Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2016 roku

Sąd Rejonowy w Oleśnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Kałwak

Protokolant: st. sekr. sądowy Klaudia Pluta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 roku

sprawy z powództwa P. M.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda P. M. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 2.497,00 zł (dwa tysiące czterysta dziewięćdziesiąt siedem złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

III.  przejmuje na rachunek Sądu koszty poniesione przez Skarb Państwa w sprawie.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 26.05.2014 r. P. M. wystąpił przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. z powództwem
o zapłatę, wnosząc o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 20.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na skutek naruszenia dobra osobistego
w postaci więzi rodzinnej i prawa do posiadania członka rodziny (siostry) na podstawie
art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia
23 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty. Nadto, powód wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 4.800,00 zł wraz z opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Wraz z pozwem P. M. złożył wniosek o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych w całości. W uzasadnieniu pozwu zostało wskazane, że siostra powoda J. W. poniosła śmierć w wypadku komunikacyjnym, do jakiego doszło w dniu 15.09.1998 r. na drodze relacji S. – G.. Kierujący samochodem marki P. (...) P. W. na łuku drogi w terenie leśnym niezabudowanym zjechał na pas ruchu przeciwnego kierunku i doprowadził do czołowego zderzenia z jadącym prawidłowo z kierunku przeciwnego samochodem ciężarowym marki (...) wraz z naczepą kierowanym przez A. S.. Wskutek wypadku śmierć poniósł kierujący pojazdem marki P. (...) P. W. oraz jego pasażerka J. W.. Postępowanie karne zostało umorzone postanowieniem z dnia 28.10.1998 r. wobec śmierci sprawcy przestępstwa.
W powyższym postępowaniu zostało ustalone, że żaden z uczestników wypadku nie znajdował się pod wpływem alkoholu, a przyczyną zdarzenia było niedostosowanie prędkości jazdy do panujących warunków drogowych przez kierującego pojazdem marki P. P. W.. Odpowiedzialność sprawcy zdarzenia była objęta ochroną ubezpieczeniową od odpowiedzialności cywilnej udzielonej przez pozwanego i tym samym to pozwany ponosi odpowiedzialność gwarancyjną za przedmiotowe zdarzenie. Na etapie likwidacji szkody wynikłej z tego samego zdarzenia w stosunku do rodziców i syna zmarłej J. W. strona pozwana przyjęła odpowiedzialność za skutki zdarzenia. Nadto, powód wskazał,
że w następstwie śmierci J. W. naruszone zostało jego dobro osobiste – prawo do życia w pełnej rodzinie i utrzymanie tej więzi emocjonalnej. W chwili śmierci J. W. miała 21 lat, a powód 9 lat. Na skutek śmierci siostry, już jako dziecko powód został postawiony w sytuacji, która była trudna do zaakceptowania i niemożliwa do zrozumienia dla dorosłych, a tym bardziej dla dziecka. Pomimo różnicy wieku rodzeństwo było sobie bliskie. Siostra niejednokrotnie opiekowała się powodem, otaczając siostrzaną troską i miłością. Rodzeństwo mieszkało razem, spędzało wspólnie nie tylko święta, ale praktycznie każdy dzień. Pismem z dnia 07.11.2013 r. (wysłanym w dniu 15.11.2013 r.) powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego, do którego doszło na skutek śmierci najbliższego członka rodziny. Strona pozwana do dnia sporządzenia pozwu nie zajęła stanowiska w przedmiocie zgłoszonego roszczenia.

Żądanie odsetek powód uzasadnił faktem, że pełnomocnik powoda wezwał stronę pozwaną do zapłaty zadośćuczynienia w dniu 15.11.2013 r. Natomiast zgodnie z treścią
art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Biorąc pod uwagę 7-dniowy termin na doręczenie korespondencji powinna ona dotrzeć do strony pozwanej najpóźniej w dniu 22.11.2013r. W związku z tym 30-dniowy termin na spełnienie zgłoszonych roszczeń upłynął zatem dnia 22.12.2013 r. W momencie zgłoszenia roszczeń wszelkie okoliczności sprawy były wyjaśnione oraz znane stronie pozwanej, zakończone już wówczas było postępowanie karne, a nadto 18.12.2013 r. Sąd Okręgowy w Opolu wydał wyrok w sprawie o sygn. akt I C 295/13, w którym zasądzono zadośćuczynienie na rzecz rodziców oraz syna zmarłej J. W..

Wysokość żądanych kosztów zastępstwa procesowego powód uzasadniał treścią § 6
w zw. z § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348). Dwukrotność stawki minimalnej powód uzasadniał rodzajem i stopniem zawiłości sprawy, jak również dużym nakładem pracy pełnomocnika uwzględniając fakt, iż Sąd w myśl powołanego rozporządzenia może przyznać koszty zastępstwa procesowego od jednokrotności do sześciokrotności stawki minimalnej. – pozew – k. 3 – 9.

