Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2018 r. w Warszawie

sprawy E. D. i A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania E. D. i A. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 17 stycznia 2018 r., nr (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt VII U 275/18

UZASADNIENIE

(...) E. D. w dniu 21 lutego 2018 r. złożyła do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 17 stycznia 2018 r., nr: (...), stwierdzającej, że A. D., jako pracownik u płatnika składek (...) E. D. z siedzibą w W. nie podlega obowiązkowo następującym ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 czerwca 2017 r.

W uzasadnieniu odwołania płatnik składek podniosła, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją, wskazując, że organ rentowy niesłusznie uznał, że stosunek pracy łączący ją z ubezpieczoną nie był faktycznie realizowany. Skarżąca zaprzeczyła ustaleniom organu rentowego, jakoby umowa o pracę zawarta w dniu 14 kwietnia 2017 r. została zawarta dla pozoru, a praca nie była w rzeczywistości świadczona. Podkreśliła, że do firmy (...) E. D. z siedzibą w W. ubezpieczona A. D. została przyjęta po przeprowadzeniu stosownego postępowania rekrutacyjnego, a do zakresu jej obowiązków należało głównie obsługiwanie specjalistycznych programów księgowych wykorzystywanych do obsługi ksiąg handlowych, podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz kadr i płac, a także programu (...) wykorzystywanego do obsługi wysyłki deklaracji ZUS, Jednolitego Pliku Kontrolnego w zakresie rejestrów VAT oraz programu komputerowego E.. Podkreśliła, że ubezpieczona bardzo sprawnie radziła sobie z wykonywaniem powierzonych jej obowiązków, sprawdzających umiejętności niezbędne do pracy na stanowisku specjalisty ds. księgowości. Podała także, że ubezpieczona legitymuje się stosownymi kwalifikacjami niezbędnymi do realizowania zadań na nowo utworzonym stanowisku pracy, albowiem posiada odpowiednie wykształcenie, wykazuje się znajomością języka francuskiego i angielskiego oraz posiada kilkuletnie doświadczenie w pracy w księgowości. W ocenie skarżącej o tym, czy strony faktycznie nawiązały stosunek pracy, będący podstawą do nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego nie decyduje samo zawarcie umowy o pracę i przystąpienie do ubezpieczenia, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów typowych dla stosunku pracy określonych w treści art. 22 k.p. Skarżąca wskazała, że ubezpieczona od momentu zatrudnienia jej w swojej firmie do chwili przejścia na zwolnienie lekarskie normalnie wykonywała wszystkie powierzone jej obowiązki zawodowe, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Zaznaczyła przy tym, że żadne przepisy nie uzależniają istnienia stosunku pracy, jak również wynikającego z niego stosunku zobowiązaniowego od czasu trwania umowy o pracę, jak również od stanu zdrowia pracownika. Nawet krótkotrwały okres świadczenia pracy i nagłe jej przerwanie z powodu wystąpienia problemów zdrowotnych nie wpływają negatywnie na powstały stosunek ubezpieczenia społecznego. W tej mierze, najistotniejsze jest bowiem to, aby doszło do wykonywania przez pracownika pracy w warunkach podporządkowania pracowniczego, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, za którą pracownik powinien otrzymać należne mu wynagrodzenie za pracę. Zdaniem skarżącej, w niniejszej sprawie warunki te zostały spełnione i udokumentowane za pomocą przedłożonych dowodów, które świadczą o braku pozorności zawartej umowy o pracę. Skarżąca nadmieniła także, że pomimo odmowy objęcia A. D. ubezpieczeniami społecznymi, Zakład Ubezpieczeń Społecznych chętnie przyjmował odprowadzane za pracownika składki, nie kwestionując prawa do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi. Ponadto wszczęcie jakichkolwiek czynności sprawdzających nastąpiło dopiero po upływie trzech miesięcy od powstania niezdolności do pracy, co wskazuje na wystąpienie zaniedbania po stronie organu rentowego w zakresie obowiązku wypłaty świadczenia w terminie 30 dni od złożenia kompletu dokumentów niezbędnych do wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Na tej podstawie, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i uznanie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu pracownika A. D. od dnia 1 czerwca 2017 r. (odwołanie z dnia 21 lutego 2018 r., k. 2-4 a.s.).

