Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 27-04-2016 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Jadwiga Święcicka

Protokolant: sekretarz sądowy Marcin Jamrószka

po rozpoznaniu w dniu 18-04-2016 r. w Koninie

sprawy J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o podstawę wymiaru składek

z udziałem płatnika składek A. K.

na skutek odwołania J. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 4 stycznia 2016r. Nr(...)znak: (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni J. M. (...) G. prawo do przyjęcia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od miesiąca lipca 2015r. kwoty 2500 zł (dwa tysiące pięćset złotych )

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz odwołującej kwotę 360 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

Sygnatura akt III U 152/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją nr(...) z dnia 4.01.2016 r. odmówił przyjęcia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
za zatrudnioną pracownicę J. M. (rodowe nazwisko G.)
od miesiąca lipca 2015 r. kwoty 2.500 zł przyjmując od tego miesiąca jako podstawę wymiaru składek obowiązującą w danym okresie kwotę minimalnego wynagrodzenia dla pracowników tj. 1.750 zł.

Organ rentowy wskazał, że w związku z roszczeniem J. M.
o wypłatę świadczenia chorobowego z ubezpieczeń społecznych w okresie trzech miesięcy od zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, wszczęto postępowanie wyjaśniające. Po jego przeprowadzeniu organ rentowy podał, że ubezpieczona została od 13.07.2015 r. zatrudniona w firmie (...) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem w kwocie 2.500 zł brutto miesięcznie. Do zadań ubezpieczonej należała obsługa komputera w zakresie programu W., przepisywanie i korekta graficzna części opisowej projektów budowlanych i wykonawczych oraz edycja i drukowanie. Ponadto była zobowiązana do dostarczania egzemplarzy projektów w wyznaczane przez pracodawcę miejsca a także zajmowała się bieżącą wysyłką poczty biura. Organ rentowy wskazał, że ustalona przez strony kwota wynagrodzenia znacznie przekraczająca wysokość minimalnego wynagrodzenia
za pracę miała na celu wyłącznie uzyskanie prze ubezpieczoną wyższych świadczeń
z ubezpieczenia chorobowego. Organ rentowy podkreślił, że ubezpieczona nie została zatrudniona do specjalnie trudnych zadań, gdyż były to typowe czynności pracownika biurowego. Ponadto wskazano, że zgodnie z oświadczeniem płatnika składek pracownica wykonywała jedynie część z powierzonych jej obowiązków. Jednocześnie podano, że brak jest jakichkolwiek okoliczności uzasadniających zatrudnienie J. G. na stanowisku pracownika biurowego z tak określonym wynagrodzeniem. Wskazano również i to, że na miejsce J. M. nie został zatrudniony inny pracownik. Wobec powyższych okoliczności organ rentowy dokonał obniżenia ustalonego przez strony wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne do kwoty minimalnego wynagrodzenia, które
w 2015 r. wyniosło 1.750 złotych.

Odwołanie od decyzji złożyła J. M. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyjęcie do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne kwoty 2.500 złotych oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego. Zarzucono, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych
w sposób wybiórczy i dowolny ocenił zgromadzony materiał dowodowy i przede wszystkim organ rentowy nie udowodnił tego, aby ustalona kwota wynagrodzenia
za pracę miała być sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego lub aby zmierzała do obejścia prawa.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od odwołującej kosztów postępowania według norm przepisanych podtrzymując argumentację zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

A. K. prowadzi od 15.06.2009 r. działalność gospodarczą działając pod firmą (...) w K.. Przedmiotem firmy jest wykonywanie projektów budowlanych w zakresie instalacji sanitarnych, wody, kanalizacji, klimatyzacji, centralnego ogrzewania. A. K. w zależności od potrzeby i ilości zleceń projektowych współpracuje z innymi osobami w oparciu o umowy o dzieło. W 2014 r. A. K. z tytułu zawartych umów o dzieło poniósł koszty wynagrodzeń w kwocie po 10.000 zł dla dwóch osób oraz 20.000 zł dla jednej. W 2015 r. wydatki z tytułu umów o dzieło na rzecz trzech zleceniobiorców wyniosły płatnika składek 4.800 zł, 10.000 zł oraz 14.000 złotych. Od 1.04.2013 r. do 20.04.2014 r. A. K. zatrudniał J. R.
na podstawie umowy o pracę za wynagrodzeniem w kwocie 1.680 zł brutto. Wysokość wynagrodzenia została ukształtowana wobec niego na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę albowiem pracownik odbywał jedynie praktykę zawodową dla celów uzyskania uprawnień budowlanych i płatnik składek liczył się z tym, że taka osoba po odbyciu praktyk zrezygnuje z dalszej pracy. A. K. w 2014 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej osiągnął przychód w wysokości 388.872,93 zł przy tym dochód wynoszący 154.858,96 zł.

