Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2016 r. w Lublinie

sprawy R. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 14 października 2015 r. sygn. akt VIII U 1183/14

oddala apelację.

Lucyna Stąsik-Żmudziak Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Elżbieta Czaja

Sygn. akt III AUa 1145/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 6 maja 2014 roku odmówił R. P. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca nie uwodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku. Organ rentowy nie uznał, jako pracy w warunkach szczególnych, okresów zatrudnienia: od 19 marca 1976 roku do 30 kwietna 1979 roku oraz od 1 sierpnia 1986 roku do 28 lutego 1995 roku w (...) w H., ponieważ rodzaj wykonywanej pracy w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 31 maja 2004 roku, nie odpowiada ściśle rodzajowi pracy wymienionej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Ponadto w/w świadectwie nie powołano aktu resortowego. Nadto do okresu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono zatrudnienia od 2 kwietnia 1979 roku do 31 lipca 1986 roku w (...)w K., ponieważ podany w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych rodzaj pracy tj. „traktorzysta” nie odpowiada ściśle rodzajowi pracy wymienionemu w rozporządzeniu w/w Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W dniu 21 maja 2014 roku R. P. odwołał się od powyższej decyzji. Domagał się przyznania emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych w okresach od 19 marca 1976 roku do 30 kwietnia 1979 roku oraz od 1 sierpnia 1986 roku do 28 lutego 1995 roku (...) w H., kiedy wykonywał prace na stanowisku piekarza oraz od 2 kwietnia 1979 roku do 21 lipca 1986 roku w (...)w K., kiedy wykonywał prace kierowcy ciągnika.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie uzasadniając, jak w treści zaskarżonej decyzji.

W toku postępowania sądowego R. P. wniósł o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu pracy od 19 marca 1976 roku do 30 marca 1979 roku oraz od 1 sierpnia 1986 roku do 28 lutego 1995 roku w (...)w H. i zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w U. od 7 października 1970 roku do 15 czerwca 1971 roku

Wyrokiem z dnia 14.10.2015r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił R. P. prawo do emerytury od dnia 01.04.2014r.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że ustalił, iż R. P. urodził się w dniu (...), a w dniu 24 kwietnia 2014 roku złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury. Organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca legitymuje się łącznym stażem pracy w wymiarze: 26 lat, miesiąc i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a także, że wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Wraz z wnioskiem R. P. przedłożył organowi rentowemu:

- świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 31 maja 2004 roku wystawione przez Gminną Spółdzielnię (...) w H., w którym wskazano, że wnioskodawca był zatrudniony w tej Spółdzielni od 1 września 1969 roku do 30 czerwca 1970 roku oraz od 19 marca 1976 roku do 30 kwietnia 1979 roku oraz od 1 sierpnia 1986 roku do 28 lutego 1996 roku w pełnym wymiarze czasu pracy, w tym w okresach od 19 marca 1976 roku do 30 kwietnia 1979 roku oraz od 1 sierpnia 1986 roku do 28 lutego 1996 roku na stanowisku piekarza i wykonywał prace związane z produkcją pieczywa i wypieku pieczywa wskazane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz.U. nr 8 poz. 43) wymienione w wykazie A, Dziale X, poz. 11 pkt 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia;

- świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych wystawione przez Gospodarstwo (...) Skarbu Państwa w U. z którego wynika, że w okresie od 2 kwietnia 1979 roku do 31 lipca 1986 roku wykonywał prace traktorzysty w Zakładzie Rolnym (...) na stanowisku traktorzysty wymienionym w Wykazie A, Dziale VIII, poz. 3 pkt 1 stanowiącym, załącznik do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę lub wzrostu emerytury lub renty.

Decyzją z dnia 6 maja 2014 roku organ rentowy odmówił R. P. prawa do emerytury z uwagi na nieudowodnienie wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. W trakcie postępowania sądowego wnioskodawca przedłożył świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 10 lutego 2015 roku wystawione przez Agencję Nieruchomości Rolnej Odział Terenowy w L. Sekcję Zamiejscową Gospodarowania Zasobami w P., następcę prawnego(...)w U. (...)w U. z którego wynika, że od dnia 2 kwietnia 1979 roku do 31 lipca 1986 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz.U. nr 8, poz. 43) w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w wykazie A, Dziale III poz. 3 na stanowisku kierowcy ciągnikowego – które jest jednoznaczne ze stanowiskiem kierowcy ciągnika kołowego wymienionym w Wykazie A, część B dziale VIII, poz. 3 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach (Dz. Urz. M.R.L. i G.Ż. nr 2, poz. 4).