W dniu 1 marca 2018 r. ubezpieczona A. D. złożyła analogicznej treści odwołanie, w którym również wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i uznanie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu z tytułu zawartej umowy o pracę z płatnikiem składek (...) E. D. z siedzibą w W. od dnia 1 czerwca 2017 r. Dodatkowo ubezpieczona A. D. podniosła, że na okoliczność świadczenia pracy zaoferowała szereg dowodów m.in. w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych tj. umowy o pracę, zakresu czynności, dokumentów potwierdzających wykształcenie zgodne ze stanowiskiem pracy, list obecności, potwierdzenia zapoznania się z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do podjęcia pracy, list płac, wydruków z rachunku bankowego, potwierdzających wykonywanie przelewów wynagrodzenia oraz dowodów potwierdzających faktyczne realizowanie obowiązków pracowniczych. Zdaniem odwołującej, organ rentowy nie przeanalizował w sposób wystarczający i rzetelny wszystkich zebranych w sprawie dowodów, potwierdzających, że sporny stosunek pracy był faktycznie realizowany. Odwołująca podkreśliła przy tym, że pominięcie przez ZUS w postępowaniu wyjaśniającym bardzo istotnego materiału dowodowego, a w rezultacie oparcie uzasadnienia decyzji na błędnych stwierdzeniach oraz wyeliminowanie z ubezpieczeń społecznych kobiety w ciąży stanowi dyskryminację ze względu na płeć i pozostaje w rażącej sprzeczności z Konstytucją RP, która gwarantuje kobiecie opiekę w okresie macierzyństwa i rodzicielstwa. Stwierdziła także, że organ rentowy nie zawiadomił jej o wszczęciu postępowania kontrolnego w związku z czym została pozbawiona możliwości wzięcia czynnego udziału we wskazanych czynnościach, co jest sprzeczne z treścią przepisu art. 61 § 4 k.p.a. (odwołanie z dnia 1 marca 2018 r. k. 39-46 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie z dnia 2 marca 2018 r. organ rentowy podniósł, że brak jest wiarygodnych dowodów mogących potwierdzić faktyczne świadczenie przez ubezpieczoną pracy na rzecz ww. pracodawcy. Organ rentowy uznał, że brak dowodów na faktyczne świadczenie pracy, a także zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych w krótkim okresie czasu przed powstaniem niezdolności do pracy, dają podstawę do stwierdzenia, że stanowisko, które piastowała odwołująca zostało stworzone wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych. Podał także, że od dnia 5 grudnia 2011 r. ubezpieczona jest zatrudniona u innego płatnika składek w wymiarze pełnego etatu. Zdaniem organu rentowego marginalna realizacja zawartej umowy o pracę (zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 czerwca 2017 r. oraz powstanie niezdolności do pracy od dnia 3 czerwca 2017 r.) miała stwarzać jedynie pozory jej wykonywania po to, aby ubezpieczona mogła uzyskać korzystny ekonomicznie tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym. Organ rentowy podkreślił przy tym, że wprawdzie dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniom społecznym nie może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem, albo mającej na celu obejście prawa, jednak nie wyklucza to w szczególnych przypadkach uznania takiej mowy za nieważną ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Na poparcie swojego stanowiska organ rentowy przywołał utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych (pismo procesowe organu rentowego z dnia 2 marca 2018 r. k. 23-24 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. D. (z domu Grodzka), urodzona w dniu (...), w dniu 28 kwietnia 2006 r. ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. I Dywizji Kościuszkowskiej w P.. W roku szkolnym 2006/2007 ubezpieczona ukończyła naukę na kierunku specjalista-dietetyk w Rocznej Szkole Policealnej (...) w W., działającej przy (...) Sp. z o.o. w W.. Następnie ubezpieczona podjęła studia w Wyższej Szkole (...) w W. na kierunku ekonomii w specjalności rachunkowość, które ukończyła z wynikiem dobrym w dniu 12 lipca 2010 r., uzyskując tytuł zawodowy licencjata. W zakresie dodatkowych uprawnień i umiejętności A. D. posługuje się biegle różnymi programami komputerowymi takimi jak: W., E., PowerPoint i WF-FAKIR oraz specjalistycznymi programami księgowymi takimi jak Fakturzysta, Raks (...) prowadzenie kasy, a także posiada prawo jazdy kat. B. Ponadto zna język angielski oraz język francuski na poziomie podstawowym, a w latach 2015-2017 ukończyła szereg szkoleń i kursów z zakresu księgowości i rachunkowości. W ww. okresie, ubezpieczona ukończyła następujące kursy i szkolenia: pn. ,,zmiany w podatkach w 2016 i 2017 r., czyli jak w praktyce poradzić sobie ze zmianami w uszczelnianiu systemu podatkowego przez Ministerstwo Finansów”, „bilansowe zamknięcie roku 2015 z uwzględnieniem nowelizacji ustawy o rachunkowości”, „zmiany w prawie pracy w 2015/2016 r. ze szczególnym uwzględnieniem zmian w umowach na czas określony i umów cywilnoprawnych, „podatek od towarów i usług (...) – zmiany od dnia 1 lipca 2015 r.”, „zmiany w podatku od towarów i usług w świetle przepisów obowiązujących od dnia 1 stycznia 2015 r. oraz projektowane zmiany”, a także Akademia księgowości – kurs od podstaw dla samodzielnego księgowego w łącznym wymiarze godzin – 108 h (certyfikat z dnia 12 października 2016 r. k. 149, zaświadczenie z dnia 9 grudnia 2015 r. k. 150, certyfikat z dnia 21 października 2015 r. k. 151, zaświadczenie z dnia 18 czerwca 2015 r. k. 152, zaświadczenie z dnia 5 marca 2015 r. k. 153, dyplom z dnia 14 lipca 2012 r. k. 154, CV k. 155, świadectwo ukończenia Liceum Ogólnokształcącego z dnia 28 kwietnia 2006 r. k. 156, świadectwo dojrzałości k. 157, dyplom z dnia 30 czerwca 2007 r. k. 158, dyplom z dnia 12 lipca 2010 r. k. 159, certyfikat k. 160 a.s.).

W okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 30 kwietnia 2011 r. ubezpieczona A. D. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) Sp. z o.o. Sp. k. w W. na stanowisku Asystenta ds. księgowości, a do jej obowiązków należało wówczas księgowanie dokumentów, prowadzenie kasy, wystawianie faktur, wykonywanie przelewów oraz uzgadnianie sald. Następnie w okresie od dnia 25 sierpnia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. ubezpieczona świadczyła pracę na rzecz ww. pracodawcy na stanowisku referenta ds. księgowości materiałowej, a w okresie od dnia 4 maja 2007 r. do dnia 24 sierpnia 2010 r. była zatrudniona w firmie (...) Sp. z o.o. w W. na stanowisku handlowca, gdzie do jej obowiązków należały następujące czynności: obsługa klienta, przygotowywanie ofert, realizacja zamówień, prace biurowe oraz współpraca z księgowością. Od dnia 15 grudnia 2011 r. ubezpieczona pozostaje zatrudniona w Budowlanej Spółdzielni (...) z siedzibą w P. na stanowisku specjalisty ds. księgowości i usług w pełnym wymiarze czasu pracy. Na mocy aneksu do umowy o pracę z dnia 30 września 2016 r., zawartej z ww. pracodawcą, ubezpieczonej zostało powierzone stanowisko kierownika ds. księgowości i usług, natomiast miesięczne wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę w wysokości 4.550,00 zł (zeznania odwołującej A. D. k. 130-133, aneksy do umowy o pracę k. 141-145, umowa o pracę z dnia 15 grudnia 2011 r. k. 146, CV k. 155, świadectwo pracy z dnia 24 sierpnia 2010 r. k. 161-162, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2011 r. k. 163 a.s.).

W 2016 r. A. D. uczestniczyła w szkoleniu zorganizowanym dla osób doskonalących wiedzę z zakresu księgowości oraz zajmujących się podatkami, które zostało zorganizowane przez firmę (...) z siedzibą w P.. Na tym spotkaniu ubezpieczona poznała E. D., prowadzącą własną działalność gospodarczą z zakresu księgowości (...) E. D. oraz jej syna K. D., który z zawodu jest księgowym. Po ukończeniu powyższego szkolenia ubezpieczona utrzymywała z E. D. kontakty telefoniczne w trakcie, których omawiały kwestie czysto zawodowe, jak również wymieniały się na bieżąco informacjami na temat nowoczesnych technologii i systemów z zakresu księgowości oraz wprowadzanych nowych rozwiązań rachunkowo-księgowych. W 2017 r. Ministerstwo Finansów wprowadziło zmiany dotyczące Jednolitego Pliku Kontrolnego, który służy do przesyłania danych do Urzędu Skarbowego. W związku z tym, że ubezpieczona posiadała wiedzę oraz doświadczenie z zakresu prawa podatkowego, jak również biegle obsługiwała liczne programy księgowe, E. D. zaproponowała jej pracę w swojej firmie na stanowisku specjalisty ds. księgowości. Do zatrudnienia A. D. przekonał odwołującą głównie fakt, że posiada ona prawo jazdy kategorii B, wykazuje się znajomością różnorodnych programów z zakresu księgowości i rachunkowości, posiada odpowiednie wykształcenie kierunkowe, odbyła liczne specjalistyczne kursy i szkolenia z zakresu księgowości oraz zna dwa języki obce, tj. angielski i francuski. Podejmując decyzję o zatrudnieniu ubezpieczonej, E. D. kierowała się także tym, że A. D. wkrótce zostanie jej synową, albowiem w dniu 29 kwietnia 2017 r. jej syn K. D. oraz odwołująca A. D. zawarli związek małżeński. Do zadań ubezpieczonej na nowo utworzonym stanowisku pracy, tj. specjalisty ds. księgowości miało przede wszystkim należeć dekretowanie i wprowadzanie do programu księgowego (...) operacji bankowych, sporządzanie i podpisywanie wydruków potwierdzających zaksięgowane operacje, przygotowywanie ofert świadczenia obsługi księgowej dla trzech podmiotów gospodarczych zainteresowanych korzystaniem z usług księgowych płatnika składek, przygotowanie dokumentów za 2016 r., bieżące wprowadzanie do programu księgowego (...) operacji księgowych oraz sporządzanie w tym programie list płac, a także sporządzanie protokołów przekazania archiwalnych dokumentów księgowych dla klientów firmy (...) E. D. z siedzibą w W. (zeznania odwołującej A. D. k. 129-133, zeznania odwołującej E. D. k. 306-307 a.s., zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności - nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych zainteresowanej).