W 2015 r. A. K. poszukiwał pracownika, który mógłby pomóc
mu w prowadzeniu firmy w zakresie wykonywania prac biurowych. Potrzeba zatrudnienia nowej osoby wynikała również z choroby A. K., który nie mógł w pełni poświęcić się wszystkim zadaniom związanym z prowadzoną działalnością. Od znajomego dowiedział się, że J. M. (rodowe nazwisko G.) poszukuje pracy. Odwołująca (ur. (...) posiada wykształcenie średnie (w 2004 r. ukończyła liceum ogólnokształcące) oraz była uczestnikiem kursu dla pracowników kadrowych i płacowych. W 2013 r. odbywała staż a następnie
od 2.09.2013 r. do 31.01.2014 r. pracowała jako sprzedawca oraz pracownik biurowy w firmie (...) w K. zajmującej się hurtownią materiałów budowlanych.

W dniu 13.07.2015 r. została podpisana umowa o pracę na podstawie której odwołująca została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem w kwocie 2.500 zł brutto. Została ona zawarta na czas określony do 30.09.2015 r. Na okres od 1.10.2015 r. do 31.12.2015 r. strony zawarły kolejną umowę o pracę bez zmiany warunków zatrudnienia. Odwołująca była zdolna z uwagi na stan zdrowia do pełnienia obowiązków
na powierzonym jej stanowisku pracy i przeszła szkolenie w zakresie obowiązujących ją przepisów bhp. Przy sporządzaniu pierwszej umowy o pracę pracodawca nie wiedział, że odwołująca jest w ciąży. Natomiast przy drugiej umowie o pracę taką wiedzę już posiadał, lecz nie stanowiło to dla niego przeszkody dla dalszego zatrudnienia odwołującej. Odwołująca posiadała pisemny zakres obowiązków i do jej zadań należała obsługa komputera oraz programu tekstowego W. (przepisywanie i korekta graficzna części opisowej projektów budowlanych i wykonawczych), edytowanie i drukowanie stron tytułowych, opisów technicznych, zestawień materiałów i załączników, kopii uprawnień budowlanych projektanta i sprawdzającego, kopii zaświadczeń przynależności do (...), sporządzenia oświadczeń projektanta. Miała zajmować się także drukowaniem części graficznej projektu budowlanego (ustawianie parametrów wydruku rysunków wieloformatowych, obsługa drukarki formatu (...) i (...) będących własnością firmy), składaniem rysunków do formatu (...) końcowym kompletowaniem poszczególnych egzemplarzy projektu budowlanego. Odwołująca była również zobowiązana do utrzymywania czystości w miejscu pracy, dostarczania egzemplarzy projektów w wyznaczane przez pracodawcę miejsca oraz zajmować się wysyłką poczty. J. M. wykonywała powierzone jej obowiązki w biurze firmy przy ul. (...)
w K. od poniedziałku do piątku od godz. 8.00 do 16.00. Podpisywała listy obecności i kwitowała odbiór wynagrodzenia na liście płac. Główne zadania odwołującej koncentrowały się na drukowaniu projektów składających się z opisu technicznego oraz części rysunkowej. Zajmowała się także składaniem rysunków wieloformatowych i dostosowywaniem ich do formatu gotowego projektu budowlanego. Prace związane z drukiem należą do czynności wymagających poświęcenia im czasu oraz uwagi. Rysunek techniczny musi spełniać określone parametry, które trzeba wprowadzić do drukarki a następnie złożyć je do wymaganego formatu. Istnieje konieczność sporządzenia go w ilości od kilku do kilkunastu kopii. Pracodawca wymagał od odwołującej przede wszystkim rzetelności i skrupulatności
w przygotowywaniu dokumentów, albowiem ewentualna pomyłka powodowała, że musiał udawać się do klienta i poprawiać dokumenty. Odwołująca dbała również o zaopatrzenie biura w materiały eksploatacyjne oraz o utrzymywanie czystość w biurze. W związku z chorobą płatnik składek nie zawsze mógł być na miejscu w biurze firmy lecz utrzymywał z pracownikiem stały, bieżący kontakt telefoniczny.

