Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 marca 2019 r. w Warszawie

sprawy Z. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w (...)

o wysokość emerytury

na skutek odwołania Z. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 grudnia 2017 r., znak: (...) oraz z dnia 11 stycznia 2018r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 5 grudnia 2017 r. i z dnia 11 stycznia 2018 r. znak: (...) w ten sposób, że przelicza emeryturę od 1 grudnia 2017 r. w dotychczasowej wysokości tj. wysokości 4.274,22 zł (cztery tysiące dwieście siedemdziesiąt cztery złote 22/100),

2.  w pozostałym zakresie oddala odwołanie,

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. na rzecz odwołującego się Z. Z. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W., decyzją z dnia 5 grudnia 2017 r., znak: (...) oraz z dnia 11 stycznia 2018 r., znak:(...) przeliczył emeryturę Z. Z. na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) i ustalił ją w wysokości 4 104,22 zł na podstawie decyzji o ponownym ustaleniu kapitału początkowego (decyzja z dnia 5 grudnia 2017 r. – akta organu rentowego, decyzja z dnia 11 stycznia 2018 r. – akta organu rentowego).

Odwołanie od powyższych decyzji z dnia 5 grudnia 2017 r. oraz z dnia 11 stycznia 2018 r. złożył w dniu 1 marca 2018 r. Z. Z., wnosząc o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie odwołującemu emerytury i kapitału początkowego w wysokości takiej, jak w decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...), wypłacenie odwołującemu wyrównania świadczenia za okres kiedy pobierał obniżoną emeryturę. Ubezpieczony wskazał, że w decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak:(...) organ rentowy ustalił wysokość emerytury brutto 4 274,22 zł, ze zwaloryzowanym kapitałem początkowym 712 369,51 zł od dnia 1 września 2017 r. Następnie organ rentowy w dniu 5 grudnia 2017 r. wydał decyzję o przeliczeniu emerytury, powołując się na rzekomy wniosek ubezpieczonego, co jest nieprawdą bowiem odwołujący nie odwoływał się od decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. i nie podważał jej zasadności. Wskutek decyzji z dnia 5 grudnia 2017 r. organ rentowy obniżył świadczenie odwołującego o 170 zł, a kapitał początkowy został obniżony do 671 144,98 zł, ZUS nie wyjaśnił z czego wynikało obniżenie wysokości kapitału początkowego oraz emerytury, ponadto w decyzji organ powołał się na decyzję o ustaleniu kapitału początkowego, której jednak nie dołączono do decyzji. Co więcej w zaskarżonej decyzji pozbawiono odwołującego ekwiwalentu za deputat węglowy kolejowy. Z kolei w drodze decyzji z dnia 11 stycznia 2018 r. ZUS przyznał odwołującemu i wyliczył ekwiwalent za deputat węglowy kolejowy, jednak wysokość emerytury nie uległa zwiększeniu. W ocenie odwołującego ZUS nie wykazał jakie błędy zostały popełnione przy wyliczaniu wysokości kapitału początkowego i emerytury i dlaczego doszło do obniżenia wysokości świadczenia, wobec czego nie istniały jakiekolwiek przesłanki do zmiany decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. oraz ponownego przeliczenia emerytury (odwołanie od decyzji z dnia 5 grudnia 2017 r. i z dnia 11 stycznia 2018 r. k. 3 – 5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia 11 stycznia 2018 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że w dniu 4 sierpnia 2017 r. wydał decyzję o ustaleniu wysokości i podjęciu wypłaty emerytury. W dniu 5 września 2017 r. odwołujący złożył wniosek o wypłatę ekwiwalentu za deputat węglowy kolejowy, rozpoznając przedmiotowy wniosek organ rentowy ustalił, że wskutek błędu wysokość jego świadczenia została zawyżona. Pismem z dnia 26 września 2017 r. ZUS wysłał do ubezpieczonego zawiadomienie o wszczęciu postepowania w sprawie ustalenia wysokości wypłacanego świadczenia, którego ubezpieczony nie odebrał. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego decyzją z dnia 5 grudnia 2017 r. organ rentowy ustalił prawidłową wysokość emerytury, świadczenie uległo obniżeniu od dnia 1 grudnia 2017 r., natomiast decyzją z dnia 11 stycznia 2018 r. nastąpiła wypłata deputatu węglowego (odpowiedź na odwołanie k. 8 – 8 verte a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. Z. urodzony w dniu (...), w dniu 17 lipca 2017 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył świadectwo pracy zaświadczające, że był zatrudniony w przedsiębiorstwie (...) od 14 lipca 1976 r. do 30 listopada 2008 r., w (...) S. A. od 1 grudnia 2008 r. do 31 sierpnia 2009 r. oraz w (...) S. A. Zakładzie (...) w W. od 1 września 2009 r. do 14 lipca 2017 r. na stanowiskach: rzemieślnika specjalisty stażysty, rzemieślnika specjalisty, młodszego maszynisty pojazdu trakcyjnego, starszego maszynisty, dyspozytora, starszego maszynisty pojazdu trakcyjnego, maszynisty pojazdu trakcyjnego (wniosek z dnia 17 lipca 2017 r. - akta organu rentowego, świadectwo pracy z dnia 14 lipca 2017 r. - akta organu rentowego).

Decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...)-2003 organ rentowy ustalił kapitał początkowy Z. Z. na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 157 857,70 zł (decyzja z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...)-2003 - akta organu rentowego).

Decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...) organ rentowy ustalił odwołującemu wysokość emerytury brutto 4 274,22 zł od dnia 1 września 2017 r., ze zwaloryzowanym kapitałem początkowym w wysokości 712 369,51 zł (decyzja z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...)- akta organu rentowego).

Wnioskiem z dnia 5 września 2017 r. ubezpieczony zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. o wypłatę deputatu węglowego (wniosek z dnia 5 września 2017 r. - akta organu rentowego).

Pismem z dnia 26 września 2017 r. ZUS powiadomił Z. Z. o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia prawidłowości wysokości wypłacanego świadczenia. Przesyłkę wysłano listem poleconym, nie została odebrana przez ubezpieczone i wróciła do organu rentowego jako niepodjęta w terminie (pismo z dnia 26 września 2017 r. - akta organu rentowego, koperta z nieodebranym pismem ZUS - akta organu rentowego).

Decyzją z dnia 5 grudnia 2017 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wobec stwierdzenia, że wysokość wypłaconego świadczenia była błędnie ustalona przeliczył emeryturę odwołującego od 1 grudnia 2017 r. i ustalił ją w wysokości 4 104,22 zł (decyzja z dnia 5 grudnia 2017 r. – akta organu rentowego).

Wobec złożonego przez ubezpieczonego odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. decyzją z dnia z dnia 11 stycznia 2018 r., znak: (...)przeliczył emeryturę Z. Z. na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) i ustalił ją w wysokości 4 104,22 zł oraz ustalił ekwiwalent węglowy za okres od 15 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. w kwocie 659,88 zł (decyzja z dnia 11 stycznia 2018 r. – akta organu rentowego).

Od niekorzystnych dla siebie decyzji organu rentowego, Z. Z. wniósł odwołania do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie od decyzji z dnia 5 grudnia 2017 r. i z dnia 11 stycznia 2018 r. k. 3 – 5 a.s.).

Sąd zobowiązał organ rentowy do wskazania powodów różnicy wysokości świadczenia Z. Z. wynikających z decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...) oraz ustalonych decyzjami z dnia 5 grudnia 2017 r. i z dnia 11 stycznia 2018 r. Organ rentowy nie udzielił jednoznacznej decyzji wskazującej z czego wynikają przedmiotowe różnice, nie wyjaśnił również z czego wynika obniżenie zwaloryzowanego kapitału początkowego (postanowienie wydane na rozprawie w dniu 10 września 2018 r. k. 29 a.s., pismo ZUS z dnia 28 września 2018 r. k. 34 i 42 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach niniejszej sprawy, jak również w aktach rentowych. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. W związku z tym Sąd uznał materiał dowodowy za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Z. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 5 grudnia 2017 r., znak:(...)oraz z dnia 11 stycznia 2018 r., znak: (...)jest co do zasady słuszne i podlega uwzględnieniu.

