Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 grudnia 2014 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że K. S. jako pracownik płatnika składek A. K. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 kwietnia 2014 roku.

Decyzja została wydana na podstawie art.83 ust.1 punkt 2 w zw. art.38, art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1, art.11, art.12 ust.1, art.13 punkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku, poz.1440 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że umowa została zawarta na czas określony do 31 grudnia 2015 roku. Przed zawarciem umowy płatnik nie sprawdziła umiejętności ubezpieczonej i przyznała wysokie wynagrodzenie w porównaniu do innych pracowników. Ubezpieczona nie miała innego tytułu do ubezpieczenia społecznego, które umożliwiłoby jej skorzystanie ze świadczeń w razie choroby. Płatnik nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie pracy ubezpieczonej, rozliczenia kosztów podróży. Ubezpieczona nie była również upoważniona do reprezentowania firmy w kontaktach handlowych.

Organ rentowy wskazał nadto, iż wątpliwym jest podjęcie zatrudnienia przez ubezpieczoną u płatnika, którego siedziba działalności jak i lokal w którym ubezpieczona miała świadczyć pracę znajdują się w dwóch różnych miejscach - w S. i w K., znacznie oddalonych od siebie i miejsca zamieszkania ubezpieczonej. W toku postępowania nie zostały przedstawione dowody na potwierdzenie obecności ubezpieczonej w S..

Zdaniem organu rentowego zawarta pomiędzy K. S. a A. K. (1) umowa o pracę jest pozorna, nie przedstawiono bowiem żadnych wiarygodnych dowodów świadczenia przez ubezpieczoną pracy.

Powyższa decyzja została zaskarżona przez K. S., która wniosła o zmianę decyzji poprzez ustalenie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik A. K. (2) od 1 kwietnia 2014 roku i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła błędną ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie, czego konsekwencją było założenie, że nawiązała stosunek pracy z A. K. (1) bez zamiaru realizacji obowiązków wynikających z umowy o pracę tworząc tym samym pozory realizacji stosunku pracy dla uzyskania świadczeń z ubezpieczenia.

Zainteresowana A. K. (1) przyłączyła się do odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zainteresowana A. K. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...). Przedmiotem działalności jest pośrednictwo w sprzedaży hurtowej mięsa i wyrobów z mięsa. Działalność jest prowadzona w K. przy ul. (...) oraz obecnie w S. przy ul. (...). (wydruk z (...) k.15 akt ZUS, zeznania zainteresowanej min.00:47:49 protokół z 21.10.2015 r. w zw. min.00:29:45 protokół z 20.01.2016 r.)

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zainteresowanej od listopada 2013 roku stanowi kwota 8.000 zł, a od 1 lipca 2014 roku maksymalna kwota rocznej podstawy wymiaru składek. (zeznania zainteresowanej min.00:47:49 protokół z 21.10.2015 r. w zw. min.00:29:45 protokół z 20.01.2016 r., zeznania świadka E. Z. min.02:04:27 protokół z 21.10.2015 r.)

Na początku 2014 roku zainteresowana dowiedziała się, że dwóch pracowników S. C.-M. i L. G. prowadziło działalność konkurencyjną, co miało wpływ na spadek jej przychodów. Zainteresowana rozwiązała umowę z S. C.-M. za wypowiedzeniem, przesyłając oświadczenie w dniu 9 kwietnia 2014 roku, a L. G. przebywała od 26 maja 2014 roku na urlopie wypoczynkowym, a następnie na długotrwałym zwolnieniu lekarskim i świadczeniu rehabilitacyjnym. (zeznania zainteresowanej min.00:47:49 protokół z 21.10.2015 r. w zw. min.00:29:45 protokół z 20.01.2016 r., oświadczenie o wypowiedzeniu – k.73, listy obecności – k.81-87 akt ZUS)

Zainteresowana poszukiwała pracowników i w tym celu zwróciła się do D. W., aby polecił jej dobrego, doświadczonego handlowca. D. W. polecił zainteresowanej ubezpieczoną K. S.. Przed zatrudnieniem zainteresowana znała ubezpieczoną z kontaktów handlowych. (zeznania zainteresowanej min.00:47:49 protokół z 21.10.2015 r. w zw. min.00:29:45 protokół z 20.01.2016 r., zeznania świadka D. W. min.01:27:58 protokół z 21.10.2015 r.)

