Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

W niniejszej sprawie, która była połączona do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z powództwa G. W. (1) (obecnie P.) przeciwko Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie Włodzimierzowi Ryniowi o odszkodowanie, powódka G. W. (1) ostatecznie wnosiła o zasądzenie od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie kwoty 13.358,91 zł z ustawowymi odsetkami od dnia l kwietnia 1999 roku do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za bezprawne działania wskazanego wyżej Komornika, żądając zapłaty solidarnie od Komornika i od Skarbu Państwa.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 31 maja 2011 roku powództwo zostało oddalone przeciwko Komornikowi, natomiast wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 28 maja 2013 roku, sygn. II Ca 798/12, z uwagi na nieważność postępowania wyrok Sądu Rejonowego został uchylony w części obejmującej rozstrzygnięcia: o powództwie G. W. (1) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie oraz o kosztach procesu w sprawie z powództwa G. W. (1) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie, zniesiono w tym zakresie postępowanie przed Sądem Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie po dniu 27 kwietnia 2011 roku i w tym zakresie przekazano sprawę Sądowi Rejonowemu Lublin-Zachód w Lublinie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

*

Wyrokiem z dnia 18 października 2013 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I.  oddalił powództwo;

II.  nie obciążył powódki G. W. (1) kosztami procesu na rzecz pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie;

III.  przyznał adwokatowi A. S. wynagrodzenie za pomoc prawną świadczoną z urzędu powódce G. W. (1)w kwocie l.968 zł i nakazał wypłacić tę kwotę przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 16 czerwca 1999 roku, sygn, akt III C 1112/94, Sąd Okręgowy w Lublinie rozwiązał przez rozwód małżeństwo R. W. i G. W. (2) z domu W., zawarte w dniu 22 grudnia 1977 roku. W punkcie II. wyroku powierzył obojgu rodzicom wykonywanie władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi stron: M. W. i Ł. W., a miejsce zamieszkania dzieci ustalił przy matce. Zobowiązując obie strony do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletnich dzieci Sąd, poczynając od uprawomocnienia się wyroku w sprawie o rozwód, w miejsce alimentów ustalonych ugodą sądową z dnia 22 marca 1994 roku w sprawie o sygn. akt VI RC 559/94, zasądził od R. W. na rzecz dzieci alimenty w wysokości po 25 % comiesięcznego wynagrodzenia za pracę liczonego po odjęciu podatku dochodowego, nie mniej niż 160 zł miesięcznie na każde z dzieci. Wyrokiem z dnia 28 września 1998 roku w sprawie o sygn. akt VI RC 1343/98 Sąd Rejonowy w Lublinie podwyższył alimenty od R. W. na rzecz syna Ł. W. do kwoty 450 zł miesięcznie, płatne do rąk matki G. W. (1) jako ustawowej przedstawicielki dziecka w terminie do piętnastego dnia każdego miesiąca z 33 % odsetek w razie uchybienia terminu w płatności każdej raty, poczynając od dnia 26 czerwca 1998 roku.

W dniu 27 października 1998 roku G. W. (1) działając jako przedstawiciel ustawowy małoletniego syna Ł. W. złożyła do Komornika Sądu Rejonowego Rewiru I w L. Włodzimierza Rynia wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi R. W., celem wyegzekwowania alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI RC 1343/98.

Tego samego dnia Komornik wezwał Zespół Emerytalno-Rentowy MSWiA przy KWP w L. do dokonywania potrąceń z emerytury lub renty dłużnika. Pismem z dnia 15 stycznia 1999 roku (...) S. A. poinformował Komornika, że od dnia 29 styczna 1999 roku będzie przekazywać zajęte wynagrodzenie R. W.. W związku ze skutecznością egzekucji Komornik zwrócił się do ZUS Wydziału Alimentów o wstrzymanie wypłaty świadczeń na rzecz Ł. W. od dnia l marca 1999 roku.

W dniu 23 marca 1999 roku Ł. W., urodzony w dniu (...), złożył Komornikowi wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego, oświadczając, że rezygnuje z egzekucji alimentów od ojca R. W. z dniem l kwietnia 1999 roku oraz, że wszystkie zaległości alimentacyjne na jego rzecz z dniem l kwietnia 1999 roku zostały przez ojca spłacone. Pod powyższym oświadczeniem Ł. W. złożył własnoręczny podpis.