Postanowieniem z dnia 05 czerwca 2014 r. wydanym w sprawie o sygn. akt
V C 200/14 Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Kluczborku V Zamiejscowym Wydziale Cywilnym z siedzibą w O. oddalił wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych w całości – postanowienie – k. 30 – 31.

Powyższe postanowienie zostało zmienione przez Sąd Rejonowy w Kluczborku
V Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w O. postanowieniem z dnia 07 lipca 2014 roku na skutek rozpoznania skargi na orzeczenie referendarza sądowego. Wskazanym prawomocnym postanowieniem z dnia 07.07.2014 r. Sąd zmienił zaskarżone postanowienie
i zwolnił powoda P. M. od kosztów sądowych w części, a mianowicie od uiszczenia części opłaty sądowej od pozwu ponad kwotę 500,00 zł. – skarga na orzeczenie referendarza sądowego – k. 34 – 39; postanowienie Sądu – k. 41 – 42.

W odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 02.10.2014 r. strona pozwana (...) S.A. w W. wniosła o oddalenie powództwa
i zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17,00 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew strona pozwana zakwestionowała zasadność roszczenia o zadośćuczynienie na podstawie przepisu art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. w świetle postanowień ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiązkowych z powołaniem się na art. 34 tej ustawy, zgodnie z którym z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Natomiast zgłaszane przez powoda roszczenie zadośćuczynienia z art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. wykraczają poza wskazane w powyższym przepisie następstwa czynu posiadacza lub kierującego pojazdem. Natomiast obowiązek odpowiedzialności odszkodowawczej, jaki w wyniku czynu niedozwolonego może wyniknąć wobec osób trzecich enumeratywnie i wyczerpująco został uregulowany w przepisie art. 446 k.c. Przepis ten w brzmieniu z daty wypadku nie przewidywał możliwości żądania zadośćuczynienia przez osoby bliskie za własną szkodę niemajątkową. Poza tym strona pozwana podniosła, że zadośćuczynienie za krzywdę doznaną wskutek śmierci osoby najbliższej, może być przyznane tylko w takich sytuacjach, gdy wystąpiła szkoda niemajątkowa – krzywda, przy czym nie jest wystarczające wykazanie takich następstw
w sferze psychicznej, które zazwyczaj łączą się ze śmiercią osoby bliskiej: uczucie smutku, przygnębienia, żalu i innych negatywnych emocji stanowiących powszechną reakcję żałobną. Aby uznać, że wskutek śmierci osoby najbliższej wystąpiła krzywda, musi wystąpić doznanie wstrząsu psychicznego w takim stopniu, który doprowadził do rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych jako choroba psychiczna. Natomiast powód ani w toku likwidacji szkody ani w przedmiotowym postępowaniu sądowym nie dołączył żadnej dokumentacji medycznej z leczenia psychiatrycznego. Śmierć siostry nie spowodowała
u powoda osłabienia aktywności życiowej. W chwili śmierci siostry powód uczęszczał do III klasy szkoły podstawowej – naukę kontynuował. Nadto, siostra powoda była osobą zamężną – od 1995 r. miała osobną rodzinę, syna, zamieszkiwała osobno ze swoją rodziną w P.. Sytuacja życiowa powoda po śmierci siostry nie uległa radykalnej zmianie- przed jak i po wypadku do chwili obecnej powód mieszka ze swoimi rodzicami w O.. Poszkodowana zaś prowadziła już odrębne życie rodzinne. W niniejszej sprawie śmierć poszkodowanej nie spowodowała konieczności odmiennego ułożenia sobie życia przez powoda, ani nie spowodowała, że powód stał się osoba samotną. Nadto, roszczenia powoda strona pozwana określa jako nadmierne i rażąco wygórowane. Natomiast charakter sprawy i nakład pracy pełnomocnika jest typowy dla danego typu roszczeń, wobec czego roszczenie powoda
o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki jest całkowicie nieuzasadnione.– odpowiedź na pozew – k. 59 – 64.

