Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2019 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: asesor sądowy Barbara Golec

Protokolant: Justyna Leszczyńska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2019 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa B. P. i P. P. (1) (P.)

przeciwko M. K. (K.)

o zapłatę

1.  uchyla wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Jastrzębiu-Zdroju z dnia 28 października 2015 r. wydany w sprawie o sygn. akt I C 251/15 i powództwo oddala;

2.  zasądza od powoda P. P. (1) na rzecz pozwanego M. K. kwotę 2 056,15 zł (dwa tysiące pięćdziesiąt sześć złotych piętnaście groszy) tytułem zwrotu części wyegzekwowanego świadczenia;

3.  zasądza od powódki B. P. na rzecz pozwanego M. K. kwotę 1 999,54 (jeden tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych pięćdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu części wyegzekwowanego świadczenia;

4.  oddala wniosek pozwanego o zwrot wyegzekwowanego świadczenia w pozostałym zakresie;

5.  zasądza od powoda P. P. (1) na rzecz pozwanego kwotę 780,50 zł (siedemset osiemdziesiąt złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

6.  zasądza od powódki B. P. na rzecz pozwanego kwotę 780,50 zł (siedemset osiemdziesiąt złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VI GC 419/19

UZASADNIENIE

Powodowie B. P. i P. P. (1) wnieśli w dniu 25 listopada 2014 r. przeciwko pozwanemu M. K. pozew o zapłatę: na rzecz powódki łącznie kwoty 6 302,74 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 2 060 zł od dnia 11 grudnia 2013 r., a na rzecz powoda łącznie kwoty 7 431 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 2 060 zł od dnia 11 grudnia 2013 r. Powodowie domagali się również zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu podali, że na podstawie prawomocnych nakazów zapłaty oraz wyroków zaocznych prowadzili egzekucję przeciwko (...) sp. z o.o. w W. (dalej jako spółka (...) lub spółka). Egzekucja okazała się bezskuteczna. Według powodów pozwany odpowiada za zobowiązania jako członek zarządu spółki (k. 2-4, 39).

Wyrokiem zaocznym z dnia 28 października 2015 r. Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju w sprawie o sygn. akt I C 251/15 uwzględnił w całości uwzględnił żądanie pozwu. Zasądził także na rzecz powódki kwotę 1 532 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1 200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Na rzecz powoda zasądzono natomiast kwotę 1 589 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1 200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wyrokowi nadano rygor natychmiastowej wykonalności (k. 57).

W sprzeciwie od wyroku zaocznego wniesionym dnia 22 lutego 2016 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa, a także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Podniósł, że złożył rezygnację z funkcji prezesa zarządu spółki w dniu 31 grudnia 2013 r., czyli przed powstaniem wierzytelności powodów. Umowy powodów miały wygasnąć z dniem 31 grudnia 2013 r., lecz oboje złożyli oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, bez zawiadomienia pozwanego. Umowy o pracę wygasły zatem z dniem 15 grudnia 2013 r., zatem wynagrodzenie za miesiąc grudzień 2013 r. nie przysługiwało powodom w pełnej wysokości. Pozwany podważył również zasadność rozwiązania stosunków pracy przez powodów. Według pozwanego, mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, powodowie nie ponieśli szkody. Wskazał, że wniosek o ogłoszenie upadłości spółki został złożony po rezygnacji pozwanego i został oddalony postanowieniem z dnia 15 stycznia 2015 r. Ocenił, że przedmiotowy wniosek winien być złożony już w dniu 14 kwietnia 2013 r., a nawet gdyby wniosek został zgłoszony w tym terminie, to powodowie nie uzyskaliby zaspokojenia z uwagi na niską realną wartość majątku spółki i wysokość innych zobowiązań spółki oraz czas, w jakim powstały wierzytelności powodów (k. 67-72).

Pozwany wniósł w dniu 21 marca 2016 r. o nakazanie powodom zwrotu wyegzekwowanego świadczenia, w tym kosztów postępowania egzekucyjnego (k. 95-96).