Odwołująca efektywnie świadczyła pracę do dnia 13.10.2015 r. po czym przeszła na zwolnienie lekarskie w związku z zagrożeniem dla prawidłowego przebiegu ciąży. A. K. nie zatrudnił innej osoby na miejsce odwołującej
i sam przejął powierzone jej obowiązki, albowiem w okresie jesienno – zimowym było mniejsze natężenie prac budowlanych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, przedłożonych do sprawy przez płatnika składek (k.18) a także zeznań płatnika składek A. K. (k. 19-20) oraz zeznań odwołującej J. M. (k. 20).

Wartość dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu. Treść dokumentów nie była również kwestionowana przez strony. W ocenie Sądu treść dokumentów jest jasna, spójna i pozwala na dokonanie ustaleń istotnych w przedmiotowej sprawie.

Zeznania płatnika składek oraz odwołującej Sąd uznał za przekonujące, gdyż zgodnie opisywali okoliczności w jakich doszło do nawiązania stosunku pracy, przekonująco wyjaśniono jakie okoliczności zdecydowały o wysokości wynagrodzenia i podano jakie czynności odwołująca wykonywała jako pracownik w okresie do przejścia na zwolnienie lekarskie. Zeznania płatnika składek i ubezpieczonej były w tym zakresie między sobą spójne i wzajemnie się uzupełniały oraz miały odzwierciedlenie w przedłożonych dokumentach.

Przedmiotem sporu było ustalenie, czy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe jest właściwa, tj. czy wynagrodzenie za pracę ubezpieczonej J. M. nie jest zbyt wygórowane.

Stosownie do treści przepisu art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.Dz.U.2015.121) obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Ponadto art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 wprowadzają w odniesieniu do pracowników obowiązek ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego.

Zgodnie z treścią art. 13 pkt 1 cytowanej ustawy obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w okresach – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy.

Z kolei art. 18 ust. 1 ustawy systemowej stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Według zaś z art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy, Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III UK 7/09, LEX nr 509047, a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, OSNP 2005, Nr 21, poz. 338 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., III UK 26/07, z dnia 19 września 2007 r., III UK 30/07).

Konieczność oceny wysokości wynagrodzenia umówionego przez strony stosunku pracy powstaje także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, w którym ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie określonej w przepisach art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tymi przepisami, podstawą składki jest przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona z góry, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). Dosłowne odczytanie tych przepisów mogłoby prowadzić do wniosku, że dla ustalenia wysokości składek znaczenie decydujące i wyłączne ma fakt dokonania wypłaty wynagrodzenia w określonej wysokości. Należy jednak pamiętać, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych: kształtuje ona bowiem stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Są to skutki bardzo doniosłe, zarówno z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), jak i interesu publicznego, należy zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych. Z tego względu art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym oraz z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) - musi być uzupełniony w ramach systemu prawnego stwierdzeniem, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Zaś ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (vide: uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 1996 r., U 6/96, OTK-ZU 1997, nr 5-6, poz. 66 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 r., I PKN 465/99, OSNAPiUS 2001, nr 10, poz. 345).

Jednocześnie należy przy tym zauważyć, że kompetencja organu rentowego do badania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest zasadna w tej sytuacji, gdy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego miałyby stanowić rażąco wygórowane dochody (zob. wyroki SN z 4 sierpnia 2005 r., II UK 16/05, Lex nr 182776, z 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05, Lex nr 182780).

Oczywiście, stanowisko organu rentowego podlega kontroli sądowej w ramach postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy, należy podkreślić,
iż wydając zaskarżoną decyzję organ rentowy nie zakwestionował faktycznego świadczenia przez odwołującą pracy na rzecz płatnika składek w okresie od momentu jej zatrudnienia do dnia przejścia przez nią na zwolnienie lekarskie. Spornym pozostawało jedynie, czy w sprawie zachodziły przesłanki do ustalenia, że J. M. powinna być objęta ubezpieczeniem społecznym z podstawą wymiaru składek wynoszącą od lipca 2015 r. 2.500 zł, czy też jak chciał tego organ rentowy – podstawa wymiaru składek powinna zostać obniżona od tego miesiąca do wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2015 r. tj. do kwoty 1.750 złotych.