W lutym 2014 roku zainteresowana prowadziła rozmowy z A. Ł. (1) dotyczące jej zatrudnienia. A. Ł. (1) pracowała wówczas w innym przedsiębiorstwie zajmującym się ubojem i sprzedażą mięsa wieprzowego. (zeznania świadka A. Ł. (1) min.02:07:24-02:21:11 protokół z 21.10.2015 r., zeznania zainteresowanej min.00:47:49 protokół z 21.10.2015 r. w zw. min.00:29:45 protokół z 20.01.2016 r.)

Ubezpieczona ma tytuł zawodowy licencjata w zakresie pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Studia ukończyła w 2010 roku. (kserokopia dyplomu – k.25 akt ZUS)

Od 2007 roku do 8 kwietnia 2013 roku ubezpieczona pracowała na stanowisku handlowca, spedytora w firmach zajmujących się handlem mięsem (MitMar, (...) SA, (...) SA w G.), z półroczną przerwą na pracę w Poczcie Polskiej (od 22 kwietnia do 25 listopada 2008 roku). (świadectwa pracy – k.67-79 akt ZUS)

W okresie od 30 grudnia 2013 roku do 31 marca 2014 roku ubezpieczona była zgłoszona jako osoba bezrobotna i otrzymywała zasiek dla bezrobotnych. (okoliczność bezsporna)

W dniu 31 marca 2014 roku A. K. (1) zwarła umowę o pracę z ubezpieczoną K. S.. Umowa została zawarta na czas określony do 31 grudnia 2015 roku. Ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku menagera do spraw handlu. Pracę miała świadczyć na terenie Polski. Strony ustaliły wysokość wynagrodzenia na kwotę 12.000 zł.

Ubezpieczoną obowiązywał zadaniowy czas pracy. Strony ustaliły, że czas pracy będzie kształtowany samodzielnie przez ubezpieczoną, która miała uwzględnić podstawowe normy czasu pracy – 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a czas niezbędny do wykonania zadania określał pracodawca w porozumieniu z pracownikiem.

W umowie o pracę została zawarta klauzula o zakazie konkurencji. (umowa, akta osobowe – k.49)

Ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych 3 kwietnia 2014 roku. (zgłoszenie – k.1 akt ZUS)

Do obowiązków ubezpieczonej należało zwiększenie efektywności pracy przy takich samych nakładach finansowych, czasowych i personalnych, aktywne pozyskiwanie klientów, znalezienie oszczędności wewnątrz przedsiębiorstwa – stworzenie własnej struktury, korzystne zawierania transakcji w zakresie zakupu i sprzedaży towarów, bieżące monitorowanie realizacji zakupu i sprzedaży – analiza aktualnych cen, opieka nad klientami i dostawcami, analiza danych kontrahentów pod kątem podatkowym – potwierdzanie ich autentyczności, nadzór i kontrola nad pracą innych pracowników pod kątem rynku towarów, wypełnianie poleceń przełożonych. (zakres obowiązków, akta osobowe – k.49)

Ubezpieczona uzyskała zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy, odbyła szkolenie bhp – ogólne i stanowiskowe. (zaświadczenie, karta szkolenia bhp, akta osobowe – k.49)

Ubezpieczona podpisywała listę obecności. (listy obecności – k.81-87 akt ZUS)

Zainteresowana przekazywała wynagrodzenie ubezpieczonej na jej rachunek bankowy. (wyciąg z rachunku – k.30-42)

Od 7 kwietnia 2014 roku zainteresowana zatrudniła na stanowisku specjalisty do spraw eksportu A. Ł. (1), za wynagrodzeniem 6.000 zł. Umowa została zawarta na czas określony do 30 kwietnia 2016 roku. (zestawienie, k.49)

A. Ł. (1) mieszka w S., początkowo przyjeżdżała do pracy do K., pracowała również w swoim domu. Zainteresowana zdecydowała się na wynajęcie biura w S., ponieważ przedsiębiorstwa produkcji mięsa, z którymi współpracuje, mają siedziby w S. i okolicach. (zeznania świadka A. Ł. (1) min.02:07:42-02:21:11 protokół z 21.10.2015 r., zeznania zainteresowanej min.00:47:49-01:06:20 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:29:45 protokół z 20.02.2016 r.)

