielkości wpływu cech rynkowych na zróżnicowanie cen transakcyjnych; ustalenie zakresu skali ocen dla każdej z przyjętych cech rynkowych; wybór do porównań z utworzonego zbioru nieruchomości, co najmniej trzech nieruchomości najbardziej podobnych pod względem cech rynkowych do nieruchomości stanowiącej przedmiot wyceny, z ich niezbędną charakterystyką; charakterystyka wycenianej nieruchomości z przedstawieniem jej ocen w odniesieniu do przyjętej skali cech rynkowych; przeprowadzenie porównań nieruchomości wycenianej kolejno z nieruchomościami wybranymi do wyceny i określenie wielkości poprawek wynikających z różnicy ocen nieruchomości wycenianej i nieruchomości wybranych do porównań; obliczenie skorygowanej ceny transakcyjnej każdej nieruchomości przyjętej do porównań przy użyciu określonych poprawek; obliczenie wartości jednostkowej wycenianej nieruchomości jako średniej arytmetycznej z cen transakcyjnych skorygowanych, uzyskanych z porównań w poszczególnych parach, lub średniej ważonej, jeśli wiarygodność otrzymanych wyników jest zróżnicowana; określenie wartości wycenianej nieruchomości na podstawie iloczynu wartości jednostkowej i liczby jednostek porównawczych (np. m ² powierzchni gruntu, budynku czy lokalu).

Do opinii pisemnej zastrzeżenia zgłosiła strona pozwana, w związku z czym Sąd wezwał biegłego na rozprawę celem złożenia ustnych wyjaśnień opinii a następnie biegły sporządził opinię uzupełniającą. Zarówno opinia pisemna tego biegłego, jak i jego wyjaśnienia są kompletne, jasne i weryfikowalne, a także w sposób kategoryczny odpowiadają na zakreśloną biegłemu tezę dowodową.

Odnośnie poszczególnych kwestii Sąd wypowiada się w części dotyczącej oceny prawnej.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego, uznając, że opinie oraz wyjaśnienia, które biegły złożył na rozprawie były w zupełności wystarczające dla uznania ich prawidłowości oraz rozstrzygnięcia sprawy.

W judykaturze uznaje się, że Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub opinii instytutu, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wtedy gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki, jest niekompletna, bo nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna, tj. gdy przedstawiona opinia nie pozwala sądowi zweryfikować zawartego w niej rozumowania co do trafności wniosków końcowych. Dlatego nie można przyjąć, że sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych, czy też opinii instytutu w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Dowód z opinii biegłych ma szczególny charakter, gdyż korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych, których sąd nie posiada. Z tego też względu funkcją wymaganego uzasadnienia opinii biegłego jest jej weryfikowalność. Chodzi o to, aby przez uzewnętrznienie mechanizmu rozumowania biegłego sąd mógł kontrolować zasadność jego stanowiska. Ewentualne wątpliwości co do treści opinii, zarówno własne, jak i podnoszone przez stronę, sąd usuwa w ten sposób, że żąda ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, a w razie potrzeby żąda też dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych (art. 286 KPC). Sąd nie jest jednak obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinią biegłego zostały przekonane również strony. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco też ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę (por. wyrok z dnia 19 maja 1998 r., II UKN 55/98, OSNAPiUS 1999 nr 10, poz. 351). Szczególny charakter dowodu z opinii biegłych powoduje, że nie mają do niego zastosowania wszystkie zasady dotyczące postępowania dowodowego, a w szczególności art. 217 § 1 KPC (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2010 r., II CSK 119/10, i powołane w nim wcześniejsze orzecznictwo).

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa i akustyki na okoliczność braku prawidłowego klimatu akustycznego w lokalu strony powodowej i kosztów niezbędnych do poniesienia w celu doprowadzenia istniejącego klimatu do prawidłowego poziomu, uznając, iż roszczenie to wygasło z dniem 25/08/2009 r., o czym szerzej Sąd rozważa w części dotyczącej oceny prawnej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zakresie zmodyfikowanego roszczenia o odszkodowanie za spadek wartości nieruchomości wraz z częściowymi odsetkami, natomiast w pozostałej części ze względu na wygaśnięcie - podlegało oddaleniu.

Jak wskazano w stanie faktycznym, strona powodowa dochodziła odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi za zmniejszenie wartości nieruchomości na skutek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. oraz kosztów rewitalizacji akustycznej w lokalu mieszkalnym, na podstawie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2007 ze zm. na podstawie art. 129 ustawy Prawo ochrony środowiska. W pierwszej kolejności Sąd dokonał kwalifikacji prawnej roszczeń powódki.

Treść powołanego przepisu, mówi, że jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części (ust. 1). W tej sytuacji, w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości (ust. 2). Roszczenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje również użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a roszczenie, o którym mowa w ust. 2, także osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości. (ust. 3) Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (ust. 4).

Zgodnie z treścią art. 136 ust. 1 - 3 POŚ w razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia OOU, właściwymi w sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowania lub wykupu nieruchomości są sądy powszechne. Obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem OOU. W razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Roszczenia formułowane na podstawie art. 129 ust. 1 i 2 POŚ podlegają ograniczeniom. Według art. 129 ust. 4 POŚ można wystąpić z nimi w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

W pierwszej kolejności należało rozważyć istnienie legitymacji po stronie powodowej do występowania z roszczeniem w niniejszej sprawie oraz czy dochowano terminu wynikającego z art. 129 ust. 4 POŚ, bowiem Sąd bada te przesłanki z urzędu.