W dniu 14 kwietnia 2017 r. A. D. zawarła umowę o pracę z firmą (...) E. D. z siedzibą w W. na czas nieokreślony w wymiarze czasu pracy, wynoszącym ½ etatu za wynagrodzeniem w wysokości 3.500,00 zł brutto miesięcznie. Jako dzień rozpoczęcia świadczenia pracy wskazano datę 1 czerwca 2017 r., natomiast jako miejsce filię firmy w W. przy ul. (...) ze wskazaniem, że pracownik może zostać również oddelegowany do wykonywania pracy poza tym miejscem. Z dniem 1 czerwca 2017 r. ww. płatnik składek dokonał zgłoszenia A. D. do ubezpieczeń społecznych. Czas pracy odwołującej zgodnie z kodeksem pracy nie mógł przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, wynoszącym 1 miesiąc. W związku z tym, że w momencie podpisywania przedmiotowej umowy o pracę, odwołująca A. D. pozostawała zatrudniona w wymiarze pełnego etatu w Budowlanej Spółdzielni (...) z siedzibą w P. i swoją pracę na rzecz ww. podmiotu świadczyła w godzinach 7:00-15:00, strony umowy ustaliły, że odwołująca będzie wykonywać powierzone jej obowiązki zawodowe w godzinach 16:00-20:00 przez pięć dni w tygodniu od poniedziałku do piątku. Wynagrodzenie za pracę miało być płatne na rzecz ubezpieczonej na wskazany przez nią numer rachunku bankowego. Przed przystąpieniem do wykonywania pracy, A. D. odbyła szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również została zapoznana z przepisami zakładowymi z zakresu bhp oraz z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Jednocześnie ubezpieczona przedłożyła zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku specjalisty ds. księgowości, opatrzone datą 19 lipca 2016 r., ze wskazaniem, że data następnego badania jest przewidziana na dzień 19 lipca 2019 r. (umowa o pracę z dnia 14 kwietnia 2017 r., oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z przepisami zakładowymi i o przeszkoleniu w zakresie bhp i ppoż z dnia 1 czerwca 2017 r., oświadczenie z dnia 1 czerwca 2017 r., deklaracja (...) P (...), orzeczenie lekarskie nr: (...), miesięczna karta ewidencji czasu pracy - nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych zainteresowanej).

Wynagrodzenie ubezpieczona A. D. otrzymywała raz w miesiącu, do 28-go dnia następnego miesiąca w formie przelewu bankowego, podpisywała także listę obecności. W dniu 28 czerwca 2017 r. ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie w wysokości 2.505,37 zł netto, natomiast w dniu 28 lipca 2017 r. płatnik składek wypłacił na jej rzecz wynagrodzenie w kwocie 479,13 zł. Na liście obecności za miesiąc czerwiec 2017 r. widnieje podpis ubezpieczonej A. D. wyłącznie przy datach 1-2 czerwca 2017 r. W dniach 1-2 czerwca 2017 r. ubezpieczona w ramach powierzonych jej obowiązków pracowniczych logowała się do systemu księgowego (...), który jest przeznaczony do prowadzenia dokumentacji księgowej w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Podpis zainteresowanej A. D., obok podpisu odwołującej E. D. widnieje także na trzech dokumentach ofert na usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i spraw kadrowo-płacowych, sporządzonych w dniu 2 czerwca 2017 r. W tych dniach ubezpieczona przebywała w siedzibie firmy wyłącznie z odwołującą E. D., która nie zatrudniała innych pracowników. (zeznania odwołującej A. D. k. 130-133, karta ciąży k. 168-230, zeznania odwołującej E. D. k. 306-307 a.s., przelewy z rachunków bankowych z dnia 28 czerwca 2017 r. i z dnia 28 lipca 2017 r., lista obecności za miesiąc czerwiec 2017 r., historia logowań, oferty na usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i spraw kadrowo-płacowych z dnia 2 czerwca 2017 r. - nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującej A. D.).

Od dnia 3 czerwca 2017 r. A. D. stała się niezdolna do pracy i korzystała ze zwolnienia lekarskiego w związku z ciążą, a następnie wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o wypłatę świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W momencie rozpoczęcia świadczenia pracy na rzecz firmy (...) E. D., tj. w dniu 1 czerwca 2017 r. ubezpieczona była w drugim miesiącu ciąży. Przed zajściem w ciążę ubezpieczona leczyła się hormonalnie z uwagi na niedoczynność tarczycy. Z uwagi na stwierdzone zaburzenia hormonalne oraz występowanie typowych dolegliwości towarzyszących ciąży, takich jak m.in. nudności, lekarz prowadzący zalecił ubezpieczonej skorzystanie ze zwolnienia lekarskiego. Po odejściu ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie, E. D. nie zatrudniła na jej miejsce nowego pracownika, choćby na czas zastępstwa. (dokumentacja medyczna k. 78-86, historia choroby k. 96-102, zeznania odwołującej A. D. k. 130-133, dokumentacja lekarska k. 234-294, zeznania odwołującej E. D. k. 306-307 a.s.).

