Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II BP 7/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn
w sprawie z powództwa W. S.
przeciwko B. Budowa Maszyn i Urządzeń Sp. z o.o. w M.
o zadośćuczynienie i rentę uzupełniającą,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 czerwca 2011 r.,
skargi strony pozwanej o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 16 października 2008 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 16 października 2008 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w W. z dnia 30 kwietnia 2008 r., w pkt I w ten sposób, że zasądził na
rzecz W. S. (powód) od B. Budowa Maszyn i Urządzeń Sp. z o.o. (skarżący) kwotę
40.000 zł tytułem zadośćuczynienia, oddalając apelację powoda w pozostałym
zakresie oraz apelację skarżącego w całości.
Skarżący zaskarżył powyższy wyrok skargą o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił
naruszenie art. 133 § 3 k.p.c. w związku z art. 149 § 2 k.p.c. poprzez
niezawiadomienie pełnomocnika skarżącego o terminie rozprawy w dniu 16
października 2008 r., na której zapadł zaskarżany wyrok, pozbawiając w ten sposób
skarżącego możliwości obrony swych praw w postępowaniu apelacyjnym; art. 214
2
k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c. poprzez brak odroczenia rozprawy z uwagi na
niezawiadomienie pełnomocnika strony skarżącej o terminie rozprawy; art. 5 k.c. w
związku z art. 442 i art. 117 § 2 k.c. poprzez mylne przyjęcie, że pozwany nie może
powoływać się na przedawnienie roszczeń powoda z uwagi na zasady współżycia
społecznego; art. 45 Konstytucji RP poprzez pozbawienie pozwanego prawa do
sprawiedliwego rozpoznania sprawy.
Wykazując niemożność wzruszenia zaskarżonego orzeczenia skarżący
podnosi, że o fakcie wydania niekorzystnego dla niego wyroku Sądu drugiej
instancji dowiedział się dopiero z momentem podjęcia przeciwko niemu czynności
egzekucyjnych przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w M. Złożony
przez niego w terminie wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o
doręczenie wyroku objętego niniejszą skargą wraz z uzasadnieniem, celem
wniesienia skargi kasacyjnej, został oddalony przez Sąd Apelacyjny
postanowieniem z dnia 22 stycznia 2009 r. Skarżący podnosi, że na przedmiotowe
postanowienie zażalenie nie przysługuje, dlatego niemożliwe było wzruszenie
wyroku Sądu drugiej instancji, który zaskarżono w trybie postępowania o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Skarżący podnosi
również, że ewentualna skarga o wznowienie postępowania, oparta na przesłance
niemożności działania strony wskutek naruszenia przepisów prawa, byłaby
rozpatrywana przez ten sam sąd, który oddalił wniosek skarżącej o przywrócenie
terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku objętego niniejszą skargą wraz z
uzasadnieniem. Podstawę skargi o wznowienie postępowania stanowiłyby bowiem
te same kwestie, które Sąd Apelacyjny ocenił wydając powyższe postanowienie
oddalające wniosek o przywrócenia terminu.
Natomiast w przypadku uznania przez Sąd Najwyższy, że możliwe było
wzruszenie wyroku zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego, skarżąca wnosi o
dopuszczenie przedmiotowej skargi do rozpoznania na podstawie art. 4241
§ 2
k.p.c. W tym celu podnosi, że wskutek naruszenia przepisów postępowania
powołanych w podstawach skargi, została pozbawiona możliwości obrony swoich
praw w postępowaniu przed sądem apelacyjnym. Stanowi to ewidentne naruszenie
prawa strony do sądu, które to prawo jest jedną z podstawowych zasad porządku
prawnego.
3
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c. można żądać stwierdzenia niezgodności z
prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w
sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana
lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie
było i nie jest możliwe. Przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest zatem brak możliwości
zmiany lub uchylenia zaskarżonego orzeczenia.
W przedmiotowej sprawie istniała możliwość uchylenia zaskarżonego
orzeczenia w ramach kontroli kasacyjnej. Skarżący, zorientowawszy się o wydaniu
niekorzystnego dla niego wyroku, który został zaskarżony rozpoznawaną skargą,
wniósł o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie pisemnego
uzasadnienia oraz o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem (karta 279).