Na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 r. pełnomocnik powoda złożył ostateczny spis kosztów wnosząc o ich zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda: 4.800,00 zł – koszty zastępstwa procesowego; 2 x 17 zł – opłaty skarbowe od pełnomocnictwa procesowego
i pełnomocnictwa substytucyjnego; 702,07 zł – koszt stawiennictwa pełnomocnika powoda na rozprawach przez tut. Sądem w dniach: 20.11.2014 r., 20.01.2015 r. i 26.04.2016 r. na trasie W. – O. – W. – 280 km x 0,8358 zł x 3 = 702,07 zł, tj. łącznie 5.536,07 zł. Nadto, w pozostałym zakresie powód wniósł o zasądzenie kosztów według norm przepisanych - spis kosztów – k. 127; protokół rozprawy z dnia 26.04.2016 r. – k. 129.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15.09.1998 r. ok. godz. 14:45 w J., gmina G. na drodze nr (...) relacji S. – G. Śl. doszło do zderzenia pojazdów, tj. zestawu ciągnika siodłowego (...) nr rej. (...) + naczepa (...) kierowanego przez A. S. z P. (...) nr rej. (...). Przyczyną zdarzenia było niezachowanie ostrożności i niedostosowanie prędkości do warunków drogowych przez kierującego P. (...) P. W., który na łuku drogi w terenie leśnym niezabudowanym zjechał na pas ruchu przeciwnego kierunku i doprowadził do czołowego zderzenia z jadącym prawidłowo z kierunku przeciwnego samochodem ciężarowym marki (...) z naczepą. Wskutek zderzenia się pojazdów śmierć na miejscu poniosła J. W., (ur. (...)) – pasażerka P. (...) – i kierujący tym pojazdem P. W.. Wszyscy uczestnicy wypadku byli trzeźwi.

Dochodzenie w przedmiotowej sprawie, tj. o przestępstwo z art. 177 § 2 k.k. prowadzone przez funkcjonariuszy Komendy Rejonowej Policji w O. pod Nr RSD 156/98, sygn. akt prok. Ds. 1145/98, zostało umorzone postanowieniem z dnia 28.10.1998 r., zatwierdzonym w dniu 30.10.1998 r. przez prokuratora Prokuratury Rejonowej w O., wobec śmierci sprawcy przestępstwa.

P. (...) stanowił własność H. M.. W dacie zdarzenia pojazd był ubezpieczony w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
w (...) S.A. w W..

dowód : - odpis skrócony aktu zgonu J. W. – k. 13;

- notatka urzędowa Policji o wypadku – k. 14-15;

- postanowienie o umorzeniu dochodzenia – k. 16 – 17;

- potwierdzenie pokrycia ubezpieczeniowego – k. 82-82v. akt szkody –
w załączeniu.

W dacie wypadku J. W. miała 21 lat, a powód miał skończone 9 lat. W dacie wyrokowania powód ma 27 lat.

dowód : - fakty bezsporne.

W dacie śmierci J. W. razem ze swoim mężem i dzieckiem (synem D. ur. (...)) mieszkała w mieszkaniu w P. ul. (...). Powód P. M. mieszkał wtedy z rodzicami w O.. Chodził wtedy do 3 klasy szkoły podstawowej. Siostra dojeżdżała do domu powoda samochodem, bowiem pracowała w firmie ojca przy zszywaniu skarpet, a jej mąż pracował jako robotnik u ojca powoda.

dowód : - zeznania świadka Ł. M. (matki powoda) – protokół rozprawy z dnia 20 stycznia 2015 r. – k. 34 – 34v.

- zeznania świadka H. M. (ojca powoda) – protokół rozprawy z dnia 20 stycznia 2015 r. – k. 34v. – 35;

- przesłuchanie powoda – protokół rozprawy z dnia 26.04.2016 r. – k. 129,
e-protokół – załączona płyta CD.

W dzieciństwie powód miał wypadek na lodowisku, w wyniku którego doznał urazu głowy. Stwierdzono wówczas u niego wstrząśnienie mózgu. Badanie powoda w kierunku uszkodzeń organicznych potwierdziło istnienie niedużych mikrouszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, które mogą mieć wpływ na obniżenie poziomu funkcjonowania intelektualnego powoda. Poziom intelektualny P. M. jest przeciętny, choć raczej oscyluje wokół niższych wyników w tym przedziale I.I. ok. 85-90.

dowód : - opinia sądowo – psychologiczna wydana przez biegłą psycholog A. O.w dniu 11.02.2015 r. – k. 44 – 47.

Powód ukończył szkołę podstawową oraz gimnazjum. Wielokrotnie powtarzał klasy, gimnazjum ukończył w wieku 18 lat. Nie kontynuował nauki.

dowód : - przesłuchanie powoda – protokół rozprawy z dnia 26.04.2016 r. – k. 129, e-protokół – załączona płyta CD;

- opinia biegłej sądowej lek. med. B. Ż. specjalisty psychiatry z dnia 10.11.2015 r., w tym dane z elektronicznej dokumentacji medycznej (...) w O. uzyskane przez biegłą– k. 89 - 94.

- opinia sądowo-psychologiczna psychologa klinicznego biegłego sądowego dr J. P. z dnia 20.10.2015 r. – k. 95 – 96v.