Postanowieniem z dnia 23 marca 1999 roku Komornik Sądowy Rewiru I przy Sądzie Rejonowym w Lublinie Włodzimierz Ryń w sprawie egzekucyjnej o sygn. akt I Kmp 337/98 na podstawie art. 825 pkt l k.p.c. umorzył postępowanie egzekucyjne i anulował z dniem l kwietnia 1999 roku zajęcie świadczeń dłużnika.

W dniu l kwietnia 1999 roku Zespół Emerytalno-Rentowy MSWiA poinformował Komornika, że należność za kwiecień 1999 roku w kwocie 659,56 zł została już wcześniej przekazana na konto Komornika i w związku z faktem umorzenia postępowania egzekucyjnego i anulowania zajęcia przez Komornika zwrócono się o bezpośrednie przekazanie tej należności R. W.. W dniu 8 kwietnia 1999 roku Komornik zwrócił tę kwotę R. W..

Nie zgadzając się z decyzją Komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego powódka G. W. (1) skierowała przeciwko Skarbowi Państwa pozew o zapłatę kwot 10.800 zł i 554,91 zł tytułem odszkodowania za szkodę wywołaną przez Komornika wydaniem postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie o sygn. akt I Kmp 337/98. Roszczenie powódki było początkowo rozpoznawane w sprawie o sygn. akt II C 498/09, następnie po wyłączeniu roszczenia do odrębnego postępowania – w sprawie o sygn. akt II C 664/11, i ostatecznie po połączeniu tej sprawy ze sprawą II C 76/11 – pod tą ostatnio wskazaną sygnaturą (wraz z roszczeniem powódki o odszkodowanie w tej samej wysokości dochodzonym od Komornika Sądowego Włodzimierza Rynia).

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dowodów ustalił powyższy stan faktyczny.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że poza okolicznościami bezspornymi i przyznanymi przez strony oparł się na wiarygodnych dokumentach, których autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron niniejszego procesu.

Sąd Rejonowy w całości obdarzył wiarą zeznania Ł. W. oraz pozwanego. Jeżeli chodzi o zeznania powódki, Sąd Rejonowy nie dał wiary powódce co do tego, jakoby Ł. W. nie miał rozeznania, jaki dokument otrzymał do podpisania i jaki skutek za sobą pociągał złożony przez niego wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Stoi to w sprzeczności z konsekwentnymi i stanowczymi zeznaniami świadka Ł. W..

Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego jako nieprzydatny do rozstrzygnięcia sprawy. Zagadnienie wysokości szkody i sposobu jej wykazania, na którą to okoliczność dowód miałby zostać dopuszczony, miałoby znaczenie dopiero wówczas, gdyby postępowanie Komornika było bezprawne. W ocenie Sądu Rejonowego zachowanie Komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi R. W. w sprawie o sygn. akt I Kmp 337/98 było jednak zgodne z prawem.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne.

Powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie kwoty 13.358,91 zł z odsetkami ustawowymi od dnia l kwietnia 1999 roku, tytułem odszkodowania deliktowego wywodzonego z wykonywanego przez pozwanego w sposób nieprawidłowy nadzoru nad pracą Komornika Sądowego Włodzimierza Rynia w sprawie o sygn. akt I Kmp 337/98, polegającą na bezzasadnym umorzeniu postępowania egzekucyjnego w tej sprawie.

Powódka wskazała, że Prezes Sądu Okręgowego w Lublinie odpowiadał na jej liczne monity, ale nie zgadzała się z treścią tych odpowiedzi. Zdaniem powódki, mimo osiągnięcia przez syna powódki Ł. W. pełnoletniości, Komornik nie powinien przyjmować oświadczenia od syna, że rzekomo alimenty zostały zapłacone i nie powinien umarzać postępowania egzekucyjnego wobec takiego oświadczenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że w sprawie ma zastosowanie art. 417 k.c. w brzmieniu obowiązującym sprzed jego nowelizacji dokonanej ustawą z 24 września 2004 roku o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego, gdyż w myśl art. 5 tej ustawy do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się m. in. ten przepis, w dotychczasowym brzmieniu.

Zgodnie z art. 417 k.c. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności.

Jeżeli chodzi o odpowiedzialność Komornika, to zgodnie z art. 23 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji, w brzmieniu obowiązującym sprzed jego nowelizacji dokonanej cyt. wyżej ustawą z 24 września 2004 roku, komornik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności. Solidarnie z komornikiem za szkodę odpowiada Skarb Państwa.

