Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

WYROKU W CAŁOŚCI

Decyzją z 10.06.2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że G. W. od 12.02.2019 r. do 26.03.2019 r. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek A. T. z uwagi na pozorność umowy o pracę, którą zawarto wyłącznie celem uzyskania przez ubezpieczonego długotrwałych świadczeń ubezpieczeniowych z tytułu zasiłku chorobowego.

/ decyzja w aktach ZUS/

Od powyższej decyzji odwołania wnieśli zarówno ubezpieczony, jak i płatnik składek wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że ubezpieczony podlegał z tytułu zatrudnienia pracowniczego w firmie płatnika składek obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie objętym decyzją, negując pozorności umowy o pracę. oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

/odwołanie k. 3, k.3-5 akt VIII U 3456/19/

W odpowiedziach na oba odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

/odpowiedzi na odwołania k. 5-7, k.10-12 akt VIII U 3456/19/.

Postanowieniem z 29.07.2020 r. połączono sprawę z odwołania płatnika składek o sygn. akt VIII U 3456/19 ze sprawą z odwołania ubezpieczonego o sygn. akt VIII U 3338/19, celem wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia za sygn. VIII U 3338/19 /k. 30 akt VIII U 3456/19/.

Na rozprawie w dn. 29.07.2020 r. płatnik składek i ubezpieczony poparli odwołania, a pełnomocnik ZUS wniósł o ich oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/e-prot. z 29.07.2020 r.: 00:01:02, 00:01:12, 00:19:38, 00:19:42/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek – A. T. prowadzi od 27.11.2017 r. działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) z siedzibą w gm. N., miejscowość (...). Zgodnie z wpisem do (...) przeważającą działalnością firmy płatnika składek jest konserwacja i naprawa pojazdó samochodowych, z wyłączeniem motocykli.

/wydruk z (...) k. 24 akt ZUS /

W dniu 12 lutego 2019 r. płatnik składek zawarł z wnioskodawcą G. W. sporną umowę o pracę na okres próbny od 12.02.2019 r. do 11.05.2019 r. w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości minimalnego wynagrodzenia brutto miesięcznie, na stanowisku lakiernika, z miejscem wykonywania pracy (...). W umowie postanowiono, że może być ona rozwiązana przez każdą ze stron zgodnie z Kodeksem pracy.

/umowa o pracę k. 32 akt ZUS/

Wnioskodawca G. W. i A. T. nie są spokrewnieni, ani też nie są spowinowaceni.

/pisemne wyjaśnienia płatnika w toku postępowania przed organem rentowym k. 30 akt ZUS/

A. T. przed zawarciem spornej umowy, poszukiwała lakiernika do pracy w prowadzonym przez nią zakładzie blacharskim i w tym celu umieściła ogłoszenie w Internecie. Płatnik poszukiwał lakiernika ponieważ zamierzał rozszerzyć swoją działalność o świadczenie usług lakiernictwa.

Na ogłoszenie płatnika odpowiedzieli wnioskodawca oraz jego syn D. W. (1). Podczas rozmowy kwalifikacyjnej u płatnika obaj wykazali dużą chęć zatrudnienia w tym samym miejscu z uwagi na możliwość ograniczenia w ten sposób wspólnych kosztów dojazdu do pracy, a także z uwagi na ich trudną sytuację po śmierci żony wnioskodawcy, a matki D. W. (2), który bardzo przeżywał śmierć mamy.

W czasie w/w rozmowy kwalifikacyjnej obecne były E. T., która u płatnika jest zatrudniona jako pracownik biurowy oraz M. M., którą płatnik zatrudnia na stanowisku spedytora.

Płatnik nie wymagał od kandydatów wykształcenia zawodowego w kierunku lakiernika, ale aby posiadali praktykę w tym zawodzie. Wnioskodawca posiadał doświadczenie zawodowe w wykonywaniu lakiernictwa.