W oparciu o powyższe ustalenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 8 ust. 1, art. 83 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt. 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń oraz społecznych oraz art. 58 § 2 i art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny oraz art. 22 § 1 i art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy wydał w dniu 17 stycznia 2018 r., decyzję znak: (...), w której stwierdził, że A. D., jako pracownik u płatnika składek (...) E. D. z siedzibą w W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 czerwca 2017 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że pomiędzy odwołującymi doszło do nawiązania stosunku pracy, nie w celu faktycznego, trwałego świadczenia pracy przez ubezpieczoną, ale przy pomocy formalnych znamion świadczenia pracy, w celu uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, tj. prawa do zasiłku chorobowego, a następnie prawa do zasiłku macierzyńskiego (decyzja ZUS z dnia 17 stycznia 2018 r., znak: (...)– nienumerowana dokumentacja zgromadzona w aktach organu rentowego).

Od powyższej decyzji organu rentowego, płatnik składek E. D. oraz odwołująca A. D. złożyły odwołania do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 21 lutego 2018 r., k. 2-4, odwołanie z dnia 1 marca 2018 r. k. 39-46 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującej A. D. oraz w oparciu o zeznania stron postępowania – odwołującej E. D. (k. 306-307 a.s.) i odwołującej A. D. (k. 130-133 a.s.). Powołane przez Sąd Okręgowy dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów, należało uznać za mające wysoki walor dowodowy, a przez to mogące stanowić podstawę do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie. Zeznaniom odwołującej A. D. oraz odwołującej E. D., Sąd Okręgowy dał wiarę jedynie częściowo, tj. w zakresie faktu zawarcia umowy o pracę oraz dopełnienia wszelkich formalności związanych ze zgłoszeniem pracownika do ubezpieczeń społecznych, albowiem zeznania w tej części były wewnętrznie spójne i logiczne, jak również korespondowały ze sobą nawzajem oraz z dokumentacją zgromadzoną zarówno w aktach sprawy, jak i aktach rentowych i osobowych odwołującej. Sąd nie podzielił jednak zeznań odwołujących – w zakresie realizacji stosunku pracy po zawarciu umowy o pracę, aż do chwili przejścia przez ubezpieczoną na zwolnienie lekarskie, co nastąpiło już w dniu 3 czerwca 2017 r., a więc po dwóch dniach pracy. W tym zakresie odwołujące nie przedłożyły wystarczających dowodów, tak rzeczowych, jak i osobowych na poparcie swoich twierdzeń. W aktach niniejszej sprawy brak jest bowiem miarodajnych dowodów świadczących o rzeczywistym wykonywaniu pracy przez A. D. w rozumieniu art. 22 k.p. oprócz przedstawionej historii logowań do systemu księgowego (...) oraz trzech ofert na usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i spraw kadrowo-płacowych z dnia 2 czerwca 2017 r., na których widnieje również podpis E. D.. Z kolei sam fakt sporządzenia dokumentów takich jak umowa o pracę, karta szkolenia wstępnego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, przelewów wynagrodzeń, czy też opisanych powyżej trzech dokumentów nie potwierdza, że odwołująca faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika składek. Wskazać również należy, że odwołujące nie zawnioskowały o przeprowadzenie dowodu osobowego z zeznań choćby jednego świadka, który potwierdziłby, że ubezpieczona w spornym okresie czasu faktycznie realizowała powierzone jej obowiązki służbowe. Dodatkowo w sprawie nie została wykazana konieczność zatrudnienia A. D. w firmie płatnika składek, co także wskazuje na nieprawdziwość twierdzeń strony odwołującej w zakresie faktycznej realizacji stosunku pracy. Ponadto z akt sprawy wynika również, że po przejściu ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie, właścicielka firmy nie zatrudniła żadnego nowego pracownika na jej miejsce z takim samym bądź podobnym zakresem czynności, choćby na umowę na okres zastępstwa. Ponadto płatnik składek nie przedstawiła także aktualnego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwskazań A. D. do pracy na stanowisku specjalisty ds. księgowości. W tym zakresie nielogicznym pozostaje natomiast zeznanie odwołującej A. D., że o ciąży dowiedziała się dopiero podczas wizyty lekarskiej po koniec maja 2017 r. Przede wszystkim Sąd Okręgowy miał na uwadze, że jak wynika z dokumentacji lekarskiej, ubezpieczona ostatnią miesiączkę miała w dniu 15 kwietnia 2017 r., co dosłownie zbiegło się z podpisaniem umowy o pracę. W tym zatem względzie, aktualne zaświadczenie o stanie zdrowia, określające, że w dacie zawarcia umowy o pracę, odwołująca A. D. była zdolna z uwagi na swój stan zdrowia ją realizować było - w ocenie Sądu Okręgowego - dokumentem o podstawowym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy. Z tych też względów w powyższym zakresie, Sąd Okręgowy odmówił zeznaniom odwołujących przymiotu wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania E. D. i A. D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział W. z dnia 17 stycznia 2018 r., nr: (...) są niezasadne i jako takie podlegają oddaleniu.