Organizację biura w S. zainteresowana powierzyła ubezpieczonej. Ubezpieczona miała również zająć się przeszkoleniem A. Ł. (1) w zakresie sprzedaży wołowiny i drobiu. (zeznania zainteresowanej min.00:47:49-01:06:20 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:29:45 protokół z 20.02.2016 r.)

Ubezpieczona dojeżdżała do pracy do K. własnym samochodem. Zajmowała się handlem, zakupem i sprzedażą towarów. Ubezpieczona przyjeżdżała do K. w różnych godzinach, także po południu. (zeznania świadka E. Z. min.01:43:58 – 01:55:35 protokół z 21.10.2014 r., zeznania ubezpieczonej min.00:04:56 – 00:18:57 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:06:45 protokół z 20.01.2016 r., min.00:01:11-00:27:35 protokół z 16.05.2016 r.)

Ubezpieczona zajęła się również poszukiwaniem do wynajęcia biura w S.. Podobnie jak A. Ł. (1) wyszukiwała oferty w Internecie, jechała do S. i wraz z A. Ł. (1) oglądała biura. Po podpisaniu umowy w maju 2014 roku ubezpieczona kupiła meble do wyposażenia biura. Lokal został wynajęty przy ul. (...) w S..

Po wynajęciu biura, w maju 2014 roku ubezpieczona szkoliła A. Ł. (1) w zakresie sprzedaży drobiu i wołowiny.

Ubezpieczona umawiała spotkania z klientami, na które jeździła z A. Ł. (1). Spotkania miały miejsce w siedzibach firm, w kawiarniach. (zeznania ubezpieczonej min.00:26:20-00:44:24 protokół z 21.10.2015 r. w zw. min.00:06:54 protokół z 20.01.2016 r., zeznania świadka A. Ł. (1) min. min.02:07:42-02:21:11 protokół z 21.10.2015 r.)

Ubezpieczona przeszkoliła A. Ł. (1) w zakresie zakupów drobiu, wołowiny. (zeznania świadka A. Ł. (1) min.02:24:09-02:41:04 protokół z 21.10.2015 r.)

Ubezpieczona do połowy czerwca była 2-3 dni w tygodniu w S., a w pozostałe dni pracowała w K.. Od czerwca ubezpieczona pracowała w K..

Ubezpieczona zajmowała się głównie sprzedażą drobiu. Ubezpieczona wyszukiwała klientów w Internecie, sprawdzała ich dane w bazach (...), NIP, kontaktowała się telefonicznie z klientem, ustalała jaki ma towar, cenę, i jaka jest jakość towaru.

Ostateczną decyzję o sprzedaży podejmowała zainteresowana, która również decydowała o cenie. (zeznania ubezpieczonej min.00:26:20 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:06:56 protokół z 20.01.2016 r., min.00:01:11-00:27:35 protokół z 16.05.2016 r., zeznania świadków D. W. min.01:38:11 protokół z 21.10.2015 r., E. Z. min.01:43:58 – 01:55:35 protokół z 21.10.2014 r.)

Ubezpieczona nie miała swoich wizytówek ani imiennego maila. W kontaktach z klientami posługiwała się mailem firmowym. Ubezpieczona nie podpisywała faktur. (zeznania ubezpieczonej min.00:26:20 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:06:56 protokół z 20.01.2016 r.)

Ubezpieczona używała w pracy swojego samochodu. (zeznania ubezpieczonej min.00:18:57 – 00:26:20 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:06:56 protokół z 20.01.2016 r.)

Kluczowe decyzje w firmie podejmuje zainteresowana. (zeznania świadka E. Z. min.01:55:35 protokół z 21.10.2015 r.)

A. Ł. (1) i ubezpieczona informowały zainteresowaną telefonicznie o przebiegu rozmów handlowych, zamówieniach. Ubezpieczona informowała również zainteresowaną o wykonanych pracach podczas spotkań w K.. (zeznania świadków A. Ł. (1) min.02:24:09 protokół z 21.10.2015 r., E. Z. min.01:43:58, zeznania zainteresowanej min.01:06.20-01:14:49 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:29:45 protokół z 20.01.2016 r.)

Zamówienia towarów były ustne, nie były potwierdzane na piśmie. (zeznania świadka A. Ł. (1) min. 02:24:09-02:41:04 protokół z 21.10.2015 r., zeznania ubezpieczonej min.00:26:20-00:44:24 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:06:56 protokół z 20.01.2016 r.)