Wniosek o przywrócenie terminu został oddalony, a wniosek o doręczenie odpisu
wyroku z uzasadnieniem odrzucono (karta 310). W świetle utrwalonego
orzecznictwa Sądu Najwyższego, postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające
wniosek strony o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem w celu
wniesienia skargi kasacyjnej jest postanowieniem kończącym postępowanie w
sprawie w rozumieniu art. 3941
§ 2 k.p.c., a jeżeli zapadło w sprawie, w której
stronie przysługuje skarga kasacyjna, może być przedmiotem zażalenia do Sądu
Najwyższego (postanowienia SN z dnia 21 września 2010 r., sygn. akt III UZ 4/10,
Lex nr 667501; z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I CZ 94/09, niepublikowane; z
dnia 17 lipca 2003 r., II UZ 36/03, OSNP 2004 r. nr 10, poz. 178 oraz z dnia 4
kwietnia 2003 r., I PZ 10/03, OSNP – wkładka z 2003 r. nr 17, poz. 6). W przypadku
wniesienia zażalenia na takie postanowienie, Sąd Najwyższy władny jest, na
wniosek strony, rozpoznać także postanowienie oddalające wniosek o
przywróceniu terminu do złożenia wniosku o takie doręczenie (por. postanowienia
SN z dnia 21 września 2010 r., sygn. akt III UZ 4/10, Lex nr 667501 i powołane tam
orzeczenia Sądu Najwyższego). Z powyższego wynika, że skarżący mógł
doprowadzić do wzruszenia skarżonego orzeczenia, ale tego nie uczynił. Nie
wyczerpał tym samym znajdujących się w jego gestii środków. Oznacza to, że w
4
myśl art. 4241
§ 2 k.p.c. skarga podlega odrzuceniu, chyba że zachodzi przypadek
szczególny, o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c.
Zgodnie z art. 4241
§ 2 k.p.c., w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z
prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub
konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, skarga przysługuje
także od prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie
wydanego przez sąd pierwszej instancji. Jeżeli zatem skargę wniesiono w sytuacji
określonej w art. 4241
§ 2 k.p.c. w skardze tej powinno znaleźć się bliższe
uzasadnienie tego, że występuje właśnie wyjątkowy wypadek uzasadniający
wniesienie skargi (por. postanowienia SN z dnia 18 marca 2007 r., IV CNP 48/07,
niepublikowane; z 23 stycznia 2009 r., sygn. akt I CNP 107/08, Lex Nr 738071).
Konieczne jest przedstawienie wywodu przemawiającego za występowaniem w
sprawie niezgodności z prawem o kwalifikowanym charakterze, wynikającej z
naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności
albo praw człowieka i obywatela (postanowienie SN z 18 sierpnia 2006 r., sygn. akt
I CNP 42/06, niepublikowane). Jednakże wstępnym warunkiem zastosowania
przepisu art. 4241
§ 2 k.p.c. jest zaistnienie „wyjątkowego wypadku”. Za taki w
dotychczasowym orzecznictwie, które Sąd Najwyższy w obecnym składzie w pełni
podziela uznaje się - przykładowo – nieskorzystanie przez stronę z przysługującego
jej środka zaskarżenia z powodu ciężkiej choroby, katastrofy, klęski żywiołowej lub
błędnej informacji udzielonej przez pracownika sądu (postanowienie SN z 2 lutego
2006 r., sygn. akt I CNP 4/06, OSNC z 2006 r., Nr 6, poz. 113). Pojęcie
„wyjątkowego wypadku” odnosi się do szczególnych okoliczności i przyczyn
usprawiedliwiających nieskorzystanie przez stronę z przysługujących jej zwykłych
środków prawnych (postanowienie SN z 23 stycznia 2009 r., sygn. akt I CNP
107/08; postanowienie SN z 9 maja 2008 r., I CNP 19/08, niepublikowane).
Natomiast podjęcie czynności procesowych nieadekwatnych do należytej ochrony
interesów strony nie pozwala przyjąć, że do niezaskarżenia kwestionowanego w
skardze orzeczenia doszło na skutek wyjątkowych okoliczności w rozumieniu art.
4241
§ 2 k.p.c. (wyrok SN z 24 czerwca 2009 r., sygn. akt I CNP 28/09,
niepublikowane).
5
W sytuacji gdy, jak wywiedziono powyżej, skarżąca nie skorzystała za
zwykłego środka prawnego, który mógłby umożliwić jej zaskarżenie najpierw
postanowienia o odrzuceniu wniosku o doręczenie odpisu wyroku wraz z
uzasadnieniem wraz z postanowieniem o oddaleniu wniosku o przywrócenie
terminu, a następnie podjęcie próby podważania kwestionowanego wyroku za
pomocą skargi kasacyjnej, nie skarżąca nie wykazała, że zachodzi wyjątkowy
wypadek uzasadniający wniesienie skargi na podstawie art. 4241
§ 2 k.p.c.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
§ 1
k.p.c. orzekł jak w sentencji.