Nie budziła wątpliwości Sądu legitymacja czynna powódki, bowiem zgodnie z przedstawionymi dokumentami nabyła ona własność nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. na podstawie umowy darowizny 27/04/1993r. oraz umowy o podział majątku dorobkowego zawartej przed notariuszem J. H. w dniu 16/03/2001r. – za nr rep A 1795/2001r. Nieruchomość jest zabudowany budynkiem o charakterze mieszkalnym o pow. zabud. 94 m ^{( 2)} wybudowanym w 1987r. i rozbudowanym w 1999r ( o kondygnację i przedsionek ) . Świadczy to bezspornie, że wypełniona została przesłanka z art. 129 ust. 2 POŚ, ponieważ w dacie wejścia w życie aktu ustanawiającego ograniczenia tj. 24.08.2007r. powódka była właścicielem nieruchomości mieszkalnej, objętej OOU.

W drugiej kolejności Sąd rozważył zachowanie terminu zawitego do dochodzenia przez powoda jego roszczenia, bowiem było to podstawowe zagadnienie, podnoszone przez stronę pozwaną, jako podstawa do oddalenia pozwu.

W ocenie Sądu obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. został utworzony w drodze rozporządzenia z dnia 07 sierpnia 2007 r. wydanego przez Wojewodę (...). Podstawą prawną do wydania rzeczonego aktu stanowił art. 135 ust. 2 POŚ w wówczas obowiązującym brzmieniu. W oparciu o powyższy przepis kompetencja do utworzenia OOU została powierzona wojewodzie. Na skutek nowelizacji dokonanej na podstawie art. 19 pkt 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 175 poz. 1462 ze zm.), kompetencja do utworzenia OOU została powierzona sejmikowi województwa, który taki obszar tworzy w drodze uchwały. Powyższa nowelizacja zgodnie z art. 48 pkt 2 POŚ weszła w życie z dniem 01 stycznia 2008 r. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. zawierała także przepisy przejściowe, stanowiące, iż akty prawa miejscowego wydane na podstawie przepisów zmienianych niniejszą ustawą z zakresu zadań i kompetencji podlegających przekazaniu ustawą zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje (art. 47 ust. 2 ww. ustawy).

W dacie utworzenia OOU dla (...) im. (...) w W., tj. w dniu 24 sierpnia 2007 roku (data wejścia w życie rozporządzenia Wojewody (...) nr (...) z dnia 07 sierpnia 2007 roku), art. 135 ust 2 POŚ wskazywał, że obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, w drodze rozporządzenia tworzy wojewoda.

Przepis ten uległ zmianie, na podstawie art. 19 pkt 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. z 2005 r. nr 175, poz. 1462), w brzmieniu obowiązującym od dnia 01 stycznia 2008 roku. Według tej nowelizacji, OOU dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana, jako takie przedsięwzięcie, tworzy w drodze uchwały sejmik województwa. Zmieniono zatem jedynie organ uprawniony do utworzenia OOU – w miejsce wojewody – sejmik województwa oraz wskazano, że następuje to w formie uchwały, a nie jak dotychczas w formie rozporządzenia.

Zgodnie z treścią § 32 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz. U. 2002, Nr 100, poz. 908), jeżeli zmienia się treść przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego w ten sposób, że zmienia się rodzaj aktu wykonawczego albo zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem wykonawczym lub wytyczne dotyczące treści tego aktu, przyjmuje się, że taki akt wykonawczy traci moc obowiązującą z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej treść przepisu upoważniającego. Zgodnie zaś z treścią ust. 3 przywołanego wyżej §32 powyższego rozporządzenia, jeżeli zmiana treści przepisu upoważniającego polega na tym, że zmienia się organ upoważniony do wydania aktu wykonawczego, przyjmuje się, że taki akt zachowuje moc obowiązującą, w takim przypadku organem upoważnionym do zmiany lub uchylenia aktu wykonawczego wydanego na podstawie zmienionego przepisu upoważniającego jest organ wskazany w zmienionym upoważnieniu. Przepis ten stosuje się przy tym odpowiednio, na podstawie § 143 rozporządzenia, do aktów prawa miejscowego.

Zatem zmiana organu upoważnionego do wydania aktu wykonawczego z wojewody na sejmik województwa nie wpłynęła na moc obowiązującą Rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) z dnia 07 sierpnia 2007 roku, bowiem w przypadku zmiany treści przepisu upoważniającego, polegającej na zmianie organu upoważniony do wydania aktu wykonawczego, przyjmuje się, że taki akt zachowuje moc obowiązującą, jak wywiedziono powyżej. Oznacza to, iż zmiana ustawy z dnia 03 października 2008 r. miała jedynie charakter redakcyjny i określała, kiedy tracą moc przepisy wykonawcze określające, które przedsięwzięcia mogą zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.

Zmiany art. 135 ust. 2 POŚ w zakresie organu, rodzaju aktu prawnego oraz określenia rodzaju przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w żaden sposób nie wpłynęły na skuteczność obowiązywania Rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) z dnia 07 sierpnia 2007 roku, bowiem zmiana organu upoważnionego do wydania aktu wykonawczego nie wpłynęła na moc jego obowiązywania; kwestia formy aktu została rozstrzygnięta w przepisach przejściowych, to jest art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r., a zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem wykonawczym przedmiotowo pozostał ten sam - nie zmieniła go ani nowelizacja dokonana ustawą z dnia 03 października 2008 roku, ani nowe rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 09 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

