Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 czerwca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, iż I. W. nie podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 10 czerwca 2013 r. jako pracownik u płatnika składek (...) D. K. z siedzibą w Ł..

W uzasadnieniu wskazano, że ZUS przeprowadził postępowanie kontrolne w zakresie zgłoszenia do ubezpieczeń I. W. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) D. K. w Ł.. Organ rentowy wskazał, że I. W. miałaby być zatrudniona jako pracownik od dnia 10 czerwca 2013 r. przedłożono umowę o pracę zawartą w dniu 10 czerwca 2013 r. pomiędzy płatnikiem składek a ubezpieczoną na czas określony od dnia 10 czerwca 2013 r. do dnia 9 czerwca 2014 r. w wymiarze ½ etatu, z wynagrodzeniem zasadniczym 800,00 zł brutto, rodzaj umówionej pracy: pracownik usług porządkowych, miejsce wykonywania pracy: wskazane przez pracodawcę, dzień rozpoczęcia pracy 10 czerwca 2013 r.

Od 11 października 2013 r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Z powyższego wynika, że od dnia 10 czerwca 2013 r. ubezpieczona miała rozpocząć pracę w (...) D. K. na stanowisku pracownika usług porządkowych mając wiedzę, że jest w ciąży oraz, że pracę miałaby wykonywać od 10 czerwca 2013 r. do 10 października 2013 r. Wątpliwość Oddziału budzi fakt, iż ubezpieczona mogła wykonywać usługi porządkowe będąc w ciąży.

Zdaniem organu rentowego, podpisanie umowy i zgłoszenie I. W. ,od 10 czerwca 2013 r. do ubezpieczeń społecznych, było czynnościami pozornymi dokonanymi z zamiarem uzyskania przez ubezpieczoną tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą i macierzyństwem.

/decyzja – k. 273 – 279 akt ZUS/

W dniu 21 lipca 2014 r. I. W. złożyła odwołanie od w/w decyzji i zarzuciła zaskarżonej decyzji: dokonanie przez organ I instancji błędnych ustaleń faktycznych mających wpływ na treść orzeczenia, poprzez przyjęcie, iż:

- oświadczenie pełnomocnika D. K., iż wynagrodzenie Pani I. W. było wypłacane z dołu do 10-go dnia miesiąca następującego po miesiącu za który przysługuje jest sprzeczne z oświadczeniem Pani I. W., iż wynagrodzenie było wypłacane ostatniego dnia miesiąca, gotówka do ręki;

- fakt nie przedłożenia przez skarżącą jakichkolwiek dowodów sprzedaży, umów, rachunków czy faktur, z których wynikałoby, kto miał być nabywcą świadczonych przez firmę (...) usług porządkowych oraz z których wynikałoby. Gdzie faktycznie miałaby skarżąca wykonywać pracę jest wystarczającym dowodem, iż owa praca nie była przez skarżącą świadczona podczas, gdy z zeznań świadka w osobie B. P. wynika, iż skarżąca wykonywała zlecone jej prace porządkowe u klientów firmy;

- fakt znajdowania się przez skarżącą w dniu zawarcia umowy o pracę w 3 miesiącu ciąży oraz fakt wykonywania pracy przez skarżącą do 1 miesiąca ciąży może uzasadniać konstatację, że zawarcie umowy o pracę pomiędzy firmą (...) a skarżącą było czynnością pozorną w rozumieniu art. 83 § 1 k.c;

- fakt, że w okresie od 10.06.2013r. do 10.10.2013r. obecnych w pracy oprócz skarżącej było tylko dwóch pracowników, uzasadnia przyjęcie, iż skarżąca nie mogła wykonywać pracy w obecności tych osób oraz pozostawać pod ich nadzorem;

- fakt, przejęcia obowiązków skarżącej na stanowisku pracownika usług porządkowych przez inne osoby świadczy o tym, iż nie istniała potrzeba gospodarcza pozyskania nowego pracownika;