W dniu 04.06.2013 r. 24-letni wówczas powód został przywieziony przez pogotowie ratunkowe do Wojewódzkiego (...)
im. Św. J. w O. po dokonaniu samookaleczenia, aby dziewczyna zwróciła na niego uwagę. Pacjent przyznał, że przez zerwanie kontaktu z dziewczyną, zerwał również kontakt ze swoimi znajomymi, od miesiąca rzadko wychodził z domu. Martwił się, że nie ma pracy,
z rodzicami nie mają wspólnych tematów, przyznał, że zaniedbał się, bo myślał w ostatnim czasie tylko o dziewczynie, a nie o sobie. Powód po raz pierwszy dokonał samookaleczenia
w wieku 19 lat – również po zerwaniu z dziewczyną. Wcześniej powód nie był leczony psychiatrycznie.

dowód : - opinia biegłej sądowej lek. med. B. Ż. specjalisty psychiatry
z dnia 10.11.2015 r., w tym dane z elektronicznej dokumentacji medycznej (...)
w O. uzyskane przez biegłą– k. 89 - 94.

Stan zdrowia powoda P. M. był konsultowany kilkakrotnie w Poradni Psychiatrycznej (...) sp. j. w O.. Data pierwszego zarejestrowania w poradni 16.03.2015 r. Wstępne rozpoznanie F20 (tj. schizofrenia).

dowód : - historia choroby Poradni Psychiatrycznej (...) sp. .j. w O. – k. 79 – 83 v.;

- opinia biegłej sądowej lek. med. B. Ż. specjalisty psychiatry z dnia 10.11.2015 r., w tym dane z elektronicznej dokumentacji medycznej (...) w O. uzyskane przez biegłą– k. 89 - 94.

Więzi łączące powoda z siostrą były typowe dla rodzeństwa, a nawet nieco ograniczone z uwagi na dużą różnicę wieku (12 lat). Siostra brała brata P. na zakupy, czasem na spotkania ze swoimi koleżankami, kolegami, nad stawy koło O. razem
z synem J. W.. Dziś brat wspomina siostrę. Jednak wiele jego wrażeń i spostrzeżeń uległo rozpadowi w wyniku upływu czasu.

dowód : - opinia sądowo – psychologiczna wydana przez biegłą psycholog A. O. w dniu 11.02.2015 r. – k. 44 – 47.

- zeznania świadka Ł. M. (matki powoda) – protokół rozprawy z dnia 20 stycznia 2015 r. – k. 34 – 34v.

- zeznania świadka H. M. (ojca powoda) – protokół rozprawy
z dnia 20 stycznia 2015 r. – k. 34v. – 35.

- przesłuchanie powoda – protokół rozprawy z dnia 26.04.2016 r. – k. 129,
e-protokół – załączona płyta CD.

Obecnie powód prowadzi bardzo ograniczone i mało aktywne życie towarzyskie, jest typem outsidera i osoby izolującej się.

dowód : - opinia sądowo – psychologiczna wydana przez biegłą psycholog A. O. w dniu 11.02.2015 r. – k. 44 – 47.

U powoda występują obecnie zaburzenia schizotypowe oraz nierównomierne funkcjonowanie procesów poznawczych.

dowód : - opinia biegłej sądowej lek. med. B. Ż. specjalisty psychiatry
z dnia 10.11.2015 r., w tym dane z elektronicznej dokumentacji medycznej (...)
w O. uzyskane przez biegłą– k. 89 - 94.

- opinia sądowo-psychologiczna psychologa klinicznego biegłego sądowego
dr J. P. z dnia 20.10.2015 r. – k. 95 – 96v.

Powód P. M. nie jest upośledzony umysłowo. Występujące u niego zaburzenia schizotypowe stanowią chorobę psychiczną mieszczącą się w grupie schizofrenii. Powód ma zaburzony kontakt (formalny, powierzchowny), niedostosowany afekt, cechuje się nieufnością, podejrzliwością, ksobnością, wycofaniem z kontaktów społecznych, skłonnością do izolowania się od otoczenia, dziwacznością a nawet ekscentrycznością. W medycynie do dziś nie jest znana etiologia schizofrenii. Jednak ogólnie przyczynę jej powstania można podzielić na dwie grupy:

1. choroba o przyczynach endogennych (dziedziczno-metabolicznych)

2. choroba o przyczynach egzogennych, związana z czynnikami zewnętrznymi jak zakażenia (głównie wirusowe), immunologiczne, pochodzenia metabolicznego.

Jednak śmierć siostry powoda nie stanowiła powodu powstania tej choroby u P. M..