Aby przypisać pozwanemu Skarbowi Państwa odpowiedzialność muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki: powstanie szkody, szkoda spowodowana być musi przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu powierzonej funkcjonariuszowi czynności (bezprawność), pomiędzy szkodą a zachowaniem podmiotu potencjalnie odpowiedzialnego musi zaistnieć związek przyczynowy.

Przy określeniu zasady odpowiedzialności podstawowe znaczenie ma treść art. 77 ust. l Konstytucji RP, zgodnie z którą odpowiedzialność za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej nie wymaga zawinienia sprawcy szkody.

Przed wejściem w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji odpowiedzialność odszkodowawczą komornika i Skarbu Państwa w związku z działalnością komornika regulował art. 769 k.p.c. Przepis ten został uznany za niekonstytucyjny wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 stycznia 2004 roku, sygn. SK 26/03.

Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej komornika miarodajne są zatem ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c., przy czym nie wchodzi już w grę wina jako zasada tej odpowiedzialności, natomiast co do pozwanego w sprawie niniejszej Skarbu Państwa – dyspozycja art. 417 k.c.

Powódka twierdziła, że jej szkoda powstała wobec bezprawnego niewyegzekwowania zaległej części rat alimentów z odsetkami oraz wskutek wyegzekwowania, a następnie bezzasadnego zwrócenia dłużnikowi kwoty ściągniętych alimentów. Bezprawność w działaniu pozwanego Komornika polegała na umorzeniu postępowania egzekucyjnego z pominięciem jej osoby.

Sąd Rejonowy przywołał jednak art. 825 k.p.c. i wskazał, że wobec wniosku pełnoletniego wierzyciela Ł. W. Komornik zobowiązany był umorzyć egzekucję. Zasadą jest, że wierzyciel, jako główny dysponent postępowania egzekucyjnego, zawsze może zadecydować o jego umorzeniu, zaś wyjątek przewidziany jest w art. 825 pkt l in fine. Wierzyciel ograniczony jest tylko w takiej sytuacji, kiedy egzekucja z tego samego przedmiotu prowadzona jest przez kilku wierzycieli lub gdy egzekucja wszczęta była z urzędu. Zgodę na umorzenie postępowania egzekucyjnego wyrazić muszą wówczas wszyscy wierzyciele egzekwujący lub sąd albo inny organ, który żądał wszczęcia egzekucji.

Organ egzekucyjny w osobie Komornika, jak również pozwany Skarb Państwa – Prezes Sądu Okręgowego w Lublinie, nie byli uprawnieni do kontroli wniosku wierzyciela o umorzenie postępowania pod względem jego celowości i zasadności.

Na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2010 roku przesłuchany w charakterze świadka syn powódki Ł. W. potwierdził autentyczność swojego podpisu, jaki złożył na oświadczeniu o rezygnacji z egzekucji alimentów od dłużnika R. W., a także to, że nie chciał już otrzymywać alimentów od ojca, a wszystkie zaległości zostały spłacone. W dniu złożenia powyższego oświadczenia (23 marca 1999 roku), urodzony w dniu (...) Ł. W. był już pełnoletni.

G. W. (1) miała prawo dochodzenia wszelkich należności związanych z alimentacją małoletniego syna, w tym zaległych rat alimentacyjnych jako jego przedstawiciel ustawowy; w tym charakterze była osobą uprawnioną do odbioru alimentów płaconych przez dłużnika na rzecz małoletniego syna, ale tylko do czasu uzyskania przez Ł. W. pełnoletniości.

Sąd Rejonowy przyjął, że zawarte w wyroku zasądzającym alimenty wymienienie powódki G. W. (1) jako przedstawiciela ustawowego małoletniego Ł. W. nie może być uważane za element tytułu wykonawczego, a jedynie za dowód jej umocowania do działania w imieniu małoletniego w postępowaniu egzekucyjnym, w szczególności do odbioru zasądzonych alimentów. Z chwilą uzyskania przez uprawnionego Ł. W. pełnoletniości z zachowaniem prawa do dalszej alimentacji, wypłata świadczenia mogła nastąpić wyłącznie do jego rąk. Powódka utraciła takowe uprawnienie. Podkreślić należy, że powódka nie była wierzycielem dłużnika R. W.. Stronami stosunku obligacyjnego byli bowiem Ł. W. i R. W..