Ponieważ organ rentowy kwestionował ważność umowy w zakresie ustalenia przez strony wysokości należnego wynagrodzenia, Sąd przeprowadził w tym zakresie stosowne postępowanie dowodowe. W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują także przepisy art. 3 i 232 k.p.c. Regulacje te określają zarówno zakres postępowania dowodowego, jak i obowiązki stron w tym zakresie. W myśl art. 3 k.p.c. strony zobowiązane są przedstawiać dowody. Przepis ten statuuje więc zasadę odpowiedzialności samych stron za wynik procesu. Zgodnie z nim, to strony muszą przejawiać aktywność procesową w tym zakresie, na nich spoczywa więc obowiązek wyraźnego, jednoznacznego powoływania konkretnych środków dowodowych. Stosownie zaś do treści art. 232 k.p.c., strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd nie może własnym działaniem zastępować ich bezczynności.

Transponując powyższą regułę na grunt niniejszego sporu, należało przyjąć, że organ rentowy zarzucając obejście przepisów prawnych polegające na świadomym osiąganiu korzyści (zamiarze ich osiągania) z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu, winien w postępowaniu przed sądem wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materiale dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych z jego stanowiskiem, iż ustalona w umowie o pracę wysokość wynagrodzenia i w związku z tym podstawa wymiaru składek miało na celu jedynie uzyskanie świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych. W ocenie Sądu, organ rentowy nie sprostał jednak swojemu obowiązkowi, w przeciwieństwie do odwołującej, która poprzez swoje zeznania, zeznania płatnika składek oraz przedłożone dokumenty wykazała,
że przyznanie wynagrodzenia w wysokości określonej umową było uzasadnione.

Sąd doszedł do przekonania, iż ustalona w umowie o pracę kwota wynagrodzenia jest zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego. Sąd rozstrzygając o prawidłowości decyzji organu rentowego, ustalał to czy umówione wynagrodzenie dla J. M. nosiło cechę „godziwości” z uwagi na rodzaj, ilość, jakości świadczonej pracy oraz wymagane kwalifikacje oraz to czy nie jest ono rażąco wygórowane.

Przepis art. 78 § 1 k.p. nakazuje ustalenie wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

W okolicznościach sprawy Sąd nie miał wątpliwości, iż powierzone jej czynności J. M. rzeczywiście wykonywała i można je ogólnie scharakteryzować jako zajmowanie się sprawami biurowymi dotyczącymi działalności prowadzonej przez A. K.. Działalność płatnika składek dotyczy prowadzenia biura projektowo – usługowego dla potrzeb realizacji różnych prac budowlanych. Z tego rodzaju działalnością wiążę się konieczność sporządzenia specjalistycznej dokumentacji. Zadania odwołującej, które sprowadzały do dbałości
o prawidłowe przygotowanie jej w określonej formie z uwzględnieniem odpowiedniej ilości miały dla płatnika składek duże znaczenie. Ewentualne pomyłki czy braki w skomplementowaniu dokumentacji wiązały się dla płatnika składek z uciążliwymi dojazdami do kontrahentów celem dokonania niezbędnych korekt. Jakkolwiek ma rację organ rentowy, że prace tego rodzaju nie były skomplikowane, co potwierdził również A. K. nie mniej wymagały one poświęcenia większej uwagi i skupienia. Z zestawień przychodów za 2014 r. wynika, że sytuacja finansowa płatnika w tamtym okresie była bardzo dobra i było go stać na zatrudnienie pracownika z tak określoną podstawą wynagrodzenia. Z faktu osiągania stałych dochodów wywnioskować można również , że usługi świadczone przez A. K. cieszyły się powodzeniem a więc ilość realizacji projektów była na tyle duża, że faktycznie wymagało to ze strony odwołującej dużego zaangażowania. Sąd oceniając kwestie godziwości odwołującej miał na uwadze także i to, że posiada ona już pewne doświadczenie zawodowe a zatem przyjęcie wynagrodzenia za pracę tak jak określił
to organ rentowy w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, która co do zasady stosowana jest wobec osób, które dopiero wchodzą na rynek pracy byłoby także i z tego względu zbyt drastyczną ingerencją w stosunek pracy.