Powód przebył fizjologiczną reakcję żałoby po śmierci siostry, która już od trzech lat nie mieszkała razem z powodem, ponieważ założyła własną rodzinę. Po śmierci siostry powód nie korzystał z żadnej pomocy psychologicznej ani psychiatrycznej. Przebieg okresu żałoby był prawidłowy. Po pogrzebie P. M. wrócił do szkoły i funkcjonował prawidłowo. Natomiast jego problemy z nauką i zachowaniem zaczęły się w gimnazjum, kilka lat po śmierci siostry.

Występujące u powoda zaburzenia schizotypowe mogły wpływać na obecne opisy przez powoda tamtego okresu. Śmierć siostry nie osłabiła aktywności życiowej powoda. Na zmianę linii życiowej wpływ ma stwierdzona choroba psychiczna.

P. M. po śmierci siostry doznał normalnej reakcji żałoby, co nie doprowadziło go do rozstroju zdrowia, w związku z czym nie doznał uszczerbku na zdrowiu psychicznym na skutek śmierci siostry J..

dowód : - opinia biegłej sądowej lek. med. B. Ż. specjalisty psychiatry
z dnia 10.11.2015 r., w tym dane z elektronicznej dokumentacji medycznej (...)
w O. uzyskane przez biegłą– k. 89 - 94.

W dniu 07 listopada 2013 r. pełnomocnik P. M. sporządził wezwanie do zapłaty skierowane do (...) S.A. Centrum (...) w B.. W piśmie tym wezwał ubezpieczyciela na podstawie
art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. do zapłaty kwoty 20.000,00 zł na rzecz P. M. tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w wyniku śmierci najbliższego członka rodziny (siostry J. W.), do którego doszło w związku
z wypadkiem z dnia 15 września 1998 r. Zakreślony został 14-dniowy termin od dnia otrzymania niniejszego pisma na wpłacenie powyższej kwoty na wskazany rachunek bankowy. Wezwanie zostało wysłane do ubezpieczyciela w dniu 15.11.2013 r.

dowód : - wezwanie do zapłaty – k. 18 – 21; k. 111-112 akt szkody w załączeniu.

W dniu 17.12.2013 r. (...) S.A. wydał decyzję odmowną w sprawie zgłoszonych przez powoda roszczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z wypadkiem, w którym śmierć poniosła jego siostra J. W.. W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczyciel podniósł, że najbliższym członkom rodziny zmarłego nie przysługuje zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu przed 3 sierpnia 2008 r., tj. przed dodaniem do art. 446 k.c. § 4.

dowód : - decyzja odmowna ubezpieczyciela – k. 81 i 114 akt szkody –
w załączeniu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie bezsporne były okoliczności wypadku, w którym śmierć poniosła siostra powoda J. W., w tym wina sprawcy zdarzenia – kierującego P. (...) nr rej. (...) – P. W., który również zginął w tym wypadku. Poza sporem pozostawała również okoliczność, iż pojazd kierowany przez sprawcę wypadku był w dacie zdarzenia ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A.
w W.. Spór w przedmiotowej sprawie dotyczył natomiast: możliwości dochodzenia przez powoda roszczenia o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., mając na uwadze fakt, iż do wypadku doszło przed wejściem w życie art. 446 § 4 k.c., a także możliwości dochodzenia roszczenia o zadośćuczynienie wobec treści art. 34 ustawy z dnia
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 392 j.t. ze zm.) – dalej: ustawa – regulującego roszczenia odszkodowawcze. Strona pozwana kwestionowała również wystąpienie u powoda szkody niemajątkowej, tj. krzywdy.
Z ostrożności procesowej ubezpieczyciel zakwestionował także wysokość dochodzonego przez powoda roszczenia oraz wysokość żądanych kosztów zastępstwa procesowego.

Powoływana ustawa z dnia 22 maja 2003 r. weszła w życie w dniu 01.01.2004 r., jednak zgodnie z treścią art. 159 ust. 1 ustawy, postępowania dotyczące roszczeń odszkodowawczych wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się według przepisów dotychczasowych. Natomiast postępowanie likwidacyjne w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte dopiero w 2013 r., tym samym powoływana ustawa znajdzie zastosowanie w przedmiotowej sprawie.

Zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 ustawy: z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury, podzielanym w całości przez Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie, ubezpieczyciel odpowiada za szkodę powstałą w związku ze śmiercią osoby bliskiej, a szkoda ta obejmuje także zadośćuczynienie za krzywdę (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia
9 stycznia 2014 r. I ACa 459/13, LEX nr 1416095; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie
z dnia 23 maja 2013 r. I ACa 117/13, LEX nr 1339393; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 czerwca 2013 r. I ACa 154/13, LEX nr 1331079; Uchwała SN z dnia 7 listopada 2012 r. III CZP 67/12, OSNC 2013/4/45, Biul. SN 2012/11/7, LEX nr 1230027; uchwała SN z dnia 20 grudnia 2012 r. III CZP 93/12, OSNC 2013/7-8/84, LEX nr 1267081, Biul. SN 2012/12/11, M.Prawn. 2013/2/58).