- zawarcie umowy o pracę pomiędzy firmą (...) a skarżącą było czynnością pozorną w rozumieniu art. 83 § 1 k.c;

W konsekwencji wniosła o zmianę orzeczenia prze przez ustalenie, że I. W. jako pracownik u płatnika składek (...) D. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 10 czerwca 2013 roku oraz o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 2 – 4/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6 – 7/

Na rozprawie w dniu 27 maja 2015 wnioskodawczyni poparła odwołanie, zainteresowany D. K. przyłączył się do stanowiska odwołującej, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/protokół rozprawy – 00:00:24 – 00:02:33 – płyta CD – k. 83/

S ąd Okręgowy ustalił co następuje:

Odwołująca się I. W. urodzona (...), legitymuje się wykształceniem gimnazjalnym. W 2013 r . uczęszczała do Technikum w Zespole Szkół (...) w Ł.. W Technikum uczyła się 2 lata. Była to szkoła dzienna. Od marca 2014 r. wnioskodawczyni uczęszcza do Liceum Zaocznego.

/kwestionariusz osobowy – akta osobowe wnioskodawczyni, zaświadczenie – akta osobowe wnioskodawczyni, zeznania wnioskodawczyni – k. 51 – 52/

Podczas nauki w technikum w miesiącu czerwcu 2013 r. ubezpieczona była obecna w szkole w następujących dniach:

/pismo ze szkoły – k. 70 – 75/

W dniu 10 czerwca 2013 r. odwołująca się I. W. zawarła z (...) z siedzibą w Ł. umowę, nazwaną umową o pracę, w wymiarze ½ czasu pracy na czas określony od 10 czerwca 2013 r. do 9 czerwca 2014 r. Ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku pracownika usług porządkowych z wynagrodzeniem 800 złotych brutto. Ubezpieczona miała wykonywać pracę w miejscach wskazanych przez pracodawcę.

/umowa o pracę – k. 249 akt ZUS, k. B1 – akta osobowe wnioskodawczyni/

Następnie ubezpieczona zawarła z (...) z siedzibą w Ł. kolejną umowę , nazwaną umową o pracę, w wymiarze ½ czasu pracy na czas określony od 10 czerwca 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. Ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku pracownika usług porządkowych z wynagrodzeniem 860 złotych brutto. Ubezpieczona miała wykonywać pracę w miejscach wskazanych przez pracodawcę. Umowa o pracę rozwiązała się z upływem czasu , na jaki była zawarta.

/umowa o pracę – k. B9 – akta osobowe wnioskodawczyni, świadectwo pracy – k. C1 akta osobowe wnioskodawczyni/

W dacie zatrudnienia u płatnika składek wnioskodawczyni przedłożyła aktualne zaświadczenie o zdolności do pracy na stanowisku pracownika usług porządkowych z dnia 7 czerwca 2013 r.

/zaświadczenie lekarskie – k. A-5 akta osobowe wnioskodawcy/

Wnioskodawczyni została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego w dniu 10 czerwca 2013 r.

/bezsporne, zgłoszenie – k. 11 akt ZUS/

Ubezpieczona w dniach 10 – 12 czerwca 2013 r. odbyła szkolenie BHP.

/karta szkolenia wstępnego – k. B3 – akta osobowe wnioskodawczyni, zeznania świadka E. J. – k. 53 – 54/

Pracodawca utworzył dokumentację pracowniczą odwołującej, w której m.in. znalazły się następujące dokumenty: kwestionariusz osobowy, zaświadczenie lekarskie o zdolności do pracy na powierzonym stanowisku, umowy o pracę, informacja dla pracownika, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, świadectwo pracy.

/dokumentacja – akta osobowe wnioskodawczyni, dokumentacja – k. 199 – 211 akt ZUS/

Wnioskodawczyni nie otrzymała zakresu obowiązków w formie pisemnej. Do jej obowiązków miało należeć: sprzątanie biur, prywatnych mieszkań. Wnioskodawczyni miała sprzątać biura P.H.U.P. firmy (...) w S., na C. oraz mieszkanie przy ul. (...) w Ł..