Sąd ustalił, co następuje.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 marca 2014 r. sygn. akt IV Np 14/14 Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju zasądził od spółki (...) sp. z o.o. w W. na rzecz powódki B. P. kwotę 2 060 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 grudnia 2013 r. Zasądzona kwota stanowiła wynagrodzenie za pracę, należne za miesiąc grudzień 2013 r. W dniu 4 czerwca 2014 r. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności.

dowód: nakaz zapłaty – tytuł wykonawczy k. 7; pozew k. 2, nakaz zapłaty k. 12 i zarządzenie k. 19– akt IV Np 14/14

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 marca 2014 r. sygn. akt IV Np 15/14 Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju zasądził od spółki (...) na rzecz powódki kwotę 295,41 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz kwotę 1 887,33 zł tytułem niewypłaconych delegacji. W pozwie powódka podała, że umowa o pracę uległa rozwiązaniu z dniem 31 grudnia 2013 r., a z 26 dni urlopu wypoczynkowego wykorzystała 23 dni. Dane dotyczące należności z tytułu delegacji uzyskała od spółki. W dniu 4 czerwca 2014 r. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności.

dowód: nakaz zapłaty – tytuł wykonawczy k. 8; pozew k. 2-3, nakaz zapłaty k. 46 i zarządzenie k. 53– akt IV Np 15/14

Wyrokiem zaocznym z dnia 7 maja 2014 r. sygn. akt IV P 5/14 Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju zasądził od spółki (...) na rzecz powódki kwotę 2 060 zł tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. W pozwie powódka podała, że spółka nie wypłacała w terminie wynagrodzenia za pracę, wobec czego w dniu 20 grudnia 2013 r. powódka rozwiązała umowę o pracę ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2013 r. W dniu 4 czerwca 2014 r. wyrokowi nadano klauzulę wykonalności.

dowód: wyrok zaoczny – tytuł wykonawczy k. 9; pozew k. 2-3 i wyrok k. 30– akt
IV P 5/14

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 marca 2014 r. sygn. akt IV Np 13/14 Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju zasądził od spółki (...) na rzecz powoda P. P. (1) kwotę 2 060 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 grudnia 2013 r. Zasądzona kwota stanowiła wynagrodzenie za pracę, należne za miesiąc grudzień 2013 r. W dniu 4 czerwca 2014 r. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności.

dowód: nakaz zapłaty – tytuł wykonawczy k. 10; pozew k. 2, nakaz zapłaty k. 16 i zarządzenie k. 23 – akt IV Np 13/14

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 marca 2014 r. sygn. akt IV Np 16/14 Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju zasądził od spółki (...) na rzecz powoda kwotę 2 067,87 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz kwotę 2 273,13 zł tytułem niewypłaconych delegacji. W pozwie powód podał, że umowa o pracę uległa rozwiązaniu z dniem 27 grudnia 2013 r., a z 26 dni urlopu wypoczynkowego wykorzystał 5 dni. Dane dotyczące należności z tytułu delegacji uzyskał od spółki. W dniu 4 czerwca 2014 r. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności.

dowód: nakaz zapłaty – tytuł wykonawczy k. 11; pozew k. 2-3, nakaz zapłaty k. 46 i zarządzenie k. 53– akt IV Np 16/14

Wyrokiem zaocznym z dnia 7 maja 2014 r. sygn. akt IV P 13/14 Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju zasądził od spółki (...) na rzecz powoda kwotę 1 030 zł tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. W pozwie powód podał, że spółka nie wypłacała w terminie wynagrodzenia za pracę, wobec czego w dniu 27 grudnia 2013 r. powód rozwiązał umowę o pracę ze skutkiem na dzień 27 grudnia 2013 r. W dniu 4 czerwca 2014 r. wyrokowi nadano klauzulę wykonalności.

dowód: wyrok zaoczny – tytuł wykonawczy k. 12; pozew k. 2-3 i wyrok k. 28 – akt
IV P 13/14

W oparciu o powołane wyżej tytuły wykonawcze powodowie wszczęli postępowania egzekucyjne wobec spółki. Postępowania prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w W. (...) P. S.. Postanowieniami z dnia 13 października 2014 r. postępowania zostały umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji.