W tej sytuacji należy podzielić stanowisko, że przepisy rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) z dnia 07 sierpnia 2007 r. zachowały moc obowiązującą do czasu wejścia w życie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia OOU dla (...) im. (...) w W., zaprezentowaną w uzasadnieniach szeregu wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie (sprawy o sygnaturach: VI ACa 1156/10, VI ACa 1058/10, VI ACa 194/11, VI ACa 14/11, VI ACa 140/11). Słuszność tej linii orzeczniczej potwierdził także w swoim orzeczeniu Sąd Najwyższy z dnia 25 czerwca 2015 r. (III CZP 34/15) oraz w uchwale w składzie siedmiu sędziów z dnia 22 listopada 2016 r. (sygn. akt III CZP 62/16). W uzasadnieniu do tego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił że analiza przyczyn wprowadzenia zmiany art. 135 POŚ ustawą z 03/10/2008 wskazuje, że nie wpłynęły one na zakres przedmiotowy regulacji dotyczącej ustanowienia OOU a były wynikiem usuwania usterek powstałych przy włączaniu do systemu prawa wewnętrznego regulacji unijnych, które podlegały uwzględnieniu także przed zmianą w procesie interpretacji implementującej je ustawy. Sąd podkreślił także, że nie ma wyroków sądów administracyjnych stwierdzających nieważność rozporządzenia nr (...) Wojewody (...). Oba orzeczenia na których opierają się strony wskazujące brak ciągłości pomiędzy OOU 2007 i 2011 tj. II OSK 445/09 i II OSK 502/09, mają charakter formalny, bowiem dotyczą kwestii procesowej jaką stanowi umorzenie postępowania a wypowiedziany w ich uzasadnieniach pogląd o nieaktualności Rozporządzenia nr (...) nie został poparty szczegółową analizą zmiany art. 135 ust. 2 POŚ w wyniku nowelizacji z 03/10/2008 r.

Sąd Najwyższy w przywołanym orzeczeniu odniósł się także do zagadnienia desuetudo, podnoszonego w sprawach tzw. odszkodowań portowych, czyli powszechnej, ogólnie ustabilizowanej praktyki nierespektowania określonej normy prawnej przez ogół podmiotów stosujących prawo, pomimo braku formalnej jej derogacji. Sąd Najwyższy podkreślił, że samo występowanie rozbieżności zapatrywań w przedmiocie obowiązywania Rozporządzenia nr (...) przemawia przeciwko tezie o utracie przez nie mocy. Sąd Najwyższy konsekwentnie stanął na stanowisku że nie zaistniały szczególne okoliczności uzasadniające zastosowanie nadzwyczajnej i motywowanej aksjologicznie instytucji desuetudo, skoro nie miały miejsca radykalne zmiany w systemie prawa ujmowanym jako całość, jak również w zakresie regulacji prawnych dotyczących ustanawiania obszarów ograniczonego użytkowania dla lotnisk. Sad podziela powyższy pogląd i przyjmuje za własny na gruncie niniejszej sprawy.

Ze względu na powyższe należy uznać, że Rozporządzenie nr (...) Wojewody (...) z dnia 07 sierpnia 2007 roku obowiązywało do czasu wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia OOU dla (...) im. (...) w W..

Jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego nieruchomość strony powodowej położona w W. znajdowała się w całości się w obszarze ograniczonego użytkowania ustalonym Rozporządzeniem nr (...) Wojewody (...) z dnia 07 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia OOU dla (...) im. (...) w W. – była położona w strefie (...) 2007 zatem roszczenia z tego tytułu należało zgłosić do dnia 24 sierpnia 2009r. Przeprowadzone postepowanie nie wykazało by powódka tej czynności dokonała.

W obszarze ograniczonego użytkowania utworzonego na podstawie Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. OOU 2011 nieruchomość ta znajduje się w strefie Z1.

Przytoczyć tu należy stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia
27 czerwca 2012 r., sygn. akt IV CSK 28/12 zgodnie, z którym odpowiedzialność odszkodowawczą, o której mowa w art. 129 POŚ, przewidziano nie za samo ograniczenie i nie za każde ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Odszkodowanie nie rekompensuje zmiany dotychczasowej sytuacji właściciela nieruchomości, a tym bardziej utrzymywania już istniejących ograniczeń w przypadku zmiany aktu prawnego. Odszkodowanie przysługuje za konkretną szkodę, która powstała w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a nie za samo ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej jest szkoda, której źródłem jest rozporządzenie lub akt prawa miejscowego powodujący ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Szkoda ma być normalnym następstwem wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości. Szkoda taka może powstać, gdy akt prawa miejscowego wprowadza nowe lub zwiększa dotychczasowe ograniczenia, co do sposobu korzystania z nieruchomości lub też przedłuża ograniczenia na kolejny okres obowiązywania. Szkoda nie powstaje, gdy kolejny akt prawny utrzymuje zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie a tym bardziej, gdy je zmniejsza (teza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.12.2008 r. II CSK 367/08, gdzie Sąd jednoznacznie wskazał, że hipoteza art. 129 ust. 2 ustawy z 2001 r. - Prawo ochrony środowiska nie obejmuje każdego ograniczenia korzystania z nieruchomości położonej w obszarze ograniczonego użytkowania, ale tylko takie, które w związku utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania wynikają z zakresu ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości wskazanego w akcie prawa miejscowego, tworzącego obszar ograniczonego użytkowania).

Uznając, że obydwa akty prawa lokalnego - zarówno rozporządzenie jak i uchwała - swoim zakresem objęły nieruchomość strony powodowej, należało dokonać analizy wprowadzonych przez nie ograniczeń w stosunku do nieruchomości i zbadać o ile, i w jakim zakresie ograniczenia te wpłynęły na dotychczasowy sposób korzystania z nich.