Sąd ustalił, że niniejsza sprawa wymagała rozważenia, czy organ rentowy w sposób prawidłowy dokonał zmiany wysokości świadczenia emerytalnego odwołującego od 1 grudnia 2017 r. i ustalił ją w wysokości 4 104,22 zł.

Z uwagi na przedmiot sporu podkreślania wymaga, że odwołującemu, jako osobie urodzonej pod dniu 31 grudnia 1948 r., przysługuje prawo do emerytury w myśl art. 24 i następnych ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1270), zwanej dalej ustawą emerytalną. Wymieniony przepis art. 24 wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego, co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Zasady obliczania wysokości emerytury określonej w art. 24 zostały ustalone w art. 25 -26 ustawy emerytalnej. W myśl art. 26 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei z art. 25 ust. 1 ustawy wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

W świetle zacytowanych przepisów jednym z podstawowych elementów obliczenia wysokości przyznanej ubezpieczonemu emerytury jest kapitał początkowy. Zgodnie z art. 173 ust. 1-3 ustawy emerytalnej ustala się go dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat. Jego wartość ustala się na dzień wejścia w życie ustawy. Z kolei w myśl art. 174 ust. 1 i 2 ww. ustawy, wyliczenia kapitału dokonuje się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Ustala się podstawę wymiaru w oparciu o zasady określone w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, to jest z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 15 ust. 1) bądź z okresu 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (art. 15 ust. 6). Ponadto, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Sąd zważył, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W., decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...)-2003 ustalił kapitał początkowy Z. Z. na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 157 857,70 zł, natomiast decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...)przyznał odwołującemu wysokość emerytury brutto 4 274,22 zł od dnia 1 września 2017 r., ze zwaloryzowanym kapitałem początkowym w wysokości 712 369,51 zł .

Następnie organ rentowy decyzją z dnia 5 grudnia 2017 r., znak: (...) oraz z dnia 11 stycznia 2018 r., znak: (...) wobec stwierdzenia, że wysokość wypłaconego świadczenia była błędnie ustalona, przeliczył emeryturę odwołującego od 1 grudnia 2017 r. i ustalił ją w wysokości 4 104,22 zł, w treści decyzji organ powołał się na decyzję o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, jednakże jej nie załączył, nie wskazał również jej numeru i daty wydania.

W ocenie odwołującego organ rentowy niesłusznie dokonał obniżenia wysokości jego świadczenia, bez wyjaśnienia przyczyn takiej zmiany i bez wskazania stosownych wyliczeń, na których się oparł wydając skarżone decyzje.

Sąd zobowiązał organ rentowy do wskazania powodów różnicy wysokości świadczenia Z. Z. wynikających z decyzji z dnia 4 sierpnia 2017 r. znak: (...)oraz ustalonych decyzjami z dnia 5 grudnia 2017 r. i z dnia 11 stycznia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie udzielił jednoznacznej decyzji wskazującej z czego wynikają przedmiotowe różnice, nie wyjaśnił również co wpłynęło na obniżenie zwaloryzowanego kapitału początkowego.

Zgodnie z treścią art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 748 ze zm.) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Zgodnie z treścią ust. 2 art. 114 jeżeli prawo do świadczeń lub ich wysokość ustalono orzeczeniem organu odwoławczego, organ rentowy na podstawie dowodów lub okoliczności, o których mowa w ust. 1:

1) wydaje we własnym zakresie decyzję przyznającą prawo do świadczeń lub podwyższającą ich wysokość;

2) występuje do organu odwoławczego z wnioskiem o wznowienie postępowania przed tym organem, gdy z przedłożonych dowodów lub ujawnionych okoliczności wynika, że prawo do świadczeń nie istnieje lub że świadczenia przysługują w niższej wysokości; z wnioskiem tym organ rentowy może wystąpić w każdym czasie;

3) wstrzymuje wypłatę świadczeń w całości lub części, jeżeli emeryt lub rencista korzystał ze świadczeń na podstawie nieprawdziwych dokumentów lub zeznań albo w innych wypadkach złej woli.

