Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał W. G. (1) emeryturę od 28 kwietnia 2020 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W treści decyzji wskazano, że do ustalenia kwoty emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 137 477,52 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 683 188,17 zł , kwotę środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji w wysokości 67 993,35 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.217,60 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 4 083,91 zł [(137 477,52 + 683 188,17 + 67 993,35) : 217,60].Organ rentowy jednocześnie zaznaczył ,że odmówił W. G. (1) prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych , ponieważ w świadectwie pracy z dnia 14 września 2007 r. z (...) zawarta jest informacja ,iż wykonywana praca nie była pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze , jak również W. G. (1) nie opłacił składki na ubezpieczenie społeczne twórców. W ocenie organu rentowego wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych i tym samym nie spełnił warunków do przyznania prawa do rekompensaty.

/decyzja k.15 - 17 plik I akt ZUS/

W dniu 5 czerwca 2020 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie pełnomocnika W. G. (1) od ww. decyzji. Pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżył decyzję w zakresie w jakim nie przyznano wnioskodawcy prawa do rekompensaty. Skarżonej decyzji zarzucono naruszenie przepisów postępowania administracyjnego tj. art. 7 , art.77 § 1 oraz art.107 § 3 k.p.a. oraz art. 21 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych. W ocenie pełnomocnika wnioskodawcy , W. G. (2) spełnia warunki do przyznania rekompensaty , gdyż w okresie zatrudnienia w ,,Radiu (...) , począwszy od 1 grudnia 1983 r. wykonywał powierzone obowiązki pracownicze na stanowisku twórczym i artystycznym , które to prace zaliczane są do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Co również , powierzone obowiązki wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pełnomocnik W. G. (1) wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do rekompensaty i ponowne naliczenie kapitału początkowego oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

/odwołanie k.3 – 8/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.18 – 18 odwrót/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca W. G. (1) urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 1 lipca 1978 r. do 9 marca 2007 r. W. G. (1) zatrudniony był w Radiu (...) , gdzie w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał następujące obowiązki pracownicze:

- od 1 lipca 1978 r. do 30 września 1978 r. – stażysta w Wydziale Technicznym.

- od 1 października 1978 r. do 31 lipca 1979 r. – młodszy realizator techniczny w Wydziale Technicznym.

- od 1 sierpnia 1979 r. do 31 lipca 1981 r. - realizator techniczny.

- od 1 sierpnia 1981 r. do 31 lipca 1983 r. – starszy operator , który przeprowadzał nagrania , przegrania , montaże oraz inne czynności niezbędne do prawidłowego , pod względem technicznym utrwalania na taśmie magnetycznej audycji w formie pozwalającej na odtworzenie jej na antenie.

- od 1 sierpnia 1983 r. do 30 listopada 1983 r. – samodzielny realizator techniczny w Wydziale Eksploatacji.

- od 1 grudnia 1983 r. do 31 października 1992 r. – realizator dźwięku III kategorii , do którego obowiązków należało opracowanie partytury do zapisu dźwięku , reżyseria nagrania muzycznego oraz kontrola muzyczna w czasie zapisu i przesłuchań , opracowanie sposobu przegrania zapisu , antenowa kontrola jakości brzmieniowej dźwięku.

- od 1 listopada 1992 r. do 30 czerwca 1994 r. – realizator dźwięku II kategorii.

- od 1 lipca 1994 r. do 31 sierpnia 2005 r. – realizator dźwięku , do którego obowiązków należała realizacja audycji , słuchowisk i nagrań muzycznych.

- od 1 września 2005 r. do 30 kwietnia 2006 r. – samodzielny realizator w D. (...) Programowej.

- od 1 maja 2006 r. do 9 marca 2007 r. – realizator dźwięku w tym w D. (...) Programowej do 31 lipca 2006 r. , w D. Transmisji i (...) do 9 marca 2007 r.

/świadectwo pracy – dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.29/

Począwszy od 1 grudnia 1983 r. wnioskodawca zajmował się reżyserią dźwięku , co sprowadzało się do współtworzenia utworów muzycznych , składania utworów w całość tj. odpowiedniego doboru barwy dźwięku do głosu , czy też do nadawania utworom odpowiedniego kształtu muzycznego. Nadto do obowiązków reżysera dźwięku należało wyłapywanie wszelkich nieprawidłowości pojawiających się w utworze.

/zeznania świadków: K. K. min.00:06:41 – 00:13:19 , M. L. min.00:13:19 – 00:25:46 oraz wnioskodawcy min.00:26:59 – 00:36:38 rozprawy z dnia 27 stycznia 2021 r. , płyta CD k.34/

Decyzją Komisji Do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców nr 39.468/65/15 z dnia 2 marca 2016 r. stwierdzono ,że W. G. (1) od 1 grudnia 1983 r. rozpoczął działalność artystyczną jako reżyser dźwięku.