dowód: postanowienia k. 13-18, tytuły wykonawcze k. 7-12

Pozwany pełnił funkcję prezesa zarządu spółki od założenia spółki (11 maja 2006 r.) do swej rezygnacji. Pozwany rezygnował pismem z dnia 31 grudnia 2013 r. Oświadczenie dotarło do osoby upoważnionej do reprezentacji spółki najpóźniej w dniu 2 stycznia 2014 r. Na posiedzeniu zarządu spółki w dniu 2 stycznia 2014 r. pozwany został powołany na stanowisko prokurenta. Zmiana stanowiska pozwanego została ujawniona w KRS w dniu 21 lutego 2014 r. Pozwany był prokurentem samoistnym spółki do dnia 25 czerwca 2015 r.

dowód: protokół posiedzenia zarządu spółki k. 159, lista obecności k. 160, rezygnacja k. 161, odpis KRS k. 19-22, pełny odpis KRS

Spółka w dniu 25 czerwca 2014 r. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku. W uzasadnieniu podano, że na dzień 31 grudnia 2013 r, zobowiązania przekroczyły wartość majątku spółki. W tej dacie wartość majątku spółki wynosiła według spółki 205 039,98 zł, a zobowiązania wynosiły 634 112,37 zł. Od listopada 2013 r. spółka zaprzestała regulowania zobowiązań wobec ZUS, Urzędu Skarbowego i banków, a za miesiąc grudzień 2013 r. nie zostały wypłacone wynagrodzenia. Wniosek podpisał pozwany jako prokurent spółki. Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2015 r. sygn. akt XII GU 93/14 Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...), gdyż pozostały majątek spółki nie wystarczyłby na koszty postępowania upadłościowego. Sąd ustalił m.in., że od 2013 r. spółka zaprzestała uiszczania należności publicznoprawnych, a niespłacone zobowiązania względem innych podmiotów powstały w latach 2012-2014. W 2013 r. spółka poniosła stratę netto w wysokości 486 546,87 zł. W okresie od 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 maja 2014 r. strata wyniosła 17 605,40 zł. Na dzień 31 maja 2014 r. aktywa spółki zostały określone na poziomie 182 738,86 zł, a w ich skład wchodziły m.in. aktywa trwałe o wartości 32 600 zł. Spółka nie posiadała nieruchomości. Na majątku spółki były ustanowione zabezpieczenia. Należności spółki wynosiły natomiast 243 424,14 zł.

dowód: wniosek o ogłoszenie upadłości k. 192-193, postanowienie z dnia 15 stycznia 2015 r. k. 194-197

Wniosek o ogłoszenie upadłości spółka (...) powinna była zgłosić w terminie do dnia 14 kwietnia 2013 r.

bezsporne

Postanowieniem z dnia 7 marca 2016 r. sygn. akt KM 227/16 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w W. (...) Ł. T. umorzył postępowanie egzekucyjne wobec pozwanego prowadzone w oparciu o wyrok zaoczny z dnia 28 października 2015 r., gdyż należności wobec pozwanego, łącznie z kosztami postępowania egzekucyjnego, zostały w całości wyegzekwowane. Na rzecz powoda wyegzekwowano należność główną w kwocie 7 431 zł, odsetki 467,15 zł, koszty sądowe 1 595 zł, opłatę 81,39 zł i zaliczkę 84,26 zł, w sumie 9 658,80 zł. Na rzecz powódki wyegzekwowano należność główną w kwocie 6 302,74 zł, odsetki 467,54 zł, koszty sądowe 1 538 zł, w sumie 8 308,28 zł.

dowód: postanowienie k. 97, pisma komornika k. 201-202

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci wymienionych wyżej dokumentów. Pominięto dowód z zeznań świadków M. J. i M. S., gdyż kwestionowanie istnienia i wysokości wierzytelności powodów względem spółki, stwierdzonych prawomocnymi orzeczeniami sądowymi, nie było możliwe. Sąd był związany prawomocnymi orzeczeniami sądu na podstawie art. 365 k.p.c., zasądzającymi od spółki na rzecz powodów określone kwoty tytułem wynagrodzenia za pracę, rozliczenia delegacji, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop i odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. Należy przy tym zauważyć, że pozwany w trakcie postępowań sądowych z powództwa powodów przeciwko spółce był jej prokurentem, a mimo tego nie podniósł stosownych zarzutów względem roszczeń powodów, nie doprowadził do wznowienia postępowań ani nie wystąpił z powództwem przeciwegzekucyjnym.