Sąd ustalił, że po raz pierwszy wnioskodawca był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w H. od dnia 1 września 1967 roku do dnia 30 czerwca 1970 roku z tym, że w okresie od dnia 1 września 1967 roku do dnia 30 sierpnia 1969 roku pracował w charakterze ucznia, zaś w okresie od 1 września 1969 roku do 30 czerwca 1970 roku w charakterze piekarza. Od dnia 7 października 1970 roku do 16 czerwca 1971 roku pracował w Gminnej Spółdzielni (...) w U. w charakterze piekarza. Ponownie został zatrudniony w tej Spółdzielni w dniu 19 marca 1976 roku, również w charakterze piekarza. Do jego obowiązków należało, wkładanie i wyjmowanie pieczywa z pieca i ciągłe nadzorowanie procesu pieczenia. Na tym stanowisku wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Był zatrudniony w tej Spółdzielni do dnia 30 marca 1979 roku.

W dniu 2 kwietnia 1979 roku do 31 lipca 1986 roku został zatrudniony w (...)w U. w (...)w K. w charakterze traktorzysty. Wnioskodawca obowiązki na zajmowanym stanowisku wykonywał w suszarni, gdzie za pomocą ciągnika przesuwał paszę dla zwierząt do taśmociągu. Po likwidacji suszarni tj. od 1984 roku przy pomocy ciągnika przewoził węgiel oraz nawozy, a także wykonywał prace związane u uprawą gruntów rolnych, które należały do Zakładu. Obowiązki na wyżej wymienionym stanowisku wykonywał do dnia 31 lipca 1986 roku.

Z kolei od dnia 1 sierpnia 1986 roku został ponownie zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w H. w charakterze kierownika piekarni na czas nieokreślony. Wnioskodawca wówczas przez 8 godzin dziennie wykonywał obowiązki związane z wypiekiem pieczywa. Ponadto po godzinach pracy wydawał chleb dostawcom, wypełniał karty pracy pracowników. Otrzymywał dodatek z funkcyjny z tego tytułu. Pracował w tym zakładzie pracy do dnia 28 lutego 1995 roku.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy, aktach organu rentowego oraz zeznania wnioskodawcy i świadków.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania wnioskodawcy (z jednym wyjątkiem) w zakresie okresów i rodzaju prac wykonywanych przez niego w szczególnych warunkach. Jego zeznania zdaniem Sądu były wewnętrznie spójne, logiczne i znajdowały potwierdzenie w dowodach z dokumentów oraz w zeznaniach świadków: W. K. i A. T. (odnośnie zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w H.) i R. B. (odnośnie zatrudnienia w (...)w U. (...)w K.). W ocenie Sądu wszyscy świadkowie w sposób spójny przedstawili istotne dla sprawy okoliczności, jak i zakres codziennych prac wnioskodawcy wykonywanych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach zajmowanych przez wnioskodawcę. Z zeznań świadka W. K. wynikało, że wnioskodawca w okresach w okresach od 19 marca 1976 roku do 30 marca 1979 roku oraz od 1 sierpnia 1986 roku do 28 lutego 1995 roku z tytułu zatrudnienia w (...) w H., wykonywał przez co najmniej 8 godzin dziennie czynności związane w wypiekiem pieczywa. Z kolei z zeznań świadka A. T. wynikało, że w latach 1986-1995 wnioskodawca wykonywał przez 8 godzin dziennie obowiązki związane w wypiekiem pieczywa, a czynności administracyjne związane ze sprawowaną funkcją kierownika piekarni, wykonywał po godzinach pracy.

Natomiast z zeznań świadka R. B. wynikało, że w okresie pracy w (...)w U. (...)w K. wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki kierowcy ciągnika i nie był kierowany do wykonywania innych czynności. Relacja świadków w pełni przekonywała, zważy się na fakt, iż wspólnie z wnioskodawcą pracowali w tym samych zakładach pracy. Wraz z wnioskodawcą pracowali w Gminnej Spółdzielni (...) w H.: W. K. na stanowisku piekarza w latach 1975-1979 oraz 1982-1995 i A. T. na stanowisku ucznia i piekarza w latach 1987-1995. R. B. był zatrudniony z wnioskodawcą w (...)w U. (...)w K. w latach 1979-1986 na stanowisku kierowcy i magazyniera. Wszyscy świadkowie z racji swoich obowiązków pracowniczych znali organizację zakładów zatrudniających wnioskodawcę, specyfikę czynności wykonywanych przez wnioskodawcę. Wykonywali te same, co wnioskodawca czynności pracownicze, lub widywali wnioskodawcę przy pracy. Świadkowie byli osobami obcymi dla wnioskodawcy, niezainteresowanymi wynikiem postępowania, nie mieli żadnego powodu aby składać zeznania w sposób niezgodny z rzeczywistym obrazem.