Organizacja pracy była narzucona przez zainteresowaną. (zeznania ubezpieczonej min.00:44:24 protokół z 21.10.2015 r. w zw. z min.00:06:56 protokół z 20.01.2016 r.)

Ubezpieczona nie miała stałych godzin pracy, pracowała w różnych godzinach. (zeznania ubezpieczonej min.00:06:56-00:12:35 protokół z 20.01.2016 r.)

Zawierane przez ubezpieczoną transakcje były realizowane od tygodnia do dwóch od rozpoczęcia rozmów. Zadania były podsumowywane na bieżąco. Pracodawca mógł na bieżąco monitorować maile przesyłane przez ubezpieczoną. (zeznania ubezpieczonej min.00:06:56-00:12:35 protokół z 20.01.2016 r., min.00:01:11-00:27:35 protokół z 16.05.2016 r.)

Ubezpieczona dowiedziała się o ciąży podczas wizyty lekarskiej, która miała miejsce 7 kwietnia 2014 roku. Podczas kolejnych wizyt lekarskich 28 kwietnia, 19 maja, 9 czerwca, 30 czerwca ubezpieczona nie zgłaszała dolegliwości. (dokumentacja medyczna – k.93)

Od 9 do 22 czerwca 2014 roku ubezpieczona korzystała z urlopu wypoczynkowego. (lista obecności - k.85, k.87 akt ZUS)

Od 17 do 20 lipca 2014 roku ubezpieczona była w szpitalu. (karta leczenia –k.51)

29 lipca 2014 roku ubezpieczona urodziła dziecko, była wówczas w 24 tygodniu ciąży. (okoliczność bezsporna)

W 2015 roku ubezpieczona nie wróciła do pracy. Była na urlopie bezpłatnym. Umowa o pracę rozwiązała się z upływem czasu na jaki była zawarta. (zeznania świadka E. Z. min.01:43:48-01:55:35 protokół z 21.10.2015 r.)

Obecnie ubezpieczona nie może podjąć zatrudnienia, bowiem opiekuje się dzieckiem, które wymaga opieki medycznej i rehabilitacji. (zeznania ubezpieczonej min.00:06:56-00:12:35 protokół z 20.01.2016 r.)

W dniu 7 lipca 2014 roku zainteresowana zawarła umowę zlecenia z A. Ł. (2), umowa została zawarta na okres 3 miesięcy. Do zadań A. Ł. (3) należało prowadzenie i rejestrowanie rozmów telefonicznych oraz mailowych, współpraca w kontaktach handlowych z biurem w S.. Od 13 października 2014 roku z A. Ł. (2) została zawarta umowa o pracę na czas określony za wynagrodzeniem 1.680 zł. (umowa zlecenia – k.53-55, umowa o pracę k.57 akt ZUS)

W maju 2014 roku zainteresowana poinformowała swoich kontrahentów o rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji gospodarczych o jej firmach przez S. C. – M. i L. G.. (zawiadomienia – k.61-65 akt ZUS, k.74)

W okresie od stycznia do marca 2014 roku firma zainteresowanej osiągnęła zysk netto w wysokości 245.349,48 zł.

W kwietniu 2014 roku zysk wzrósł do 284.629,45 zł, w maju 2014 roku do 396.941,92 zł.

Za okres od stycznia do czerwca 2014 roku zysk wyniósł 359.580,78 zł, a do 31 sierpnia 2014 roku 458.059,24 zł. (rachunek zysków i strat – k.129-143 akt ZUS)

Dochód zainteresowanej w 2014 roku wyniósł 474.517,12 zł. (zaświadczenie k.49)

W 2014 roku zainteresowana zatrudniała 11 pracowników, w tym

-

S. A. do 31 sierpnia 2014 roku w ¼ wymiaru czasu pracy, a od 1 września 2014 roku na podstawie umowy zlecenia za wynagrodzeniem 1.500 zł, do obowiązków którego należał nadzór nad przygotowaniem towaru do eksportu,