Nie zachodziła również potrzeba przesłuchiwania stron, mając również na uwadze subsydiarny charakter tego dowodu. Istotne okoliczności sprawy ustalono w oparciu o pozostały materiał dowodowy zgromadzony w sprawie. Wobec uznania, że sprzeciw od wyroku zaocznego został wniesiony w terminie, bez znaczenia było miejsce zamieszkania pozwanego. W okolicznościach sprawy nie byłby przydatny dla rozstrzygnięcia dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości i finansów. Sam pozwany podał termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, który przypadał zasadniczo przed powstaniem wierzytelności przysługującym powodom.

Sąd zważył, co następuje .

Powodowie oparli swe roszczenia o przepis art. 299 § 1 k.s.h., zgodnie z którym członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.

Przesłanką konieczną do powstania odpowiedzialności po stronie członka zarządu spółki z o.o. za zobowiązania tej spółki na podstawie powołanego przepisu jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, czyli stan, w którym istnieją nieuregulowane zobowiązania spółki wobec wierzycieli, które nie mogą być pokryte z jej majątku. Bezskuteczność musi być zarazem skutkiem niezgłoszenia przez członka zarządu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcia postępowania układowego (zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h. w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2016 r.). W myśl art. 21 prawa upadłościowego, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 r., dłużnik był obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Niewypłacalność zachodziła wówczas, gdy spółka nie wykonywała swoich już wymagalnych zobowiązań pieniężnych bądź gdy zobowiązania spółki przekroczyły wartość jej majątku. Obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na każdym, kto ma prawo reprezentować spółkę sam lub łącznie z innymi osobami.

Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu uzależniona jest zatem od wykazania istnienia zobowiązania spółki oraz bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. W rozpoznawanej sprawie, powodowie okoliczności te wykazali.

Pozostałe przesłanki odpowiedzialności objęte są domniemaniem, a to domniemaniem istnienia szkody w wysokości zobowiązania niewyegzekwowanego od spółki, związku przyczynowego między szkodą wierzyciela a niezłożeniem przez członka zarządu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości i jego zawinienia w tym względzie. Dlatego też, zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h., członkowie zarządu obowiązani są wykazać okoliczności zwalniające ich od odpowiedzialności. I tak, członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli udowodni, że zaistniała choć jedna z trzech sytuacji wymienionych w tym przepisie. Do okoliczności tych należą:

- zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości,

- brak winy członka zarządu w sytuacji, gdy nie zgłoszono wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym terminie,

- brak szkody po stronie wierzyciela, pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie.

Bezskuteczność egzekucji została wykazana poprzez przedłożenie przez powodów postanowień komornika sądowego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego względem spółki (...). Brak efektywnej egzekucji z majątku spółki nie był zresztą kwestionowany w toku postępowania.

Obrona pozwanego w pierwszej kolejności zmierzała do podważenia wierzytelności przysługujących powodom względem spółki. Niewyegzekwowane prawomocne orzeczenie zasądzające wierzytelność wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże z mocy art. 365 § 1 k.p.c. w sprawie z powództwa dochodzonego na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. W zakresie prawomocności materialnej tego orzeczenia Sąd w sprawie z powództwa opartego na art. 299 § 1 k.s.h musiał więc uznać istnienie zobowiązania spółki wobec powodów (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 18 sierpnia 2017 r., I ACa 812/17, wyrok SA w Katowicach z dnia 25 maja 2018 r., V AGa 157/18). Zgodnie z treścią tytułów wykonawczych, powodom przysługiwały od spółki określone kwoty tytułem wynagrodzenia za pracę, rozliczenia delegacji, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop i odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. Pozwany mógłby wykazywać, że tytuły wykonawcze wobec spółki wygasły wskutek wykonania. Tego rodzaju zarzutu jednak nie podnosił. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że z treści wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego przez pozwanego wynikało, że nie zostały wypłacone wynagrodzenia za pracę za miesiąc grudzień. A więc z jednej strony, powodom przysługiwało to wynagrodzenie, a z drugiej – niewypłacenie wynagrodzenia stanowi ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy, uprawniające pracownika do rozwiązania stosunku pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy (art. 55 § 1 ¹ k.p.). Nie ma zatem racji pozwany w kwestii braku uzasadnienia dla rozwiązania umów o pracę przez powodów. Zgodnie z przywołanym przepisem, w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni. Twierdzenia powoda w przedmiocie daty rozwiązania stosunków pracy również nie znajdują potwierdzenia w dokumentach zgromadzonych w aktach postępowań przed Sądem Rejonowym w Jastrzębiu-Zdroju. Co do roszczeń z tytułu rozliczenia delegacji oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop powód nie podnosił żadnych zarzutów. Fakt zaś zawiadomienia pozwanego o rozwiązaniu umów pozostaje bez jakiegokolwiek znaczenia. Oświadczenia o rozwiązaniu umów winny być bowiem złożone spółce.