Sąd nie podzielił jedynie zeznań wnioskodawcy w zakresie, w jakim wskazywał, że iż okresie od dnia 7 października 1970 roku do 16 czerwca 1971 roku w Gminnej Spółdzielni (...) w U. wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Nie przedłożył bowiem w toku postępowania żadnych dowodów, które by świadczyły o tym, że praca którą wykonywał w charakterze piekarza była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, a jedynie zeznał, że pracował na tym stanowisku.

Stan faktyczny w sprawie został ustalony również w oparciu o przytoczone dowody z dokumentów zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych wnioskodawcy. Zostały one sporządzone w przepisanej formie, w oparciu o obowiązujące w dacie ich wydania przepisy prawne oraz wydane przez kompetentne osoby w ramach przysługujących im uprawnień. Z tego względu Sąd zasadniczo obdarzył je wiarą.

Sąd nie podzielił treści świadectwa pracy z dnia 28 lutego 1995 roku i świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 31 maja 2004 roku w zakresie, w jakim wskazywały datę końcową zatrudnienia – tj., że wnioskodawca pracował w Gminnej Spółdzielni (...) w H. od 19 marca 1976 roku do dnia 30 kwietnia 1979 roku. Z zeznań wnioskodawcy wynikało, że pracował w tej Spółdzielni do dnia 30 marca 1979 roku. Zeznania wnioskodawcy w tym zakresie znajdowały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym tj. świadectwie pracy z dnia 12 sierpnia 1986 roku, z którego wynika, że już od dnia 2 kwietnia 1979 roku rozpoczął pracę w Kombinacie Rolnym (...) (...)w K..

Złożone do akt rentowych świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez Gminną Spółdzielnię (...) w H. oraz przez Gospodarstwo (...) Skarbu Państwa w U., zdaniem Sądu, przyznającego w tym zakresie rację organowi rentowemu, nie mogą stanowić dokumentów poświadczających wykonywanie przez wnioskodawcę pracy tego rodzaju. Trafnym Sąd uznał zarzut, iż w omawianych dokumentach powołano się na błędne przepisy. Podkreślił jednak, że w trakcie postępowania sądowego wnioskodawca przedłożył prawidłowo wystawione świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych za okres zatrudnienia w (...)w U. (...)w U. od 2 kwietnia 1979 roku do 31 lipca 1986 roku.

Sąd wskazał, iż uchybienia formalne pracodawców nie mogą skutkować pozbawieniem ubezpieczonego prawa do należnego mu świadczenia. Wynika to z faktu, iż świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest ani organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowe zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 roku, III UK 31/04, OSNP z 2005 roku, Nr 1, poz. 13).

Sąd uznał, że odwołanie jest zasadne. Wskazał, że prawo do wcześniejszej emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na datę urodzenia wnioskodawcy, regulują przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2015, poz.748) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983, Nr 8, poz. 43, ze zmianami). Prawo do emerytury nabywają ubezpieczeni jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnili enumeratywnie określone przesłanki:

a)  posiadają okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn,

b)  legitymują się okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art.27.

Stosownie do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku, I PK 194/08, Lex nr 528152, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNP z 2002 roku, Nr 11, poz. 272).

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca w ramach obwiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał:

1) 1 września 1969 roku do 30 czerwca 1970 roku ( poprzedni okres to praca wykonywana w charakterze ucznia ) , od 19 marca 1976 roku do 30 marca 1979 roku oraz od 1 sierpnia 1986 roku do 28 lutego 1995 roku prace przy wypieku pieczywa, wymienione w wykazie A, dziale X „W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym”, pod pozycją 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

2) od 2 kwietnia 1979 roku do 31 lipca 1986 roku - prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych” wymienione w wykazie A, dział VIII prace: „W transporcie i łączności”, poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego w wymienionym wykazie A, dział VIII, poz. 3, pkt 1 zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach(Dz. Urz. M.R.L. i G.Ż. nr 2, poz. 4)