-

M. B. jako referenta księgowego z wynagrodzeniem 4.500 zł,

-

J. B. jako referenta handlowca z wynagrodzeniem 2.340 zł,

-

S. C.-M. jako referenta do spraw handlu za wynagrodzeniem 1.680 zł, do 30 kwietnia 2014 roku,

-

L. G. jako osobę prowadzącą rozmowy telefoniczne, maile z producentami drobiu za wynagrodzeniem minimalnym,

-

G. G. jako referenta do spraw handlu za wynagrodzeniem 2.340 zł,

-

A. Ł. (2), która zajmowała się tłumaczeniem, za wynagrodzeniem minimalnym,

-

A. Ł. (1) jako specjalistę do spraw eksportu za wynagrodzeniem 6.000 zł,

-

S. O. jako osobę prowadzącą rozmowy telefoniczne, maile z kontrahentami z Mongolii, wynagrodzenie minimalne

-

E. Z. jako główną księgową za wynagrodzeniem 4.500 zł. (zestawienie – k.49)

Zainteresowana przekazywała wynagrodzenie A. Ł. (1) na rachunek bankowy. W grudniu 2014 roku zainteresowana wypłaciła A. Ł. (1) premię w wysokości 10.000 zł, w maju 2015 roku w wysokości 3.000 zł, w sierpniu 2015 roku w wysokości 5.000 zł, a we wrześniu 2015 roku w wysokości 4.800 zł. (listy płac – k.79)

Ubezpieczona zwróciła zasiłek dla bezrobotnych, jaki otrzymała za kwiecień 2014 roku. (historia rachunku – k.35, zeznania ubezpieczonej min.00:01:11 protokół z 16.05.2016 r.)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów, których strony nie kwestionowały.

Sąd pominął złożone przez zainteresowaną dokumenty w postaci faktur VAT z 29 i 30 maja 2014 roku, 18 czerwca 2014 roku. Dokument ten potwierdza zawarcie transakcji handlowej przez zainteresowaną. Z dokumentów tych nie wynika jednak, że do zawarcia tych transakcji przyczyniła się ubezpieczona.

Zeznania świadków D. W., A. Ł. (1), E. Z. są spójne i logiczne, wzajemnie się uzupełniają. Rola świadka D. W. ograniczała się do skontaktowania ubezpieczonej z zainteresowaną, która poszukiwała pracownika na stanowisko handlowca. Świadek współpracował z ubezpieczoną w firmach zajmujących się handlem mięsem i potwierdził, że ubezpieczona ma wiedzę w tym zakresie.

Świadek E. Z. przygotowywała dokumenty do zatrudnienia ubezpieczonej, potwierdziła, że ubezpieczona miała zadaniowy czas pracy, przyjeżdżała do siedziby firmy w K.. Świadek potwierdziła zeznania zainteresowanej, że poszukiwano pracownika na stanowisku handlowca z uwagi na sytuację w firmie (prowadzenie działalności konkurencyjnej przez dwóch innych pracowników i rozwiązanie umowy z jednym z nich). Świadek potwierdziła, że na początku zatrudnienia ubezpieczona pracowała w K., rozmawiała z zainteresowaną. Po podjęciu decyzji o otwarciu oddziału w S. ubezpieczona zajęła się organizacją tego oddziału i szkoleniem pracownika. W tym zakresie zeznania świadka E. Z. potwierdziła świadek A. Ł. (1). Świadek wraz z ubezpieczoną organizowała oddział w S., brała udział w rozmowach z klientami, była szkolona przez ubezpieczoną.

Zeznania ubezpieczonej, że zainteresowana podpisywała wszelkie dokumenty, faktury potwierdziła świadek A. Ł. (1) oraz E. Z.. Z zeznań tych świadków wynika, że zainteresowana podejmuje kluczowe decyzje w firmie. Także świadek D. W. zeznał, iż cenę towaru ustalał z właścicielką, gdyż takich decyzji nie podejmowała ubezpieczona.

Z zeznań świadka A. Ł. (1) wynika, że zainteresowana poszukiwała pracowników, bowiem proponowała jej zatrudnienie już w lutym 2014 roku. Świadek początkowo odmówiła, gdyż nie miała doświadczenia w sprzedaży drobiu i wołowiny.

Świadek A. Ł. (1) potwierdziła, że poszukiwała lokalu w S. i ostatecznie lokal ten został wynajęty w maju. Obecnie biuro to jest wskazane w (...) jako dodatkowe miejsce prowadzenia działalności. Świadek potwierdziła również, że została przeszkolona w zakresie zakupów i sprzedaży drobiu i wołowiny przez ubezpieczoną, że brała udział w spotkaniach handlowych.

