Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z dnia 29 września 2020 r. Na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt. 1 lit. a oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i ust.3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust. 1, 2 ,4 i 11, art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398 z późn. zm.), w oparciu o art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019r, poz. 1145 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdza, że:

I. D. G. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu w okresie od 16.08.2017 r. do 14.09.2017 r.

II. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne D. G. z tytułu wykonywania pracy

na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych ze spółką (...) SP. Z O.O. SP. KOMANDYTOWA. nazwane umowami o dzieło o sporządzenie dokumentacji projektowej w rzeczywistości były umowami o świadczenie usług. W związku z tym we wskazanym okresie wobec tego, iż D. G. częściowo nie posiadał innego tytułu do ubezpieczeń stanowiły podstawę do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym rentowymi wypadkowym i zdrowotnym w pozostałym zaś wyłącznie ubezpieczeniem zdrowotnym.

/ decyzja k. 6786 -6779 akt ZUS dot D. G./.

Decyzja Nr (...) z dnia 29 września 2020 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, w związku z art. 38 ust.1, art. 68 ust. 1 pkt. 1lit. a,oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13pkt 2, art. 18 ust. 1 i ust.3, art. 20 ust. 1, art. 36 ust.1, 2 ,4 i 11, art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach" opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020r. poz.1398 z późn. zm.), w oparciu o art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019r, poz. 1145 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że:

I. (...) z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu w okresie od 02.01.2018 r. do 31.01.2018 r.

II. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne (...) z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych ze spółką (...) SP. Z O.O. SP. KOMANDYTOWA. nazwane umowami o dzieło o opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych w budynkach mieszkalnych w rzeczywistości były umowami o świadczenie usług. W związku z tym we wskazanym okresie wobec tego (...), iż nie posiadał innego tytułu do ubezpieczeń stanowiły podstawę do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym rentowymi wypadkowym i zdrowotnym.

/ decyzja k. 6961 -6968/

Decyzja Nr (...) z dnia 29 września 2020 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, w związku z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i ust. 2a, art. 18 ust. 1 i ust. 1 a, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz, U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 81 ust. 1, ust. 5 i ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398 z pożn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne (...) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności – prace administracyjno- biurowe będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych ze spółką (...). z.o.o w rzeczywistości świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą (...) Sp. z o.o. sp kom., z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

/ decyzja k. 6899-6907 akt ZUS dot W. K./

Odwołania od w/w decyzji ZUS wniosła (...) Sp. z o.o. Spółka Komandytowa w K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata), wnosząc o ich zmianę, a także o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, negując twierdzeniom ZUS-u, że sporne umowy cywilnoprawne były umowami o świadczenie usług, że ubezpieczony W. K. (1) objęta jest definicją pracownika wyrażoną w ustawie systemowej nadto podnosząc, że czynności powierzane przez płatnika innym spółkom wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych są w pełni uzasadnione charakterem i skalą prowadzonej działalności.

/odwołanie – k. 3-14 akt VIII U 276620/20, k. 3-14 akt VIII U 2818/20, k. 3-10 akt VIII U 2821/20/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawach.

/odpowiedzi na odwołania – k. 15 akt VIII U 276620/20, k. 15 akt VIII U 2818/20, k. 11akt VIII U 2821/20/

Zarządzeniami z dnia 10.03.2021 r. sprawy ze wskazanych odwołań połączono do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ zarządzenie k. 35 VIII U 2818/20, k. 30 akt VIII U 2821/20/

Zainteresowany D. G., nie umiał zająć stanowiska w sprawie

/ stanowisko procesowe zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia11.01.2022 00:03:57-00:04:36/

Zainteresowani P. O. i W. K. (2) nie zajęli stanowiska w sprawie

/ bezsporne, pismo k. 183-184/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. w K. prowadzi na podstawie wpisu do KRS działalność gospodarczą m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych; sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana; działalność w zakresie specjalistycznego projektowania; działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Siedziba płatnika mieści się pod adresem W. ul. (...). Aktualny adres siedziby to (...) (...)-(...) P.. Organem uprawnionym do reprezentacji płatnika jest jednoosobowy zarząd a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P. (1), który posiada 95% udziałów w spółce.

/okoliczność bezsporna, akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103, k. 182/

(...) Sp. z o.o. jest powiązana funkcjonalnie, osobowo i kapitałowo ze spółkami: odwołującą (...) Sp. z o.o. sp . komandytową oraz(...) Sp. z o.o.

/okoliczność bezsporna akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103, k. 182 odpis KRS k.24-26/

Na podstawie aktu notarialnego z 10.05.2013 r. powołano odwołującą się (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa, której wspólnikiem jest (...) Sp. z o.o. pełniący funkcję komplementariusza oraz M. P. (1) będący komandytariuszem. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki komandytowej jest M. P. (1) pełniący funkcję Prezesa Zarządu Sp. z o.o. (...) z w/w aktem notarialnym wspólnicy uczestniczą w zyskach spółki komandytowej w następujący sposób: 1% (...) Sp. z o.o. w K., 99% M. P. (1). Spółka komandytowa prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana, działalność w zakresie specjalistycznego projektowania, działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo. (...) spółki komandytowej mieści się pod tym samym adresem co siedziba (...) Sp. z o.o..

/okoliczność bezsporna, odpis KRS k.24-26 akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103, k. 182 /

Na podstawie aktu notarialnego z 12.07.2013 r. powołano (...) Spółkę z o.o., która prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana. Siedziba tej spółki także mieści się pod tym samym adresem co siedziba odwołującego się płatnika składek. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki jest jednoosobowy zarząd, a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P. (1), który posiada 95% udziałów w tej spółce.

/okoliczność bezsporna, akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 /

(...) Sp. z o.o. sp. kom. (dalej także spółka komandytowa), uzyskała następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 r. 22600828,95 zł, w 2017 r. 35712865 zł, w 2018 r. 187477676,24 zł.

(...) Sp. z o.o. osiągnęła zaś następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 r. 280301,83 zł, w 2017 r. 744260,96 zł, w 2018 r. 2206235,65 zł, których odbiorcą była wyłącznie Spółka komandytowa.

Natomiast (...) Sp. z o.o. osiągnęła następujące obroty ze sprzedaży: w 2017 r. 128373,03 zł, w 2018 r. 1452166,40 zł, a głównym odbiorcą była spółka komandytowa (95% przychodów).

/okoliczność bezsporna, akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103, k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123/

(...) Sp. z o.o. kooperuje ze spółką komandytową w zakresie pośrednictwa handlowego, usług montażowych instalacji fotowoltaicznych i solarnych będących częścią składową kompleksowej usługi montażowej, usługi serwisowej dla klientów indywidualnych. Wszystkie ww. Spółki prowadzą oddzielnie działalność gospodarczą pod tym samym adresem, pomimo braku pisemnych umów o wzajemnej współpracy, w ramach prowadzonych działalności realizują wspólne zadania związane z usługami montażu i serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych, pomp ciepła. Umowy cywilnoprawne zawierane były przez jedną z w/w spółek w okresach równoległych do umów o pracę zawartych w powiązanej spółce. Było to zjawisko powszechne tylko pojedynczy pracownicy nie mieli zawartych umów cywilnoprawnych w innych spółkach.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205, pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207-208/

(...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych, bierze udział w postępowaniach, jest stroną umów. Do każdego przetargu jest wymagane złożenie dokumentacji projektowej, wykonawczej i podwykonawczej. Spółki (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z.o.o. zajmują się obsługą organizacyjną, projektowaniem, wykonywaniem dokumentacji, montażem z podkreśleniem, że to (...) Sp. z.o.o. odpowiedzialna jest za montaż. W zależności od natężenia pracy w każdej ze spółek zlecane były wzajemne czynności pracownikom spółki. Spółka komandytowa była głównym odbiorcą usług świadczonych przez pozostałe dwie spółki, dokonywała płatności za świadczone usługi projektowe, montażowe, serwisowe i inne.

/ akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205 pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207-208

Płatnicy w ewidencjach pracy zleceniobiorców nie wskazywali dni, w których zleceniobiorcy świadczyli pracę tylko liczbę godzin przepracowanych w poszczególnych miesiącach. Zawierane umowy cywilnoprawne zawierały jedynie ogólne wskazania odnośnie rodzaju wykonywanych prac, nie doprecyzowywały ilości wykonanych instalacji, przeglądów czy projektów oraz miejsca na terenie jakiej gminy czy powiatu będzie świadczona praca. Czynności w ramach umów cywilnoprawnych stanowiły kolejne etapy inwestycji prowadzonej przez (...) sp. z o. o. sp. komandytowa, która odpowiadała za rezultat prac przed inwestorem. Zawieranie umów o pracę w jednej ze spółek oraz zawieranie umów cywilnoprawnych w pozostałych spółkach skutkowało deklarowaniem niższych składek do ZUS oraz uniknięciem konieczności ewidencjonowania i kontrolowania ilości przepracowanych nadgodzin. Umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawne zawierano w różnych spółkach naprzemiennie. Żadna spółka nie wykazywała nadgodzin.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182, pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129/

Pracownicy niekiedy nie byli w stanie odróżnić wykonywania czynności w ramach poszczególnych umów zdarzało się, iż czynności powierzone w ramach umów cywilnoprawnych wykonywali bezpośrednio w czasie pracy, a umowy cywilnoprawne zawierali jako swoiste uzupełnienie już istniejących umów o pracę. Do wykonywania prac w ramach umów cywilnoprawnych wykorzystywano te same narzędzia co na podstawie zawartych umów o pracę.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129/

Zakres obowiązków w zawartych umowach cywilnoprawnych obejmował krótki opis czynności do wykonania, nie zaś dokładne określenie przedmiotu umów. Zakres obowiązków zainteresowanych z umów cywilnoprawnych czasem pokrywał się z zakresem obowiązków z zawartych umów o pracę. Poszczególne czynności miały być wykonane zgodnie z wytycznymi technicznymi czy sztuką budowlaną (polskimi, europejskimi normami). Zdarzało się, że jednej osobie zlecano wiele razy te same czynności.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205, pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207-208 /

Po rozstrzygniętym przetargu osobie, która miała wykonać dokumentację przekazywano w tym zakresie niezbędne wskazówki na piśmie i ustnie. Osoba taka wiedziała jak ją wykonać i co ma być w tej dokumentacji. Uwzględniano także doświadczenie, umiejętności, wiedzę takiej osoby.

/pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205; pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207-208/

Niejednokrotnie wynagrodzenia uzyskiwane z tytułu zawartych umów o pracę plasowały się na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę, podczas gdy z tytułu wykonywanej w tym samym czasie umowy cywilnoprawnej wynagrodzenie było znacznie wyższe.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129//

Rachunki zawierały dane ogólne o ilości przepracowanych godzin w miesiącu i kwotę wynikająca z umowy. Rachunki były przygotowywane przez dział kadr lub dział księgowości i podpisywane/akceptowane przez zleceniobiorcę.

/ akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205 pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207-208/

W ramach realizacji przedmiotu działalności płatnik składek (...) Sp z o.o. sp komandytowa cyklicznie zawierał umowy cywilnoprawne na czynności:

-przygotowanie dokumentacji do ofert przetargowych,

- przygotowanie dokumentacji do odbioru końcowego na inwestycji,

-przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach realizacji przetargu na terenie gminy,

-jednorazowe przygotowanie dokumentacji projektowej i powykonawczej inwestycji prowadzonej na terenie gminy S., W., S., T., N., G., S., P.,P., K.,

- wykonanie projektów indywidualnych zestawów dla (...),

-przygotowanie projektów instalacji fotowoltaicznych,

- przygotowanie kart katalogowych falowników (...),

-wykonanie projektów instalacji fotowoltaicznych,

-wykonanie ankiet związanych z montażem kolektorów słonecznych na terenie gminy S.,

-sporządzanie dokumentacji projektowej,

-wykonanie instalacji fotowoltaicznej,

-sprzątanie magazynu,

-jednorazowe przygotowanie zestawienia danych technicznych kolektorów słonecznych,

- przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach,

-opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów PV na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin,

- jednorazowe przygotowanie dokumentacji projektowej i powykonawczej inwestycji prowadzonej na terenie wyznaczonej gminy,

-wykonywanie przeglądów okresowych instalacji solarnych na terenie gminy L., S.,

- opracowywanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129, pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207-208 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205/

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w latach 2016-2018, (...) Sp. z o.o. zawarł z 31 osobami umowy cywilnoprawne, których przedmiotem było m.in:

- przygotowania dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych w ramach realizacji przetargu na terenie gminy S.;

- opracowane dokumentacji technicznych do montażu instalacji korektorów PV na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin;

- opracowane dokumentacji technicznych do montażu instalacji korektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin;

- analizy technicznych możliwości montażu instalacji (...), tj. instalacji fotowoltaicznych, solarnych w budynkach mieszkalnych na terenie wyznaczonych gmin;

- opracowane dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach;

- wykonanie ankiet związanych z instalacja korektorów słonecznych na terenie wyznaczonych gmin.

akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129 pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207-208, pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205/

Spółka komandytowa większość umów realizowała w reżimie prawa zamówień publicznych w ramach przetargów organizowanych przez gminy na wykonanie instalacji solarnej, której koszt częściowo jest dofinansowany przez gminę dla jej mieszkańców, a częściowo jest pokrywany przez właścicieli. Odbywało się to w następujący sposób:

- spółka komandytowa składała ofertę w postępowaniu o udzielenie zmówienia na podstawie przepisów ustawy z 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych,

- po otwarciu ofert spółka komandytowa organizowała wstępny skład osobowy, który miał wykonać zamówienie, sprowadzał materiały, zawierał wstępne porozumienie w przedmiocie wykonania dokumentacji projektowej,

- później spółka komandytowa powierzała (...) Sp. z o.o. wykonanie dokumentacji projektowej, a ta organizowała osoby odpowiedzialne za przygotowanie rzeczonej dokumentacji technicznej do montażu instalacji fotowoltaicznej, które zatrudniał na umowę o dzieło przed rozstrzygnięciem przetargu - w rzeczonych umowach o dzieło nie było wskazane, ile ma być projektów instalacji, a jedynie był wskazany przedmiot świadczenia, kwota wynagrodzenia, czas trwania umowy,

- następnie spółka komandytowa zawierała umowę z zamawiającym po wyborze najkorzystniejszej oferty i po rozpoznaniu środków ochrony prawnej zgodnie z prawem zamówień publicznych, a potem przekazywała o tym informację (...) Sp. z o.o.,

- za rezultat wykonanych prac w ramach wykonanych instalacji odpowiedzialność przed inwestorem ponosiła spółka komandytowa.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205, pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207 -208/

Wykonanie projektów technicznych instalacji solarnej, przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych, wchodziło w skład cyklu prac związanych z daną inwestycją, stanowiąc jeden z etapów realizacji danego zamówienia przez spółkę komandytową.