Jedyną kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było to, czy A. D. od dnia 1 czerwca 2017 r. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zawartej umowy o pracę z płatnikiem składek (...) E. D. z siedzibą w W.. Aby kwestię tę rozstrzygnąć, należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 106 z późn. zm.). Zgodnie z treścią przepisów art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych pracownik objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym. Stosownie zaś do treści art. 13 pkt. 1 powołanej ustawy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym powstaje od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych spoczywa na płatniku składek (art. 36 ust. 2 ustawy), którym jest pracodawca (art. 4 pkt. 2 lit. a ustawy).

Na podstawie art. 86 ust. 2 ustawy systemowej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach przeprowadzanych kontroli może między innymi ustalać zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego oraz prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania obowiązany jest organ rentowy. Może więc badać fakt zawarcia umowy o pracę oraz jej ważność, celem stwierdzenia objęcia pracownika ubezpieczeniami społecznymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005 r. sygn. akt III UK 200/04). Natomiast na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 1 powołanej ustawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących zgłaszania do ubezpieczeń społecznych. Osoba kwestionująca stanowisko organu rentowego zawarte w wydanej po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego decyzji zobowiązana jest nie tylko do podważania trafności poczynionych przez organ rentowy ustaleń, ale również – nie ograniczając się wyłącznie do polemiki z tymi ustaleniami – powinna, zgodnie z treścią przepisu art. 6 k.c., wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materialne dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych ze stanowiskiem zaprezentowanym w odwołaniu. Tymczasem analiza całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego i to zarówno osobowego, jak i rzeczowego prowadzi do wniosku, że odwołująca, jak i zainteresowana zadaniu temu nie sprostały. W tym kontekście podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu procesowym). Z kolei stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu materialnym). Jeżeli zatem organ rentowy na podstawie materiałów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym zarzucił fikcję umowy o pracę i brak świadczenia pracy, to w postępowaniu sądowym ubezpieczona powinna była wykazać, że w spornym okresie faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika składek. W razie nie przedstawienia żadnych dowodów na potwierdzenie powyższej okoliczności, odwołująca ponosi negatywne tego konsekwencje – nie wykazuje bowiem faktów, z których wywodzi skutki prawne.

Wyniki przeprowadzonego w niniejszej sprawie postępowania dowodowego nie dają podstaw do przyjęcia, jakoby odwołująca A. D. faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika składek (...) E. D. z siedzibą w W. na podstawie umowy o pracę. W pierwszej kolejności, wskazać należy, że faktu wykonywania pracy przez odwołującą w ramach spornej umowy nie potwierdzają przedstawione w sprawie dokumenty. Dokumenty takie, jak karta szkolenia bhp z dnia 1 czerwca 2017 r., podanie o pracę, życiorys, czy też sama umowa o pracę z dnia 14 kwietnia 2017 r. nie stanowią dowodu świadczenia pracy, lecz co najwyżej dowód zawarcia umowy o pracę, czego organ rentowy w rzeczywistości nie kwestionował. W niniejszej sprawie brak jest jednak dowodów tak rzeczowych, jak i osobowych, które potwierdziłyby faktyczne zatrudnienie odwołującej. Odwołujące nie zawnioskowały bowiem o przeprowadzenie dowodu choćby z zeznań jednego świadka, który potwierdziłby wykonywanie przez A. D. pracy na rzecz płatnika składek. W tym zakresie nie przedstawiono także wystarczających dowodów na faktyczne wykonywanie jakichkolwiek obowiązków przez odwołującą, co jest zrozumiałe m.in. z tego względu, że odwołująca swoją pracę świadczyła zaledwie przez dwa dni. Znaczące w ocenie Sądu Okręgowego jest również to, że ani wcześniej ani później nie zatrudniano pracownika na stanowisku specjalisty ds. księgowości. Co więcej E. D. nie zatrudniła żadnego pracownika na miejsce swojej synowej, a obowiązki przez nią wykonywane realizuje osobiście lub z pomocą swojego syna, który jest z zawodu księgowym. W szczególności odwołującym nie udało się wykazać, aby ilość wykonywanej przez A. D. pracy uzasadniała wynagrodzenie ustalone w wysokości 3.500,00 zł w wymiarze ½ etatu, co daje kwotę 7.000,00 zł w wymiarze pełnego etatu. Za niewystarczające Sąd Okręgowy uznał bowiem dowody mające świadczyć za wykonywaniem przez odwołującą pracy na rzecz firmy płatnika składek w postaci historii logowań do systemu księgowego (...) oraz trzech ofert na usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i spraw kadrowo-płacowych, sporządzonych w dniu 2 czerwca 2017 r., które zostały podpisane również przez E. D.. W tym miejscu wskazać należy, że sam podpis na dokumencie, nie świadczy o tym, że został on przygotowany przez osobę, która go podpisała, tym bardziej, że na dokumencie tym widnieje również podpis innej osoby upoważnionej do podpisywania dokumentów firmowych, tj. E. D.. Nie można też powiedzieć, aby opisane powyżej czynności, które w rzeczywistości polegały wyłącznie na zaznajamianiu się z profilem prowadzonej przez E. D. działalności były czasochłonne, a nadto nie były one czynnościami charakterze stricte merytorycznym. Należy również podkreślić, że w niniejszej sprawie brak jest także jakiejkolwiek dokumentacji sporządzonej przez strony postępowania w obecności osób trzecich, które potwierdziłyby fakt pracy odwołującej. Odwołujące nie zaoferowały zatem wystarczających dowodów, stanowiących potwierdzenie okoliczności związanych z zatrudnieniem w oparciu o umowę o pracę z dnia 14 kwietnia 2017 r.