Powyższe okoliczności świadczą o tym, że ukształtowane umową o pracę wynagrodzenie było adekwatne do rzeczywiście realizowanych przez nią czynności
na powierzonym stanowisku i ustalona kwota wynagrodzenia za taki zakres czynności, jaki ustaliły strony umowy o pracę, dla osoby ze średnim wykształceniem nie może być więc uznana jako rażąco wysoka, a postanowienie umowy o pracę określające taką wysokość wynagrodzenia za nieważne z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, polegającą na świadomym uzyskaniu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu. Ustalona kwota wynagrodzenia była podyktowana okolicznościami faktycznymi, zakresem obowiązków ubezpieczonej i występującymi wówczas potrzebami organizacyjnymi pracodawcy, który nie był z uwagi na stan zdrowia sprostać wszystkim obowiązkom związanym z prowadzoną działalnością.

Podkreślenia wymaga, że generalnie niedopuszczalne jest, aby organ rentowy,
a następnie sądy pracy kształtowały wysokość wynagrodzenia pracownika. Jedynie z uwagi na charakter spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych orzecznictwo dopuszcza możliwość uznania za nieważne uregulowanego między stronami wynagrodzenia w sytuacjach wyjątkowych, gdy rażąco narusza ono prawo czy zasady współżycia społecznego (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 14.09.2012 r., I UK 220/12, Lex nr 1675400, wyrok Sądu Najwyższego z 20.06.2012 r., I PK 13/12, Lex nr 1243001). Z taką wyjątkową sytuacją nie mamy jednak do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem kwestionowane wynagrodzenie w kwocie 2.500 złotych nie jest aż tak wygórowane tym bardziej, iż mówimy o kwocie brutto i tym samym nie może być ono postrzegane jako naruszające zasady współżycia społecznego i stanowiło o nieważności o jakiej mowa w art. 58 k.c. Porównując wysokość ustalonego wynagrodzenia z kwotą przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2015 r. które wyniosło 3899,78 zł (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9.02.2016 r w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2015 r. – M.P.2016.145) także i w tym przypadku z całą pewnością nie można uznać go za nadmierne.

Skoro zostało ustalone, że J. M. pracę rzeczywiście świadczyła, a ustalone za wykonywanie tej pracy wynagrodzenie było adekwatne do rodzaju i zakresu ciążących na niej obowiązków pracowniczych, nieistotna w niniejszej sprawie była kwestia, że ubezpieczona przepracowała faktycznie kilka miesięcy, a po jej przejściu na zwolnienie lekarskie nie zatrudniono innej osoby na jej miejsce. Przedsiębiorca ma swobodę podejmowania decyzji gospodarczych i kwestia zasadności czy celowości zatrudnienia pracownika nie podlega w zasadzie ocenie, skoro to pracodawca ponosi jako jedyny ekonomiczne ryzyko zatrudnienia danej osoby. Jakkolwiek materiał dowodowy w niniejszej sprawie wskazuje, że J. M. nie miała świadomości, iż zawierając umowę znajduje się w ciąży to nawet odmienna ocena tej okoliczności i dążenie z tego powodu do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, nie mogło zostać uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, należało ocenić je jako zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, a dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu jego obejście, jeżeli umowa ta prowadzi do faktycznej realizacji zatrudnienia spełniającego cechy stosunku pracy (zob. np. wyroki z: 13 maja 2004 r., II UK 365/03, Monitor Prawniczy 2006 nr 5, s. 260; 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04, OSNP 2005 nr 15, poz. 235; 28 kwietnia 2005 r., I UK 236/04, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 28; 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05; 24 stycznia 2006 r., I UK 105/05; 14 lutego 2006 r., III UK 150/05, LexPolonica nr 1022525; 30 maja 2006 r., II UK 161/05; 2 czerwca 2006 r., I UK 337/05, Lex-Polonica nr 1348865; 8 stycznia 2007 r., I UK 207/06).

Mając wszystko powyższe na uwadze, Sąd na mocy przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił więc zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał J. M. prawo do przyjęcia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od miesiąca lipca 2015 r. kwoty 2.500 zł.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

Jadwiga Święcicka