Nadto w dniu 03 sierpnia 2008 roku weszła w życie ustawa z dnia 30 maja 2008 r.
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2008 r., Nr 116, poz. 731), na mocy której do art. 446 k.c. dodano § 4, który stanowi, że Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Aktualne i utrwalone stanowisko judykatury nie pozostawia wątpliwości, iż do stanów faktycznych, zaistniałych przed dniem wejścia w życie przepisu art. 446 § 4 k.c. (tj. gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3.08.2008 r., tak jak w niniejszej sprawie), istniała możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., tzn. poprzez odwołanie się do naruszenia dóbr osobistych (zob. m.in.: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10, Biul. SN 2010/10/11, LEX nr 604152; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r. III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10, Biul. SN 2011/7/9, OSP 2012/3/32, LEX nr 852341; wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 10 listopada 2010 roku II CSK 248/10, LEX nr 785681 i powołane tam orzecznictwo; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2011 r. I CSK 621/10 LEX nr 848128; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 stycznia 2014 r., I ACa 459/13, LEX nr 1416095). Przepis art. 446 § 4 k.c. nie uchylił artykułu 448 k.c., natomiast jego dodanie było wyrazem woli ustawodawcy zarówno potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie obowiązujących przed jego wejściem w życie przepisów, jak i ograniczenia kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia do najbliższych członków rodziny (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 września 2013 r., I ACa 618/13, LEX nr 1375829).

Zgodnie z treścią art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Tym samym przyznanie zadośćuczynienia ma charakter fakultatywny. Natomiast otwarty katalog dóbr osobistych pozostających pod ochroną prawa cywilnego zawarty jest w art. 23 k.c. i jest stale poszerzany przez judykaturę i doktrynę.
Z kolei art. 24 § 1 k.c. stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać m.in. zadośćuczynienia pieniężnego. W konkretnym stanie faktycznym spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków jej rodziny i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Wprowadzenie art. 446 § 4 k.c. nie powinno być natomiast rozumiane w ten sposób,
że w dotychczasowym stanie prawnym art. 448 k.c. nie mógł stanowić podstawy przyznania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010r., IV CSK 307/09, OSNC-ZD 2010/3/91, OSP 2011/2/15, LEX nr 599865).

Przenosząc powyższe wywody na grunt przedmiotowego postępowania wskazać należy, że powód, choć formalnie mógł wytoczyć powództwo o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., jednak w toku niniejszego procesu nie udowodnił, zgodnie z dyspozycją art. 6 k.c., iż doznał krzywdy na skutek naruszenia dobra osobistego
w związku ze śmiercią siostry, w konsekwencji czego Sąd oddalił żądanie przyznania mu zadośćuczynienia.

Więzi łączące rodzeństwo Sąd ustalił w oparciu o opinię sądowo- psychologiczną biegłej sądowej A. O. i uzupełnił zeznaniami świadków: tj. rodziców powoda jak również przesłuchaniem samego powoda. Chociaż z uwagi na znaczny upływ czasu od śmierci J. W. oraz z uwagi na to, iż powód w dacie jej śmierci miał zaledwie 9 lat, Sąd miał ograniczoną możliwość poczynienia i weryfikacji powyższych ustaleń. Z opinii biegłej psychologA. O.wynika jednoznacznie, że więzi łączące powoda z siostrą były typowe dla rodzeństwa, a nawet nieco ograniczone z uwagi na dużą różnicę wieku dzielącą rodzeństwo tj. 12 lat. Zważyć należy również, że J. W. w dacie śmierci nie zamieszkiwała już w rodzinnym domu razem z powodem i rodzicami, lecz założyła własną rodzinę, miała męża i syna, którym musiała się opiekować. Powód i jego siostra zamieszkiwali więc osobno i prowadzili oddzielne gospodarstwa domowe. Tym samym nie znajdują potwierdzenia w zaoferowanym przez powoda materiale dowodowym twierdzenia powoda, że rodzeństwo było ze sobą bardzo zżyte i nie odstępowali się mimo różnicy wieku. Również podczas badania przez biegłą psycholog A. O.powód niewiele potrafił powiedzieć na temat więzi rodzinnych i zachowania członków rodziny z czasu sprzed śmierci jego siostry, a wiele wrażeń i spostrzeżeń uległo rozpadowi w wyniku upływu tak długiego czasu od zdarzenia. Niewiele potrafił również powiedzieć o jakości związku z siostrą. Biegła A. O. dostrzegła również u powoda symptomy zaburzeń określanych przez biegłą jako emocjonalno-społeczne. W powyższym zakresie opinia biegłej A. O. była logiczna
i spójna oraz potwierdziła istnienie jedynie przeciętnej więzi pomiędzy rodzeństwem. Wskazać należy, że powód nie wniósł zastrzeżeń do powyższej opinii biegłej A. O. ( pismo procesowe powoda wniesione 21.04.2015 r. – k. 54-55). Natomiast
w pozostałym zakresie, tj. w szczególności próbie usystematyzowania zaburzeń psychicznych występujących u powoda (wskazywanie symptomów nerwicowych i depresyjnych) i próbie szukania ich genezy w śmierci siostry opinia biegłej psycholog A. O.nie mogła być podstawą ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd, bowiem psycholog, jako humanista, nie ma wykształcenia medycznego, a tym samym nie dysponuje wiedzą specjalistyczną pozwalającą na takie ustalenia, na co pośrednio zwróciła uwagę sama biegła A. O. wskazując na konieczność powołania w sprawie biegłego psychiatry. Taką konieczność podnosiła również strona pozwana w piśmie procesowym wniesionym 27.04.2015 r.
( k. 64-65).