Brak jest również podstaw do przyjęcia odpowiedzialności Komornika za zwrot wyegzekwowanych alimentów po podjęciu decyzji o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Decyzja Komornika była następstwem skutecznego wniosku wierzyciela o umorzenie egzekucji. Umorzenie postępowania egzekucyjnego pociąga za sobą ipso iure uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych. Wydając postanowienie o umorzeniu postępowania organ egzekucyjny nie musi wydawać dodatkowych postanowień uchylających poszczególne czynności. Powinien on jednak podjąć z urzędu czynności usuwające skutki dokonanych czynności egzekucyjnych w celu przywrócenia dłużnikowi pełnej swobody dysponowania rzeczą lub prawem, do których została skierowana egzekucja.

Sąd Rejonowy uznał, że w niniejszej sprawie powódka G. W. (1) nie uczyniła zadość ogólnej regule dowodowej wyrażonej w art. 6 k.c. i nie wykazała, by Komornik działał bezprawnie.

Odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa powódka upatrywała w nieprawidłowym nadzorze Prezesa Sądu Okręgowego nad działaniami komornika. Pierwszy rodzaj nadzoru – judykacyjny, sprawowany jest przez sąd na podstawie k.p.c. i dotyczy oceny prawidłowości czynności egzekucyjnych. Drugi typ nadzoru – administracyjny, powierzony został prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa komornik, a jego celem jest ocena jakości pracy komornika. Nadzór korporacyjny odnosi się do sprawności pracy komornika. W ramach tego nadzoru weryfikowane są jednak nie tylko czyny niezgodne z deontologią, lecz także stawiane komornikowi zarzuty rażącej obrazy przepisów prawa. Nadzór zwierzchni wykonuje Minister Sprawiedliwości.

Sąd Rejonowy podniósł również, że powódka konsekwentnie myliła przedmiot spraw połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt II C 76/11 (obecnie II C 503/13), z innymi inicjowanymi przez siebie postępowaniami. W niniejszej sprawie żadnego znaczenia dla jej rozstrzygnięcia nie miało zachowanie się Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w Lublinie w sprawie o sygn. akt I Nc 863/08, podobnie jak poruszane przez powódkę zagadnienie prawidłowości pozostawiania wówczas w aktach korespondencji kierowanej do powódki zamieszkałej w Niemczech.

Na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z treścią którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, Sąd Rejonowy ze względu na trudną sytuację materialną powódki odstąpił od obciążania jej obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów procesu,

Rozstrzygnięcie z pkt III. wyroku Sąd Rejonowy uzasadnił przepisem § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461), koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę w wysokości nie wyższej niż 150 % stawek minimalnych oraz niezbędne i udokumentowane wydatki adwokata. Zgodnie z § 6 pkt 5 cyt. rozporządzenia stawka minimalna w niniejszej sprawie wynosiła 2.400 zł. Po przekazania niniejszej sprawy przez Sąd Okręgowy do ponownego rozpoznania udział adwokata A. S. – ustanowionego z urzędu pełnomocnika sprowadził się do sporządzenia jednego pisma procesowego uzupełniającego braki formalne żądania pozwu oraz do osobistego udziału pełnomocnika w rozprawie w dniu 4 października 2013 roku. Biorąc pod uwagę, że w sprawie o sygn. akt II C 76/11 adwokat A. S. otrzymał ze Skarbu Państwa częściowe wynagrodzenie w wysokości 2.460 złotych brutto, w niniejszej sprawie zasadnym było przyznanie adwokatowi A. S. tytułem wynagrodzenia dodatkowo kwoty 400 zł, powiększonej o podatek od towarów i usług w kwocie 92 zł.

Na wynagrodzenie pełnomocnika przyznane w punkcie III. zaskarżonego wyroku składają się również koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce w postępowaniu odwoławczym. Sąd drugiej instancji, uchylając zaskarżone orzeczenie i przekazując sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawił temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej (art. 108 § 2 k.p.c.). W myśl § 13 ust. l pkt l rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu stawka minimalna za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym wynosi 50 % stawki minimalnej, tj. w niniejszej sprawie odpowiada kwocie 1.200 zł, podwyższonej o należny podatek od towarów i usług (§ 2 ust. 3 cyt. rozporządzenia).