Z przeprowadzonego porównania i analizy przepisów powołanych wyżej aktów prawnych – Rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) oraz Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) wynika, że ze względu na położenie nieruchomości powódki w strefie OOU 2011 tj w strefie Z1 , w rzeczywistości doszło do zwiększenia ograniczeń obowiązujących na nieruchomości, która w okresie obowiązywania OOU 2007 była położone w jej granicach, w strefie (...). Pod rządami Rozporządzenia strona powodowa miała możliwość zmiany sposobu użytkowania budynku w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowy nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom natomiast (§4 pkt 2), natomiast Uchwała (...) całkowicie zakazała przeznaczania terenów pod zabudowę mieszkaniową jedno-
i wielorodzinną, mieszkaniowo-usługową, zagrodową, zamieszania zbiorowego, związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitalną i domów opieki społecznej. Niewątpliwie całkowita degradacja funkcji mieszkalnej dla nieruchomości powódki pogarszała jej sytuację . Skoro ograniczenia dla nieruchomości powódki zwiększyły się z momentem wejścia w życie Uchwały (...), należy uznać, że termin z art. 129 § 4 POŚ w zakresie roszczenia o odszkodowanie za spadek wartości nieruchomości otworzył się na nowo. Uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku weszła w życie 04 sierpnia 2011 roku zatem termin na zgłaszanie roszczeń odszkodowanych z art. 129 POŚ mijał dnia 03 sierpnia 2013 r. Powódka temu obowiązkowi sprostała, bowiem zgłosiła swoje roszczenia pozwanemu pismem z dnia 18/07/2013r/

Odmiennie sąd potraktował roszczenie o odszkodowanie za koszty rewitalizacji akustycznej w budynku powódki, objętym regulacjami OOU 2007 i następnie OOU 2011.

Obowiązek posiadania odpowiedniego klimatu akustycznego przez budynki mieszkalne został uregulowany w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (t.j. Dz. U. 2017 poz. 1332). Aktem wykonawczym do ww. ustawy określającym wymagania dotyczące właściwości jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12/04/2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 75 poz 690 ze zm.). Z kolei ten akt prawny odwołuje się do norm budowlanych – izolacyjność akustyczna jest określona w normie PN-B-02151-3 – akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród oraz elementów budowalnych (norma ta obowiązywała w dacie wejścia w życie OOU 2007 oraz OOU 2011). Określa ona wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej ścian wewnętrznych, drzwi, stropów i przegród zewnętrznych (w tym okien) w budynkach jedno- i wielorodzinnych, w budynkach zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, jak również wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Zarówno dla OOU 2007 jak i OOU 2011, biorąc pod uwagę granice wyznaczone wartością izofon minimalny wskaźnik oceny wypadkowej izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej dla pokoi mieszkalnych wynosi 23dB dla natężenia hałasu w przedziale 56-60 dzień i 46-50 noc. Oznacza to, iż pomimo zmiany aktu prawa lokalnego z Rozporządzenia Wojewody (...) poziom klimatu akustycznego, który powinien zostać zapewniony wewnątrz mieszkania został utrzymany przy uwzględnieniu, że zmiana pomiędzy izofonami wyznaczającymi obszar M oraz Z1 OOU mieści się w tym samym przedziale skali. W § 5 pkt 2 rozporządzenia nr (...) nakazano zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat budynku poprzez zwiększenie izolacyjności ścian zewnętrznych okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi ochrony przed hałasem w pomieszczeniach i budynkach. Obowiązek zapewnienia prawidłowego klimatu akustycznego istniał już dla nieruchomości w 2007, a po wprowadzeniu OOU 2011 wymagania Polskich Norm w tym zakresie nie uległy zmianie, zatem konsekwentnie przywołując wnioskowanie dot. ponownego otwarcia terminu do zgłoszenia roszczenia należało uznać, iż wobec utrzymania dotychczasowych przepisów – termin do zgłoszenia roszczenia z tytułu nakładów na zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w budynku strony powodowej upłynął z dniem 25 sierpnia 2009 r.

Analiza przepisów art. 129 i 136 POŚ wskazuje, że są dwa rodzaje roszczenia : 1) o wykup oraz 2) odszkodowanie przy zaistnieniu wskazanych w niniejszych przepisach przesłanek. Niewątpliwie roszczenie odszkodowanie może dotyczyć wszelkiego rodzaju szkód związanych z ustanowieniem i objęciem danej nieruchomości OOU przy czym przepisy wymieniają przykładowo spadek wartości nieruchomości czy koszt dostosowania budynków znajdujący się na obszarze do wymagani technicznych zapewniających właściwy klimat akustyczny przy jednoczesnym obowiązkiem wykazania przesłanek z art. 361 KC .

Skoro art. 136 ust. 3 POŚ jednoznacznie wskazuje ,że „ ( …) szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki ( …) „ , to obowiązkiem strony było zgłosić roszczenie odszkodowawcze o tym charakterze w terminie zawitym wskazanym w art. 129 § 4 POŚ . Pogląd ten nie stoi w sprzeczności ze stanowiskiem, że konieczność wypełnienia wymogów technicznych przez budynki w OOU jest obowiązkiem prawnym. W konsekwencji bezsprzecznie przyjąć należy, że roszczenie odszkodowawcze o charakterze rewitalizacyjnym podlega obowiązkowi zgłoszenia pozwanemu w terminie zawitym wskazanym w art. 129 § 4 POŚ .

Także Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 02/03/2017r. w sprawie I ACa 1210/15 ( nie publik) dokonał porównania ograniczeń związanych z zapewnieniem klimatu akustycznego w obu aktach tj. rozporządzeniu i w uchwale , i wskazał , że „ określone w § 6 uchwały nr (...) wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania były (pomimo różnic redakcyjnych) takie same jak przewidziane w § 5 rozporządzenia nr (...). Skutkowało to ustaleniem przez Sąd Okręgowy, że wskutek wejścia w życie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. powódce nie została wyrządzona żadna nowa szkoda „ .