/zeznania wnioskodawczyni – k. 51 – 52, zeznania świadka J. P. – k. 54/

Bezpośrednią przełożoną wnioskodawczyni miała być pełnomocnik firmy (...).

/zeznania wnioskodawczyni – k. 51 – 52/

Ubezpieczona była w mieszkaniu matki płatnika składek Z. M. w lipcu 2013 r. podczas remontu.

/zeznania świadka Z. M. – k. 53/

Poza dokumentacją osobowo – płacową, pochodzącą ze spornego okresu zatrudnienia, brak jest innych dokumentów, podpisanych przez odwołującego, które dotyczyłyby powierzonych mu przez płatnika składek czynności pracowniczych.

/bezsporne/

Płatnik składek sporządził dla wnioskodawczyni listy wynagrodzeń. Ubezpieczona kwitowała odbiór wynagrodzenia na liście płac.

/listy płac – k. 217 – 227 akt ZUS, k. 183 – 193 akt ZUS/

Płatnik sporządził dla ubezpieczonej listy obecności, z których wynika, że ubezpieczona miała pracować w godzinach 6.00 – 10.00 rano od poniedziałku do piątku.

/listy obecności – k. 195 – 196 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni – k. 146/

Wnioskodawczyni podejmując pracę w firmie płatnika składek była w ciąży.

/karta przebiegu ciąży – k. 17 – 18 /

Ubezpieczona od 11 października 2013 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby, przypadającej w okresie ciąży. Dziecko urodziła w dniu 10 grudnia 2013 r.

/odpis skrócony aktu urodzenia – k. 5 akt ZUS, karta przebiegu ciąży – k. 17 – 18, dokumentacja medyczna – k. 19 – 2, dokumentacja w kopercie – k. 109/

W czasie choroby ubezpieczonej nikt nie został zatrudniony na jej stanowisko pracy.

/bezsporne/

Obecnie wnioskodawczyni nie jest zatrudniona u płatnika składek. Od 14 marca 2013 r. jest operatorem maszyn i urządzeń.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 27 kwietnia 2016 r. – 00:02:41 – 00:04:13 – płyta CD – k. 166/

Płatnik składek D. K. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) D. K. od 1 czerwca 1999 r. Przedmiotem działalności gospodarczej są pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane. Pełnomocnikiem firmy jest B. P..

/bezsporne, wypis z (...) k. 139 – 142/

D. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) P.P.H.U. z siedzibą w Ł. zawarł w dniu 5 stycznia 2009 r. z Przedsiębiorstwem Handlowo – Usługowo Produkcyjnym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. umowę o świadczenie usług porządkowych. Na mocy tej umowy płatnik podjął się bieżącego utrzymywania w czystości pomieszczeń biurowych i ekspozycyjnych należących do zleceniodawcy. Do obowiązków zleceniobiorcy – płatnika składek należało między innymi: bieżące mycie podłóg, wycieranie kurzów, utrzymywanie w czystości ekspozycji, okresowe 1 raz na dwa miesiące mycie okien, 1 raz w tygodniu sprzątanie zewnętrznej ekspozycji w kontenerach oraz inne prace porządkowe niezbędne do zachowania czystości.

Usługi przez płatnika składek były świadczone w poniedziałki, środy i piątki w godzinach 6.00 – 9.00. Za świadczone usługi płatnik otrzymywał wynagrodzenie miesięczne w wysokości 1.400,00 zł plus 22% podatku VAT na podstawie faktury VAT. Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

/umowa – k. 65/

D. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) P.P.H.U. z siedzibą w Ł. w dniu 30 czerwca 2009 r. z Przedsiębiorstwem Handlowo – Usługowo Produkcyjnym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. zawarł aneks nr (...) do w/w umowy o świadczenie usług porządkowych. Na mocy tego aneksu płatnik podjął się bieżącego utrzymywania w czystości pomieszczeń biurowych i ekspozycyjnych należących do zleceniodawcy. Do obowiązków zleceniobiorcy – płatnika składek należało między innymi: bieżące mycie podłóg, wycieranie kurzów, utrzymywanie w czystości ekspozycji, okresowe 1 raz na trzy miesiące mycie okien, 1 raz w tygodniu sprzątanie zewnętrznej ekspozycji w kontenerach oraz inne prace porządkowe niezbędne do zachowania czystości.