*

Apelację od tego wyroku wniosła powódka G. W. (1), zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w pkt I. w całości.

Powódka zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego i procesowego poprzez nierozpoznanie sprawy, pozostawienie w bezczynności procesowej wskazanym wyrokiem, jego błędną, wadliwą wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie prowadzące do wydania wyroku z „Oczywistą i Rażącą Obrazą Prawa i Uchybieniu mojej Godności, Konstytucji Polski Rzeczpospolitej i Konwencji o Ochronie Podstawowych Praw Człowieka i Wolności”.

Zdaniem skarżącej wyrok został wydany przy pozbawieniu jej przez Sąd Rejonowy możności obrony swych praw, co skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.).

W obszernym uzasadnieniu apelacji powódka odniosła się krytycznie do działania wymiaru sprawiedliwości i ustanowionych dla niej pełnomocników z urzędu, twierdziła, iż nigdy nie pozywała Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie ale Sędziego Sądu Rejonowego K. N., zarzucając mu niezgodne z prawem pozostawienia pism procesowych w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

Powódka twierdziła również, że wartość przedmiotu jej zmodyfikowanego powództwa powinna wynosić 295.819,10 zł, w stosunku do Komornika – łącznie 242.819,10 zł, w stosunku do Zespołu Emerytalno-Rentowego – 50.000 zł, w stosunku do przypozwanego Ł. W. – 13.358,91 zł (art. 84 k.p.c.).

Nadto wartość przedmiotu sporu w sprawie przeciwko Sędziemu K. N. – 1 zł, a w stosunku do przypozwanego Rzędu Polskiego Kancelarii Prezesa Rady Ministrów zastępowanego przez Prokuratorię Generalną – 500.000 zł.

W apelacji powódka sformułowała szereg wniosków formalnych dotyczących przypozwania różnych podmiotów, rozszerzenia jej powództwa, rozłączenia spraw, dopuszczenia dowodu z opinii biegłych sądowych na okoliczność prawidłowego wyliczenia zadłużenia alimentacyjnego R. W..

Powódka wnosiła o uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt I. i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (k. 863).

Nadto w piśmie datowanym na dzień 10 czerwca 2014 roku powódka wniosła o zmianę wyznaczonego dla niej adwokata z urzędu i zastąpienie go innym adwokatem i zawieszenie postępowania w sprawie do tego czasu, formułując zarzuty co do postępowania adwokata A. S..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że zgodnie z art. 118 § 3 k.p.c. z ważnych przyczyn adwokat lub radca prawny może wnosić o zwolnienie od obowiązku zastępowania strony w procesie. Sąd, zwalniając adwokata lub radcę prawnego, zwraca się jednocześnie do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych o wyznaczenie innego adwokata lub radcy prawnego. Oznacza to, że sama strona nie może skutecznie domagać się zmiany ustanowionego dla niej pełnomocnika z urzędu, a Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych podstaw do działania w tej kwestii z urzędu. Apelacja sformułowana osobiście przez powódkę, jak i jej dalsze pisma procesowe, w tym pismo żądające zmiany pełnomocnika z urzędu, świadczą o daleko idącym niezrozumieniu przez powódkę przedmiotu niniejszego postępowania. Wbrew zarzutom apelującej Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił przedmiot niniejszego procesu i o nim orzekł. Nie sposób też dopatrzyć się bezczynności w działaniu ustanowionego dla powódki pełnomocnika z urzędu, a oddalenie powództwa jest jedynie wynikiem jego materialnej niezasadności. Powódka nietrafnie oczekiwała również od pełnomocnika z urzędu wsparcia jej działań w dochodzeniu szeregu innych roszczeń, w innej wysokości i przeciwko innym podmiotom, gdyż pełnomocnik z urzędu został dla niej ustanowiony w niniejszej konkretnej sprawie, która nie dotyczy innych roszczeń powódki dochodzonych w innych procesach, bądź takich, z którymi dopiero zamierza ona wystąpić przeciwko innym podmiotom.