Wstępnym etapem poprzedzającym wykonanie projektu technicznego dla danej instalacji solarnej było dokonanie oględzin konkretnego budynku, z których była sporządzona ankieta w formie drukowanej na wzorze opracowanym przez płatnika, zawierająca informacje, pod którym adresem jest możliwy montaż instalacji oraz o zgodzie właściciela budynku na wykonanie montażu. Dla każdego budynku, w którym możliwy był montaż instalacji solarnej musiała być sporządzona odrębna ankieta. Następnie ankiety z oględzin były weryfikowane przez spółkę i inspektora nadzoru, a potem na tej podstawie dopiero była sporządzana dokumentacja techniczna dla danej instalacji. W okresie późniejszym kolejne czynności związane ze zgromadzeniem dokumentacji niezbędnej do odbiorów powierzano kolejnym zleceniobiorcom. Potem poszczególnym osobom zlecano też serwisy.

/akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103 k. 182 pisemne zeznania M. K. (1) k. 118-123 pisemne zeznania K. W. k. 124-129 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1) k.205, pisemne zeznania świadka R. G. (1) k. 207 -208/

D. G. zawarł (...) SP. Z O.O. SP KOMANDYTOWĄ umowę cywilnoprawną nazwaną w tytule umową od dzieło na okres 16.08.2017 -30.09.2017 r. przedmiotem której było: „sporządzanie dokumentacji projektowej”. W umowie wskazano, iż za jej wykonanie przysługuje wynagrodzenie w wysokości 1986,00 zł. Wypłata wynagrodzenia nie była uzależniona od weryfikacji przedmiotu umowy. Umowę wnioskodawca wykonywał w biurze firmy – to były stałe godziny pracy. Zainteresowany po sporządzeniu dokumentacji oddał ją opiekunowi. Nie omawiano z nim tej dokumentacji. Nie informowano go, że jeśli będą błędy w dokumentacji to nie otrzyma wynagrodzenia lub że będzie musiał ją poprawić. Po tym jak oddał dokumentację nie interesowało go co się z nią dalej będzie działo.

/ zestawienie k. 49 , umowa o dzieło k. 163, 174 zeznania zainteresowanego D. G. protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r.00:18:18-00:21:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:04:36 -00:17:58/

Z przedstawionych w czasie kontroli rachunków wynika że z tytułu zawartej umowy zainteresowany osiągną następujące przychody 1986,00 zł – w miesiącu 10.2017 r.

/ bezsporne akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103/

Ubezpieczony D. G. w okresie od 16.08.2017 -14.09.2017 r. nie został zgłoszony przez płatnika do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, a w okresie od 15.09.2017 do 30.09.2017 płatnik nie dokonał zgłoszenia ww. ubezpieczonego do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako osoby wykonującej umowę o świadczenie usług (w tym okresie ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu – zatrudnienie w (...) Spółka z o.o.) Płatnik składek nie naliczał i nie zadeklarował składek na ww. ubezpieczenia od wynagrodzenia wypłacanego z tytułu zwartej umowy cywilnoprawnej.

/ bezsporne, świadectwa pracy k. 158-160/

(...) zawarł z (...) SP. Z O.O. SP KOMANDYTOWĄ umowę cywilnoprawną nazwaną „umową o dzieło” na łączny okres od 2.01.2018 r. do 31.01.2018 r., przedmiotem której było: „opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych” w terminie do 31.01.2018 r. W umowie wskazano, iż za jej wykonanie przysługuje wynagrodzenie brutto w wysokości 3972,00 zł. Wypłata wynagrodzenia nie była uzależniona od weryfikacji przedmiotu umowy.

/ bezsporne, umowa o dzieło k. 167 akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103/

Z przedstawionych w czasie kontroli rachunków wynika że z tytułu zawartej umowy zainteresowany osiągną następujące przychody 3972,00 zł – w miesiącu 02.2018 r.

/ bezsporne akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103/

Po zakończonym okresie wskazanym w ww. umowie Spółka Komandytowa zawarła z (...) osobne umowy zlecenia na wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów Zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonywania w miejscowościach wskazach przez Zleceniodawcę, a spółka (...)- 38 Sp. z o.o. umowę o pracę na okres 8.02.2018 -7.02.2021 r. na stanowisku monter instalator – zgłoszony w ZUS do 31.12.2018 r. .

/umowa o dzieło k. 167, umowy zlecenia k. 164-166 i 168 , k. 179-180, umowy o prace k. 180 v- 181 zestawienie k. 49/

Za okres umowy o świadczenie usług: od 2.01.2018 do 31.01.2018 r. zawartej z (...) płatnik nie dokonał zgłoszenia tego ubezpieczonego do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Płatnik składek nie naliczał i nie zadeklarował składek na ww. ubezpieczenia od wynagrodzenia wypłaconego z tytułu zawartej umowy cywilnoprawnej, choć ww. nie miał wówczas innego tytułu ubezpieczenia.

/ bezsporne/

Płatnik składek (...) SP. Z O.O. SP. KOMANDYTOWA zawarł z (...) umowę o pracę w okresie od 22.03.2018 do 6.03.2020 r. ( w tym okresie była zgłoszona w ZUS) na stanowisku specjalista do spraw sprzedaży.

Jednocześnie W. K. (2) w łącznym okresie od 1.04.2018 do 31.12.2018 r. zawarła (...) SP. Z O.O. umowy zlecenia przedmiotem których było: „prace administracyjno- biurowe”. Z tytułu zawartej umowy, płatnik składek (...) SP. Z O.O., naliczał składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Ubezpieczona miała zwarte również ze wskazanym podmiotem tj. (...) SP. Z O.O. umowę nazwaną umową o dzieło – na opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin w okresie od 8.03.2018 – 21.03.2018, zakwestionowaną przez ZUS w ramach innej decyzji.

/ bezsporne umowy o pracę k. 162 -162 v., k. 178- 179 zestawienie k. 49 akta kontroli na płycie CD k. 50, k. 103, umowa o dzieło k. 175, umowy zlecenia k. 175 v-177/

Stan faktyczny został ustalony przez Sąd Okręgowy na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, przedłożonych w toku postępowania sądowego, w tym w oparciu o dokumenty z akt osobowych zainteresowanych w postaci umów o pracę, umów zlecenia i umów o dzieło. Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu, stąd też uznano je za wiarygodny materiał dowodowy. Walor wiarygodności Sąd Okręgowy przyznał także zeznaniom świadków M. K. (1), K. W., R. G. (1), a także przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (1). Wskazane zeznania wzajemnie ze sobą korelowały i były zbieżne ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Przy czym uznanie za wiarygodne zeznań świadka R. G. (1) i płatnika nie oznacza podzielenia ich twierdzeń co do oceny prawnej zawieranych umów cywilnoprawnych.

Dodatkowo Sąd Okręgowy orzekając oparł się na dowodzie w postaci protokołu kontroli sporządzonego przez organ rentowy (płyta CD w kopercie – CD k. 50, k. 103 k. 182) . W ocenie Sądu było to w zaistniałych okolicznościach możliwe i nie prowadziło do obejścia zasady bezpośredniości przeprowadzania dowodów, tym bardziej, że żadna ze stron procesu nie zakwestionowała prawdziwości wyjaśnień złożonych w toku tego postępowania kontrolnego prowadzonego przez ZUS, a spór ma wyłącznie charakter prawny.