W niniejszej sprawie odwołująca E. D. nie wykazała także, aby po jej stronie istniała rzeczywista potrzeba zatrudnienia swojej synowej A. D. na stanowisku specjalisty ds. księgowości Nie ulega przy tym wątpliwości, że racjonalny pracodawca zatrudnia pracownika, dlatego że potrzebuje w swoim zakładzie pracy siły roboczej. U źródła każdej umowy o pracę leży przyczyna w postaci ekonomiczno-organizacyjnej konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Pracodawca kieruje się własną potrzebą gospodarczą i przy prawidłowym, ważnym stosunku pracy wyłącznie ta potrzeba jest sprawczym czynnikiem zatrudnienia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie stwierdzono, że przy ocenie pozorności umowy o pracę racjonalność zatrudnienia i potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 02 lutego 2002 r., II UKN 359/99 oraz z dnia 17 marca 1997 r., II UKN 568/97). Często zaś bywa tak, że w sprawach o objęcie ubezpieczeniem społecznym strony pozorują pewne czynności, właśnie na wypadek kontroli organu rentowego i tak należy ocenić przedmiotową sytuację, z uwagi na brak faktycznej potrzeby zatrudnienia odwołującej w firmie płatnika składek. W tym miejscu podkreślenia wymaga krótkotrwałość zatrudnienia A. D. na stanowisku specjalisty ds. księgowości (2 dni), która to okoliczność przesądza o braku zgromadzenia przez strony wystarczającej liczby dokumentów, które w sposób miarodajny potwierdziłby fakt świadczenia pracy. Istotnym jest także, że po okresie, w którym ubezpieczona stała się niezdolna do pracy, płatnik składek nie zatrudnił nikogo na jej miejsce, choćby na czas zastępstwa, przejmując z powrotem dotychczas powierzone jej obowiązki służbowe. W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób również pominąć, że A. D. nie przedstawiła aktualnego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na stanowisku specjalisty ds. księgowości. Znajdujące się w aktach sprawy zaświadczenie lekarskie opatrzone jest datą 19 lipca 2016 r. i dotyczy okresu kiedy ubezpieczona nie była jeszcze w ciąży. Z kolei o fakcie ciąży ubezpieczona dowiedziała się przed przystąpieniem do realizacji umowy o pracę, która co prawda została zawarta w dniu 14 kwietnia 2017 r., aczkolwiek ze wskazaniem daty rozpoczęcia świadczenia pracy od dnia 1 czerwca 2017 r. W tym zakresie nielogicznym pozostaje zeznanie odwołującej A. D., że o ciąży dowiedziała się dopiero podczas wizyty lekarskiej pod koniec maja 2017 r. Przede wszystkim Sąd Okręgowy miał na uwadze, że jak wynika z dokumentacji lekarskiej, ubezpieczona ostatnią miesiączkę miała w dniu 15 kwietnia 2017 r., co dosłownie zbiegło się z podpisaniem umowy o pracę. W tym zatem względzie, aktualne zaświadczenie o stanie zdrowia, określające, że w dacie zawarcia umowy o pracę, odwołująca A. D. była zdolna z uwagi na swój stan zdrowia ją realizować było - w ocenie Sądu Okręgowego - dokumentem o podstawowym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy. Zdaniem Sądu Okręgowego nielogicznym pozostaje także fakt wykonywania przez kobietę w ciąży pracy łącznie przez 12 godzin na dobę na rzecz dwóch pracodawców. Takie działanie należy bowiem uznać za wielce nierozsądne, biorąc pod uwagę również okoliczności poczęcia, w tym przede wszystkim fakt, że przed zajściem w ciążę, ubezpieczona przez długi okres czasu leczyła się hormonalnie. Okoliczność ta zatem już czyni wniesione odwołania niezasadnymi, dodatkowo jednak – jak już zostało wskazane – na ważność umowy wpływa także brak rzeczywistej potrzeby zatrudnienia odwołującej. Z akt sprawy wynika bowiem, że zarówno przed zatrudnieniem odwołującej jak i po jej przejściu na zwolnienie lekarskie E. D. nie zatrudniła nikogo w charakterze księgowej, oprócz wcześniejszego krótkotrwałego zatrudnienia ubezpieczonej A. D..