Usługi przez płatnika składek były świadczone w poniedziałki i czwartki w godzinach 6.00 – 9.00. Za świadczone usługi płatnik otrzymywał wynagrodzenie miesięczne w wysokości 970,00 zł plus 22% podatku VAT na podstawie faktury VAT. Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

/aneks – k. 66/

Płatnik składek w swojej firmie w spornym okresie zatrudnienia ubezpieczonej zatrudniał na stanowiskach pracowników sprzątających: W. B. i B. P..

/bezsporne/

Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie sygn. akt VIII U 2873/14 po rozpatrzeniu sprawy W. B. z udziałem zainteresowanego D. K. przeciwko ZUS I Oddział w Ł. oddalił odwołanie W. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 18 czerwca 2014 r. o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom.

Wyrokiem z dnia 16 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie sygn. akt VIII U 3079/14 po rozpatrzeniu sprawy B. P. z udziałem zainteresowanego D. K. przeciwko ZUS I Oddział w Ł. o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom umorzył postępowanie w sprawie.

/wyroki w kopercie – k. 164/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o załączone do akt dokumenty, w tym dokumentację osobową, medyczną oraz jedynie częściowo w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków oraz zeznań wnioskodawczyni.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni oraz świadków, w których wskazywali na zatrudnienie skarżącej u płatnika składek na podstawie umowy o pracę, oraz że zatrudnienie to nastąpiło z uwagi na rzeczywistą potrzebę pracodawcy.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy. Przeciwko prawdziwości zeznań wnioskodawczyni, świadków przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne. Brak jest bowiem jakichkolwiek dokumentów potwierdzających jakąkolwiek działalność ubezpieczonej na rzecz pracodawcy poza dokumentacją pracowniczą. Dokumentacja kadrowa potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia, a nie jest dowodem faktycznego istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy.

Wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych dokumentów potwierdzających jej zatrudnienie u płatnika D. K., a wręcz przeciwnie - są dokumenty, które wskazują, że ubezpieczona w ogóle nie miała możliwości świadczenia pracy u zainteresowanego płatnika. Z list obecności ubezpieczonej z okresu jej zatrudnienia w firmie płatnika składek wynika, że wnioskodawczyni miała świadczyć pracę w godzinach od 6.00 rano do 10.00 od poniedziałku do piątku, w sytuacji, gdy ubezpieczona I. W. w ogóle miała takiej możliwości, albowiem w spornym okresie, uczęszczała ona do szkoły do technikum w systemie dziennym i z list obecności za czerwiec 2013 r. nadesłanych przez szkołę, wynika jednoznacznie, że ubezpieczona, w czasie, gdy miała pracować, przebywała w szkole.

Sąd dał wiarę świadkowi Z. M. co do faktu, że ubezpieczona mogła być u niej w mieszkaniu podczas remontu, ale nie dał wiary temu, że wykonywała tak jakąkolwiek pracę tj. pakowała i wynosiła rzeczy, meble z mieszkania by przygotować mieszkanie do remontu, trudno sobie bowiem wyobrazić, że kobieta w ciąży wykonywała tak ciężkie prace.

Sąd odmówił wiary świadkowi J. P. co do faktu, że ubezpieczona w godzinach porannych w ramach zatrudnienia u zainteresowanego sprzątała biura firmy P.H.U.P. (...) w S., gdyż w godzinach porannych najczęściej przebywała ona w szkole, co jasno wynika z jej list obecności przedstawionych przez szkołę.