W sprawie było bezsporne, że powódka nie zgłosiła żadnych roszczeń pozwanemu we wskazanym terminie ( do 24.08.2009r. ) , zaś sformułowanie ich w piśmie z dnia 18 lipca 2013r. doręczonym pozwanemu 19.07.2013r. było spóźnione, a skoro w tym zakresie nie nastąpiło pogorszenie ograniczeń zatem należało uznać, że roszczenie o rewitalizację wygasło i jako takie podlegało oddaleniu o czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 2.

Wobec ustalenia, iż powódce przysługiwała legitymacja czynna, a termin zawity do wystąpienia z roszczeniem w zakresie odszkodowania za spadek wartości nieruchomości został dochowany oraz został wprowadzony w życie akt prawa miejscowego ustanawiający obszar ograniczonego użytkowania obejmujący nieruchomość powódki, należało ustalić, czy wystąpiła szkoda i czy nastąpiła ona w wyniku wprowadzenia OOU.

W ocenie Sądu powódka wykazała powyższe poprzez opinię biegłego.

Zgodnie z art. 129 ust. 2 POŚ właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, w tym zmniejszenie wartości nieruchomości, w związku z o ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, przy czym ograniczeniem takim jest także samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z tym pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu OOU, zwłaszcza ograniczeń zabudowy i przeznaczenia budynków do niektórych rodzajów działalności, lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że dochodzi do zawężenia granic własności i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej w OOU. Bowiem o ile przed wejściem w życie OOU właściciel mógł żądać zaniechania immisji przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia OOU takiej możliwości został pozbawiony. Innymi słowy szkodą podlegającą naprawie jest swoisty przymus znoszenia dopuszczalnych na tym obszarze immisji, co wywołuje skutki ekonomiczne tego stanu prawnego. Obniżenie wartości nieruchomości stanowi wymierną stratę niezależnie od tego czy właściciel ją zbył czy też nie, bowiem nieruchomość jest dobrem o charakterze inwestycyjnym. W praktyce orzeczniczej zwraca się uwagę na to, że przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 POŚ nie jest zbycie nieruchomości a odszkodowanie nie jest ograniczone do rzeczywistej straty, obowiązuje bowiem zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (por. wyrok SN z dnia 25 lutego 2009, sygn. akt II CSK 546/08, LEX nr 503415).

Sporządzając opinię biegły ustalił, że nieruchomość strony powodowej położona jest w W., dzielnica W. . Jest to działka gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i powierzchni 811 m2 obrębu (...), zabudowana budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym wybudowanym w 1987r. i rozbudowanym w 1990r. .

Biegły ustalił ,że szacowana nieruchomość położona w znacznej odległości od głównych ulic tej części miasta, które zapewniają połączenia komunikacyjne z centrum i innymi dzielnicami. Odległość od ścisłego centrum wynosi 7,5 km , dostęp do transportu publicznego oceniano jako słaby z uwagi na znaczną odległość do przystanków komunikacji miejskiej . W sąsiedztwie nieruchomości brak jest obiektów o charakterze handlowym i usługowym . Większe obiekty handlowo- usługowe znajdują się przy alei (...). W najbliższym otoczeniu nieruchomości dominują rozległe tereny niezabudowane. Biegły stwierdził , że jest to rejon mało dogodny do zamieszkania ze względu na położenie w tej części miasta i bliskość lotniska i uciążliwości z tym związane oraz mało dogodny dojazd i sąsiedztwo terenów niezabudowanych i zaniedbanych. Szacowana działka zabudowana parterowym budynkiem wolno stojącym podpiwniczony wzniesionym w technologii tradycyjnej. Budynek składa się z 2 części posiadających oddzielne wejścia. Biegły stwierdził, że przy wycenie przyjęto stan budynku na dzień przed wejściem w życie rozporządzenia jako zgody z obecnym z wyjątkiem wykonanego w ostatnich latach docieplenia 3 ścian zewnętrznych budynków. Stan nieruchomości na dzień wejścia w życie uchwały sejmiku województwa (...) jest zgodny ze stanem obecnym nieruchomości. Zmiany wartości rynkowej zabudowanej nieruchomości na skutek lokalizacji w OOU biegły obliczył , w ten sposób, że od wartości rynkowej nieruchomości zabudowanej nie uwzględniającej wprowadzenie obszaru odjął wartość rynkową nieruchomości zabudowanej uwzględniającej wprowadzenie obszaru . Wartość ta została oszacowana w podejściu porównawczym metodą porównywania parami.