Sąd nie uwzględnił okresu zatrudnienia odwołującego w
charakterze piekarza od dnia 7 października 1970 roku do 16 czerwca 1971 roku w Gminnej Spółdzielni (...) w U., jako okresu pracy w szczególnych warunkach, ze względu na to, że nie każda praca piekarza może być uznana za pracę w szczególnych warunkach, a ubezpieczony nie udowodnił, że wykonywana przez niego w tym okresie praca była pracą w szczególnych warunkach. Podsumowując Sąd podał, że wnioskodawca łącznie wykazał w niniejszym postępowaniu znacznie ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

R. P. spełnił przesłanki z art. 184 ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to jest:

1)  ukończył 60 lat w (...);

2)  udowodnił 25 lat zatrudnienia, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

3)  nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Sąd Okręgowy, kierując się powyższymi ustaleniami, zmienił zaskarżoną decyzję, ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2014 roku tj. od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie emerytalne.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych w B.. Wyrok zaskarżył w całości, zarzucając mu w tym zakresie naruszenie:

- art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę, że R. P. w pełnym wymiarze godzin wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako kierowca ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsienicowego w sytuacji, gdy oprócz prac transportowych wykonywał także prace polowe.

- art. 184 ust. l i art. 32 ustawy z dnia 18 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. póz. 748) oraz § 4 ust. l pkt. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, póz. 43 ze zm.) poprzez ich błędną wykładnię i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury w sytuacji nie spełnienia warunku udowodnienia 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach przyjmując za taką pracę wykonywaną na stanowisku kierowcy ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsienicowego.

W związku z powyższym wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania wnioskodawcy od decyzji organu rentowego z dnia 6 maja 2014 roku ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że rozstrzygnięcie Sądu uznającego, że R. P. będąc zatrudnionym w(...)w U. (...)w K. w okresie od 2.04.1979r. do 31.07.1986r. na stanowisku kierowcy ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsienicowego wykonywał prace w szczególnych warunkach i z tego tytułu nabył prawo do emerytury w wieku wcześniejszym budzi wątpliwości ZUS. Spornym w sprawie stało się jedynie spełnienie warunku udowodnienia 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zastrzeżenia budzi uznanie za pracę w szczególnych warunkach wykonywanego na stanowisku kierowcy tych pojazdów gdy są to prace polowe i inne nie związane z transportem drogowym. Organ rentowy powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013r. sygn. akt I UK 172/13, uznającego za prawidłowe nie zaliczenie do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, prac polowych, przy których był zatrudniony pracownik, jako obsługujący ciągniki i spycharko- ładowarkę. O ile zgodził się, że prace transportowe wykonywane przez wnioskodawcę, jako kierowcę ciągników można zaliczyć do prac w transporcie a zatem do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A (załącznik do wyżej powołanego rozporządzenia) mimo, że pracował on w Kółku Rolniczym, a nie w przedsiębiorstwie transportowym, to nie ma żadnych podstaw do potraktowania prac polowych, jako prac w transporcie. Wymienienie w wykazie A, dziale VIII pod pozycją 3 prac kierowców ciągników i kombajnów nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Powołano się na fakt, że Sąd Najwyższy stwierdził, iż nie można swobodnie ani dowolnie wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w rozporządzeniu.

Analogiczną, zdaniem ZUS argumentację prezentuje w swych orzeczeniach Sąd Apelacyjny III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi: w wyroku z dnia 17 kwietnia 2015r. sygn. akt III AUa 772/14, wyroku z dnia 28 kwietnia 2015r. sygn. akt III AUa 913/14, wyroku z dnia 29 kwietnia2015r. sygn. akt III AUa 862/14, wyroku z dnia 12 maja 2015r. sygn. akt III AUa 922/14.

Przytaczając argumenty prawne zawarte w uzasadnieniach wskazanych orzeczeń organ emerytalny ostatecznie stwierdził, że R. P. wobec nie uznania spornego okresu nie spełni warunku posiadania 15 letniego (udowodniono 12 lat, 8 m-cy, 11 dni) okresu pracy w szczególnych warunkach koniecznego dla przyznania prawa do emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna a podniesione w niej zarzuty nie zasługują na uwzględnienie i nie mogą skutkować zmianą zaskarżonego wyroku czy uchyleniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Przede wszystkim wskazać należy, że organ emerytalny kwestionując pracę wnioskodawcy, kierowcy ciągnikowego jako wykonywanej w warunkach szczególnych powołał się w apelacji na jednostkowy, odosobniony wyrok Sądu Najwyższego oraz oparte na nim orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Łodzi, pomijając wieloletnie, ugruntowane i jednolite orzecznictwo sądowe, odmiennie oceniające pracę tego rodzaju w zakresie uprawnień związanych z emeryturą we wcześniejszym wieku. Jednocześnie ZUS przypisał nadmierną miarę przyporządkowaniu określonego rodzaju pracy do stanowiska branżowego.