Z kolei Trybunał Konstytucyjny w dniu 28 lutego 2012 r. (sygn. akt K 5/11) stwierdził, że art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, art. 114 ust.1 pkt. 6 ustawy otrzymał następujące brzmienie: w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego. Ustawodawca dodając do tego przepisu wskazany pkt. 6, umożliwił zatem korektę decyzji wydanej na skutek błędu organu rentowego. Zdaniem Sądu Okręgowego, organom władzy publicznej powinno służyć prawo do weryfikacji błędów i to nawet tych, które wynikają z własnych zaniedbań takich organów. Chodzi tu zarówno o to, aby nie dochodziło do bezpodstawnego wzbogacenia się przez osoby pobierające świadczenie, którym one nie powinny już przysługiwać, jak i to, że byłoby też rzeczą nieuczciwą względem innych osób korzystających z systemu zabezpieczenia społecznego, w szczególności tych osób, którym odmówiono przyznania świadczenia. Interes publiczny wymaga przy tym tego, aby alokacja środków ubezpieczonych była właściwa, czyli aby trafiały one do osób, którym się one należą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt III AUa 335/15).

O ile Sąd podzielił powyższe stanowisko, to nie mógł uznać za słuszne stanowiska organu rentowego dokonującego zmiany wysokości świadczenia emerytalnego, tym bardziej, że organ rentowy nie wykazał na piśmie przyczyn różnicy w wysokości emerytury przyznanej decyzją z 4 sierpnia 2017 roku w wysokości 4.272,22 złote i następnie obniżoną decyzją z dnia 5 grudnia 2017 roku do 4.104,22 złote oraz nie wykazał przyczyn tej różnicy ze wskazaniem, iż suma deputatu węglowego w wysokości 118,94 złote wraz z obniżoną emeryturą jest mniejsza niż wysokość pierwotnej emerytury.

Organ rentowy wskazywał w piśmie procesowym z dnia 19 listopada 2018 r. (k. 42), iż w decyzji z dnia 3 czerwca 2015 r. prawidłowo została ustalona wysokość kapitału początkowego zgodnie z art. 184 ustawy emerytalnej do okresów składkowych został dodany okres równy różnicy między wiekiem emerytalnym a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę wynoszącym 60 lat i 1 miesiąc. Dodana liczba okresów składkowych wynosiła 83 miesiące. Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuację zatrudnienia. Przy podjęciu wypłaty emerytury wysokość kapitału początkowego została ustalona ponownie, decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 r. organ rentowy nieprawidłowo przeliczył wysokość kapitału początkowego do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach, ustalona wysokość kapitału początkowego została zawyżona, decyzją z dnia 19 września 2017 r. organ rentowy wyliczył wysokość kapitału początkowego a następnie emerytury wskazując, iż wysokość okresów składkowych wynosi 57 miesięcy (k. 42 pismo procesowe pełnomocnika ZUS-u z dnia 20 listopada 2018 r. ).

W ocenie Sądu organ rentowy nie wykazał jakiego rodzaju błąd popełnił przy obliczeniach matematycznych powstałych przy wydaniu decyzji z dnia 04 sierpnia 2017 r. Wysokość obniżenia świadczenie emerytalnego jest również dosyć wysoka.

Reasumując odwołujący zdołał wykazać, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w drodze dwóch decyzji z dnia 5 grudnia 2017 r. i 11 stycznia 2018 r. zmienił decyzję z dnia 4 sierpnia 2018 r., powołując się na błąd organu rentowego jednakże nie wyjaśniając, na czym on polegał. Natomiast organ rentowy nie wykazał aby było to uzasadnione pomimo zobowiązania przez Sąd, bowiem nie przedstawił jednoznacznych wyliczeń, na podstawie których dokonał zmiany wysokości przysługującego ubezpieczonemu świadczenia.