Wobec powyższego, konsekwencje w psychice powoda i jego codziennym życiu
w następstwie śmierci siostry J. W. Sąd ustalił w oparciu o opinię biegłej sądowej lek. med. B. Ż. - specjalisty psychiatry, która to opinia została uzupełniona
w oparciu o historię choroby leczenia w (...) w O. i o opinię diagnostyczną biegłego psychologa J. P.. Obie opinie, a w szczególności opinia lekarza psychiatry z uwagi na posiadaną wiedzę medyczną, wskazują jednoznacznie na występowanie u powoda zaburzeń schizotypowych oraz nierównomierne funkcjonowanie procesów poznawczych. Biegła
B. Ż. wskazała w swojej opinii jednoznacznie, że występujące u powoda zaburzenia schizotypowe stanowią chorobę psychiczną mieszczącą się w grupie schizofrenii. Dalej biegła wyjaśniła, że przyczynę powstania schizofrenii można podzielić na dwie grupy: 1. choroba
o przyczynach endogennych (dziedziczno-metabolicznych); 2. choroba o przyczynach egzogennych, związana z czynnikami zewnętrznymi jak zakażenia (głównie wirusowe), immunologiczne, pochodzenia metabolicznego. Również wyraźnie i kategorycznie biegła
B. Ż. stwierdziła, że śmierć siostry powoda nie stanowiła powodu powstania tej choroby
u P. M.. Natomiast objawy występujące u powoda, szeroko opisane przez biegłą, w tym wycofanie z kontaktów społecznych czy też ekscentryczność były spowodowane chorobą, bez związku ze śmiercią siostry. Natomiast powód „przebył fizjologiczną reakcję żałoby” po śmierci siostry, a przebieg tej żałoby był prawidłowy. Po pogrzebie, jak wskazała biegła, powód wrócił do szkoły i funkcjonował prawidłowo. Nadto zaburzenia schizotypowe mogły w ocenie biegłej wpływać na obecne opisy przez powoda tamtego okresu. To nie śmierć siostry osłabiła aktywność życiową powoda, a stwierdzona choroba psychiczna. Wreszcie, biegła psychiatra podniosła, że śmierć siostry nie doprowadziła powoda do rozstroju zdrowia, w związku z czym nie doznał on w związku
z tym zdarzeniem uszczerbku na zdrowiu psychicznym. Strona pozwana nie wniosła żadnych uwag do opinii biegłej psychiatry B. Ż. i biegłej psycholog J. P. ( pismo procesowe strony pozwanej wniesione w dniu 12.01.2016 r. – k. 113–114). Również powód, działający przez profesjonalnego pełnomocnika, w piśmie procesowym wniesionym w dniu 12.01.2016 r. ( k. 117 – 119) podniósł, że nie wnosi zastrzeżeń co do opinii biegłej
J. P.. Natomiast wniósł zastrzeżenia do treści opinii biegłej B. Ż.. Jednak wyraźnie wskazał, że nie wnosi o wydanie opinii uzupełniającej, wskazując, że Sąd dokonując rozmiaru krzywdy powoda winien wziąć pod uwagę opinię biegłej z zakresu psychologii A. O.(zakres uwzględnienia tej opinii Sąd wskazał powyżej). Jednocześnie jednak pełnomocnik powoda przyznał, że stan psychiczny powoda wskazuje na zaburzenia schizotypowe (k.118). Ponadto, przytoczone stanowisko biegłej koresponduje również co do zasady z zeznaniami świadków. Wprawdzie świadek H. M. – ojciec powoda – zeznał, że powód zmienił się nie do poznania po śmierci siostry, jednak przyznał, że nie stało się to od razu, tylko był to proces, że z czasem zaczął stronić od kolegów i zamknął się
w sobie, a rodzice chodzili z nim do lekarza w związku z bólami głowy. Jednak powód
w żaden sposób nie udowodnił, że zmiana jego zachowania, czy też ból głowy pozostawały
w związku ze śmiercią siostry, zwłaszcza, że, jak przyznał ojciec powoda – nie stało się to od razu, tylko był to proces. Powyższe zeznania potwierdzają jedynie występowanie u P. M. zaburzeń schizotypowych. Wskazać również należy na wypadek powoda
z dzieciństwa, w wyniku którego doznał urazu głowy, który mógł mieć wpływ na jego późniejszy stan zdrowia.

