Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2018 roku, Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. przeciwko A. M. z udziałem Fundacji (...) w C. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanej A. M. na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. kwotę 53.757,83 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 listopada 2017 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanej A. M. na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. kwotę 8.105,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na treść orzeczenia, tj.:

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób dowolny, nie zaś swobodny oraz w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego oraz z zasadami logicznego rozumowania, a polegający na:

-

przyjęciu, że pozwany był zobowiązany do spłaty łącznie kwoty 52.341,19 zł, podczas gdy powód nie przedstawił żadnych dowodów spełnienia rzekomego zobowiązania przez bank na rzecz pozwanego;

-

ustaleniu wysokości roszczenia, podczas gdy powód nie wykazał w sposób budzący wątpliwości wysokości dochodzonego roszczenia, jak również od jakiej kwoty, od kiedy i według jakiej stopy procentowej naliczane są odsetki, a za dowód istnienia i wysokości roszczenia nie może zostać wyciąg bankowy;

-

przyjęciu, że roszczenie dochodzone pozwem jest wymagalne, podczas gdy umowa kredytu nie została skutecznie wypowiedziana, zwłaszcza w sytuacji niemożliwe jest wypowiedzenie umowy pożyczki pod warunkiem oraz w sytuacji nie spełnienia ustawowych warunków wypowiedzenia określonych w art. 75c Prawa bankowego;

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 75c ustawy Prawo bankowe poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy na dzień składania przez powoda oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu niniejszy przepis obowiązywał, w związku z czym wypowiedzenie nie zostało poprzedzone wezwaniem zawierającym informację o możliwości złożenia w terminie 14 dni wniosku o restrukturyzację, co stanowi warunek konieczny skuteczności wypowiedzenia.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, apelująca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa w całości, a także zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Tytułem wstępu stwierdzić należy, że Sąd odwoławczy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji, przyjmując je za własne i czyniąc integralną częścią poniższych rozważań. W konsekwencji, Sąd II instancji nie widzi konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania.

Oceniając zarzuty apelacji na wstępie wskazać należy, że sprowadzają się one do kwestionowania istnienia, jak i wysokości roszczenia, a ponadto zarówno w sferze przepisów procesowych, jak i materialnoprawnych stanowią one próbę wykazania, że z materiału dowodowego przedmiotowej sprawy nie można było wywieść, aby strona powodowa skutecznie wypowiedziała pozwanej umowę z dnia 27 lipca 2016 roku.

Uwzględniając konstrukcję oraz treść wywiedzionego środka odwoławczego zarzuty dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. dotyczące wypowiedzenia umowy pożyczki należy rozpoznać łącznie z zarzutami dotyczącymi naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego, tj. art. 75c ustawy Prawo bankowe. Skarżąca, zarzucając naruszenie przepisów procesowych, jednocześnie kwestionuje także ustalone przez Sąd fakty w kontekście relewantnych przepisów prawa materialnego, co tym bardziej powoduje konieczność dokonania łącznej analizy.

Zawarty w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. uznać należy za chybiony.

W myśl przywołanego art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c., polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów, przeprowadzonych w danej sprawie, wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, albowiem obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego, powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego, wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana przezeń ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dało się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, L., który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela ).

Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może również polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dlań oceny materiału dowodowego, jak również na tym, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906, jak również wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008 r., sygn. akt I ACa 205/08, L.).

Wbrew twierdzeniom apelantki, Sąd słusznie ocenił materiał dowodowy, przyjmując, iż pozwana była zobowiązana do spłaty łącznie kwoty 52.341,19 zł.

