Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 listopada 2019 roku (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 29.04.2019 r. W. J. (1) emeryturę od 28.04.2019 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 147241,85 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 613695,01 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 217,10 miesięcy;

Wyliczona zgodnie z zasadami art. 26 ww. ustawy kwota emerytury wyniosła - 3505,00 zł.

/decyzja – k. 29 -30akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w dniu 08.01.2020 r. złożył W. J. (1) wnosząc o przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem faktycznie osiąganych przez niego zarobków za okres 05-2001, 09 -2003 oraz od 05-2004 do 02.2005 tj. okres zatrudnienia w firmie (...) sp. zo.o. Odwołujący podniósł iż w ww. okresie pracował i były mu naliczane składki, co potwierdza świadectwo pracy z 28.02.2005 r. Natomiast za brak wyegzekwowania należnych składek od płatnika nie może ponosić odpowiedzialności. W związku z powyższym wnosi o zaliczenie ww. okresów składkowych do wyliczenia emerytury z uwzględnieniem kwot wynikających z umowy o pracę lub najmniejszego wynagrodzenia obowiązującego w RP.

/ odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Zakład podniósł, iż w toku ustalania wysokości odprowadzonych składek na indywidualne konto ubezpieczeniowe wnioskodawcy od 01.01.1999r. ZUS I O/Ł. ustalił, że na koncie wnioskodawcy występują nieprawidłowości i wszczęto w tym zakresie postępowanie wyjaśniające. Ustalono ostatecznie, że w okresach 05.2001r., 09.2003r. i od 05.2004r. do 02.2005r. płatnik składek - firma (...) Sp. z o.o. nie złożyła raportów imiennych (...) za wnioskodawcę i nie odprowadziła składek w tym okresie z tytułu zatrudnienia. Jednocześnie w chwili obecnej płatnik już nie istnieje i nie można uzyskać brakujących dokumentów, aby prawidłowo właściwie ustalić stan należnych składek w w/w okresach. Jednocześnie na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy ZUS I O/Ł. nie ma możliwości innego obliczenia wysokości emerytury wnioskodawcy.

Wnioskodawca nie przedłożył żadnej innej dokumentacji za sporne okresy, na podstawie której można by ustalić wysokość odprowadzonych składek. Nie ma także możliwości - o co wnosi W. J. - aby za te okresy przyjąć minimalne wynagrodzenie w j.g.u. (emerytura wnioskodawcy jest liczona wg nowych zasad w oparciu o zgromadzone składki). Decyzja jest zatem prawidłowa, a wniosek o oddalenie odwołania uzasadniony.

/ odpowiedź na odwołanie k .7/

Na rozprawie w dniu 6 października 2020 r. poprzedzającej wydanie wyroku wnioskodawca poparł odwołanie i wniósł o wyliczenie świadczenia przy przyjęciu kwoty wynagrodzenia 1300 zł. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 6 października 2020 r. 00;01;34 00;04:45/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony W. Ł. urodził się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 20 maja 2019 roku - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w związku ze zmianami do ustawy z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z FUS z nia 18.07.2011 ,21.06.2013 r. oraz 05.03.2015 r. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego wnioskodawcy na dzień 01.01.1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w kwocie 1913,75 zł tj ustalona decyzją z 18.02.2005 r. z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1987 do 31.12.1996. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 156,75% Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 40.47% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie (156,75% x 1 220,89 zł = 1913,75 zł). Okresy składkowe wyniosły łącznie 19 lat, 3 miesiące, 5 dni, nieskładkowe łącznie: 3 lata, 1 miesiąc 4 dni, tj.. Współczynnik proporcjonalny do - osiągniętego do 31.12.1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 71,68%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do obliczenia współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie: 22 lata, 4 miesiące i 9 dni.

Średnie dalsze trwanie życia - wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz.173)

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 152 649, 42 zł.

Za okresy zatrudnienia za które nie udowodniono zarobków przyjęto najniższe wynagrodzenie w jgu.

/ decyzje k. 38-39 oraz 31- 32 akt kapitałowych/.