Część powołanych dokumentów była też znana Sądowi Okręgowemu z urzędu albowiem przed tut. Sądem toczyło się i toczy szereg spraw z odwołania płatnika składek od decyzji dotyczących oskładkowania spornych umów.

Płatnik nie kwestionował rachunkowych wyliczeń podstaw wymiaru składek i przyjętych okresów. Natomiast strony z ustalonego w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy, stanu faktycznego, wywodziły odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Podkreślić należy, że zainteresowani - z wyjątkiem D. G. - pomimo prawidłowego wezwania, nie stawili się przed Sądem ani nie złożyli zeznań. Zainteresowana W. K. (2) wniosła wręcz o ich pominięcie. .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 t.j.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej były osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła i pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Art. 18 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W świetle art. 9 ust. 1 osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej użyte w ustawie określenia oznaczają: płatnik składek – pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia należy do płatnika składek (art. 36 ust. 2). Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek (art. 41 ust. 1).

W myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia, przyjmujący zlecenie, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 roku, poz. 1285), obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c-i, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 i 11, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych za osobę pozostającą w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca (…). W myśl art. 74 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych za środków publicznych do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz wyrejestrowania z tych ubezpieczeń. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Składka jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 1 i 2). Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (art. 81 ust. 1).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy stał na stanowisku, że praca wykonywana przez zainteresowaną (...) w ramach umowy zlecenia z (...) spółką z o.o. była de facto świadczona na rzecz płatnika składek będącego jej pracodawcą (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej.

Weryfikacja wskazanego stanowiska organu rentowego wymaga prawidłowej interpretacji powoływanego już przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

W judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osobą trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Pojęcie pracownika w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r. (III UK 22/11), uchwała Sądu Najwyższego z 2.09.2009 r. (II UZP 6/09).

Objęcie definicją pracownika, dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych, nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu, nadają przepisy kodeksu pracy, ale, także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne, rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie.

Hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy – zleceniodawcy i pracownika – zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy „nakłada się” na stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, w ramach łączącej pracodawcę z osobą trzecią (zleceniodawcą) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku, pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika – zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy systemowej koresponduje unormowanie art. 18 i art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zatem w przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, na płatniku (na pracodawcy) spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią) lecz praca, w jej ramach, jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego: z 14.01.2010 r. (I UK 252/09); z 22.02.2010 r. (I UK 259/09). .

Przy czym należy nadmienić, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej stanowi o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy, dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 7.03.2017 r. (III AUa 1570/16).

Zastosowany, w treści tego przepisu, zwrot: „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy” oznacza, iż praca ta świadczona jest w przebiegu realizacji stosunku prawnego łączącego owego pracodawcę ze zleceniodawcą tych pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28.02.2019 r. (III AUa 1574/16).

Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy, to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności, wykonywanych przez pracownika, wynikających z umowy, zawartej z osobą trzecią, oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.09.2020 r. (III AUa 159/20), wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 3.06.2019 r. (III AUa 301/18) .

Przez wykonywanie pracy na czyjąś rzecz należy rozumieć jej świadczenie w czyimś interesie. Pomimo formalnego wyodrębnienia obydwu spółek, jako odrębnych podmiotów prawa gospodarczego, nie sposób przyjąć, by działania, podejmowane w interesie zleceniodawcy, nie były jednocześnie, podejmowane w interesie pracodawcy ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7.02.2019 r. (III AUa 1757/18).

Celem wprowadzenia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej było po pierwsze ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19.06.2019 r. (III AUa 1816/16).

Po pierwsze warto zwrócić uwagę, że odwołujący się płatnik składek (...) Sp. z o.o. Sp.k. i obie spółki (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z.o.o. stanowią odrębne podmioty, niemniej jednak są powiązane osobowo, kapitałowo i organizacyjnie. (...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych. Z kolei spółki (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z.o.o. zajmuje się obsługą organizacyjną, projektowaniem. Co więcej (...) Sp. z.o.o. odpowiedzialna jest za montaż. Zakresy zadań trzech ww. spółek przy realizacji projektu powodują, że zleceniobiorca (pracownik) zatrudniony przez jedną ze spółek wykonuje zlecenie (prace) na rzecz drugiej.

Sąd Okręgowy zważył, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w tym dowodów z dokumentów i zeznań świadków M. P. (1) i świadka R. G. jasno wynikało, że zakres obowiązków w ramach zawartych umów cywilnoprawnych odnosił się jedynie do krótkiego opisania czynności do wykonania bez dokładnego określenia przedmiotu umów. Co więcej zakres obowiązków ubezpieczonych z umów cywilnoprawnych nierzadko pokrywał się z zakresem ich obowiązków z tytułu zawartych umów o pracę. Z zeznań świadków M. K. (2) i K. W. protokołu przesłuchań zawartych z w aktach kontroli wynikało, iż w zasadzie nie rozróżniali oni zadań wynikających z umów o pracę i umów cywilnoprawnych wykonując jednolite czynności.

W ocenie Sądu uznać należy, iż zakres obowiązków zainteresowanej W. K. w ramach zawartych umów cywilnoprawnych, co wprost wynika z treści tych umów, zasadniczo pokrywał się z zakresem jej obowiązków z tytułu zawartej umowy o pracę z (...) Sp. z o.o. Sp.k. Zainteresowana była specjalistą do spraw sprzedaży. A zatem prace administracyjno- biurowe leżały generalnie w zakresie jej obowiązków zarówno w ramach umowy o pracę, jak i umów zleceń. Zainteresowana wykonywała czynności handlowe związane ze sprzedażą co wiązało się z szeregiem czynności formalnych, a zatem wydzielenie czynności administracyjno – biurowych jako przedmiot umowy zlecenie wykonywanej na rzecz innego podmiotu, uznać należy za nieracjonalne i sztuczne. Powołani w sprawie świadkowie K. W., M. K. (1) potwierdzili natomiast, że spółka komandytowa była głównym odbiorcą usług świadczonych przez pozostałe dwie spółki, dokonywała płatności za świadczone usługi projektowe, montażowe, serwisowe i inne, ponosiła odpowiedzialność przed inwestorem.

Biorąc pod uwagę powyższe nie ulega wątpliwości, że czynności wykonywane przez zainteresowaną w ramach umów cywilnoprawnych miały charakter uzupełniający lub tożsamy do tych wykonywanych przez nią w ramach zawartej umowy o pracę, bowiem jak wynika z ustaleń (...) Sp. z o.o. sp.k. zawierała umowy na wykonanie inwestycji wykonywała czynności związane ze sprzedażą. Prace projektowe, montażowe, serwisowe, rozliczanie tych inwestycji spółka ta zlecała do wykonania (...) Sp. z.o.o. i (...) Sp. z o.o. (...) zlecenie były zawierane równolegle do stosunku pracy, niekiedy tego samego dnia, co umowa o pracę. Zainteresowani, jeśli nie wykonywali tych samych czynności co w ramach umowy o pracę wykonywali zadania, będące kolejnymi etapami prowadzonej inwestycji np. w zakresie opracowania niezbędnej dokumentacji, a czynnościami tymi zajmowała się spółka (...) sp z oo, która była podwykonawcą (...) Sp. z.o.o. sp.k. Zaś montażem i przeglądami zajmował się kolejny podwykonawca (...) sp. z o.o. Przy czym osoby tak zatrudniane niejednokrotnie wykonywały te czynności w godzinach pracy, przy użyciu tych samych narzędzi/sprzętów co w umowie o pracę i pod nadzorem tych samych osób. Powyższe prowadzi do konkluzji, że (...) Sp. z.o.o. sp. kom. zatrudniająca ubezpieczoną, korzystała z efektów jej pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, które de facto miały charakter umów o wykonywanie usług lub wręcz jak w przypadku W. K. umowy zlecenia.

Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 sierpnia 2021 roku (III UZP 3/21), iż powiązania kapitałowe i osobowe między pracodawcą a zleceniodawcą zlecających w ramach umowy zlecenia zawartej z pracownikiem tego pracodawcy wykonywanie czynności, które mogą być potraktowane jako wykonywanie umowy na rzecz pracodawcy prowadzi do wniosku, że powiązania tego rodzaju nie są bez znaczenia dla oceny konkretnego stanu faktycznego. Im silniejsze powiązania kapitałowe, organizacyjne, ekonomiczne i personale między pracodawcą a osobą trzecią zlecającą jego pracownikom wykonywanie umowy cywilnoprawnej tym łatwiej ustalić, że praca była wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie, postępowanie dowodowe, w sposób jednoznaczny, wykazało, że zawarcie umowy zlecenia przez zainteresowaną posłużyło uzyskaniu formalnego innego tytułu do ubezpieczeń, mimo nadal faktycznie realizowanego zobowiązania pracowniczego. Ubezpieczona wykonując umowę cywilnoprawną de facto świadczyła pracę na rzecz własnego pracodawcy, co winno skutkować dodatkowo uiszczeniem składek od osiągniętego w ten sposób przychodu, a z drugiej strony pociągało za sobą brak obowiązku zapłaty składek przez zleceniodawcę. Podkreślenia wymaga też, że w takich okolicznościach pracodawca unikał płacenia za nadgodziny jeśli zlecane dodatkowo czynności wykonywane były po godzinach pracy.

Bez wątpienia w przedmiotowej sprawie występuje konstrukcja modelowego trójkąta umów w świetle brzmienia cytowanego art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Na gruncie wypracowanej w doktrynie i judykaturze jednolitego poglądu wskazany trójkąt umów obejmuje trzy umowy, tj. umowę o pracę; umowę zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowę o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą, na podstawie której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej, na rzecz zleceniodawcy (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt AUa 1031/12, LEX 1254347, wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2019 r., sygn.. akt III AUa 301/18, LEX 2692949). W rozpoznawanej sprawie brak było formalnej umowy o podwykonawstwo, jednakże poza sporem pozostawała współpraca pomiędzy wszystkimi spółkami, bowiem (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa występowała jako strona w przetargu, natomiast pozostałe spółki w tym odwołująca się faktycznie realizowały zwarte umowy w zakresie wspólnych zadań związanych z usługami tworzenia dokumentacji, montażu, serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych a rezultat pracy w postaci usługi czy to w zakresie utworzenia określonej dokumentacji czy szkoleń przejmował ostatecznie pracodawca, czyli w tym przypadku (...) sp. z o.o. sp. komandytowa. Znamiennym jest też, że zwierzchnikiem we wszystkich spółkach była ta sama osoba – M. P. (1).

W kwestii zaś kwalifikacji spornych umów nazwanych umowami o dzieło zawartych pomiędzy D. G. i (...) a (...) Sp. z o.o. sp komandytową podkreślić należy, iż jakkolwiek w polskim prawie obowiązuje zasada swobody zawierania umów, to jednak w postępowaniu przed Sądem dopuszczalne jest badanie rzeczywistego charakteru prawnego łączącej strony umowy. W szczególności Sąd ma obowiązek badać, czy dane postanowienia zawarte w umowie, czy też okoliczności związane z jej wykonywaniem nie wskazują, że strony zawierając danego rodzaju umowę nie wykroczyły poza granice swobody kontraktowej wyznaczone zgodnie z art. 353 ¹ k.c. m.in. przez kryteria właściwości – natury stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy.

W tej sytuacji najistotniejszym zadaniem Sądu okazała się ocena rzeczywistego charakteru czynności wykonywanych przez zainteresowanych na rzecz płatnika i ustalenie, czy wykonywali oni określone „dzieło”, czy też tylko świadczyli na jego rzecz usługi.

Dokonując oceny, zawartych przez płatnika umów z zainteresowanymi, należy wskazać, że, zarówno umowa zlecenia, jak i umowa o dzieło, to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi, a także finansowymi. I tak np. podczas, gdy umowy o dzieło, rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem, czy z osobą z zewnątrz (art.6 ust.1 punkt 4 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Zatem, jeśli dana umowa, zostanie błędnie uznana, nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ubezpieczenia społeczne, będzie niedozwolone, podobnie, jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło.

Stosownie do treści art.734§1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zgodnie z treścią przepisu art.750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Ma to miejsce wtedy, gdy przedmiotem umowy jest dokonywanie czynności faktycznych, natomiast umowa taka nie jest unormowana w przepisach dotyczących innych umów np. agencyjnej, komisu itp. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 8 października 2013 r., III AUa 401/13 Lex nr 1386066)

Zgodnie zaś z treścią art.627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu.

Celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie) lub zaniechanie, które przy zachowaniu określonej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu, pozostające poza zakresem obowiązków świadczącego. Przy umowie o dzieło chodzi o coś więcej, o osiągnięcie określonego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie, w wypadku nieosiągnięcia celu umowy, jest więc odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności. Przedmiotem umowy o dzieło, w ujęciu Kodeksu cywilnego, jest więc przyszły, z góry określony, samoistny, materialny lub niematerialny, lecz obiektywnie osiągalny i w danych warunkach pewny rezultat pracy i umiejętności przyjmującego zamówienie, którego charakter nie wyklucza możliwości zastosowania przepisów o rękojmi za wady. Wymaga podkreślenia, że przedstawiony zespół cech konstytutywnych występować musi łącznie (A. Brzozowski /w:/ System prawa prywatnego, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, Tom 7, wydanie 3, pod red. J. Rajskiego, Wydawnictwo C.H. Beck - Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2011, s. 390-391).

Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. III AUr 357/93; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. III AUa 1700/05; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r., I CR 500/66).

Natomiast cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez niezależność powstałego rezultatu od dalszego działania twórcy oraz od osoby twórcy. Z chwilą ukończenia dzieła staje się ono niezależną od twórcy, autonomiczną wartością w obrocie (W. Czachórski, Zobowiązania, 2007, s. 463; A. Brzozowski, Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady dzieła, Warszawa 1986, s. 15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 maja 2013 roku III AUa 1136/12).

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, na jaki umawiają się strony, musi być z góry określony i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności.

W umowie zlecenia można zaś wskazać rezultat, który powinien być osiągnięty, a podejmujący zlecenie powinien podejmować starania by go osiągnąć. Jednak w odniesieniu do umowy zlecenia po pierwsze nie da się określić zamierzonego rezultatu w sposób pewny, a po drugie nie sposób przewidzieć, w jakim stopniu zostałby on osiągnięty.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, to jest przedmiotem istotnym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r., III AUr 357/93).

Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest, w zasadzie, uznaniu, przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba, że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy, jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności (wyrok Sądu Najwyższego z 28 marca 2000 r., II UKN 386/99).

Z umową rezultatu, mamy do czynienia wtedy, gdy spełnienie świadczenia, przez dłużnika, polega na doprowadzeniu do określonego efektu. W tego typu umowach jedynie taki stan będzie uznany za wykonanie zobowiązania. Z kolei, z umową starannego działania, jest związany obowiązek dłużnika działania w sposób sumienny w kierunku osiągnięcia danego rezultatu, przy czym już samo sumienne działanie jest spełnieniem świadczenia, niezależnie czy ostatecznie zostanie osiągnięty zamierzony rezultat czy nie.

Należy podkreślić, że umowę o dzieło zdefiniowano w art.627 k.c. jako zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła za wynagrodzeniem. Starania, przyjmującego zamówienie, w umowie o dzieło, mają doprowadzić, w przyszłości, do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, za wynagrodzeniem zależnym od wartości dzieła (art.628§1 k.c., art.629 k.c., art.632 k.c.). Umowa o dzieło zakłada swobodę i samodzielność w wykonywaniu dzieła, a jednocześnie nietrwałość stosunku prawnego, gdyż wykonanie dzieła ma charakter jednorazowy i jest zamknięte terminem wykonania. Przyjmuje się, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt obiektywnie osiągalny i pewny.

Wykonanie dzieła, najczęściej, przybiera postać wytworzenia rzeczy lub dokonania zmian, w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie). Takie dzieła są rezultatami materialnymi umowy, zawartej między stronami, weryfikowalnymi ze względu na istnienie wad (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2000 roku, IV CKN 152/00).

Poza rezultatami materialnymi, istnieją, także, rezultaty niematerialne, które mogą, ale nie muszą być ucieleśnione w jakimkolwiek przedmiocie materialnym. W każdym razie takim rezultatem nieucieleśnionym w rzeczy nie może być czynność, a jedynie jej wynik, dzieło bowiem musi istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu. Dzieło musi być możliwe do zweryfikowania już na etapie podpisania umowy, musi mieć charakter niestandardowy, niepowtarzalny, wypełniać kryterium twórcze, indywidualne.

Ponadto wskazać należy, że umowa o dzieło nie polega wykonywaniu powtarzalnych czynności (wyrok Sądu Najwyższego z 26 marca 2013 r. II UK LEX 1341964), ale na osiągnięciu określonego rezultatu. Szereg kolejnych czynności, które składają się na zorganizowany cykl produkcyjny, nawet jeśli prowadzi do wymiernego efektu, nie może być rozumiany jako jednorazowy rezultat i kwalifikowany jako realizacja umowy o dzieło.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 16.06.2014r. , III AUa 799/14, (Legalis Numer 1337341) trafnie wykazał, że istotą umowy o dzieło jest doprowadzenie do konkretnego, jednostkowego rezultatu z góry ustalonego przez strony. W odróżnieniu od pracowniczego, czy usługowego zatrudnienia umową o dzieło mogą być więc objęte jedynie incydentalne prace (wpadkowe,) dla wykonania których nie jest wystarczająca staranna praca, lecz wymagane jest osiągnięcie wymiernego, jednorazowego efektu. Bieżąca działalność podmiotu nie może odbywać się w formie realizowania jednostkowych umów o dzieło na poszczególne cykle działalności. Cywilnoprawna umowa o dzieło, nie stanowi, bowiem, podstawy prawnej dla zatrudniania osób przy zwykłej działalności podmiotu; w takiej sytuacji mamy do czynienia, w istocie z zatrudnianiem pracowników, ze wszystkimi rygorami wynikającymi z kodeku pracy, a co najwyżej, dla wykonania doraźnych usług, z zatrudnieniem zleceniobiorców. Wymaga też podkreślenia, że korzyści z zatrudnienia pracowników czerpią nie tylko sami zatrudnieni i pracodawca (co prawda mniejsze niż przy zatrudnieniu wykonawców dzieł), ale też państwo. Stąd, nawet gdy strony umowy o dzieło nie są zainteresowane inną formą prawną niż umowa o dzieło, bo dysponują już tytułem do ubezpieczeń społecznych, to i tak umowa o dzieło, realizowana w warunkach pracy odbywanej w bieżącym cyklu działalności podmiotu, jest nieważna. Dzieje się tak, ponieważ warunki jej realizacji nie odpowiadają naturze prawnej tego rodzaju umowy, a nadto jest zawierana z pokrzywdzeniem interesów państwa, na rzecz którego w określonych sytuacjach faktycznych każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie (art. 84. Konstytucji RP).

Od umowy o dzieło, odróżnić należy umowę o świadczenie usług (art. 750 k.c.), do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Spełnieniem świadczenia jest samo działanie w kierunku osiągnięcia danego rezultatu. Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 26 stycznia 2006r., III AUa 1700/05, OSA 2008, z. 3, poz. 5, stwierdził, że jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (podobnie SN w wyroku z 3 listopada 2000 r., IV CKN 152/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 63).

Sąd Okręgowy pragnie podkreślić, że – na zasadach wynikających z Kodeksu cywilnego (art. 471 k.c.) - wykonujący usługę również odpowiada za należyte wykonanie zobowiązania. Sam fakt więc, że zleceniodawca przeprowadza kontrolę jakości wykonania usługi (innymi słowy bada zachowanie przez usługodawcę należytej staranności) nie stanowi o tym, że czynność taka stanowi sprawdzian umówionego rezultatu na istnienie wad fizycznych i przemawia za zakwalifikowaniem umowy jako umowa o dzieło.

Nadzór nad wykonywaniem czynności przewidzianych umową, oraz określenie miejsca i sposobu pracy typowe są raczej dla umowy o świadczenie usług, gdzie liczy się bieżąca staranność pracy i wykonywanie poszczególnych czynności zgodnie ze wskazaniami kontrahenta i w sposób przez niego oznaczony, nie zaś dla umowy o dzieło, gdzie liczy się jedynie rezultat w postaci wykonanego dzieła. W przypadku umowy o dzieło występuje większa swoboda organizacyjna wytwórcy.

Sąd miał na uwadze, iż w sprawach o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym, w których organ rentowy kwestionuje prawidłowość zawarcia umowy o dzieło, zasada swobody umów wyrażona w art.353 ¹ k.c. nie może zniwelować zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu, bowiem ta ostatnia należy do norm o charakterze ius cognes (wyrok Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2017 r., II UK 518/15, Lex nr 2209108). Oznacza to też, że w powyższym kontekście decydującej wagi nie można przypisać treści oświadczeń woli stron, zwłaszcza że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są sprawami cywilnymi w ujęciu formalnym (art.1 k.p.c.). Aspekt oświadczenia woli, w przypadku ustalania podlegania ubezpieczeniu społecznemu, należy traktować jako jeden z czynników równorzędnych branych pod uwagę w tym procesie.

Odnosząc powyższe rozważania do spornych umów, zawartych z zainteresowanymi D. G. i (...) , w ocenie Sądu, umowy te nie odpowiadają, w swoim wykonaniu, umowom o dzieło.