/decyzja k.15/

Decyzją z dnia 20 maja 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił W. G. (1) prawa do emerytury pomostowej.

/decyzja k.31 – 32 plik II akt ZUS/

W dniu 1 kwietnia 2020 r. W. G. (1) złożył wniosek o emeryturę , po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.1 – 3 plik I akt ZUS , decyzja k.15 - 17 plik I akt ZUS/

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz zgromadzonych w aktach sprawy , a także w oparciu o zeznania świadków oraz wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust.2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art.23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 marca 2016 roku, III AUa 1899/15 – Lex 2044406).

Przepisy art.2 punkt 5 i art.21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

W literaturze podkreśla się, że wykładnia przepisu art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych nie może prowadzić do absurdalnego wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art.173 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku, to warunek sformułowany w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym również należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 roku.

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych).

A zatem należy wskazać, że prawo do rekompensaty, zgodnie z w/w ustawą, mają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia. W myśl §21-23 tego rozporządzenia powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w §25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach, wszelkimi środkami dowodowymi, tj. na podstawie zeznań świadków, zeznań samego ubezpieczonego oraz dowodów z dokumentów przedłożonych w toku postępowania dowodowego. Z tych też przyczyn sąd dopuścił dowód z zeznań wnioskodawcy oraz załączonych akt osobowych.

Przechodząc do meritum wskazać należy ,że definicja twórcy oraz artysty została zawarta w art.8 ust.7 i 8 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku, poz.266) , a uprawnienia do emerytury dla tej grupy zawodowej reguluje art. 32, 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 8 lutego 1983 r.

Z treści art. 32 ustawy wskazuje na to, że zachowana została dalsza możliwość nabywania uprawnień emerytalnych na dotychczasowych zasadach i w niższym wieku emerytalnym w ramach stosowania ściśle określonych grup pracowników wykonujących w szczególnym charakterze działalność twórczą lub plastyczną - wymienionych w § 12 Rozporządzenia Rady Ministrów z 8 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego. W ocenie Sądu Okręgowego , nie budzi wątpliwości, że obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym przez wszystkich pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną, a jedynie tych, którzy spełniają warunki przewidziane w cytowanym rozporządzeniu.

Natomiast art. 33 reguluje sytuację prawną twórców i artystów ludowych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie wykonywali działalności twórczej na podstawie stosunku pracy. Tak więc pomimo niepracowniczego charakteru twórców lub artystów ich praca była traktowana jako wykonywana w szczególnym charakterze o ile mieściła się w katalogu zawodów wymienionych w § 12 rozporządzenia.

Z bezspornych ustaleń Sądu Okręgowego w tej kwestii wynika, że ubezpieczony wykonujący pracę realizatora dźwięku nie należy do uprawnionych do emerytury w obniżonym wieku na podstawie § 12 rozporządzenia z 8 lutego 1983 r. , gdyż praca ta nie jest wymieniona w katalogu zawodów wymienionych w § 12 rozporządzenia.

Artykuł 33 ustawy nie stwarza natomiast zdaniem Sądu Okręgowego możliwości do nabycia prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych przez twórcę nie wymienionego w § 12 rozporządzenia.

Biorąc zatem pod uwagę powołane przepisy stwierdzić należy, że wnioskodawca ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie nabył prawa do rekompensaty.

Dodatkowo należy wskazać Skoro ustawa jest adresowana do osób objętych systemem zdefiniowanej składki to sam fakt nie opłacania składek emerytalnych dla twórców wskazuje, że wnioskodawca nie może być adresatem uprawnienia do uzyskania prawa do rekompensaty gdyż nie utracił prawa do wcześniejszej emerytury gdyż nigdy nie spełniał przesłanek do przyznania takiego świadczenia nie opłacając prawidłowo składek.

Odnośnie zaś do podnoszonego przez pełnomocnika wnioskodawcy zarzutu naruszenia przez organ rentowy przepisów kodeksu postępowania administracyjnego , to wskazać trzeba, że Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu do postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2013 r., II UK 74/13 zgodnie, z którym od momentu wniesienia odwołania od decyzji ZUS do sądu rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnej, spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego. (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, OSNCP 1981 nr 8, poz. 142; z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65 i z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz postanowienia z dnia 19 czerwca 1998 r., II UKN 105/98, OSNP 1999 nr 16, poz. 529 i z dnia 29 maja 2006 r., I UK 314/05, OSNP 2007 nr 11-12, poz. 173, a nadto wyroki z dnia 28 października 2009 r., I UK 132/09, z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 189/09, i z dnia 14 stycznia 2010 r., I UK 252/09).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

S.B.