W dniu 29 kwietnia 2019 roku W. J. (1) złożył wniosek o emeryturę.

/wniosek o emeryturę k. 1- 6 akt ZUS/

Decyzją z dnia 21 maja 2019 roku - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., przyznał wnioskodawcy emeryturę w kwocie zaliczkowej ze względu na błędy, jakie były na koncie ubezpieczeniowym wnioskodawcy, a dotyczące braku raportu imiennego firmy (...) sp. z o.o. za miesiące 5/2001, (...), (...)- (...)

/ decyzja k. 15-17, pismo z wyjaśnieniami k. 27 akt ZUS/

Ostatecznie ZUS wydał zaskarżona decyzję z dnia 27 listopada 2019 r., w której wyliczając wysokość należnego wnioskodawcy świadczenia nie uwzględnił ww. okresów zatrudnienia, gdyż (...), (...), (...)- (...) płatnik nie odprowadził składek za wnioskodawcę i nie złożył raportów imiennych.

/bezsporne decyzja – k. 29 -30akt ZUS/

W okresie od 5.05.2000 r. do 28.02.2005 W. J. (1) był zatrudniony w oparciu o umowę o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o., następcy prawnego (...) sp. zo.o. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownik d.s. sprzedaży.

/ świadectwo pracy k. 28 akt ZUS, k. 14/

W dniu 5.05.2000 r. pracodawca (...) sp. z o.o. zawierając z wnioskodawcą umowę o pracę na czas nieokreślony zadeklarował się wypłacać mu wynagrodzenie za pracę w kwocie 1300,00 zł miesięcznie plus premia prowizyjna od sprzedaży wg. regulaminu.

/ umowa o pracę z dnia 5.05.2000 r. k. 5 – oryginał okazany na rozprawie w dniu 8 września 2020 r. protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00;05:58-00;06:40 /

Właściciel firmy (...) sp. zo.o. A. P. miał kilkadziesiąt firm ich nazwy kilkanaście razy się zmieniały.

/zeznania świadka P. G. protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:15:22 -00:23:26 zeznania świadka Z. S. protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r 00:23:26 -00:30:26/

Będąc zatrudnionym u płatnika składek (...) sp. z o.o., następcy prawnego (...) sp. z o.o., wnioskodawca niezmiennie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku handlowca. Ubezpieczony jeździł dostawczym V. i sprzedawał towar. Wnioskodawca nie miał okresów nieobecności nie korzystał z urlopu bezpłatnego. Wynagrodzenie w firmie było wypłacane co miesiąc, choć nie zawsze na czas lub ratalnie. Wynagrodzenia nie były potrącane.

/ zeznania świadka P. G. protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:15:22 -00:23:26 zeznania świadka Z. S. protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r 00:23:26 -00:30:26/

Wnioskodawca legitymuje się świadectwem pracy z 28.02.2005 r. za wskazany okres zatrudnienia, w którym pracodawca w informacjach uzupełniających podał, iż w ww. okresie składki były naliczane, lecz nieodprowadzane od sierpnia 2002 r.

/ świadectwo pracy k. 28 akt ZUS/

(...) sp. z o.o. w czasie zatrudnienia nie wiedzieli, że pracodawca nie odprowadza za nich składek. Informacje o tym otrzymywali dopiero na świadectwie pracy.

/zeznania świadka P. G. protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:15:22 -00:23:26/.

W chwili obecnej płatnik (...) sp. z o.o. już nie istnieje.

/ bezsporne/

Hipotetycznie wyliczona emerytura wnioskodawcy z uwzględnieniem zatrudnienia w okresie 05.05.2000 r. do 28.08.2005 r.

- w wariancie I - przy uwzględnieniu wynagrodzenia w kwocie 1300 zł miesięcznie wynosi na dzień przyznania świadczenia tj. 28 04.2019 r. wynosi 3 569,18 zł, a po waloryzacji od 1.03.2020 r. 3 696,24 zł,

- w wariancie II - przy uwzględnieniu wynagrodzenia w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę na dzień przyznania świadczenia tj. 28.04.2019 r. wynosi 3 544,62 zł a po waloryzacji od 1.03.2020 r. 3 670,81 zł.

