Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACa 755/19

POSTANOWIENIE

Dnia 14 listopada 2019 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Tomasz Sobieraj (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2019 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. D.

przeciwko: J. D.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek skargi powódki o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 października 2018 roku, sygn. akt I ACa 298/18

postanawia:

odrzucić skargę o wznowienie postępowania.

SSA Tomasz Sobieraj

UZASADNIENIE

W piśmie z dnia 19 listopada 2016 roku powódka złożyła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 października 2018 roku, sygn. akt I ACa 298/18, domagając się jego uchylenia.

W uzasadnieniu powyższego pisma i dalszych pismach procesowych powódka wskazała, że domaga się wznowienia opisanego wyżej postępowania tej podstawie, że wykryła nowe dowody z dokumentów w postaci umowy rachunku bankowego z dnia 19 listopada 2004 roku oraz polecenia przelewu, które jej zdaniem wskazują na nowe okoliczności świadczące o popełnieniu przestępstwa na jej szkodę przez pozwanego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga powódki o wznowienie postępowania podlegała odrzuceniu.

Zgodnie z dyspozycja art. 410 § 1 k.p.c. s ąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.

W rozpoznawanej sprawie strona powodowa domagała się wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 października 2018 roku, sygn. akt I ACa 298/18 wydanym na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13 lutego 2018 roku, sygn. akt I C 727/17 oddalającego jej powództwo o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli. Co do zasady uznać trzeba, że powyższa skarga o wznowienie postępowania była dopuszczalna, albowiem powyższe orzeczenie jest prawomocne i kończyło rozstrzygnięciem co do istoty sprawy postępowanie w przedmiotowej sprawie.

Zgodnie z art. 410 k.p.c. skarga o wznowienie postępowania podlega badaniu wstępnemu. Przedmiotem badania sądu na podstawie cytowanego przepisu jest zachowanie terminu oraz oparcie skargi na jednej z ustawowych podstaw wznowienia, a w konsekwencji także dopuszczalności skargi z mocy ustawy i legitymacji do jej wniesienia. Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia i aby mogło dojść do jej merytorycznego rozpoznania, musi ona przede wszystkim opierać się na jednej z ustawowych podstaw wznowienia. Podstawy te zostały przez ustawodawcę enumeratywnie wymienione w art. 401 k.p.c., art. 401 1 k.p.c., art. 403 k.p.c. oraz 404 k.p.c. Podnosi się jednak, że samo sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401- 404 k.p.c. nie oznacza jeszcze, że skarga została oparta na ustawowej podstawie wznowienia. Zgodnie bowiem z utrwaloną linią orzeczniczą, uznaje się, że w wypadku, gdy już z samego uzasadnienia skargi wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi, oznacza to, że skarga nie jest oparta na ustawowej podstawie wznowienia i podlega odrzuceniu stosownie do art. 410 § 1 k.p.c. [w szczególności postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2013 roku, sygn. akt V CZ 109/12, LEX nr 1341717; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2007 roku, sygn. akt V CZ 88/07, LEX nr 486003, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2009 roku, sygn. akt I CZ 57/09, LEX nr 599744; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2009 roku, sygn. akt II PO 11/08, LEX nr 567847; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2008 roku, sygn. akt V CZ 55/08, LEX nr 590293].

W związku z powyższym rozważenia wymaga, czy zaistniała ustawowa podstawa wznowienia postępowania. Podkreślenia wymaga, że stosownie do dyspozycji art. 399 § 1 k.p.c.. wznowienia postępowania można żądać tylko w wypadkach przewidzianych w dziale VI tytułu VI księgi pierwszej kodeksu postępowania cywilnego, który wymienia podstawy wznowienia postępowania w art. 401, art. 401 1 i art. 403.

W rozpoznawanej sprawie skarga o wznowienie postępowania złożona przez powódkę oparta została na podstawie przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c., który stanowi, że „można żądać wznowienia postępowania w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu."

Na wstępie wskazać trzeba, że w judykaturze i doktrynie prawa cywilnego dominuje pogląd, że przez późniejsze wykrycie okoliczności faktycznych lub środków dowodowych należy rozumieć dowiedzenie się o nich w czasie, w których powołanie ich w zakończonym postępowaniu było już niemożliwe. Jednocześnie przyjmuje się, że możliwość powołania się nowych faktów lub dowodów jest ograniczona tylko do okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które istniały w trakcie zakończonego postępowania, ale poza tym postępowaniem, a więc nie były objęte materiałem sprawy. Kolejną przesłanką jest ustalenie, że mogły one mieć wpływ na wynik sprawy.

Strona powodowa uzasadniając skargę o wznowienie postępowania podniosła, że dopiero po uprawomocnieniu się wskazanego wyżej postanowienia „znalazła” nowe dowody w postaci załączonych do skargi dokumentów świadczących w istocie o dopuszczeniu się przez pozwanego przestępstwie przywłaszczenia środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym. Tym samym powódka powołała się zarówno na nowe dowody, jak i na nowe okoliczności faktyczne.