W dalszej kolejności pozwany podnosił, że zrezygnował z funkcji członka zarządu przed powstaniem wierzytelności powodów. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika jednak, że oświadczenie o rezygnacji dotarło do osoby uprawnionej do reprezentowania spółki najpóźniej w dniu 2 stycznia 2014 r., skoro w tej dacie odbyło się posiedzenie zarządu bez udziału pozwanego. Brak jest dowodu w sprawie, że oświadczenie faktycznie zostało złożone drugiemu członkowi zarządu jeszcze w dniu 31 grudnia 2013 r.

W oparciu o art. 299 § 1 k.s.h., członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają za zobowiązania powstałe w czasie pełnienia przez nich funkcji. Wskazuje się, że wystarczające jest, by kadencja przypadała na czas istnienia podstawy tego zobowiązania, zatem zobowiązanie nie musi być jeszcze wymagalne (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 24 października 2018 r. II CSK 619/17).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, należy zwrócić uwagę na szczególny charakter zobowiązania spółki względem powodów. Należność ta bowiem wynikała z umów o pracę, które uległy rozwiązaniu odpowiednio – z dniem 31 grudnia 2013 r. w przypadku powódki oraz z dniem 27 grudnia 2013 r. względem powoda. Obie umowy o pracę zostały zawarte, a także były faktycznie wykonywane w czasie, kiedy pozwany pełnił funkcję prezesa zarządu spółki. Podobnie podstawy do rozwiązania umów bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy powstały przed rezygnacją pozwanego. Same oświadczenia o rozwiązaniu stosunków również zostały złożone jeszcze przed końcem 2013 r. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop przysługiwał powodom z dniem rozwiązania stosunków pracy, gdyż po tej dacie powodowie nie mogli już wnioskować o udzielenie urlopu wypoczynkowego. W tym samym czasie powinno nastąpić rozliczenie kosztów delegacji. Wierzytelności powodów powstały zatem przed dniem 2 stycznia 2014 r., niezależnie od terminu ich wymagalności.

Pozwany podnosił także, że mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powodowie nie ponieśli szkody. Według pozwanego właściwym czasem na złożenie przedmiotowego wniosku był dzień 14 kwietnia 2013 r., a powodowie – mimo zachowania tego terminu – i tak nie uzyskaliby zaspokojenia z majątku spółki w toku ewentualnego postępowania upadłościowego.

Negatywnym skutkiem nieterminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki jest obniżenie potencjału majątkowego spółki, które uniemożliwia zaspokojenie wierzytelności przysługującej względem spółki. Szkoda po stronie wierzyciela występuje, gdy nie uzyskuje zaspokojenia swojej wierzytelności lub uzyskuje zaspokojenie w mniejszym zakresie, niż miałoby to miejsce w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie. Podkreślenia wymaga, że członkowie zarządu odpowiadają również za zobowiązania powstałe dopiero po spełnieniu się przesłanek do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Gdyby wolą ustawodawcy było zawężenie zakresu odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. tylko do zobowiązań istniejących w chwili spełnienia się przesłanek do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, to dałby temu wyraz przez ograniczenie zakresu tej odpowiedzialności w treści przepisu art. 299 § 1 k.s.h. Tymczasem, w sposób wyraźny przez użycie zwrotu "może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1", nawiązał do pełnego zakresu odpowiedzialności określonego w tym przepisie. Członkowie zarządu odpowiadają więc na podstawie art. 299 k.s.h., gdy zobowiązanie spółki - nie powstałoby, gdyby pozwany członek zarządu wystąpił z wnioskiem o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie. Takie rozumienie przedmiotowej regulacji uwzględnia jej cel oraz potrzeby obrotu gospodarczego, a to ochronę wierzycieli. Funkcja zabezpieczająca unormowania zostałaby zaprzepaszczona, gdyby przyjąć, że członkowie zarządu nie odpowiadają za zobowiązania, które nie powstałyby, gdyby w terminie wystąpili z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.