/ pismo ZUS k. 36 hipotetyczne wyliczenie k. 37-42 akt ZUS/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i aktach rentowych wnioskodawcy, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Nadto w oparciu o zeznania świadków P. G., Z. S., które w sposób spójny relacjonowały charakter spornego zatrudnienia wnioskodawcy w spornym okresie i korespondowały ze zgromadzonymi w sprawie dowodami z dokumentów. Przy tym wskazać należy, iż sporne w niniejszej sprawie były nie okoliczności faktyczne lecz kwestie prawne związane z możliwością zaliczenia okresu 5/2001, 9/2003, (...)- (...) do stażu ubezpieczeniowego, w którym płatnik nie odprowadził składek za wnioskodawcę oraz przyjęcia za ten okres konkretnego wynagrodzenia. Podstawą ustaleń było także hipotetyczne wyliczenie świadczeń należnych wnioskodawcy. Przy tym za miarodajne dla rozstrzygnięcia Sąd uznał ostatecznie wyliczenie oparte o wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę wnioskodawcy nie zaś wynagrodzenie najniższe obowiązujące w spornym okresie, gdyż takie wnioskodawca co najmniej niewątpliwie otrzymywał z uwagi na brak przerw w zatrudnieniu.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku, poz. 53) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 według art. 25. ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury, ustalonej w sposób określony w art. 25, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Art. 173 ust 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku, poz. 53) precyzuje, że wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku. Według ust. 3b jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku.

Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku. Zgodnie z art. 174 ust. 9a ustawy emerytalno-rentowej, staż ubezpieczeniowy i wymagany staż, o których mowa w ust. 8, określa się w dniach, jeżeli jest to dla ubezpieczonego korzystniejsze.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę.

Z kolei ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,

w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

Natomiast w myśl art. 16 cytowanej ustawy przy ustalaniu kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych – przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Na gruncie rozpatrywanego przypadku spornym było czy okres zatrudnienia wnioskodawcy u płatnika składek G. sp. zo.o. od 5 maja 2000 r. do 28 lutego 2005 r. może zostać uwzględniony przy wyliczeniu emerytury W. J. (1) wobec niekwestionowanego faktu, iż za okres 5/2001, 9/2003, (...)- (...) płatnik nie odprowadził składek za wnioskodawcę. Organ rentowy przyjął, iż nie ma takiej możliwości bowiem nie istnieje dokumentacja w oparciu o którą można ustalić wysokość odprowadzanych czy należnych składek.

Z twierdzeniem tym nie sposób się zgodzić. W świetle ugruntowanego już orzecznictwa przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy zatrudnienia jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach), bez względu na to, czy pracodawca opłacił należne składki. Okres zatrudnienia, za który pracodawca nie dopełnił obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne pracownika, jest okresem składkowym (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.). /II UK 363/17 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 22-11-2018 opubl. OSNAPiUS 2019/5/67.