Zauważyć należy, iż dokument w postaci wydruku historii rachunku bankowego, którego przede wszystkim dotyczył omawiany zarzut, dla potrzeb postępowania dowodowego w procesie cywilnym powinien być oceniony właściwie nie jako dokument prywatny, gdyż taki ze swej istoty wymaga podpisu (art. 245 k.p.c.), lecz jako inny rodzaj dowodu w rozumieniu art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c. Dowody takie przeprowadza się jednakże stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z dokumentów, tj. w realiach sprawy o przepis art. 245 k.p.c. Z całą pewnością żaden z przedłożonych przez powoda dokumentów nie miał waloru dokumentu urzędowego dla potrzeb postępowania cywilnego (co w odniesieniu do ksiąg rachunkowych banków wykluczył wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2011 r. sygn. akt P 7/09, a w obecnym stanie prawnym wyklucza to przepis zawarty w art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe).W orzecznictwie wyrażono zapatrywanie, iż wydruki komputerowe, a takim niewątpliwie jest wydruk historii rachunku bankowego, mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym, co wynika z wykładni przepisów art. 308 k.p.c. Wydruki komputerowe stanowią, bowiem „inny środek dowodowy”, o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku (tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 grudnia 2013 r., sygn. akt I ACa 776/13, LEX nr 1409202; podobnie SA w Białymstoku w wyroku z 19 grudnia 2014 r., I ACa 637/14, LEX nr 1602874, SA w Ł. w wyroku z 24 września 2014 r., I ACa 404/14, LEX nr 1527073, SA w P. w wyroku z 4 września 2014 r., I ACa 548/14, LEX nr 1527128). Moc dowodową takiego dokumentu należy oceniać zgodnie z zasadami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. Wedle tego przepisu powinno więc to nastąpić na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Aby poddać należytej ocenie dowód z wydruku historii rachunku bankowego, na który zwrócono uwagę w apelacji, należało mieć na uwadze, czemu ów dowód miał posłużyć. W przypadku powództw opartych na umowie fakt, w jakiej wysokości środki pieniężne klient pobrał od banku (np. przy umowie kredytu czy pożyczki bankowej) wynika przede wszystkim z treści samej umowy i ta właśnie ma tu fundamentalne znaczenie. Wydruk z systemu bankowego ma znaczenie pomocnicze i jedynie pomaga doprecyzować, kiedy i w jakiej części dłużnik pobrał od banku środki pieniężne, w wysokości której był uprawniony to uczynić na podstawie umowy.

Należy wskazać, iż w niniejszej sprawie pozwana kwestionowała wypłatę na jej rzecz środków finansowych, a mimo to dokonała kilkunastu wpłat na rachunek banku opatrując wpłaty opisem: „spłata kredytu”. Mając na względzie zasady logicznego myślenia i doświadczenia życiowego, w ocenie Sądu doszło do wypłaty kwoty pożyczki na rzecz pozwanej, bowiem żadna rozsądna osoba nie spłacałaby pożyczki, której nie otrzymała. O powyższym świadczy również fakt, że pozwana nie domagała się od banku zwrotu wpłaconych kwot.

Wysokość roszczenia również w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości. Powód w sposób nie budzący wątpliwości wykazał wysokość roszczenia, przedstawił na tę okoliczność umowę pożyczki, harmonogram spłat, a sposób naliczania odsetek wynikał z zawartej umowy. Ponadto wskazał na wpłaty dokonane przez pozwaną w czasie trwania umowy. Natomiast pozwana ograniczyła się do zakwestionowania wysokości roszczenia, nie wskazała jednak, jak jej zdaniem powinna kształtować się wysokość należności, nie przedstawiła żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń, a zatem nie sprostała wymaganiom stawianym w art. 232 k.p.c. zd. pierwsze.

W kontekście powyższych uwag stwierdzić należy, że wbrew przekonaniu apelującej, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez ów Sąd ocena tegoż materiału jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesiony w tym zakresie zarzut stanowi w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi błędami ustaleniami Sądu I instancji. Apelująca nie przedstawiła żadnych dowodów przeciwnych, mogących podważyć ocenę Sądu Rejonowego, zaś argumenty, podniesione w treści apelacji, uznać należy za gołosłowne.

Natomiast zarzuty dotyczące wypowiedzenia umowy, a sformułowane jako zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i art. 75c ustawy Prawo bankowe analizowano łącznie.

Zgodnie z § 9 pkt 1 i 3 umowy z dnia 27 lipca 2016 roku, umowa rozwiązuje się z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia (…). W przypadku jeżeli pożyczkobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonej pożyczki, Bank wzywa Pożyczkobiorcę do dokonania spłaty zaległości w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia wezwania. Jeżeli należności nie zostaną uregulowane w całości w wyznaczonym terminie, jak również w sytuacji, w której złożony przez Pożyczkobiorcę wniosek o restrukturyzację zadłużenia zostanie odrzucony, Bank ma prawo wypowiedzieć umowę.