Sąd Okręgowy nie neguje tego, że powódka ma prawo wypowiedzieć pełnomocnictwo także w przypadku pełnomocnika z urzędu i działać osobiście (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2012 roku, sygn. V CZ 11/12, Lex nr 1243102). Jej pismo wskazywało jednak, że domaga się ona zmiany pełnomocnika z urzędu na innego, a ten wniosek, nie mający uzasadnienia w przepisach k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił jako bezzasadny. Nawet gdyby przyjąć, że powódka wypowiedziała skutecznie pełnomocnictwo adwokatowi A. S., nastąpiło to już po skutecznym doręczeniu pełnomocnikowi zawiadomienia o rozprawie (k. 950), a pismo w tej materii wpłynęło do Sądu Okręgowego w Lublinie w dniu 17 czerwca 2014 roku, na kilka dni przed rozprawą odwoławczą wyznaczoną na dzień 26 czerwca 2014 roku, o której powódka wiedziała (co wynika z treści jej pisma, w którym podnosi, że z uwagi na stan zdrowia nie może uczestniczyć w rozprawie). Nie przedłożyła jednak zaświadczenia od właściwego lekarza sądowego (art. 214 ¹ k.p.c.), a tylko dokument w języku niemieckim z dnia 6 czerwca 2014 roku (k. 960). W ocenie Sądu Okręgowego powódka dążyła do przewlekania postępowania, stąd jej wniosek o odroczenie rozprawy, wraz z innymi wnioskami zgłoszonymi w postępowaniu odwoławczym, nie został uwzględniony.

Jeżeli chodzi o przedmiot niniejszego procesu, należy wskazać, że powódka sporządziła pozew z dnia 26 marca 2009 roku, w którym pozwała:

a)  Sędziego Sądu Rejonowego K. N. „zastępowanego” przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Lublinie o zapłatę kwoty 45.600 zł; roszczenie to było związane z pozostawianiem korespondencji dla powódki w sprawie o sygn. akt I Nc 863/08 w aktach ze skutkiem doręczenia,

b)  Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym w Lublinie Włodzimierza Rynia (obecnie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie) o zapłatę kwot 10.080 zł i 554,91 zł, wraz z odsetkami ustawowymi, za bezprawne umorzenie egzekucji przeciwko R. W.,

c)  Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA o zapłatę kwot 25.650 zł i 554,91 zł, wraz z odsetkami ustawowymi, tytułem zadośćuczynienia i niewypłaconych alimentów (kopia pozwu – k. 3-13).

Sąd Okręgowy w Warszawie przekazał Sądowi Rejonowemu w Lublinie sprawę z powództwa G. W. (1) przeciwko Komornikowi Sądowemu (pkt b) i otrzymała ona sygn. akt II C 497/09 (k. 14 tych akt). Po podziale Sądu Rejonowego w Lublinie sprawa ta była prowadzona przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie pod sygn. akt II C 76/11.

Sąd Okręgowy w Warszawie przekazał Sądowi Rejonowemu w Lublinie również sprawę z powództwa G. W. (1) przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu w Lublinie o zapłatę kwoty 45.600 zł (pkt a) i otrzymała ona sygn. akt II C 498/09 (k. 28 akt sygn. II C 664/11). W sprawie tej w piśmie z dnia 26 lipca 2010 roku pełnomocnik powódki wskazał, że od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w Lublinie powódka dochodzi łącznie kwoty 56.954,91 zł, z czego kwoty 45.600 zł w związku z działaniami sędziego K. N., a dodatkowo kwot 10.800 zł i 554,91 zł w związku z działaniami Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Lublinie Włodzimierza Rynia polegającymi na bezprawnym umorzeniu egzekucji przeciwko R. W. i zwróceniu po umorzeniu egzekucji R. W. kwoty 554,91 zł (k. 55 akt sygn. II C 498/09). Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2010 roku Sąd Rejonowy wyłączył do odrębnego rozpoznania sprawę z powództwa G. W. (1) przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego w Lublinie o zapłatę kwot 10.800 zł i 554,91 zł, z ustawowymi odsetkami i otrzymała ona sygn. akt II C 664/11 (k. 2 tych akt). Na podstawie art. 67 § 2 k.p.c. postanowieniem z dnia 11 lutego 2011 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie tej ustalił, że właściwym podmiotem reprezentującym Skarb Państwa powinien być Prezes Sądu Okręgowego w Lublinie a nie Prezes Sądu Rejonowego w Lublinie (k. 60 tych akt).

Następnie, postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2011 roku (k. 79 akt sygn. II C 664/11) Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie połączył sprawę z powództwa G. W. (1) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie o zapłatę kwot 10.800 zł i 554,91 zł, z ustawowymi odsetkami, do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt II C 76/11, prowadzoną o zapłatę tych samych kwot z powództwa G. W. (1) przeciwko Komornikowi Włodzimierzowi Ryniowi.