Wątpliwym jest również fakt zatrudnienia odwołującej A. D. od razu na czas nieokreślony, bez sprawdzenia jej umiejętności praktycznych – choćby w drodze umowy na okres próbny. Ponadto, z doświadczenia życiowego wynika, że pracodawca, zatrudniając nowego pracownika, nie tylko proponuje mu umowę na okres próbny, względnie czas określony, celem sprawdzenia jego umiejętności, ale również proponuje takiemu pracownikowi niższe wynagrodzenie. Zdaniem Sądu Okręgowego, brak było zatem ekonomicznego uzasadnienia zatrudnienia ubezpieczonej od razu za tak wysokim wynagrodzeniem (7.000,00 zł w wymiarze pełnego etatu). Ponadto, jak już zostało wskazane, gdyby praca odwołującej była rzeczywiście niezbędna, to płatnik składek zatrudniłby nową osobę na jej miejsce, choćby na czas zastępstwa. Tymczasem odwołująca E. D. sama przejęła wykonywanie wszystkich czynności w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Jednocześnie wskazać należy, że odwołująca A. D. w momencie podpisywania spornej umowy o pracę z dnia 14 kwietnia 2017 r. była już objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu zgłoszenia dokonanego przez innego płatnika składek, a mianowicie Budowlaną Spółdzielnię (...) z siedzibą w P., w której pozostawała zatrudniona, począwszy od dnia 15 grudnia 2011 r. Zatem, brak podstaw do obejmowania odwołującej A. D. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi w tym samym okresie czasu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) E. D. z siedzibą w W..

Analiza stanu faktycznego niniejszej sprawy prowadzi zatem do wniosku, że w świetle zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, sporna umowa o pracę zawarta została nie w celu faktycznej realizacji wynikającego z treści stosunku pracy, a jedynie dla uzyskania przez odwołującą A. D. wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, związanych z ciążą i macierzyństwem. W konsekwencji, sporną umowę o pracę, zgodnie z art. 83 § 1 k.c., należy uznać za pozorną. Nie doprowadziła ona bowiem do nawiązania stosunku pracy w rozumieniu art. 22 k.p. Nie zostały zatem spełnione ustawowe przesłanki do objęcia odwołującej A. D. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, wynikającym art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. systemie ubezpieczeń społecznych od dnia 1 czerwca 2017 r.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, o czym orzekł w sentencji wyroku.

Na marginesie wskazać należy, że w realiach rozpoznawanej sprawy, Sąd Okręgowy nie był władny badać ewentualnych uchybień, jakich – zdaniem odwołujących – dopuścił się Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego lub w toku czynności kontrolnych, a związanych m.in. z datą wszczęcia ww. postępowania bądź opisanych powyżej czynności. Wskazać bowiem należy, że sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84 oraz z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84), jako przedmiotu odwołania. Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. Podzielając to stanowisko, jak i pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2002 r., (II UKN 356/01), Sąd Okręgowy stwierdził, że w wypadkach innych wad, wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a. i w przepisach, do których odsyła przepis art. 156 § 1 pkt. 7 k.p.a., konieczne jest wszczęcie odpowiedniego postępowania administracyjnego w celu stwierdzenia nieważności decyzji i wyeliminowania jej z obrotu prawnego. Z uwagi zatem na to, że rozstrzyganie przez Sąd o wadliwości decyzji następuje tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania należało uznać, że orzekanie przez tutejszy Sąd o ewentualnych naruszeniach proceduralnych przez organ rentowy jest całkowicie pozbawione podstaw i mogłoby doprowadzić do nieważności postępowania zgodnie z treścią art. 379 pkt. 3 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela bowiem stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., który w wyroku z dnia 14 września 2010 r. ( (...) SA/Wa 695/10) stwierdził, że przyjęcie dopuszczalności oceny legalności decyzji z zakresu ubezpieczeń społecznych przez organ administracji w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji pomimo jej weryfikacji w drodze postępowania odwoławczego przed sądem powszechnym skutkowałoby niedopuszczalnym dualizmem bytu oceny prawnego tej decyzji.

W konkluzji z przytoczonych wyżej względów, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć odwołującej E. D..