Zeznania ubezpieczonej, że zdawała sprawozdania z pracy zainteresowanej potwierdziła zarówno świadek A. Ł. (1) jak i E. Z.. Informacje te były przekazywane telefonicznie lub podczas spotkań.

Okoliczność, iż świadkowie są pracownikami zainteresowanej (E. Z. i A. Ł. (1)) bądź współpracują z zainteresowaną (D. W.) nie może być jedyną przyczyną uznania tych zeznań za niewiarygodne. Zeznania te są obszerne, spójne, obejmują wszystkie zagadnienia pracy ubezpieczonej, korelują z zeznaniami ubezpieczonej i zainteresowanej.

Ubezpieczona nie przedstawiła nazw i adresów handlowców z którymi współpracowała, uzasadniając odmowę chęcią zachowania dobrych relacji handlowych. Po oświadczeniu ubezpieczonej reprezentujący organ rentowy pełnomocnik nie składał dalszych wniosków dowodowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.121 ze zm.) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanego przez art. 22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Legalis nr 88987).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że podleganie pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu jest uwarunkowane nie tyle samym faktem zawarcia umowy o pracę i opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Sam bowiem fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art.22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna. Jeżeli bowiem strony umowy o pracę przy składaniu oświadczeń woli mają świadomość tego, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik pracy świadczyć nie będzie, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy i do podjęcia i wykonywania pracy nie doszło a jedynym celem umowy było umożliwienie skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to umowę taką uważa się za zawartą dla pozoru - art.83§1 k.c. Umowa taka nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 roku II UK 148/07, Lex nr 846577; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku II UK 321/04, OSNP 2006/11-12/190; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2001 roku II UKN 244/00, OSNP 2002/20/496; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 roku II UK 204/09, Lex nr 590241).

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art.58§1 k.c. w zw. z art.300 k.p.). Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia. Nawiązanie umowy o pracę może bowiem wynikać z czynności faktycznych wyrażających się z jednej strony zobowiązaniem pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, z drugiej zobowiązaniem pracodawcy do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art.22§1 k.p.).

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy ubezpieczona K. S. faktycznie świadczyła pracę na rzecz A. K. (1), czy też strony zawarły kwestionowaną umowę o pracę wyłącznie w celu wyłudzenia świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc dla pozoru, ewentualnie czy czynność ta nie zmierzała do obejścia prawa i nie była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy na co dzień, drugie na wypadek zdarzeń losowych. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć.

W ocenie Sądu z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż ubezpieczona K. S. wykonywała pracę na rzecz A. K. (1) na podstawie umowy o pracę.

Zainteresowana uzasadniła konieczność zatrudnienia nowego pracownika potrzebą zbudowania nowego zespołu handlowców, bowiem dwóch pracowników prowadziło działalność konkurencyjną. Z jednym z nich S. C.-M. umowa została rozwiązana w kwietniu 2014 roku, a druga L. G. przebywała na długotrwałym zwolnieniu lekarskim. Dodatkowo od 7 kwietnia 2014 roku zainteresowana zatrudniła A. Ł. (1) jako specjalistę do spraw eksportu.

Z ustaleń Sądu wynika, iż ubezpieczona i A. Ł. (1) zajęły się wynajęciem lokalu w S., biuro to jest obecnie wskazane jako dodatkowa siedziba działalności zainteresowanej, jest to również miejsce pracy A. Ł. (1) i A. Ł. (2).

W okresie niezdolności ubezpieczonej do pracy zainteresowana zatrudniła kolejnego pracownika A. Ł. (2), początkowo na podstawie umowy zlecenia, a od 13 października 2013 roku na podstawie umowy o pracę.

Zainteresowana opłacała składki na ubezpieczenia społeczne w terminie, firma zainteresowanej w każdym miesiącu w 2014 roku osiągała zysk. Zainteresowana miała zatem środki na zatrudnienie ubezpieczonej.