W pierwszej kolejności, Sąd Okręgowy zważył, że przedmiot badanych umów odpowiednio „sporządzanie dokumentacji projektowej”, „opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych” określony został zbyt ogólnie, nie został zindywidualizowany oraz ustalony w sposób obiektywnie weryfikowalny. Nie sprecyzowano na czym miało to polegać, czy też do jakiego, ewentualnie wyniku/rezultatu miały, wykonywane przez zainteresowanych prace, doprowadzić. Nie wskazano również, ile i jaką konkretnie dokumentację w ramach spornych umów mieli opracować zainteresowani, gdzie, jaką i kiedy pod jaki obiekt, zgodnie z jaką specyfikacją, dokumentację mieli przygotować . Jest to istotne o tyle, że umowa o dzieło jako umowa rezultatu musi zawierać kryteria, w oparciu o które możliwa będzie weryfikacja jej wykonania. Oznacza to, że wykonujący musi wiedzieć w oparciu o jakie przesłanki (parametry) dane dzieło ma być wykonane. Przesłanki te muszą mieć charakter cech indywidualnych. Sąd zważył, że brak indywidualizacji przedmiotu analizowanych umów, był poniekąd zamierzony przez płatnika i wynikał, przede wszystkim, z charakteru prac powierzonych zainteresowanym, które miały być wykonywane cykliczne, sprowadzały się do zobowiązania wykonania dokumentacji niezbędnej do wykonania montaży instalacji solarnej w zakresie, jaki na bieżąco według potrzeb, w zależności od wyników przetargów do wykonania otrzymywał płatnik. Sam M. P. (1) przyznał, że nie można było z góry przewidzieć ile i jakie projekty techniczne w ogóle powstaną, które serwisy przeglądy będą przeprowadzane, bo umowy o dzieło były zawierane, zanim spółka komandytowa, zawarła ostateczną umowę, w ramach zamówień publicznych, z gminą, na wykonanie usługi montażu instalacji solarnej, w budynkach na terenie danej gminy. Znajdowało to również potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w procesie świadków wynikach przeprowadzonej przez ZUS kontroli.

Należy, w tym miejscu, podkreślić, że to od podmiotu, który zawodowo i zarobkowo trudni się określoną działalnością gospodarczą (przedsiębiorcy, profesjonalisty) i który zarazem zatrudnia szereg osób, potrzebnych mu do prowadzenia działalności, należy oczekiwać szczególnej staranności, przejawiającej się m.in. w dołożeniu wszelkich starań, by jak najlepiej i jak najdokładniej, w sposób niepozostawiający miejsca na żadne wątpliwości ustalić z zatrudnianą osobą warunki wykonywania przez nią pracy, tak aby było pewne, że osoba ta wszystko w sposób należyty zrozumiała. Od profesjonalnego podmiotu gospodarczego należałoby oczekiwać, że jeżeli chciał, aby zainteresowani wykonali na jego rzecz konkretne „dzieło”, to winien opisać je w taki sposób, aby wykonawca z całą pewnością wiedział co, kiedy, w jaki sposób i za ile ma wykonać.

Sąd Okręgowy podziela pogląd, zaprezentowany przez Sąd Najwyższy w wyroku z 2.06.2017 r., II UK 147/16, zgodnie z którym przedmiot umów z udziałem profesjonalisty stanowi elementarną cechę kontraktu opisanego w treści art. 627 k.c. Powinien on być oznaczony in concreto, ściśle według schematu właściwego dla danego rodzaju umowy, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności i oczywistości jego powstania z racji określonych umiejętności, cech osobistych wykonawcy. Ułomna konstrukcja przedmiotu umów nie rodzi żadnego domniemania (faktycznego ani prawnego), że chodzi wyłącznie o uzyskanie konkretnego rezultatu. Ten bowiem może być osiągnięty w toku wykonania różnych rodzajów umów. Wynika z tego, że na gruncie ubezpieczenia społecznego umowa, której przedmiot został przez profesjonalistę określony nieprecyzyjnie, nie może być kwalifikowana jako wyjątek od reguły, usprawiedliwiający fakt niepodlegania ubezpieczeniu społecznemu.

Nie bez znaczenia, dla oceny spornego stosunku zobowiązaniowego, pozostaje też fakt, że w ramach badanych umów w rzeczywistości świadczenie zainteresowanych sprowadzało się do sporządzenia odpowiedniej dokumentacji. Przy czym umowę zawierano nijako z góry nie doprecyzowując jaką konkretnie w danym przypadku dokumentację, jakie projekty, jaką dokumentację techniczną do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych, zainteresowani będą przygotowywać. Niejasnym jest też jakie indywidualne cechy miał mieć jedynie ogólnie zamawiany przedmiot umowy. Okoliczności te w ocenie Sądu świadczą o tym, że czynności wykonywane przez zainteresowanych były usługami, świadczonymi na zasadzie starannego działania, nie stanowiły natomiast czynności zmierzających do realizacji dzieła.

Sąd Okręgowy zważył, że w orzecznictwie podkreśla się, że umowę której przedmiotem są usługi w szerokim tego słowa znaczeniu nie można uznać za umowę o dzieło, lecz umowę o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 2008 r., I PK 315/07, LEX nr 470956). W wyroku z 19 marca 2008 r. (I ACa 83/08, Lex nr 466437) Sąd Apelacyjny w Poznaniu trafnie wyjaśnił, że wykonywanie powtarzalnych czynności – usług w pewnym przedziale czasowym, nie może zostać zakwalifikowane jako umowa o dzieło z uwagi na ciągłość czynności. Podobnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 6 kwietnia 2011 r. II UK 315/10 podkreślając, że okoliczność wykonywania umowy o współpracy mającej za przedmiot powtarzalne i takie same usługi, świadczone systematycznie, za stałym wynagrodzeniem (nawet ograniczone do danej branży), nie pozwala uznać, że są wykonywane odrębne (indywidualne) umowy o dzieło. Co prawda wskazany wyrok Sądu Najwyższego został wydany w odmiennym stanie faktycznym – dotyczył pracy tłumacza – jednakże zdaniem Sądu znajdował odpowiednie odniesienie do analizowanego przypadku.

Co więcej, na podstawie całokształtu materiału dowodowego Sąd ustalił, że poprzez pracę zainteresowanych nie powstawał de facto żaden nowy, zindywidualizowany wytwór. O ile można sobie bowiem wyobrazić, że w konkretnym przypadku wykonanie pewnych prac związanych z wykonaniem projektu technicznego konkretnej specyficznej instalacji może stanowić dzieło w rozumieniu art. 627 k.c., to jednak w przedmiotowej sprawie płatnik (a to na nim, zgodnie z regułą wynikającą z art. 6 k.c., spoczywał ciężar dowodu, że strony zwarły umowę o dzieło) nie dowiódł, że zlecane zainteresowanym czynności w postaci przygotowania dokumentów projektowych , opracowania dokumentacji technicznych do montażu kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych miały szczególny charakter, a wytworzony twór miał zindywidualizowane znaczenie w obrocie. Wręcz przeciwnie – z treści umów oraz zeznań M. P. wynikało jednoznacznie, że zainteresowany mieli wykonać dokumentację niezbędną dla wykonania montażu zgodnie z założonym standardem, do bliżej niesprecyzowanych pierwotnie obiektów. Nie można więc przyjąć, aby zamawiający wymagał od wykonawcy osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu, który poddawałby się sprawdzianowi w aspekcie wykonania umowy zgodnie z zamówieniem, a jedynie wykonania pewnych czynności, co nie przesądza o ich wykonywaniu w ramach umowy o dzieło. Z tak określonego, w spornej umowie, celu, nie mógł wynikać obiektywnie osiągalny i pewny rezultat. Chodziło tu jedynie o wykonanie określonej, technicznej, a nie twórczej czynności bez względu na to, jaki rezultat ta czynność przyniesie. Z resztą nie należy tracić z pola widzenia, iż jak zeznał D. G. sporządzana przez niego dokumentacja projektowa nie była w żaden sposób weryfikowana, w żaden sposób nie odpowiadał za jej ewentualne wady. W konsekwencji, przedmiotem badanych umów, były określone czynności, a nie ich wynik, co przesądza o ich kwalifikacji jako umowy starannego działania - umowy o świadczenie usług (art. 750 k.c.).