Pojęcie szkody na gruncie art. 299 k.s.h., rozumiane jest inaczej niż w oparciu o art. 361 § 2 k.c. Szkoda objęta tą odpowiedzialnością znajduje wyraz przede wszystkim w obniżeniu potencjału majątkowego spółki na skutek doprowadzenia spółki do stanu niewypłacalności, a nawet według niektórych poglądów, szkoda ta wyraża się w pogorszeniu i utrudnieniu możliwości zaspokojenia wierzycieli spółki z o.o. Członek zarządu może więc uwolnić się od odpowiedzialności, jeśli wykaże, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie, nie zmniejszył się potencjał majątkowy spółki, a wierzyciel i tak nie uzyskałby zaspokojenia.

Przy ocenie jednakże, czy członek zarządu zwolnił się od odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 k.s.h., należy wziąć pod uwagę przesłankę odpowiedzialności w postaci związku przyczynowego między niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, a niezaspokojeniem się wierzyciela.

Szkoda dla wierzyciela nie powstanie na skutek niewyegzekwowania określonego zobowiązania spółki, gdy brak zaspokojenia nie pozostaje w związku przyczynowym z niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, co oznacza, że zobowiązanie spółki nie mogłoby być zaspokojone z jej majątku, nawet w sytuacji, kiedy zostałby zgłoszony wniosek o upadłość we właściwym czasie. Członek zarządu odpowiada natomiast na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., gdy przez niezłożenie wniosku w terminie doprowadził do powstania nowych niezaspokojonych zobowiązań spółki, które nie powstałyby, gdyby wniosek o upadłość został złożony we właściwym czasie. Wierzyciel powstałego w takich okolicznościach zobowiązania spółki ponosi szkodę, gdyż na skutek takiego zachowania członka zarządu nie miałby tego prawa wobec spółki, a tym samym nie mogłoby powstać jego roszczenie wynikające z omawianego unormowania. Niewystąpienie zatem we właściwym czasie przez członków zarządu spółki z o.o. o ogłoszenie upadłości wywołuje szkodę jej wierzyciela (art. 299 § 2 k.s.h.), gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a na skutek opóźnienia dochodzi do powstania wobec spółki nowych zobowiązań, które nie powstałyby, gdyby wniosek ten został złożony w terminie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r. I CSK 646/12, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r. III CZP 75/03, uchwała Sądu Najwyższego dnia 1 grudnia 2017 r. III CZP 65/17).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy podkreślić, że właściwym czasem do złożenia tego wniosku był najpóźniej – jak przyznał sam pozwany – dzień 14 kwietnia 2013 r. Biorąc pod uwagę, że sytuacja finansowa spółki była niekorzystna od 2013 r. (spółka zaprzestała uiszczania należności publicznoprawnych, niespłacone zobowiązania względem innych podmiotów powstały już w 2012 r., za 2013 r. spółka odnotowała stratę netto w wysokości 486 546,87 zł), można zasadnie przyjąć, że stan niewypłacalności powstał jeszcze przed dniem 14 kwietnia 2013 r. Za taką oceną przemawiają również twierdzenia pozwanego, że już w tej dacie realna wartość majątku spółki była niska w zestawieniu z wysokością zobowiązań spółki. W ocenie pozwanego, okoliczności te zwalniają go z odpowiedzialności, jako że wierzytelności powodów nie zostałyby zaspokojone. Pozwany pomija jednakże fakt, że w razie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w tymże terminie, wierzytelności powodów w znacznej części w ogóle by nie powstały albo też ich wysokość byłaby niższa. Niezgłoszenie zaś przez pozwanego wniosku o upadłość spółki w tym terminie obniżyło dodatkowo jej potencjał majątkowy, skoro po tej dacie powstały kolejne zobowiązania spółki.