O wykonywaniu przez ubezpieczoną pracy na podstawie umowy o pracę świadczą następujące okoliczności:

1)  ubezpieczona wykonywała pracę zgodnie z zawartą umową w zadaniowym czasie pracy,

2)  ubezpieczona wykonywała pracę osobiście,

3)  zainteresowana określiła zakres obowiązków ubezpieczonej, a dodatkowo zleciła zorganizowanie biura w S. i przeszkolenie A. Ł. (1) w zakresie zakupów i sprzedaży wołowiny i drobiu,

4)  ubezpieczona miała pewną swobodę co do sposobu realizacji zadań – miała wyszukiwać oferty kupna – sprzedaży mięsa, nadzorować wykonanie umowy, prowadzić rozmowy z klientami,

5)  za wykonaną pracę ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie, które było przekazywane na jej rachunek bankowy,

6)  ubezpieczona informowała zainteresowaną na bieżąco o wykonanej pracy, podjętych działaniach, umówionych spotkaniach, a zainteresowana nadzorowała pracę ubezpieczonej.

Odnosząc się do organizacji czasu pracy ubezpieczonej należy wskazać, iż zgodnie z treścią art.140 k.p. w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art.129 k.p. Ten rodzaj czasu pracy może być stosowany, gdy rodzaj pracy, jej organizacja albo miejsce wykonywania uniemożliwiają lub znacznie utrudniają kontrolę pracodawcy nad pracownikiem w czasie wykonywania pracy. Zlecając ubezpieczonej wykonanie obowiązków handlowca, które wymagały kontaktów z klientami, sprawdzania jakości towaru, nadzoru nad realizacją kontraktu zainteresowana nie miała możliwości kontroli czasu pracy ubezpieczonej. Ustalając zadaniowy czas pracy zainteresowana określiła zakres obowiązków ubezpieczonej, dodatkowo zleciła ubezpieczonej zorganizowanie biura w S., przeszkolenie A. Ł. (1), która obecnie prowadzi biuro w S..

Ubezpieczona informowała zainteresowaną o wykonanej pracy telefonicznie bądź osobiście, co potwierdzili świadkowie A. Ł. (1) i E. Z..

Ubezpieczona nie podejmowała kluczowych decyzji dotyczących np. ustalenia ceny i w tym zakresie musiała uzyskać zgodę zainteresowanej bądź klienci sami negocjowali ceny z zainteresowaną, co potwierdził świadek D. W.. Ustalenie zadaniowego czasu pracy dla ubezpieczonej pozwoliło zainteresowanej odejście od schematycznego określania miary pracy za pomocą norm czasu pozostawania pracownika do dyspozycji pracodawcy oraz określania tej dyspozycyjności za pomocą precyzyjnego rozkładu czasu pracy. Z ustaleń Sądu wynika, iż ubezpieczona wykonywała pracę w zadaniowym czasie pracy. Przyjeżdżała do biura do K. w różnych godzinach, dniach. Wykonywała swoje obowiązku pracownicze także w S.. Przy zadaniowym czasie pracy zainteresowana nie musiała określać godziny rozpoczęcia czy zakończenia pracy. Ubezpieczona mogła wykonywać pracę poza normalnym rytmem funkcjonowania zakładu pracy. Wykonywanie przez ubezpieczoną obowiązków zależało od zmiennych okoliczności i uwarunkowań – znalezienia sprzedawcy, nabywcy, transportu. Z zeznań ubezpieczonej wynika, iż pracę wykonywała też w miejscu zamieszkania kontaktując się z klientami, czy też odpowiadając na maile.

Ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie na rachunek bankowy, jak pozostali pracownicy.

Ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych w terminie określonym w art.43 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (w dniu 3 kwietnia 2014 roku). Brak jest dowodów na potwierdzenie okoliczności, że w dacie zawarcia umowy bądź w dacie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych ubezpieczona wiedziała, że jest w ciąży. Z ustaleń Sądu wynika, iż pierwsza wizyta lekarska, podczas której potwierdzono ciążę miała miejsce w dniu 7 kwietnia 2014 roku.