Ostatecznie powódka w obu tych sprawach, połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, dochodziła solidarnie od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie Włodzimierza Rynia i od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie kwoty 13.358,91 zł (sumy kwot 12.804 zł i 554,91 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia l kwietnia 1999 roku do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za bezprawne umorzenie egzekucji przeciwko R. W. oraz zwrócenie pobranej od niego kwoty 554,91 zł, w stosunku do Skarbu Państwa podnosząc nadto brak należytego nadzoru nad czynnościami Komornika.

Widoczne zatem jest, że po pierwsze powódka, wbrew swoim twierdzeniom z apelacji, wystąpiła z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie związane z jej zdaniem bezprawnymi czynnościami Komornika w sprawie egzekucyjnej przeciwko R. W.. Wskazała natomiast początkowo jako organ reprezentujący Skarb Państwa w sprawie o zapłatę tego odszkodowania – Sąd Rejonowy w Lublinie (Prezesa tego Sądu). Sąd Rejonowy, będąc zobowiązany z mocy art. 67 § 2 k.p.c. do właściwego ustalenia organu państwowej jednostki organizacyjnej, z którą wiąże się dane roszczenie, prawidłowo przyjął, że Skarb Państwa w sprawie o zapłatę tego odszkodowania powinien reprezentować Prezes Sądu Okręgowego w Lublinie. Nie oznacza to, aby uległ zmianie pozwany (jest to cały czas Skarb Państwa), a tylko został wezwany do udziału w sprawie właściwy organ państwowej jednostki organizacyjnej reprezentującej Skarb Państwa w zakresie danego roszczenia.

Roszczenia przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w Lublinie i Komornikowi dotyczyły tych samych kwot odszkodowania, wywodzonego co do zasady z tych samych okoliczności faktycznych, a zatem prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, że celowe jest połączenie ich do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sprawa z powództwa G. W. (1) przeciwko Komornikowi została już prawomocnie rozstrzygnięta (oddalono powództwo), natomiast sprawa z powództwa G. W. (1) przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w Lublinie została uchylona do ponownego rozpoznania tylko ze względu na nieważność postępowania na skutek pozbawienia jej możności obrony swych praw w następstwie niezawiadomienia o postępowaniu ustanowionego dla niej pełnomocnika z urzędu. Szczegółowo okoliczności te zostały wyjaśnione przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 maja 2013 roku, sygn. akt II Ca 798/12.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w przedmiocie czynności egzekucyjnych Komornika Sądowego przeciwko R. W., związanych z egzekucją alimentów na rzecz małoletniego Ł. W. i ocenił dowody w tym zakresie zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy przyjmuje te ustalenia za własne. Powódka w apelacji bynajmniej nie podważa ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego, a tylko kwestionuje ocenę prawną Sądu Rejonowego, iż Komornik był związany wnioskiem Ł. W. o umorzenie egzekucji. Jej zdaniem Komornik powinien nadal egzekwować zaległe świadczenia alimentacyjne do jej rąk, gdyż wynikało to z treści tytułu wykonawczego.

Sąd Okręgowy podziela jednak ocenę prawną Sądu Rejonowego w tym przedmiocie. Powódka nie dostrzega, że występowała ona tylko jako przedstawiciel ustawowy małoletniego powoda i przymiot ten utraciła z chwilą uzyskania przez niego pełnoletniości. Nie pobierała świadczeń alimentacyjnych na swoją rzecz, a tylko świadczenia alimentacyjne na rzecz syna. Z chwilą uzyskania pełnoletniości Ł. W. jako wierzyciel R. W. był uprawniony do złożenia wniosku o umorzenie egzekucji, a Komornik Sądowy na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c. był obowiązany wniosek ten uwzględnić, a w jego konsekwencji zwrócić dłużnikowi kwotę pobraną już po złożeniu wniosku o umorzenie egzekucji.

Przypomnieć należy, że przepis art. 825 pkt 1 k.p.c. stanowi, że organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub części na wniosek, jeżeli tego zażąda wierzyciel; jednakże w sprawach, w których egzekucję wszczęto z urzędu lub na żądanie uprawnionego organu, wniosek wierzyciela o umorzenie postępowania wymaga zgody sądu lub uprawnionego organu, który zażądał wszczęcia egzekucji.