Powtórzyć należy za Sądem Najwyższym pogląd wyrażony w wyroku z 06.02.2014 w sprawie I UK 314/13, iż nie jest trafne stanowisko, że decydujące znaczenie dla oceny pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach ma jedynie przyporządkowanie pracodawcy do określonego działu przemysłu. Biorąc bowiem pod uwagę treść art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), zgodnie z którym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, należy przede wszystkim stwierdzić, czy konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w różnym stopniu w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Jeżeli bowiem uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia konkretnej pracy wynika właśnie z jej branżowej specyfiki, to należy odmówić tego szczególnego waloru pracy wykonywanej w innym dziale przemysłu. Natomiast w sytuacji, gdy stopień szkodliwości, czy uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której jest wykonywana, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia została przyporządkowana do innego działu przemysłu.

Jeżeli pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu przemysłu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są do pracy w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę.

Za wykonywaną w warunkach szczególnych należy uznać również pracę przyporządkowaną w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) do innego działu przemysłu niż ten, w którym jest świadczona, jeżeli stopień szkodliwości lub uciążliwości tego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której pracownik jest zatrudniony. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 26.03.2014 w sprawie II UK 368/13 podnosząc, że jeżeli uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia konkretnej pracy wynika z własnej jej branżowej specyfiki, to należy odmówić tego szczególnego waloru pracy wykonywanej w innym dziale przemysłu. Natomiast w sytuacji, gdy stopień szkodliwości czy uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której jest wykonywana, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) została przyporządkowana do innego działu przemysłu. Jeżeli bowiem pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu przemysłu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są do pracy w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę.

Możliwe jest zakwalifikowanie pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach, mimo że zatrudniający pracownika zakład nie należał do określonej branży (działu przemysłu) według konwencji (nomenklatury) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Apelacyjny w pełni podziela powyższe zapatrywania sądu Najwyższego.

Wbrew twierdzeniom apelującego bezzasadny jest zarzut apelacji naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów postępowania - art. 233 KPC. Organ rentowy formułując powyższy zarzut w istocie podważył dokonaną przez Sąd I instancji kwalifikację prawną pracy kierowcy ciągnika wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w (...)w U. (...)w K. w okresie od 2.04.1979r. do 31.07.1986r.. jako pracy w szczególnych warunkach. Wskazać należy zatem, że błąd sądu polegający na pominięciu przy dokonywaniu oceny prawnej pewnych ustalonych faktów, jak i oparcie tej oceny na stanie faktycznym niedostatecznie ustalonym dla przypisania go określonej normie prawnej, jest błędem w zakresie subsumpcji prawa. Na tej podstawie nie można formułować zarzutu naruszenia art. 233 KPC, dotyczącego zasad oceny dowodów. Okoliczność, jakie prace wnioskodawca wykonywał będąc zatrudnionym w (...)w U. (...)w K. na stanowisku kierowcy, była bezsporna zatem chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego.