Oceniając tak określoną przez powódki podstawę wznowienia, zauważyć trzeba, że na podstawie samego uzasadnienia skargi o wznowienie postępowania uznać trzeba, że przywołana przez powódkę podstawa skargi o wznowienie postępowania, jakkolwiek formalnie odpowiada przesłance wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c., to w istocie nie istnieje, albowiem dotyczy okoliczności faktycznych, a tym samym dowodów, których ustalenie nie mogło mieć wpływu na wynik sprawy. W tym zakresie należy odwołać się do przedmiotu postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 października 2018 roku, sygn. akt I ACa 298/18. W powyższym procesie sąd rozpoznawał sprawę z powództwa W. D. przeciwko J. D. o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli dotyczącego przeniesienia na powódkę prawa własności nieruchomości, będących przedmiotem darowizny odwołanej przez powódkę z uwagi na rażącą niewdzięczność pozwanego. Zaznaczyć zaś trzeba, że przyczyna odwołania darowizny, zwłaszcza jeśli jest nią rażąca niewdzięczność obdarowanego, wyznacza również zakres kognicji sądu w powstałym na tym tle procesie. Wynika to z faktu, że odwołanie darowizny następuje nie w drodze orzeczenia sądu o charakterze prawo kształtującym (jak np. rozwiązanie darowizny w okolicznościach opisanych w art. 901 k.c.), lecz przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie (art. 900 k.c.). Dopiero po złożeniu takiego oświadczenia, wywołującego skutek obligacyjny, lub równocześnie z tym oświadczeniem, darczyńca może wystąpić z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny (złożenie oświadczenia woli) i w sprawie zainicjowanej takim właśnie powództwem, stosownie do zarzutu obdarowanego, możliwe jest poddanie ocenie skuteczności odwołania darowizny pod kątem spełnienia przesłanek określonych w art. 898 i 899 k.c. [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2011 roku, III CSK 260/11, LEX nr 1108815]. Co do zasady zatem strona powodowa może powoływać się wyłącznie na okoliczności, które stanowiły podstawę odwołania darowizny i które, co oczywiste, dotyczą zdarzeń mających miejsce przed złożeniem oświadczenia o odwołaniu, chyba, że następnie złożono kolejne oświadczenie, w rozumieniu art. 900 k.c., wskazujące na nowe przyczyny odwołania. Z tego względu przyjmuje się, że nawet w razie ustalenia, że nie wystąpiły okoliczności przywołane przez darczyńcę na uzasadnienie odwołania darowizny, sąd nie jest uprawniony do oparcia rozstrzygnięcia na innych zdarzeniach, które mogłyby uzasadniać odwołanie darowizny, choć zostały pominięte przez samego uprawnionego. Skoro uprawniony nie ocenił tych zdarzeń jako przejawu rażąco niewdzięcznego zachowania obdarowanego, nie powinien tego czynić również sąd.

W analizowanej sprawie powódka ani w oświadczeniu o odwołaniu darowizny, ani w toku postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 października 2018 roku, sygn. akt I ACa 298/18 nie powołała się na fakt przywłaszczenia przez pozwanego środków pieniężnych z jej rachunku bankowego jako przejaw rażącej niewdzięczności obdarowanego. Tym samym nawet ustalenie zaistnienia powyższej okoliczności nie mogło mieć wpływu na wynik procesu w powyższej sprawie. W konsekwencji nawet przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powódki zawartych w uzasadnieniu skargi o wznowienie postępowania dotyczących wykrycia powyższej okoliczności i dowodów potwierdzających jej zaistnienie nie mogłoby prowadzić do wznowienia postępowania, co pozwala uznać tak sformułowaną podstawę wznowienia postępowania za nieistniejącą. Oznacza to, że bez dalszego badania sprawy należy przyjąć, że skarga podlega odrzuceniu jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia.

Na marginesie należy dodać, że zgodnie przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie, iż skuteczne powołanie się na przesłankę wskazaną w art. 403 § 2 k.p.c. wymaga, aby nowe okoliczności w poprzednim postępowaniu były stronie nieznane i dla niej niedostępne. Nie odnosi się natomiast do okoliczności i dowodów niedostrzeżonych przez stronę, gdy istniała obiektywna możliwość ich przywołania, a zaniechanie strony w tym przedmiocie było następstwem jej zaniedbań [vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2006 roku, II CZ 43/06, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2005 roku, III CK 348/04; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2000 roku, V CKN 148/00; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 roku, IV CZ 98/05; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2001 roku, IV CKN 1515/00; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2006 roku, II CZ 75/06; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2005 roku, IV CK 567/04; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 2005 roku, II CZ 70/05; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 roku, IV CZ 102/06; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2004 roku, V CZ 2/04; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 roku, V CZ 71/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2007 roku, I CZ 105/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2008 roku, II CZ 46/08; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2009 roku, II CZ 16/09].

W niniejszej sprawie analiza akt prowadzi do oczywistego wniosku, że powódka mogła ustalić istnienie dowodów z dokumentów wskazanych w skardze i zawnioskować je w postępowaniu, którego dotyczy skarga o wznowienie postępowania, albowiem jako strona umowy rachunku bankowego musiała wiedzieć o istnieniu tego dokumentu, a zarazem musiała wiedzieć, że środki z tego rachunku zostały przelane na rachunek pozwanego, skoro w oświadczeniach o stanie majątkowych składanych w ramach postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 października 2018 roku, sygn. akt I ACa 298/18 deklarowała nieposiadanie żadnych oszczędności.

Kierując się wyżej omówionymi przesłankami skargę o wznowienie postępowania jako nie opartą na ustawowej podstawie wznowienia należało odrzucić, co znalazło wyraz w rozstrzygnięciu zawartym w sentencji.

SSA Tomasz Sobieraj

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13