/zeznania płatnika składek e-prot. z 29.07.2020 r.: 00:03:09 w zw. z 00:19:19, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 29.07.2020 r.: 00:06;22 -00:12:21 w zw. z 00:19:19, pisemne oświadczenie E. T. k.29, pisemne oświadczenie M. M. k. 30/

Wnioskodawca od 16.01.2019 r. do 29.01.2019 r. nie posiadał żadnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeniowy. Od 30.01.2019 r. do 11.02.2019 r. wnioskodawca był zarejestrowany jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy /niesporne/.

W dniu zawarcia spornej umowy o pracę wnioskodawca posiadał orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań lekarskich do wykonywania u płatnika pracy na stanowisku lakiernika.

/orzeczenie lekarskie k. 34 akt ZUS/

Płatnik składek przed przeszkolił wnioskodawcę w zakresie bhp w dniu 12.02.2019 r., a instruktaż stanowiskowy w zakresie bhp przeprowadził w dniach 12 i 13.02.2019 r.

/karta szkolenia bhp k. 33 akt ZUS/.

Do czasu powstania niezdolności do pracy wnioskodawca wykonywał na rzecz płatnika składek umówioną pracę lakiernika od poniedziałku do piątku przez 8 godzin dziennie, w godzinach od 8.00 do 16.00, na terenie bazy firmy płatnika w miejscowości (...). Firma płatnika zaczęła świadczyć usługi lakiernicze dopiero od dnia 11.02.2019 r. kiedy wnioskodawca zaczął wykonywać dla płatnika pracę lakiernika. Pracował w komorze lakierniczej. G. W. wykonywał dla płatnika pracę razem M. A. i kierowcami zjeżdżającymi do bazy w godzinach od 8.00 do 16.00. Wnioskodawca potwierdzał swoją obecność w pracy na listach obecności, z których wynika, że świadczył pracę na rzecz płatnika do 22.03.2019 r. (piątek).

/listy obecności k. 40-41 akt ZUS, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 29.07.2020 r.: 00:06;22 -00:12:21 w zw. z 00:19:19, pisemne oświadczenie M. A. k. 27, pisemne oświadczenie Ł. K. k. 28, pisemne oświadczenie E. T. k.29, pisemne oświadczenie M. M. k. 30/

Płatnik składek sporządził dokumentację osobową dla wnioskodawcy /niesporne/.

Płatnik składek wypłacał wnioskodawcy umówione wynagrodzenie w gotówce, na dowód czego były wystawione dokumenty KW, a nadto prowadził dla wnioskodawcy indywidualne listy płac.

/ dokumenty KW k. 35,37 akt ZUS, listy płac k. 36,38 akt ZUS/.

Płatnik składek zgłosił wnioskodawcę 15.02.2019 r. do pracowniczych ubezpieczeń społecznych od 12.02.2019 r. /niesporne/.

Wnioskodawca stał się niezdolny do pracy z powodu choroby od 25.03.2019 r., tj. po 41 dniach od podjęcia zatrudnienia u płatnika /niesporne/.

Strony spornej umowy rozwiązały stosunek pracy z dniem 27.03.2019 r., za porozumieniem, ponieważ płatnik nie był zadowolony z pracy wykonywanej przez wnioskodawcę.

/zeznania płatnika składek e-prot. z 29.07.2020 r.: 00:03:09 w zw. z 00:19:19,zeznania wnioskodawcy e-prot. z 29.07.2020 r.: 00:06;22 -00:12:21 w zw. z 00:19:19/

Aktualne na miejscu wnioskodawcy płatnik zatrudnia od 27.03.2019 r. innego pracownika jako lakiernika - K. R., za wynagrodzeniem minimalnym.