Całkowitym nieporozumieniem jest wywód powódki, jakoby była ona uprawnionym organem, o którym mowa w tym przepisie i aby wniosek o umorzenie egzekucji wymagał jej zgody. Przedstawiciel ustawowy małoletniego wierzyciela nie jest żadnym organem i to nie jego osoby dotyczy ta część przepisu. Jest on jedynie osobą reprezentującą małoletniego wierzyciela do czasu uzyskania przez niego pełnoletniości.

W tym stanie rzeczy działania Komornika Sądowego ówczesnego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym w Lublinie Włodzimierza Rynia w sprawie o sygn akt I Kmp 337/98 nie były bezprawne, a co za tym idzie Skarb Państwa nie ponosi wobec powódki odpowiedzialności odszkodowawczej za działania tego funkcjonariusza publicznego, ani takowej odpowiedzialności odszkodowawczej za rzekomy nienależyty nadzór nad działaniami tego Komornika.

Wobec powyższego wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych, zmierzający do ustalenia wysokości ewentualnej szkody poniesionej na skutek umorzenia egzekucji, nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia procesu, gdyż odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa nie istniała co do zasady (brak bezprawności działania Komornika i jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa).

Wprawdzie Sąd Rejonowy przywołał w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia przepis art. 23 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, nie obowiązujący w dacie, w której miały miejsce czynności Komornika, z których powódka wywodziła odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa, jednakże uchybienie to nie miało żadnego znaczenia dla wyniku procesu, skoro działania Komornika były zgodne z prawem (nie były bezprawne).

Jeżeli chodzi o pozostałe zarzuty apelacji, w żaden sposób powódka nie wykazała, aby została w postępowaniu pozbawiona możności obrony swych praw i zaistniała nieważność postępowania. Sam fakt, że ostatecznie rozstrzygnięcie sporu jest dla niej niekorzystne, jest wynikiem niezasadności materialnej powództwa, a zatem nie doszło do wydania wyroku z naruszeniem przepisów prawa, Konstytucji, czy Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a przy tym godności powódki.

Nie było żadnych podstaw do przypozwania w sprawie Ł. W. na podstawie art. 84 k.p.c., w następstwie czego występowałby on w sprawie jako interwenient uboczny. Skarżąca zdaje się nie rozumieć tej instytucji prawnej, bowiem jej ewentualne roszczenia wobec Ł. W. tylko faktycznie mogą zależeć od wyniku niniejszego procesu, natomiast nie pozostają one w żadnym związku prawnym. Jeżeli zdaniem powódki przysługują jej jakiekolwiek roszczenia w stosunku do Ł. W., może ich dochodzić w odrębnym procesie.

Tak samo w odrębnych procesach powódka dochodzi bądź może dochodzić innych roszczeń związanych z ewentualnym naruszeniem jej praw i wyrządzeniem jej innych szkód, bowiem proces niniejszy dotyczył tylko i wyłącznie odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa związanej z rzekomo bezprawnymi działaniami Komornika Sądowego w sprawie egzekucyjnej o sygn. akt I Kmp 337/98. Ewentualne inne roszczenia powódki, które sygnalizuje ona w apelacji i w jej uzasadnieniu, nie mają żadnego związku ze sprawą niniejszą. Nie było zatem żadnych podstaw do uwzględnienia wniosków powódki dotyczących tych roszczeń, tym bardziej, że w postępowaniu apelacyjnym nie można co do zasady rozszerzyć powództwa ani występować z nowymi roszczeniami (art. 383 k.p.c.), jak również nie można skutecznie domagać się wezwania do udziału w sprawie jako pozwanych innych podmiotów (art. 391 § 1 k.p.c. zdanie drugie).

Bez znaczenia pozostają zatem wywody pozwanej, jakoby żądanie i wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie miała być obecnie całkowicie inna niż rzeczywiście dochodzona w procesie (k. 739), albo aby stronami procesu miały być jeszcze inne podmioty.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 roku, Nr 123, poz. 1058, ze zm.) oraz § 2 ust. 1 i ust. 3, § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd Okręgowy przyznał wynagrodzenie pełnomocnikowi powódki ustanowionemu z urzędu za pomoc prawną świadczoną w postępowaniu odwoławczym.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Okręgowy przejął na rachunek Skarbu Państwa opłatę od apelacji, od której powódka była zwolniona.

Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.