Tym samym nie można uznać, aby w analizowanym przypadku strony oznaczyły dzieło, jak wymaga tego przepis art. 627 Kodeksu cywilnego. W umowach łączących zainteresowanych D. G. i P. O. z płatnikiem nie zastrzeżono chociażby do ilu budynków dokumentację mają wykonać z uwzględnieniem jakich indywidualnych cech, czy zgodnie z jaką specyfikacją i jaki końcowy rezultat ma zostać osiągnięty w wyniku podjętych przez zainteresowanych czynności. Taki brak kryteriów określających pożądany przez zamawiającego wynik umowy musi prowadzić, zdaniem Sądu, do wniosku, że przedmiotem zainteresowania zamawiającego było wykonywanie określonych czynności, a nie ich rezultat.

Nie jest także możliwe ustalenie, w jaki sposób sprawdzano prawidłowość przygotowania i wykonania dzieła przez zainteresowanych, a w rezultacie jakimi wadami fizycznymi mógłby być obciążany rezultat pracy zainteresowanych i w oparciu o jakie kryteria należałoby oceniać wystąpienie takich ewentualnych wad. Takie określenie przedmiotu dzieła nie poddaje się zatem ocenie na istnienie wad fizycznych. Płatnik nie określił chociażby ogólnie swoich oczekiwań co do liczby dokumentacji, nie zindywidualizował konkretnych wytycznych pochodzących od zamawiającego dotyczących jej charakteru . Brak ustalenia w umowie tych parametrów uniemożliwia weryfikację domniemanego dzieła, pod kątem prawidłowości wykonania. Zresztą, jak już wspominano, w świetle zeznań D. G., jakichkolwiek czynności mających na celu weryfikację dokumentacji, sprawdzenie jej prawidłowości, w kontekście wykonanej pracy, płatnik nie podejmował. Z tych względów nie można zakwalifikować umowy zawartej z zainteresowanymi jako umowy o dzieło, albowiem w ocenie Sądu, jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 14 grudnia 2017 r. III AUa 476/17). Sprawdzian taki jest zaś niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli strony nie określiły w umowie cech i parametrów indywidualizujących dzieło. Taki brak kryteriów określających pożądany przez zamawiającego wynik (wytwór) umowy prowadzi do wniosku, że przedmiotem zainteresowania zamawiającego jest wykonanie określonych czynności, a nie ich rezultat.

Sąd Okręgowy zważył też, że sam fakt, iż sporządzone przez zainteresowanych dokumenty musiały być później weryfikowane przez zlecającego z warunkami zamówienia pochodzącymi od kontrahenta wynikało to bowiem z charakteru inwestycji nie oznacza, że wykonywali oni te czynności w ramach umów o dzieło. Podkreślić należy, że – na zasadach wynikających z Kodeksu cywilnego (art. 471 k.c.) – wykonujący usługę również odpowiada za należyte wykonanie zobowiązania.

Istotnym jest również sposób określenia wysokości należnego zainteresowanym wynagrodzenia za wykonywane czynności. W odniesieniu do umowy o dzieło istnieje związek wynagrodzenia z samym dziełem - jego wartością, a nie jak w przypadku usługi - z jej ilością, jakością i rodzajem. Generalnie wynagrodzenie z umowy o dzieło określa się w sposób ryczałtowy lub kosztorysowy. Wynagrodzenie w przypadku umów o dzieło musi być wynagrodzeniem odnoszącym się ostatecznie do określonego w umowie końcowego efektu pracy. Rezultatem nie może być przy tym czynność, a jedynie wynik tej czynności. Wysokość wypłaconych zainteresowanym wynagrodzeń (jak i wysokość wynagrodzenia wskazanego wprost w umowie) w żadnej mierze nie pozwalała na weryfikację osiągnięcia przez zainteresowanego wskazanego w umowie rezultatu („dzieła"), które wykonywali zainteresowani, co uzasadnia przyjęcie, że miernikiem ustalonego i wypłaconego zainteresowanemu wynagrodzenia była umowa starannego działania. Wynagrodzenie ukształtowane było w sposób charakterystyczny dla umów o świadczenie usług, a nie dla umowy o dzieło, nie mając związku z żadnym konkretnym dziełem.

W opisanym stanie rzeczy Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że celem zawartych przez strony umów D. G. i (...) nie było wykonanie konkretnych, z góry określonych „dzieł”. Co istotne, płatnik nie przedstawili dowodów wskazujących na okoliczność, że prace wykonywane przez zainteresowanych wykraczały poza klasycznie rozumianą usługę. Przeciwnie, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy przemawiał za uznaniem, że zainteresowani w spornych okresach nie wytwarzali dzieł w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. W ocenie Sądu czynności będące przedmiotem spornych umów nie mogą być uznane za czynności przynoszące konkretny i zindywidualizowany rezultat, możliwy do obiektywnej weryfikacji. Nie jest możliwe określenie - a co więcej nie określa tego umowa- jaki rezultat materialny (rzecz, czy zespół rzeczy) lub niematerialny miałby powstać w efekcie wykonywania tych czynności (innymi słowy, co miałoby stanowić dzieło). W istocie zawarte umowy kładłą nacisk nie na pożądany efekt pracy osoby je wykonującej, lecz na to, że w określonym czasie miała ona wykonać konkretne prace – sporządzenie dokumentacji. D. G. wykonywał umowę w stałych godzinach w biurze płatnika. To zaś sprowadza się do wniosku, że celem zawartych umów było wykonanie przez zainteresowanych ogólnie pojętych czynności, a nie określony rezultat tych czynności. Takiemu zobowiązaniu nie można przypisać cech essentialia negotii umowy o dzieło, a oczekiwania stron towarzyszące zawieraniu i wykonywaniu tej umowy nazywanej przez strony umową o dzieło, mogły się zrealizować wyłącznie jako elementy innej umowy - umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, które są regulowane w art. 750 k.c.

Zdaniem Sądu, nie można każdego wyniku, określonych czynności, wykonanych przez daną osobę, sprowadzać do dzieła, na gruncie prawa cywilnego i prawa ubezpieczeń społecznych, które nie rodzi obowiązku zapłaty składek, na te ubezpieczenia. Dzieło takie, bowiem, ma przynieść trwały efekt i jednocześnie ma mieć, w pewnym stopniu, niepowtarzalny charakter. Wobec powyższego, wykonywanie czynności przez zainteresowanych D. G. i (...) na podstawie zakwestionowanych umów, rodziło dla nich tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, na podstawie ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W ocenie Sądu zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiadają prawu, zatem zasadnym stało się na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalenie odwołań.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji na podstawie art.98 k.p.c., w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265 ze zm.), biorąc pod uwagę fakt połączenia spraw ze wszystkich trzech odwołań do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy przez PI

J.L.