/niesporne, pisemne wyjaśnienia płatnika k. 30 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci powołanych dokumentów, w tym pisemnych oświadczeń pracowników płatnika, a także zeznań wnioskodawcy i płatnika, które to dowody tworzą spójną, logiczną całość, wzajemnie ze sobą korespondując i uzupełniając się, co pozwala na przypisanie im w całości waloru wiarygodności. Sąd zważył, że ZUS był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i nie podważył w toku postępowania ani wartości dowodowej zeznań wskazanych wyżej osób, ani też zalegających w aktach dokumentów, które posłużyły do odtworzenia istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2016.963 j.t.) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby fizyczne, będące pracownikami, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Oznacza to, że warunkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym jest posiadanie statusu pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 1 omawianej ustawy, który to przepis stanowi, że za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. W konsekwencji powyższego, decydujące znaczenie dla powstania stosunku ubezpieczeniowego ma uprzednie istnienie stosunku pracy.

W świetle art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Na tle cytowanego przepisu zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie określone zostały konstytutywne cechy stosunku pracy, odróżniające go od innych stosunków prawnych. Należą do nich: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2006 roku, I PK 110/06, Lex nr 207175)

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy organ rentowy podnosił, iż zakwestionowana umowa o pracę z 12.02.2019 r. zawarta została między stronami dla pozoru, w celu skonstruowanie okoliczności świadczących o istnieniu stosunku pracy pomiędzy płatnikiem i wnioskodawcą.

To stanowisko organu rentowego, zdaniem Sądu Okręgowego, nie znajduje oparcia w dowodach zebranych w sprawie.

W niniejszej sprawie stosunek prawny, w ramach którego wnioskodawca świadczył pracę lakiernika na rzecz płatnika składek spełnia cechy stosunku pracy określone w powołanym wyżej przepisie art. 22 § 1 k.p. Wnioskodawca bowiem podjął umówioną rodzajowo pracę i rzeczywiście ją wykonywał w spornym okresie od 12.02.2019r. do 23.03.2019r., tj. do czasu powstania niezdolności do pracy z powodu choroby.

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, brak jest podstaw do ustalenia, iż zawarta pomiędzy stronami umowa o pracę z 12.02.2019 r. miała charakter pozorny oraz, że czynność ta została dokonana w celu obejścia prawa.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Pozorność jest zatem wadą oświadczenia woli polegającą na świadomej, a przy tym ujawnionej wobec adresata i przez niego aprobowanej, niezgodności pomiędzy treścią złożonego oświadczenia woli, dostępną dla innych uczestników obrotu, a rzeczywistą wolą osoby składającej to oświadczenie. Pozorne oświadczenie woli ma miejsce wówczas gdy jest skierowane do adresata. Wada tego oświadczenia polega na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz (art. 83 § 1 kodeksu cywilnego).

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego taka umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła /por. wyrok SN z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok SN z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok SN z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok SN z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04,OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok SN z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok SN z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712/.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a, jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy Sąd zważył w pierwszej kolejności, że płatnik i wnioskodawca nie są w żaden sposób spokrewnieni, ani spowinowaceni, jak również nie znali się przed zawarciem spornej umowy o pracę. Płatnik w sposób logiczny wyjaśnił, że konieczność zatrudnienia lakiernika w jego zakładzie pracy rzeczywiście istniała, a nadto, że poszukiwał odpowiedniego pracownika na to stanowisko, który miałby już doświadczenie praktyczne w lakiernictwie, a wnioskodawca potwierdził spełniał te wymagania. Zarówno okoliczności rozmowy kwalifikacyjnej, na której był też syn wnioskodawcy, jak i sam fakt rzeczywistego wykonywania pracy lakiernika na rzecz płatnika przez odwołującego się potwierdzili nie tylko płatnik i wnioskodawca, ale także inni pracownicy płatnika, którzy złożyli na tę okoliczność własnoręcznie sporządzone i podpisane przez nich oświadczenia, zalegające w aktach niniejszej sprawy. Z oświadczeniami tymi korelują pozostałe dokumenty w załączonych aktach ZUS-owskich, z których wynika, że płatnik prowadził listy obecności dla wnioskodawcy, a także dokumentację płacową dla ubezpieczonego. W sprawie istotne jest też, że w dacie podpisania umowy o pracę wnioskodawca posiadał ważne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania dla płatnika składek pracy lakiernika. Sąd zważył, że niezdolność do pracy ubezpieczonego powstała dopiero po 41 dniach od podjęcia zatrudnienia u płatnika, a przede wszystkim, że ubezpieczony do tego czasu rzeczywiście wykonywał umówioną pracę dla płatnika, jak i że płatnik dopiero od chwili zatrudnienia wnioskodawcy od 12.02.2019 r. rozszerzył swoje usługi także o usługi lakiernicze. Strony spornej umowy zgodnie zeznały także dlaczego łączący je stosunek pracy został rozwiązany. Ponadto Sąd miał na uwadze, że płatnik aktualnie nadal na miejscu wnioskodawcy zatrudnia innego lakiernika, co potwierdza, że zatrudnienie pracownika na takim stanowisku było uzasadnione faktycznie istniejącą potrzebą płatnika. Zdaniem Sądu płatnik w sposób logiczny i wiarygodny wyjaśnił zatem motywy zatrudnienia wnioskodawcy, wskazując, że posiada ubezpieczony doświadczenie w pracy lakiernika, a płatnik rzeczywiście potrzebował zatrudnić w swojej firmie pracownika na tym stanowisku. O tym, że wnioskodawca pracował w ramach badanej umowy pracę świadczą spójne i konsekwentne zeznania wnioskodawcy, płatnika i koherentne z nimi pisemne oświadczenia pozostałych pracowników płatnika.