Należy mieć przy tym na uwadze następujące argumenty prawne. Po pierwsze, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach, okresami składkowymi są co do zasady okresy ubezpieczenia. Wprawdzie, użyte w tej ustawie pojęcie okres ubezpieczenia oznacza, według ustawowej definicji, okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okresy nieopłacania składek w razie przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego maksymalnej kwoty rocznej podstawy ich wymiaru (art. 4 pkt 5 tej ustawy). Jednocześnie jednak równocześnie okresy opłacania składek są okresami składkowymi pod warunkiem zapłaty należnych składek na ubezpieczenia społeczne tylko wtedy, gdy przepisy tej ustawy tak wyraźnie stanowią, np. art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3a oraz art. 6 ust. 2 pkt 1c, pkt 9, 10, 11a, 12a, 13a, 14a, 15 i 16. Ponadto z art. 5 ust. 4 tej ustawy wyraźnie wynika, że tylko przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty dla płatników składek zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a ponadto osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność - nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Z wymienionych regulacji prawnych łącznie wynika, że okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia, za które płatnicy składek powinni opłacić należne składki za ubezpieczonych, a ponadto okresy opłacania składek przez płatników na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz "szczególne" ubezpieczenia społeczne osób współpracujących z płatnikami prowadzącymi pozarolniczą działalność, które to osoby współpracujące we własnym interesie prawnym, bo ze względu na niezdefiniowany prawnie stosunek współpracy, mają obowiązek osobistego zgłoszenia się do ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust. 3 ustawy systemowej). W konsekwencji należy uznać, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy składkowe uwzględnia się jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach), bez względu na to, czy płatnik niebędący ubezpieczonym opłacił należne za niego składki, ponieważ przy weryfikacji okresów uwzględnianych do ustalenia prawa i wysokości emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki tylko, gdy płatnik składek zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (płatnikami takich składek) nie opłacił składek na takie ubezpieczenia społeczne. Przeciwne stanowisko, że skutki zaniechania opłacania składek przez niebędących ubezpieczonymi płatników obarczałyby ubezpieczonych ryzykiem "utraty" składkowych okresów ubezpieczenia, byłoby zaprzeczeniem istoty i automatyzmu prawnego powstawania i podlegania obowiązkowym stosunkom ubezpieczeń społecznych oraz obliczania i opłacania przez płatników całości należnych składek za ubezpieczonych, choćby w części finansowanych z przychodów samych ubezpieczonych (por. art. 16 ust. 1 ustawy systemowej). W stosunkach prawa ubezpieczeń społecznych obowiązek zgłaszania do ubezpieczeń społecznych co do zasady spoczywa na płatnikach składek, którzy są także zobowiązani do obliczania, rozliczania i opłacania należnych (co należy podkreślić) składek ewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami składek należnych od płatnika (art. 40 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej). Także inne obowiązki określone w Rozdziale 4 ustawy systemowej - dotyczące zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, prowadzenia kont i rejestrów oraz zasad rozliczania składek i zasiłków - obarczają, co do zasady, wyłącznie płatników składek, przeto nie ma podstaw prawnych ani uzasadnienia do przerzucania odpowiedzialności za zaległości składkowe na ubezpieczonych za zaniechania nierzetelnych płatników składek, którzy uchylili się od zapłaty składek należnych za ubezpieczonych niebędących ich płatnikami. Wprawdzie ustawowym uprawnieniem ubezpieczonych niebędących płatnikami składek jest zwrócenie się o informację w sprawie działań Zakładu zmierzających do ściągnięcia należnych składek od płatnika (art. 40 ust. 1a ustawy systemowej), a ponadto ubezpieczony może zgłaszać na piśmie lub do protokołu u płatnika składek reklamacje dotyczące sprostowania imiennych informacji zawartych w imiennych raportach miesięcznych (art. 41 ust. 11), ale to organ ubezpieczeń społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, kontroli lub korekcie danych o składkach należnych za ubezpieczonych niebędących płatnikami wydaje decyzje o ustaleniu wymiaru składek i ich poborze od płatników składek (art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy). Zaległości składkowe podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej (art. 24 ust. 1-4 ustawy systemowej). Warto też sygnalizować, że składki należne podlegają waloryzacji, choćby uległy przedawnieniu (art. 40 ust. 1b). Wszystko to oznacza, że organ ubezpieczeń społecznych ma ustawowy obowiązek wymierzania i ściągania zaległości składkowych w razie powzięcia informacji o nieopłacaniu składek należnych za ubezpieczonego niebędącego płatnikiem składek, jeżeli nierzetelny płatnik nie opłaca należnych składek lub opłaca jej w zaniżonej wysokości. Wyklucza to przerzucanie na ubezpieczonych niebędących płatnikami składek ryzyka i niekorzystnych skutków prawnych nierealizowania obowiązku składkowego (nieopłacania należnych składek za ubezpieczonych) przez nierzetelnych płatników. Przeciwnie, w razie zaniechania lub zaniedbania obowiązku składkowego przez płatników organ ubezpieczeń społecznych ma obowiązek wymierzania, poboru i egzekucji składek należnych bez możliwości przerzucania niekorzystnych skutków prawnych na ubezpieczonych niebędących płatnikami składek.