Biegły przeprowadził badanie cen transakcyjnych sprzedaży tego rodzaju nieruchomości na określonym w taki sposób rynku lokalnym. Celem analizy było ukazanie zachowań uczestników rynku i ich percepcji nieruchomości obciążonych negatywnym oddziaływaniem lotniska w okresie obowiązywania obszaru w jego nowych granicach określonych uchwałą i w jego poprzednim kształcie określonym rozporządzeniem. Zakres czasowy objął dwa okresy 1) od stycznia 2006 roku do 2009 oraz 2) od 2013 do 2016 roku. Zakres przestrzenny analizy objął dzielnice W. i U., w drugim okresie badania cen ze względu na małą ilość transakcji na terenie dzielnicy W. natomiast w pierwszym okresie w związku dużą ilością transakcji analizą objął tylko dzielnicę W.. Biegły ustalił , że w okresie od stycznia 2006 roku do 2009 roku na terenie dzielnicy W. zawarto 156 transakcji nieruchomości podobnych do wycenianej nieruchomości, przy czym ilość transakcji nieruchomości podobnych zawartych przed wejściem w życie rozporządzenia nr (...) wyniosła 102, natomiast po ogłoszeniu rozporządzenia tylko 54, przy czym połowa dotyczy nieruchomości położonych w strefie. Duża ilość transakcji zawartych w okresie od stycznia 2006 roku i pierwszej połowy 2007 według biegłego związana jest z okresem tzw. Prosperity, kiedy to nabywcy w obawie przed wzrostem cen skłonni byli nabyć każdą nieruchomość na cele mieszkaniowe i w konsekwencji sprzedawały się wszystkie nieruchomości nawet te z ograniczeniami. Ceny rosły bardzo szybko a banki udzielały kredytów na korzystnych warunkach. Załamanie rynku , wyhamowanie a następnie stagnacja rozpoczęły się od koniec 2008 roku. W okresie od września 2013 roku do 2016 roku zawarto na terenie dzielnic W. i U. znacznie mniej, bo tylko 97 transakcji nieruchomości podobnych do wycenianej nieruchomości, przy czym ilość transakcji nieruchomości położonych w obszarze wyniosła 77 natomiast poza obszarem zaledwie 20. Następnie biegły dokonał badania cen transakcyjnych pod kątem ich dynamiki. Analizie poddał dwie zmienne, datę transakcji i cenę transakcyjną nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym w przeliczeniu na metr kwadratowy powierzchni użytkowej budynku. Analizę przeprowadził oddzielnie dla nieruchomości położonych w obszarze i poza obszarem oraz z podziałem na 2 okresy czasowe. Według biegłego uzyskane wyniki wskazują, iż ogólne trendy zmian cen kształtują się podobnie w obszarze jak i poza nim. Wahania cen są wynikiem oddziaływania rynków zagranicznych, które mają charakter makro, są niezależne od cen przyrodniczych i fizycznych nieruchomości, jej usytuowania w przestrzeni miejskiej oraz stanu zagospodarowania. W okresie 2006 - 2009 biegły zaobserwował wzrost cen niezależnie od tego czy zostały one zawarte przed czy po wprowadzeniu obszaru co było zgodne z panującą wówczas sytuacją na rynku . Z obserwacji rynku biegły wywnioskowała, że sąsiedztwo lotniska jest postrzegane negatywnie przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Świadomość położenia nieruchomości w pobliżu lotniska przenosi się bezpośrednio na poziom cen. Problem ten dotyczy nieruchomości położonych szczególnie w strefach Z 1 i Z2 . Nabywcy obawiają się hałasu lotniczego oraz ograniczeń co do zabudowy nieruchomości. Ewentualni zainteresowani są skłonni do nabycia domu w sąsiedztwie lotniska za odpowiednio niższą cenę. Dotyczy to najczęściej nabywców o ograniczonych środkach finansowych, niemających możliwości nabycia domu nie obarczonego wadą niekorzystnego sąsiedztwa. Sąsiedztwo lotniska ogranicza też rozwój terenów położonych wokół nieruchomości. W przypadku otoczenia niezabudowanych działek gruntu sąsiedztwo ewentualnej przyszłej zabudowy usługowej wpływa ujemnie na wartość nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym. . Biegły ze zbioru transakcji porównawczych wybrał nieruchomości najbardziej podobne do nieruchomości wycenionej a następnie po przeprowadzeniu analizy cech rynkowych i przyjęciu skali ocen ustalił wartości rynkowej nieruchomości : a) według stanu i cen przed wejściem w życie rozporządzenia wojewody na kwotę 503 000 zł, b) według stanu i cen po wejściu w życie rozporządzenia na kwotę 551 000 zł ; c) według stanu i cen na dzień wyceny przy założeniu, że nie jest ona położona w obszarze na kwotę 628 000 zł ; d) według stanu i cen na dzień wyceny przy założeniu, że jest ona położona w obszarze na kwotę 650 000 zł . W konsekwencji biegły ustalił, że wartość rynkowa prawa własności do nieruchomości zabudowanej położonej W. dzielnica W. przy ulicy (...) w wyniku wprowadzenia obszaru granicznego użytkowania dla portu lotniczego (...) w W. zmniejszyła się w o 68 000 zł

Zastrzeżenia do opinii złożyła strona powodowa kwestionując ustaloną wartość rynkową nieruchomości według stanu i cen na dzień wyceny przy założeniu że jest ona położona w OOU . Podniosła, że w utworzonej przez biegłego bazie transakcji nie znalazła się żadna transakcja , która dotyczyła nieruchomości położonej w strefie Z1 tak jak nieruchomość badana. Z 24 transakcji, na podstawie których określono ceny średnią za metr kwadratowy tylko 3 nieruchomości leżą w strefie Z2 a 19 transakcji dotyczy nieruchomości położonych w obszarze poza strefami Z1 i Z2 , w znacznej odległości od lotniska co przekłada się na mniejsze narażenie na hałas. Tym samym strona powodowa wniosła o skorygowanie przez biegłą próbki reprezentatywnej transakcji tak aby znalazły się wśród nich nieruchomości podobne do badanej z uwagi na ograniczenia wpływające na jej wartość.