Podkreślić również należy, że na obecny stan psychiczny powoda niewątpliwy wpływ miały również nieudane relacje z kobietami, przez które powód dokonywał samookaleczeń, co wynika wyraźnie z dokumentacji medycznej z (...) w O., na którą powołała się biegła B. Ż. w swojej opinii. Tym samym w żadnym razie powód nie wykazał poczucia krzywdy, cierpienia wywołanego śmiercią siostry. Nie wykazał również, aby jego życie
w jakikolwiek negatywny sposób zmieniło się na skutek śmierci siostry. Kontynuował naukę, nadal mieszka z rodzicami. Ponadto, na skutek śmierci powód nie stał się osobą samotną (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 maja 2013 r., I ACa 1470/12, LEX nr 1322512).

Sąd w żaden sposób nie neguje faktu, iż każda śmierć osoby bliskiej wywołuje negatywne emocje, smutek, żal i konieczność przejścia przez proces tzw. biologicznej czy też fizjologicznej żałoby, jednak w okolicznościach przedmiotowej sprawy powód nie wykazał
w procesie doznania krzywdy związanej z naruszeniem dobra osobistego w związku ze śmiercią siostry. Tym samym żądanie zadośćuczynienia należało oddalić.

W związku z oddaleniem roszczenia głównego tj. żądania zadośćuczynienia, oddalić należało również roszczenie odsetkowe, z uwagi na jego akcesoryjność wobec żądania głównego.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., a także na podstawie § 2 ust. 1 i 2 i § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz.U. z 2013 r., 490 j.t. ze zm.). Abstrahując od wyniku postępowania, zważyć należy, że powód niezasadnie żądał w pozwie przyznania pełnomocnikowi w osobie radcy prawnego podwójnej stawki wynagrodzenia, tj. 4.800 zł. Sąd uznał, że nakład pracy pełnomocnika powoda w przedmiotowej sprawie nie był większy niż przeciętny nakład pracy profesjonalnego pełnomocnika w tego rodzaju sprawach. Pełnomocnik powoda nie udowodnił również szczególnego wkładu w rozstrzygnięcie sprawy czy też szczególnych okoliczności uzasadniających podwojenie stawki (zob. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z dnia 6 lutego 2013 r., I ACz 105/13, LEX nr 1298246, Biul.SAKa 2013/1/23; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2012 r., III CZ 57/12). Na zasądzoną od powoda P. M. na rzecz strony pozwanej – (...) S.A. w W. kwotę 2.497,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt II sentencji wyroku) składają się następujące należności: 2.400 zł – wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego, 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa dla radcy prawnego oraz kwota 80 zł – zaliczka uiszczona przez stronę pozwaną na poczet wynagrodzenia biegłego wykorzystana w całości w sprawie.

Natomiast pozostałe koszty poniesione przez Skarb Państwa w sprawie zostały przejęte na rachunek Sądu (pkt III sentencji wyroku). Powód był jedynie częściowo zwolniony od kosztów, a mianowicie od uiszczenia części opłaty sądowej od pozwu ponad kwotę 500,00 zł ( postanowienie Sądu – k. 41 – 42. Natomiast biorąc pod uwagę sytuację majątkową i finansową powoda, który jest bezrobotny, a także jego chorobę, Sąd uznał,
iż zaistniał szczególny przypadek i nie obciążył powoda pozostałymi kosztami poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa w sprawie (art. 102 k.p.c.). Są to należności pokryte przez Skarb Państwa tytułem wynagrodzeń i zwrotu wydatków biegłych powołanych w niniejszej sprawie ponad kwoty zużytych w całości zaliczek (biegła A. O. 109,54 zł; biegła
J. P. 450,40 zł; biegła B. Ż. – 223,64 zł).

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji wyroku.