W inny sposób traktuje się wyłącznie ubezpieczonych będących płatnikami składek oraz osoby z nimi współpracujące przy prowadzonej działalności pozarolniczej, którym na kontach ewidencjuje się już tylko składki wpłacone (art. 40 ust. 1 pkt 2 ustawy), co sprawia, że przy ustalaniu takim osobom prawa do emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki, mimo podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 5 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach).

Powyższe oznacza, że w przypadkach, w których obowiązek składkowy realizują za ubezpieczonych płatnicy niebędący ubezpieczonymi, nie ma podstaw prawnych ani uzasadnienia stanowisko organu, że ubezpieczeni mogliby ponosić najdalej idące negatywne konsekwencje prawne zaniechań lub zaniedbań nierzetelnych płatników, którzy nie opłacili w całości lub w części należnych składek z przyczyn niedotyczących ubezpieczonych, a organ ubezpieczeń społecznych zaniechał lub zaniedbał wymierzenia lub egzekucji należnych składek za ubezpieczonego od płatnika takich składek. W konsekwencji należy uznać, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy składkowe, choćby płatnik nie opłacił należnych składek za niebędącego płatnikiem ubezpieczonego, który podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tych okresach (a contrario do art. 5 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach)./Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2016 r. II UK 194/15 OSNP 2017/12/163, wyrok SN I UK 432/16 - z dnia 24-10-2017, III UK 84/16 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 07-03-2017, III AUa 586/12 - wyrok SA Szczecin z dnia 04-12-2012/

Niewypełnienie obowiązku składkowego przez pracodawcę (płatnika) nie wyklucza więc zaliczenia okresu pracy jako okresu ubezpieczenia do emerytury. Istotne jest to czy został zrealizowany tytułu ubezpieczenia. Nieuregulowanie w tym czasie składek nie znosi samego tytułu ubezpieczenia. Jest to okres składkowy, który może być nazwany „ułomnym okresem składkowym”, ale tylko dlatego, że obowiązek składkowy nie został wykonany. Obowiązek zapłacenia składek nie ciążył jednak na pracowniku. Jego niewykonanie nie jest podstawą do odmowy zaliczenia okresu pracy jako okresu ubezpieczenia do prawa do emerytury.

Regulacja ustawowa oparta jest na idealnym założeniu opłacania składek, co nie zawsze się spełnia. Prawodawca nie wprowadził zastrzeżenia, iż ubezpieczenie emerytalne zatrudnianego pracownika warunkuje opłacenie składek. Taka norma nie jest akceptowana nie tylko dlatego, że byłaby niezgodna z podstawową zasadą prawa do zabezpieczenia społecznego, w którym obowiązek składkowy obciąża pracodawcę a nie pracobiorcę. Prawodawca takie zastrzeżenie czyni wyraźnie w odniesieniu do ubezpieczonych będących płatnikami składek na swoje ubezpieczenie (art. 5 ust. 4 ustawy emerytalnej), jednak nie do pracobiorców. Podobnie problem braku składek nie został oceniony jako negatywna przesłanka prawa do emerytury lub renty w innych sprawach ubezpieczonych (wyroki Sądu Najwyższego z 4 października 2006 r., II UK 42/06, z 6 kwietnia 2007 r., II UK 185/06, z 26 marca 2014 r., II UK 371/13, z 21 kwietnia 2016 r., III UK 126/15, z 8 sierpnia 2017 r., I UK 310/16, z 21 listopada 2017 r., I UK 448/16).