Należy zauważyć, że wskutek ogłoszenia upadłości, syndyk masy upadłości przystąpiłby do likwidacji majątku spółki. Byłby uprawniony do wypowiedzenia umów zawartych z powodami, z uwzględnieniem skróconego okresu wypowiedzenia (art. 36 ¹ k.p., art. 41 ¹ § 2 k.p.), a ochrona powodów jako pracowników przez wypowiedzeniem byłaby wyłączona (art. 41 ¹ § 1 k.p.). Tym samym, roszczenia powodów z tytułu wynagrodzenia za pracę w grudniu 2013 r. oraz odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy nie powstałyby. Jeśli chodzi o roszczenia z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, to – jeśli w ogóle przysługiwałyby powodom – to w mniejszym zakresie, ze względu proporcjonalne ograniczenie wymiaru przysługującego urlopu do okresu przepracowanego w danym roku w spółce (art. 155 ¹ k.p.). Odnośnie do kosztów poniesionych przez powodów w związku z podróżami służbowymi (art. 77 ⁵ k.p.), to również prawdopodobnie nie powstałyby one albo też przysługiwały powodom w niższej wysokości.

Nie sposób przy tym pominąć szczególnych regulacji dotyczących traktowania należności ze stosunku pracy w toku postępowania upadłościowego, mając na uwadze przepisy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, obowiązujące w 2013 r. I tak zgodnie z art. 237 ustawy wynika, że należności ze stosunku pracy nie wymagały zgłoszenia, lecz były zamieszczane na liście wierzytelności z urzędu. W myśl zaś art. 342 ust. 1 ustawy, w pierwszej kategorii zaspokojenia z funduszów masy upadłości zaspokajane były m.in. należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów, których wykonania zażądał syndyk, w drugiej kategorii natomiast - przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości należności ze stosunku pracy. Tym samym, gdyby syndyk nie wypowiedziałby umów o pracę zawartych z powodami, to ich wynagrodzenie za okres po ogłoszeniu upadłości byłoby i tak zaspokajane z pierwszeństwem, podobnie jak należności ze stosunku pracy powstałe przed ogłoszeniem upadłości.

Roszczenia powodów nie mogłyby zatem podlegać zaspokojeniu w postępowaniu upadłościowym albo też – pomimo niewielkiego majątku spółki – zostałyby zaspokojone z uwagi na pracowniczy charakter należności. W dalszej kolejności – nie powstałoby roszczenie powodów względem pozwanego oparte na odpowiedzialności przewidzianej
w art. 299 § 1 k.s.h. Istnieje zatem adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zaniechaniem przez pozwanego zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie a powstaniem zobowiązania spółki i szkodą powodów na skutek niemożności jego wyegzekwowania. Przesłanka egzoneracyjna, na którą powołała się pozwany, nie zachodzi więc w realiach sprawy. Zobowiązanie względem powodów nie powstałoby albo z wysokim prawdopodobieństwem zostałoby zaspokojone, gdyby pozwany wystąpił z wnioskiem o ogłoszenie upadłości najpóźniej do dnia 14 kwietnia 2013 r. W takim wypadku szkoda wierzyciela spółki w postaci pogorszenia lub utrudnienia możliwości jego zaspokojenia jest bezpośrednim skutkiem zaniechania członka zarządu. Powodowie ponieśli bowiem szkodę, gdyż pozwany nie wykonał ustawowego obowiązku, a w konsekwencji wierzytelności powodów powstały i nie zostały wyegzekwowane. Nadto, istotnym jest, że po powstaniu stanu niewypłacalności spółki (...), sytuacja nie uległa poprawie, tj. podstawy do ogłoszenia upadłości pozostawały aktualne, skoro złożony faktycznie wniosek o ogłoszenie upadłości w 2014 r. został oddalony z powodu braku majątku spółki na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego.

Tym samym, pozwany nie wykazał żadnej z przesłanek egzoneracyjnych, wymienionych w art. 299 § 2 k.s.h. Powodom przysługiwały zatem kwoty dochodzone pozwem, za wyjątkiem odsetek.