Mając na względzie powyższe Sąd odmówił wiary wnioskodawczyni oraz świadkom co do faktu, że rzeczywiście świadczyła ona pracę w ramach zawartej umowy o pracę.

Na marginesie należy wspomnieć, że Sąd Okręgowy rozpatrywał także odwołania innych pracowników płatnika składek od decyzji ZUS o ustalenie podlegania ubezpieczeniu i oddalił odwołanie W. B., a postępowanie co do B. P. zostało umorzone.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych a także oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów, odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zmianami) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę z dnia 10 czerwca 2013 r. zawarta między wnioskodawczynią a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.
W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) można wyczytać, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności, przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca się osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, prowadzi do wniosku, że wnioskodawczyni na rzecz zainteresowanego w spornym okresie nie wykonała żadnej pracy, albowiem nie miała ona takiej możliwości, gdyż w czasie gdy miała świadczyć pracę była w szkole.

W sprawie niniejszej nie zostały stwierdzone omówione powyżej elementy świadczące o tym, iż wnioskodawczyni wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę i łączył ją z zainteresowanym stosunek pracy.

Przede wszystkim zwrócić należy na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, nie potwierdza, aby zainteresowany kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywał jakiekolwiek konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy oraz aby zakreślał konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby polecenia co do bieżącego wykonywania pracy były wydawane przez zainteresowanego.

Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Nie jest jednak jasne, czy wszystkie przejawy kierownictwa pracodawcy muszą występować jednocześnie i z pełnym nasileniem. Zmieniające się warunki i potrzeby świadczenia pracy zrodziły dylemat. Sprowadza się on do pytania czy niewystępowanie w trakcie zatrudnienia (lub występowanie w ograniczonym rozmiarze) poleceń podmiotu zatrudniającego, jak również pozostałych cech kierownictwa, pozwala na uznanie istnienia stosunku pracy. Wydaje się, że odpowiedzią orzecznictwa jest konstrukcja podporządkowania autonomicznego. Sąd Najwyższy przyjął, że podporządkowanie pracownika ( art. 22 § 1 k.p.) może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody(Wyrok SN z dnia 7.09.1999 r., I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001 nr 1, poz. 18, wyrok SN z dnia 04.04.2002 r., I PKN 776/00 OSNP 2004 nr 6, poz.94.).

Do koncepcji tej nawiązywał Sąd Najwyższy również w późniejszych orzeczeniach (Wyrok SN z dnia 7.03.2006 r., I PK 146/05,OSNP 2007, nr 5-6, poz. 67, postanowienie SN z dnia 11 października 2007 r., III UK 70/07, OSNP 2008, nr 23-24, poz. 366).

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że praca pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony (wyrok SN z dnia 20.03.1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157).

Zdaniem Sądu I instancji analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że w sprawie niniejszej nie zostały stwierdzone omówione powyżej elementy świadczące o tym, iż ubezpieczona wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę i łączył ją z zainteresowanym stosunek pracy. Fakt, że ubezpieczona odbyła szkolenie BHP i została sporządzona dokumentacja pracownicza, jak również fakt, że była widziana w mieszkaniu matki zainteresowanego nie świadczy jeszcze o tym, że wykonywała ona jakąkolwiek pracę na rzecz zainteresowanego.

Mając na względzie powyższe w ocenie Sądu Okręgowego zgromadzone dowody nie pozwalają na ustalenie, aby celem zawarcia spornej umowy o pracę było świadczenie pracy na podstawie umowy o pracę.

A zatem skoro zawarta pomiędzy stronami umowa o pracę z dnia 10 czerwca 2013 r. dotknięta jest nieważnością ze względu na pozorność (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. ), Sąd przyjął, że umowa ta nie wywołuje pożądanych przez strony skutków w sferze ubezpieczeń społecznych, zatem odwołująca się nie podlega ubezpieczeniu z tytułu umowy o pracę zawartej ze wskazanym płatnikiem.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć odwołującej.