W niniejszej sprawie w świetle przedłożonej dokumentacji świadectwa pracy, umowy o pracę oraz wiarygodnych zeznań świadków wykazanym zostało, iż w całym spornym okresie wnioskodawca świadczył pracę na rzecz G. sp. zo.o. w pełnym wymiarze czasu pracy. WW. nieprzerwanie pracował jako handlowiec i z tego tytułu otrzymywał, choć nie zawsze terminowo wynagrodzenie za pracę. Wnioskodawca nie miał przerw w zatrudnieniu, nie był na urlopach bezpłatnych. Z tych też względów brak podstaw do odmowy zaliczenia okresu zatrudnienia wnioskodawcy u płatnika składek G. sp. zo.o. od 5 maja 2000 r. do 28 lutego 2005 r. wobec nieopłacenia składek za okres 5/2001, 9/2003, (...)- (...) przy wyliczeniu należnego mu świadczenia emerytalnego.

Pozostaje jednak do ustalenia jaka wysokość wynagrodzeń winna zostać przyjęta za sporne lata.

Zgodnie zaś z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornymi okresami zatrudnienia wnioskodawcy, co dało Sądowi podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle zarzutów podniesionych w odwołaniu.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058). Sąd ma przy tym na względzie powszechnie znane trudności w dokumentowaniu nie tylko wysokości wynagrodzenia, ale nawet samego zatrudnienia w latach odległych od daty wniosku, związane z brakiem dokumentów (te podlegały bowiem niszczeniu po upływie określonego czasu), czy wręcz likwidacją zakładów pracy.

W ocenie Sądu wnioskodawca przedkładając w procesie umowę o pracę określającą jego wynagrodzenie za pracę na kwotę 1300,00 zł miesięcznie plus premia prowizyjna od sprzedaży wg. regulaminu, dostatecznie udokumentował wysokość wypłacanego mu wynagrodzenia. W ocenie Sądu przy braku przerw w zatrudnieniu wnioskodawca otrzymywał w spornym okresie co najmniej kwotę 1300 zł wynagrodzenia zasadniczego uzgodnioną z pracodawcą w świetle zawartej umowy. Tym samym to wskazana kwota, a nie minimalne wynagrodzenie za pracę stanowić powinno podstawę wyliczeń za sporny okres.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na uwadze wskazane okoliczności, Sąd zobowiązał organ rentowy do dokonania wyliczenia hipotetycznej wysokości emerytury wnioskodawcy na dzień nabycia uprawnień - osiągnięcia wieku emerytalnego, przy uwzględnieniu kwoty 1300 zł zarobków za sporny okres 5/2001, 9/2003, (...)- (...). Hipotetycznie wyliczona emerytura wnioskodawcy w wariancie I z uwzględnieniem zatrudnienia w okresie 05.05.2000 r. do 28.08.2005 r. przy uwzględnieniu wynagrodzenia w kwocie 1300 zł miesięcznie wyniosła na dzień przyznania świadczenia tj. 28. 04.2019 r. -3 569,18 zł a po waloryzacji od 1.03.2020 r. 3 696,24 zł. Powyższe hipotetyczne wyliczenie przy przyjęciu wskazanych założeń nie było kwestionowane pod względem matematycznym przez stronę powodową w związku z tym Sąd Okręgowy doszedł do przekonania iż było wystarczające do poczynienia ustaleń i wyliczenia należnych wnioskodawcy świadczeń. Wyżej wyliczone kwoty były niewątpliwie wyższe niż kwoty świadczeń dotychczas wnioskodawcy przyznane na dzień 28.04.2019 r. – w kwocie 3505,01 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przeliczył emeryturę W. J. (1) od dnia 28 kwietnia 2019 r. przy uwzględnieniu okresu zatrudnienia w (...) spółce z o.o. w Ł. od dnia 5 maja 200 r. do 28 lutego 2005 r. oraz dodatkowo wynagrodzeń za (...), (...), okres od 5/2004 do 2/2005 w kwotach po 1300 zł miesięcznie.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem i aktami rentowymi, doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z pouczeniem, iż ma on prawo wniesienia apelacji od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Łodzi za pośrednictwem Sądu Okręgowego w Łodzi w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.

J.L.