Całokształt w/w okoliczności w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wskazuje, że wnioskodawca zawierając sporną umowę o pracę miał zamiar świadczyć pracę i rzeczywiście na jej podstawie świadczył umówioną pracę lakiernika na rzecz płatnika składek, który faktycznie miał rzeczywiste i uzasadnione powody by zatrudnić w swojej firmie wnioskodawcę jako lakiernika. Zgromadzone w sprawie dowody wskazują na faktyczne wykonywanie tej pracy przez wnioskodawcę, a także na to, że płatnik przyjmował pracę świadczoną przez odwołującego i wypłacał za nią umówione wynagrodzenie. Trzeba podkreślić, że wartości zeznań płatnika i wnioskodawcy oraz pisemnych oświadczeń pracowników płatnika organ rentowy nie podważał w toku niniejszego postępowania.

W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu, brak jest podstaw do twierdzenia, że umowa o pracę była czynnością „fikcyjną”, albowiem w świetle dostępnych dowodów ubezpieczony podjął wykonywanie czynności wynikających z umowy o pracę z 12.02.2019 r. i świadczył pracę lakiernika do czasu powstania niezdolności do pracy codziennie w stałych ustalonych godzinach od 8.00 do 16.00 bazie firmie płatnika w miejscowości (...).

Sąd jednocześnie orzekając w niniejszej sprawie dostrzega, że wnioskodawca przyznał, że przed zatrudnieniem u płatnika leczył się i przebywał na zwolnieniach lekarskich. Trzeba jednak zauważyć, że niezdolności do pracy z powodu choroby powstała dopiero po 41 dniach od podjęcia zatrudnienia u płatnika, przy czym zaakcentować należy,że dla sprawy kluczowe jest to, że z zeznań stron spornej umowy i oświadczeń innych pracowników płatnika wynika jednoznacznie, że wnioskodawca wykonywał w badanym okresie pracę lakiernika, zgodnie z umową o pracę z 12.02.2019 r. do 23.03.2019 r., a załączonego orzeczenia lekarskiego wynika, że w dacie podpisania badanej umowy o pracę nie było żadnych przeciwwskazań medycznych do podjęcia przez wnioskodawce pracy u płatnika, a zatem brak jest powodów do uznania tejże umowy za pozorną.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca jako pracownik u płatnika składek w okresie od 12.02.2019 r. do 23.03.2019 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, i w rezultacie zmienił zaskarżoną decyzję, o czym orzekł jak w sentencji wyroku, na mocy powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

A.P.

A.P.