Zarzuty do sporządzonej opinii przedstawił także pozywany wskazując, że przyjęta przez biegłego metodologia z góry zakłada, iż ustanowienie obszaru spowodowało spadek wartości szacowanej nieruchomości . Według pozywanego wyliczony przez biegłego spadek został spowodowany przez kryzys gospodarczy a nie przez wejście w życie uchwały. Nadto pozywany zarzucił , ze już przyjęta przez biegłego metodologia nie uwzględnia okoliczności że sąsiedztwo lotniska mogło spowodować spadek wartości szacowanej nieruchomości jeszcze przed wejściem w życie uchwały. Pozywany zarzucił także brak odpowiedniego doboru nieruchomości podobnych bowiem ustalone przez biegłego transakcje mają odmienne położeniu względem lotniska niż szacowana nieruchomość

Wyjaśnienia ustne do opinii złożone przez biegłego na rozprawie, w sposób zupełny usuwają wszelkie zastrzeżenia pozwanego do opinii. Biegły podtrzymał swoje obliczenia oraz wyjaśnił, iż nie wyliczał trendu czasowego dla strefy Z1, bowiem brak było transakcji, na podstawie których można by taki trend wskazać. Sądowi znana jest z urzędu okoliczność, że na skutek wprowadzenia strefy Z1 ilość transakcji na tym obszarze została zredukowana do kilku, bowiem celem ustalenia tej strefy jest degradacja funkcji mieszkaniowej i temu też służą ograniczenia OOU 2011. Należy także wskazać, iż spadek wartości nie następuje na skutek wystąpienia samego hałasu na nieruchomości strony powodowej, jak sugerował w czasie składania ustnych wyjaśnień opinii biegłego pełnomocnik strony pozwanej, a na skutek zawężenia prawa własności do nieruchomości, co związane jest z wyłączeniem prawa zabudowy nieruchomości na cele mieszkalne, zaś wprost poziom hałasu lotniczego związany jest z roszczeniem o koszty rewitalizacji akustycznej, które w niniejszej sprawie ze względu na wygaśniecie – nie było przedmiotem opiniowania.

Po ustnych wyjaśnieniach biegłego na rozprawie postanowieniem z dnia 2 grudnia 2016 roku sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii celem skorygowania próbki reprezentatywnej transakcji , tak aby znalazły się w niej nieruchomości podobne do danych z uwagi na ograniczenia wpływające na jej wartość wyjątku z położeniem jej w strefie oraz przedstawienie skorygowanej wartości rynkowej nieruchomości według stanu i cen na dzień wyceny.

W opinii uzupełniającej biegłym skorygował próbkę reprezentatywną transakcji o transakcje nieruchomości położonych w strefie OOU oraz strefy Z1 i Z2 . Po ponownym przeanalizowaniu cen transakcyjnych wskazanych nieruchomości biegły ustalił wartość rynkową nieruchomości na 528 000 zł . W tej sytuacji zmniejszenie wartości rynkowej prawa własności do nieruchomości zabudowanej, położonej w W., dzielnica W. przy ulicy (...) w wyniku wprowadzania OOU 2011 w strefie Z1 wyniosła według biegłego 100 000 zł. Według biegłego utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania legalizuje degradację środowiska wywołane działaniami lotniska cywilnego i nie eliminuje hałasu oddziałującego na tym terenie na nieruchomości tam położone. Zmiana wartości nieruchomości jest reakcją rynku na obciążenie nieruchomości hałasem emitowanym przez samoloty przelatujące, startujące i lądujące z portu lotniczego (...) w W.. Wprowadzenie OOU zwiększa świadomość uczestników rynku powodując , że ekspozycja nieruchomości położonej w strefie jest gorsza w stosunku do nieruchomości nie objętych ograniczeniami i wpływa ujemnie na jej wartość.

Biorąc pod uwagę powyższe należało uznać, iż opinia biegłego jest prawidłowa a wyliczony spadek wartości realnie odzwierciedla zmianę wartości prawa własności przysługującego powódce. Zastosowana przez biegłego metoda jest zgodna z metodą ustalenia szkody wywołanej hałasem lotniczym opisaną w zeszycie metodycznym nr 1 (...) Federacji Stowarzyszeń (...), zgodnie z którym rzeczoznawca majątkowy dokonuje porównania wartości rynkowej nieruchomości położonej w obszarze oddziaływania lotniska z wartością rynkową nieruchomości podobnej położonej nad tym samym obszarze, bądź na rynku równoległym, ale poza obszarem oddziaływania lotniska. Bierze się przy tym pod uwagę stan nieruchomości z dnia zaistnienia negatywnego czynnika środowiskowego i ceny z daty sporządzenia operatu szacunkowego. Ubytek wartości wywołany hałasem lotniczym stanowi różnica obu tych oszacowań. Jednocześnie wyraźnie wskazano, że porównywanie wartości nieruchomości w obszarze i jej hipotetycznej wartości poza obszarem należy dokonywać w jednej dacie ( tak SN w orzeczeniach dnia 24.11.2016r. II CSK 113/16, II CSK 100/16, z dn. 14.12.2016r. II CSK 151/16 .

Niezasadne są twierdzenia strony pozwanej, że wyliczony przez biegłego spadek wartości został spowodowany kryzysem gospodarczym. Dla Sądu oczywistym jest, że jeśli nastąpiły na rynku procesy i ruchy cen wywołane sytuacją gospodarczą to dotyczyły one niezmiennie wszystkich transakcji nieruchomościami bez względu na ich położenie w strefie czy poza strefą. Okoliczności te potwierdzają także inni biegli w analogicznych sprawach.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należało uznać, iż strona powodowa poniosła szkodę w postaci spadku wartości jej nieruchomości, położonej w W., przy ul. (...), o kwotę 100 000 zł (sto tysięcy złotych) na skutek objęcia jej obszarem ograniczonego użytkowania wprowadzonym Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20/06/2011 r.

Powódka rozszerzyła powództwo w zakresie roszczenia o odszkodowanie za spadek wartości nieruchomości do wskazanej powyżej kwoty pismem z dnia 24/08/2017 r. Sąd uznał je za dopuszczalne i skuteczne, bowiem żądana finalnie kwota mieściła się w granicach roszczenia zgłoszonego pozwanemu w terminie zawitym – powódka wzywała pozwanego do pismem z dnia 19.07.2013r. wskazując szkodę z tytułu utraty wartości jej nieruchomości w wysokości 600.000 zł

Powódka wykazała również istnienie związku przyczynowego pomiędzy powstałą szkodą a wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W..