Powodowie domagali się obok należności głównych, odsetek ustawowych od poszczególnych kwot, jak zasądzono je od spółki. Odsetek należnych od spółki na podstawie art. 481 k.c., nie można utożsamiać z odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez członka zarządu. Członek zarządu nie wstępuje w sytuację prawną dotychczasowego dłużnika, lecz odpowiada w zakresie szkody poniesionej przez wierzyciela, za czyn własny. Odsetki od zobowiązania pieniężnego spółki mogą być liczone do chwili powstania roszczenia odszkodowawczego z art. 299 k.s.h., czyli do chwili, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. W ramach odszkodowania przewidzianego
w art. 299 § 1 k.s.h. wierzyciel spółki może dochodzić odsetek za opóźnienie należnych od spółki z o.o. Powinny być one jednak zsumowane i wyrażone kwotowo. Przysługujące w oparciu o art. 481 k.c. odsetki mogą być dochodzone przez wierzyciela spółki od członków jej zarządu za opóźnienie, tj. od dnia wymagalności tego odszkodowania. Ustalenie daty, od której należą się wierzycielowi spółki od członków zarządu odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od kwoty odszkodowania, powinno nastąpić z uwzględnieniem unormowania art. 455 k.c. Ponieważ termin wykonania tego zobowiązania nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, to powinno ono zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do jego wykonania (por. np. uchwała SN z dnia 7 grudnia 2006 r.
III CZP 118/06, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2017 r.
V ACa 475/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 stycznia 2016 r.
V ACa 456/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2011 r. III CSK 228/10). W rozpoznawanej sprawie nie wykazano jednak, by pozwany w ogóle był wzywany do zapłaty. Nie sposób więc przyjąć, że popadł w opóźnienie.

Pomimo powyższego, powództwo należało oddalić w całości. Powodowie bowiem uzyskali w całości zaspokojenie swych roszczeń, czyli zobowiązanie pozwanego wygasło wskutek wykonania w toku postępowania egzekucyjnego. Wobec braku cofnięcia pozwu, koniecznym stało się więc uchylenie wyroku zaocznego w oparciu o art. 347 k.p.c. i oddalenie powództwa.

Na częściowe uwzględnienie zasługiwał natomiast wniosek pozwanego o zwrot wyegzekwowanego świadczenia, na podstawie art. 338 § 1 k.p.c. Zgodne z powołanym przepisem, uchylając lub zmieniając wyrok, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, Sąd na wniosek pozwanego orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu poprzedniego stanu. W oparciu o wyrok zaoczny z dnia 28 października 2015 r. powodowie wyegzekwowali m.in. dochodzone pozwem należności główne, odsetki oraz koszty postępowania sądowego. Należność główna przysługiwała powodom, gdyż w tym zakresie roszczenia powodów były zasadne. Tym samym oddalono wniosek powoda o zwrot od powódki kwoty 6 302,74 zł, a od powoda – kwoty 7 431 zł. Jak już wskazano, powodom nie przysługiwały jednakże odsetki, które ściągnięto w toku egzekucji (na rzecz powoda w wysokości 467,15 zł, a na rzecz powódki - 467,54 zł). Kwoty te powodowie mają obowiązek zwrócić pozwanemu. Podobnie, mając na uwadze wynik niniejszego postępowania, tj. wygraną pozwanego (art. 98 § 1 k.p.c.), powodom nie przysługiwał zwrot kosztów procesu, wyegzekwowanych w oparciu o wyrok zaoczny od pozwanego (na rzecz powoda w kwocie 1 589 zł, a na rzecz powódki w kwocie 1 532 zł). Również te kwoty powodowie mają obowiązek zwrócić pozwanemu. Łącznie zatem pozwanemu przysługuje zwrot wyegzekwowanego świadczenia od powódki w kwocie 1 999,54 zł (467,54 zł + 1 532 zł), a od powoda w kwocie 2 056,15 zł (467,15 zł + 1 589 zł). Pozostałe kwoty ściągnięte od pozwanego w toku egzekucji nie wynikały z uchylonego wyroku zaocznego, a tym samym orzekanie o obowiązku ich zwrotu wykraczało poza kognicję Sądu w niniejszej sprawie.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., mając na uwadze wynik postępowania, które wobec braku cofnięcia pozwu wygrał pozwany. Na koszty zasądzone na rzecz pozwanego łącznie od powodów: złożyła się opłata sądowa od sprzeciwu od wyroku zaocznego w kwocie 344 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 1 200 zł. Wynagrodzenie pełnomocnika określono na podstawie § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, obowiązującego w chwili wniesienia pozwu.