Ubezpieczona miała swobodę w wykonaniu powierzonych jej zadań. Nie można jednak uznać, iż ubezpieczona nie wykonywała pracy pod kierownictwem pracodawcy, bowiem kształt podporządkowania pracownika może być różny, m.in. w zależności od pełnionej funkcji lub zajmowanego stanowiska. Podporządkowanie jest rozumiane jako obowiązek osobistego wykonywania pracy w zespole zorganizowanym przez pracodawcę. Rodzaj pracy ubezpieczonej, który wymagał kontaktów handlowych dawał jej pewną swobodę co do określenia miejsca wykonywania pracy i czasu jej świadczenia (ubezpieczona pracowała w zadaniowym czasie pracy). Z ustaleń Sądu wynika, iż ubezpieczona relacjonowała pracodawcy wykonanie pracy, a dodatkowo zainteresowana podejmowała decyzje dotyczące kontraktów, które ubezpieczona pozyskała.

Ubezpieczona nie podpisywała faktur, jednak jak wynika z ustaleń Sądu to zainteresowana podejmowała kluczowe decyzje i podpisywała dokumenty. Niepodpisywanie przez ubezpieczoną dokumentów nie świadczy o niewykonywaniu przez nią pracy. Ubezpieczona wyszukiwała kontrahentów (sprzedawców, nabywców) na specjalistycznych portalach internetowych, następnie kontaktowała się z firmą telefonicznie, sprawdzała potencjalnego kontrahenta. Zainteresowana nie zawierała z kontrahentami umów w formie pisemnej, zajmowała się pośrednictwem w sprzedaży. Taka organizacja pracy była stworzona przez zainteresowaną i ubezpieczona jako pracownik nie miała na nią wpływu.

Zainteresowana nie miała obowiązku zawierania umowy na okres próbny, a ubezpieczona wykazała swoje kompetencje stosownym doświadczeniem (od 2007 roku pracowała w przedsiębiorstwach o podobnym profilu działalności). Natomiast A. Ł. (1) wymagała przeszkolenia, bowiem w dotychczasowych firmach nie zajmowała się sprzedażą drobiu i wołowiny.

Dojeżdżając do pracy ubezpieczona korzystała z własnego samochodu i ponosiła koszty dojazdów.

Odnosząc się do argumentu organu rentowego, że zainteresowana nie wykazała jaką cześć przychodów firmy uzyskała z pracy ubezpieczonej, należy wskazać, iż umowa o pracę nie jest umową rezultatu, a ryzyko prowadzenia działalności nie obciąża pracownika, tylko pracodawcę.

Jeżeli organ rentowy kwestionował wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonej mógł wydać decyzję określająca tę wysokość. W wyroku z dnia 24 stycznia 2014 roku (I UK 302/13, Lex nr 1503234) Sąd Najwyższy wskazał, iż ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być, w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne, jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu (art.58§3 k.c. w związku z art. 300 k.p.). W obecnym postępowaniu Sąd nie ma możliwości badania czy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonej narusza zasady współżycia społecznego.

Reasumując przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało podstaw do przyjęcia, iż ubezpieczona i zainteresowana zawarły umowę o pracę dla pozoru.

Zgodnie z art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art.58§1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Ubezpieczona rzeczywiście wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę, a zainteresowana pracę przyjmowała. Za wykonaną pracę ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie. Z żadnego z dowodów nie wynika, że zamiarem ubezpieczonej nie było świadczenie pracy, a jedynie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu choroby i macierzyństwa.

Zawarcie przez ubezpieczoną umowy nie jest również sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Nawet jeżeli przyjąć, że podejmując zatrudnienie ubezpieczona wiedziała, że jest w ciąży (co nie zostało wykazane), to jest to okoliczność bez znaczenia dla niniejszego postępowania. Zawarcie umowy o pracę przez kobietę w ciąży nie stanowi obejścia prawa ani nie narusza zasad współżycia społecznego. Z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż skorzystanie z zasiłków z ubezpieczenia społecznego nie może być uznane za cel, którego osiągnięcie jest sprzeczne z prawem. W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, Lex nr 531865).

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, iż ubezpieczona podlega od dnia 1 kwietnia 2014 roku ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia przez A. K. (1).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98§1 k.p.c. Organ rentowy jako przegrywający sprawę jest zobowiązany do zwrotu ubezpieczonej poniesionych przez nią kosztów procesu.

Od 1 stycznia 2016 roku obowiązuje rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1805). Zgodnie z treścią §22 ww. rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należy ustalić zatem na podstawie §11 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. 2013.490), przy uwzględnieniu treści §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1078).

Wobec powyższego Sąd zasądził na rzecz ubezpieczonej od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w przypadku złożenia apelacji.

27 czerwca 2016 roku