Jak ostatecznie ustalono w dniu 20 lutego 2017 r. Bank wezwał pozwaną do zapłaty zaległości w kwocie 1.294,71 zł w terminie 7 dni od doręczenia wezwania, informując iż nieuregulowanie zadłużenia może skutkować wypowiedzeniem umowy wraz z żądaniem natychmiastowej spłaty całości zobowiązania. Następnie pismem z dnia 26 kwietnia 2017 r. bank udzielił pozwanej terminu 14 dni roboczych na spłatę zaległości w kwocie 2.712,71 zł od daty otrzymania wezwania lub złożenia w tym terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W treści pisma wskazano, że w przypadku nieskorzystania przez pozwanego z uprawnień wskazanych w art. 75c ustawy Prawo bankowe, Bank wypowiada umowę pożyczki, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym upłynął termin 14 dni roboczych, licząc od daty doręczenia pisma. Wypowiedzenie zostało pozwanej doręczone przez awizo w dniu 11 maja 2017 r. W dniu 13 lipca 2017 r. Bank wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 52.481,61 zł z terminie 7 dni od daty wezwania, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Niewątpliwie powód uczynił zadość obowiązkom przewidzianym w § 9 pkt 3 umowy z dnia 27 lipca 2016 roku i tym samym skutecznie wypowiedział umowę. Ponadto, wbrew twierdzeniu apelantki, powód wezwał ją do spłaty zaległości, a następnie poinformował o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, z którego to uprawnienia pozwana nie skorzystała. Tym samym powód spełnił ciążące na nim obowiązki przewidziane w art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe.

Jednocześnie stanowisko judykatury odnoszące się do kwestii dopuszczalności wypowiedzenia umowy kredytowej pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia jest zróżnicowane. W części orzeczeń prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym nie jest dopuszczalne wypowiedzenie umowy kredytu, uczynione z zastrzeżeniem warunku - niezapłacenia zadłużenia w oznaczonym terminie (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 6 grudnia 2017 r., I ACa 558/17, LEX nr 2425590; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 maja 2015 r., I ACa 16/15, LEX nr 1733746; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 20 maja 2008 r., I ACa 316/08, LEX nr 446159).

Odmienny, pogląd opowiada się za przyjęciem, że stworzenie kredytobiorcy możliwości doprowadzenia do kontynuacji umowy przez zależne od jego woli działanie polegające na wpłacie w terminie wypowiedzenia kwoty i zniweczenie tym samym skutku wypowiedzenia nie może prowadzić do uznania nieważności dokonanego wypowiedzenia z powołaniem się na zakwalifikowanie tej możliwości jako warunku w rozumieniu art. 89 k.c.

Sąd Okręgowy w tym składzie przychyla się do drugiego z tych stanowisk. Jak się wydaje również stanowisko to dominuje w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 września 2016 r., II CSK 750/15, LEX nr 2182659; wyrok Sądu Najwyższego z 24 września 2015 r., V CSK 698/14, LEX nr 1805901; postanowienie Sądu Najwyższego z 22 marca 2013 r., III CZP 85/12, LEX nr 1360269 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 23 stycznia 2018 r., V AGa 49/18, LEX nr 2447608).

Uznać zatem należy, że dopuszczalne jest, co do zasady, dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia. Zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 ¹ k.c., z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 k.c. Nie została wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. Zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 września 2017 r., I ACa 329/17, LEX nr 2379789).

Uwzględniając powyższe ustalenia i rozważania należało uznać, że po upływie terminu wskazanego w wypowiedzeniu z dnia 26 kwietnia 2017 roku, roszczenie z tytułu udzielonej pożyczki stało się wymagalne – zgodnie z § 9 pkt 4 umowy z dnia 27 lipca 2016 roku.

Z tej też przyczyny zarzuty apelacji związane z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. i art. 75c ustawy Prawo bankowe są bezzasadne. W realiach niniejszej sprawy doszło bowiem do skutecznego wypowiedzenia pozwanej umowy pożyczki pismem z dnia 26 kwietnia 2017 roku.

Podsumowując powyższy wywód stwierdzić należy, iż wywiedziona przez pozwaną apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w związku z czym, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.