Regułą postępowania cywilnego jest okoliczność, iż ciężar udowodnienia faktu (w tym przypadku wady decyzji ZUS co do wyliczenia wysokości emerytury) - zgodnie z art. 6 k.c. - spoczywał na wnioskodawcy - jako osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawne. Wspomniany wyżej art. 6 k.c. wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza „zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu” jest w istocie nieunikniona ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi „ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu”, od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne. Z pierwszej reguły, wyrażonej w art. 6 k.c., wynika, że samo przyznanie faktu przez drugą stronę ewentualnego sporu nie może stanowić wystarczającego dowodu istnienia danego faktu, który musi być zawsze ponadto potwierdzony całokształtem materiału dowodowego lub innymi poznanymi już okolicznościami. Wyrazem tego jest regulacja art. 229 k.p.c. wymagającego, aby przyznanie faktu przez drugą stronę nie budziło wątpliwości, co wymaga właśnie uwzględnienia innych okoliczności. Druga, wskazana w art. 6 k.c. „ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu”, jest regułą w znaczeniu materialnym, wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 k.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: „kto powinien przedstawiać dowody” (wyrok Sądu Najwyższego z 17 lutego 2006 roku, V CSK 129/05, Lex nr 200947; oraz wyrok Sądu Najwyższego z 8 marca 2010 roku, II PK 260/09, OSNP 201 1, nr 17-18, poz. 226).

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż przepis art. 6 k.c. wskazuje tylko podmiot zobowiązany do udowodnienia faktu, natomiast ocena, czy wywiązał się on w istocie z tego obowiązku, "nie należy już do materii objętej dyspozycją art. 6 k.c., a stanowi aspekt mieszczący się już w domenie przepisów procesowych" (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2005 roku, I CK 178/05, 1.ex nr (...)). Ponadto w związku z późn. zm. Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonymi Ustawą z dnia 1 marca 1996 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 189), polegającymi między innymi na skreśleniu art. 3 § 2, zmianie treści art. 316 § 1, art. 6 i art. 232 k.p.c., także w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada kontradyktoryjności, zgodnie z którą strony są zobowiązane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, stając się dysponentem postępowania, a Sąd orzekający jest uwolniony od odpowiedzialności za rezultat postępowania dowodowego.

Zgodnie z wyżej wspomnianą zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Rozkład ciężaru dowodu ma istotne znaczenie w toku całego postępowania, a nie tylko w fazie wyrokowania; nie jest on uzależniony od pozycji, jaką strona zajmuje w procesie cywilnym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1969 roku, II PR 313/69, OSNC 1970, Nr 9, poz. 147.). W ocenie Sądu odwołujący sprostał obowiązkowi określonemu w art. 6 k.c. oraz 232 k.p.c., albowiem podnoszone przez niego argumenty co do wadliwości decyzji ZUS znalazły potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Należy również zaznaczyć, że w pismach procesowych organ rentowy nie potrafił ostatecznie wskazać, z jakiego powodu oraz w drodze jakich wyliczeń dokonał ustalenia wysokości kapitału początkowego a w następstwie obniżenia świadczenia emerytalnego odwołującego.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że ubezpieczony dostatecznie wykazał, iż w skarżonych decyzjach Zakład Ubezpieczeń Społecznych dowolnie i bez podania podstawy prawnej ustalił wysokość przysługującego świadczenia emerytalnego. W związku z powyższym, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 sentencji wyroku, zmieniając zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 5 grudnia 2017 r. i z dnia 11 stycznia 2018 r. znak: (...)w ten sposób, że przelicza emeryturę od 1 grudnia 2017 r. w dotychczasowej wysokości tj. wysokości 4.274,22 zł (cztery tysiące dwieście siedemdziesiąt cztery złote 22/100).

Natomiast w zakresie pozostałych żądań odwołującego Sąd zważył, że w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wyznacza treść zaskarżonej organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji, a w związku z tym wykluczone jest rozstrzyganie przez sąd, niejako w zastępstwie organu rentowego, żądań zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: postanowienie z dnia 22 lutego 2012 r., II UK 275/11; wyrok z dnia 26 maja 2011 r., II UK 360/10).

Sąd Okręgowy w pozostałym zakresie oddalił żądanie odwołującego, a dotyczące wypłacenia odwołującemu wyrównania świadczenia za okres kiedy pobierał obniżoną emeryturę. Sąd zważył, że te żądania wykraczają poza zakres skarżonej decyzji i mogą być stwierdzone w drodze odrębnej decyzji przez organ rentowy. Z tych też względów Sąd Okręgowy w pkt. 2 sentencji wyroku orzekł o oddaleniu odwołania w pozostałym zakresie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w pkt. 3 sentencji wyroku w oparciu o treść art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804), przyznając kwotę 180 zł.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć (...)

16/04/2019 r.