W myśl art. 361 §1 KC zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Kryterium adekwatności, jakie zostało przyjęte we wskazanym przepisie odwołuje się do „normalnych" następstw działania i zaniechania wywołującego szkodę. Innymi słowy adekwatne są „normalne" następstwa działania i zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wszystkie inne zaś są „nieadekwatne". Dla stwierdzenia istnienia związku przyczynowego nie wystarcza, więc jakiekolwiek powiązanie przyczynowe między i zachowaniem poszkodowanego a powstaniem zwiększeniem szkody, gdyż musi to być związek przyczynowy normalny w rozumieniu art. 361 § 1 KC (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2008 r., IV CSK 127/08, M. Praw. 2009, nr 19, s. 1065). Jak wynika z opinii biegłego wartość nieruchomości powódki obniżyła się o wskazaną przez niego kwotę. Prowadzi to do jednoznacznego wniosku, iż obliczone obniżenie, biorąc pod uwagę wszelkie czynniki porównawcze, nastąpiło wyłącznie z powodu wprowadzenia OOU.

Nie było podstaw do uznania alternatywnego roszczenia powódki opartego na art. 435 KC po pierwsze z racji uwzględnienia go na podstawie art. 129 POŚ oraz ze względów jak poniżej. Sąd orzekający popiera stanowisko Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia
09 kwietnia 2010 r. (III CZP 17/10, LEX nr 584036; zob. także wyrok SN z dnia 6 maja
2010 r., II CSK 602/09, LEX nr 585768 oraz postanowienie SN z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, LEX nr 578138) podkreślił, że: „Przepisy art. 435 KC w związku z art. 322 POŚ i art. 129 POŚ przewidują rozłączne reżimy odpowiedzialności. Za taką interpretacją przemawia również dążenie do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania w zakresie szkody polegającej na obniżeniu wartości nieruchomości. Rozszczepienie tych skutków na szkody wynikające z ograniczeń przewidzianych wprost w rozporządzeniu o ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania oraz szkody wynikające w emisji hałasu byłoby zresztą sztuczne”. Zresztą nawet gdyby przyjąć dopuszczalność zastosowania art. 435 KC jako alternatywnej podstawy odpowiedzialności, to port lotniczy nie jest przedsiębiorstwem w całości (jak wymaga ugruntowany w orzecznictwie pogląd) wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody
w rozumieniu tego przepisu, bowiem siły elementarne są wykorzystywane jedynie do części jego działalności (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 7 marca 2014 r., VI ACa 1047/13, http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl/, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 509/11, LEX nr 1215402, z dnia 23 maja 2012 r,, I PK 198/11, LEX nr 1219494). Nadto należy zauważyć, że przyjęcie dopuszczalności zastosowania art. 435 KC jako podstawy odpowiedzialności prowadziłoby do ominięcia 2-letniego terminu zawitego przewidzianego w art. 129 ust. 4 POŚ i niweczyłoby funkcję gwarancyjną tego przepisu, który pozwala podmiotowi nadmiernie ingerującemu w środowisko naturalne na prowadzenie racjonalnej gospodarki finansowej, umożliwiając mu zaspokojenie roszczeń poszkodowanych w przewidywalnym terminie.

Zgodnie z art. 481 §1 KC, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Chwilę, w której dłużnik dopuszcza się opóźnienia, określić należy na podstawie art. 476 KC - dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. W ocenie Sądu regułą jest, że dłużnik odpowiedzialny za wyrównanie szkody pozostaje w opóźnieniu z zapłatą świadczenia bezterminowego, jakim jest odszkodowanie za wyrządzoną szkodę, na zasadach ogólnych tj. od wezwania go przez poszkodowanego o spełnienie tego świadczenia (art. 455 KC). Dotyczy to także odszkodowań dochodzonych w oparciu o przepisy art. 129 ust 2 oraz art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 14 lipca 2016 r. (sygn. akt III CSK 170/16) potwierdził swoje wcześniejsze stanowisko zawarte w wyroku z 4 grudnia 2013 r., (sygn. akt II CSK 161/13), w którym wyjaśniono, że roszczenie przewidziane w art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. powstaje od dnia wprowadzenia ograniczeń korzystania z nieruchomości w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, a roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie z wypłatą dochodzonego odszkodowania może powstać jeszcze przed wydaniem wyroku zasądzającego odszkodowanie, jeżeli strona pozwana była skutecznie wzywana do wypłaty odszkodowania przed takim wyrokiem (art. 455 KC). Zatem prawidłowo odsetki powinny zostać naliczone od daty zgłoszenia roszczeń, ewentualnie od daty wskazanej jako data zapłaty w tym piśmie.

W przedmiotowej sprawie powódka wskazała, że zgłosiła swoje roszczenia pozwanemu na gruncie OOU 2011 pismem doręczonym pozwanemu w dniu 19.07.2017r. zakreślając mu termin na przeprowadzenie negocjacji do dnia 25 lipca 2013r. . Skoro powódka wskazała termin pozwanemu na realizacje zobowiązania to przyjąć należało , że odsetki zasadne są od dnia następnego po upływie terminu wskazanego tym piśmie. Zatem należało uznać, że strona pozwana pozostawała w zwłoce od dnia 26.07.2013r. o czym orzekł Sąd w punkcie 1 sentencji.

Ze względu na zmianę brzmienia art. 481 §2 KC od dnia 01 stycznia 2016 r. Sąd zasądził odsetki ustawowe do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetki za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 i 108 KPC, dokonując ustalenia procentowego wygranej powódki – w 80 % i przegranej pozwanego oraz pozostawił przy tym szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi, o czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 3.

SSO Ewa Teofilak

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

SSO Ewa Teofilak