Bezzasadny jest również zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jak wynika z apelacji, zdaniem organu rentowego, pracy wnioskodawcy wykonywanej w spornym okresie w charakterze kierowcy ciągnika nie można zaliczyć do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, ponieważ wykonywał ją w resorcie rolnictwa, a więc nie w dziedzinie transportu i łączności i o ile można zaliczyć prace transportowe kierowcy ciągnika do prac w transporcie objętym działem VIII poz. 3 wykazu A, mimo że pracował on w (...)w U. (...)w K., a nie w przedsiębiorstwie transportowym, to nie ma podstaw do potraktowania prac polowych, jako prac w transporcie, a tym samym zaliczenia ich do prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny nie podziela tegoż stanowiska, w pełni zgadzając się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Sąd Okręgowy w tym zakresie. Faktem jest, że kółka rolnicze czy kombinaty rolne nie należą sensu stricto do sektora transportowego gospodarki, ale pod poz. 3 działu VIII tego wykazu cytowanego już rozporządzenia, poza pracą kierowców ciągników, wymienione zostały również prace kierowców kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Kombajny czy pojazdy gąsienicowe nie służą do transportu po drogach towarów, przedmiotów, produktów, natomiast zawarta w przepisach regulujących zasady ruchu drogowego definicja ciągnika - pojazd silnikowy skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych, lub ogrodniczych i może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych - wskazuje na jego podstawowe przeznaczenie wyłącznie do wykonywania prac rolniczych a jedynie wyjątkowo pracy w transporcie (po odpowiednim przystosowaniu). Obecna definicja określa ciągnik rolniczy jako pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia rozwijanie prędkości nie mniejszej niż 6 km/h, skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych lub ogrodniczych; ciągnik taki może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych. Nie ulega wątpliwości, że kombajny i ciągniki rolnicze są maszynami rolniczymi służącymi do prac polowych. Prawodawca wymieniając te pojazdy i pracę kierowców w dziale transportu nie miał zatem zamiaru wyłączenia pracy operatorów tego sprzętu, ograniczając wyłącznie do pracy transportowej pracę w warunkach szczególnych. Podobnie pojazdy gąsienicowe nie są urządzeniami służącymi do poruszania się po drogach publicznych, a jako pojazdy poruszające się z nieznaczną szybkością - nie służą do prac transportowych, lecz stosowane są powszechnie w wojsku i jako maszyny do robót ziemnych. Tym samym w ocenie Sądu Apelacyjnego należy przyjąć, że ustawodawca regulując ten rodzaj pracy w dziale VIII, pod pozycją 3, wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wziął pod uwagę to, że pracą w szczególnych warunkach jest też praca kierowcy ciągnika rolniczego, kombajnu i kierowcy pojazdu gąsienicowego, które są typowymi, klasycznymi pracami w rolnictwie. Zestawienie tych trzech rodzajów prac (kierowca ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsienicowego) łącznie pod poz. 3 działu VIII - w transporcie spowodowane było uznaniem tych prac za prace w warunkach szczególnych właśnie ze względu na samo kierowanie tymi pojazdami, a nie ze względu na wykonywanie takiej pracy wyłącznie w transporcie - w ruchu publicznym. Ustawodawca wziął pod uwagę to, że praca kierowcy ciągnika w polu (a więc w rolnictwie), który może i w istocie wykonuje te same lub zbliżone przedmiotowo czynności co kierowca kombajnu czy kierowca pojazdu gąsiennicowego, jest też pracą w szczególnych warunkach. Przeciwna wykładnia wskazanych przepisów zaprzeczałaby bowiem istotę pracy w szczególnych warunkach związaną z wpływem szkodliwych czynników na organizm pracownika.

Obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych (szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawność psychofizyczną), które doprowadzają do wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Prawo do emerytury w wieku niższym wynika więc ze szczególnych właściwości wykonywanej pracy. Charakter pracy kierowcy ciągnika rolniczego przystosowanego do transportu i wykonującego wyłącznie transport oraz kierowcy ciągnika wykonującego prace polowe za pomocą ciągnika i współpracujących z nim maszyn i urządzeń rolniczych jest tożsamy. Dlatego też nie ma znaczenia, że prace kierowców ciągników ujęte zostały w dziale VIII rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - w transporcie.

Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela wnioskowania prawnicze zawarte w motywach zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 r. II UKN 61/97 - OSNAPiUS 1998/3/104, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 roku I PKN 339/98 - OSNAPiUS 1998/24/776). Podnieść należy dodatkowo, że skarżący argumentami przytoczonymi w apelacji w żaden sposób nie podważył zasadności stanowiska Sądu pierwszej instancji. Apelacja zawiera bowiem jedynie własną interpretację przepisów nie znajdującą potwierdzenia w utrwalonym orzecznictwie sądów, w tym orzecznictwie Sądu Najwyższego w analogicznych sprawach. Skarżący powołuje się na odosobnione stanowisko Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w Łodzi odmiennie kwalifikującego pracę traktorzysty, taki pogląd nie znajduje akceptacji tutejszego Sądu Apelacyjnego z przyczyn podanych powyżej. W tym zakresie Sąd Apelacyjny utrzymuje jednolitą i ugruntowaną argumentację wyrażaną w analogicznych sprawach rozpoznawanych w niniejszym sądzie. (np. wyrok SA z 20.01.2016r. w sprawie III AUa 862/15)

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok w pełni odpowiada przepisom prawa, dlatego apelacja nie może być uwzględniona.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 KPC orzekł, jak w sentencji.